Ανατολική Μεσόγειος: Άρης και Ποσειδών κατά Αθηνάς και Αφροδίτης!


Λίγες μόνο εβδομάδες, μετά το «τουρκικό επεισόδιο» της μεσανατολικής κρίσης, η τελευταία εκδηλώνεται πάλι με πολύ απειλητικό τρόπο γύρω από τη Συρία, όπου σημειώνεται τώρα η μεγαλύτερη στην ιστορία συγκέντρωση του ρωσικού πολεμικού στόλου στην περιοχή της Αν. Μεσογείου. Αλλά και διατυπώνονται απειλές από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ για την εξαπόλυση νέων επιθέσεων κατά της Συρίας και του Ιράν, πολύ σοβαρότερων από αυτές της περασμένης φοράς.

Ταυτόχρονα, η Γερμανία παίρνει αποστάσεις από την Αμερική και η σοβαρότατη εσωτερική πολιτική κρίση στις ΗΠΑ καθιστά ακόμα πιο ευάλωτο τον Πρόεδρο Τραμπ στις πιέσεις των νεοσυντηρητικών να κλιμακώσει την πολεμική δράση στη Μέση Ανατολή, αλλά και τις πιέσεις στην Τουρκία. Τηρουμένων των αναλογιών η Αμερική μπαίνει σε μία νέα περίοδο αστάθειας, τύπου Γουότεργκέιτ, που εγκυμονεί αντίστοιχους κινδύνους. (Θυμίζουμε ότι ήταν οι «πρόγονοι» των Νεοσυντηρητικών, γύρω από τον Χένρι Κίσινγκερ που, εκμεταλλευόμενοι τα προβλήματα του Νίξον οργάνωσαν το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974).

Αφορμή για τον τωρινό παροξυσμό της κρίσης γύρω από τη Συρία, η προετοιμαζόμενη, κατά τα φαινόμενα, επιχείρηση ανακατάληψης του Ιντλίμπ από τον συριακό στρατό (παρά τις αντιρρήσεις της Άγκυρας), αλλά και η υπογραφείσα συμφωνία Τεχεράνης και Δαμασκού για την ιρανική συνδρομή στην αναδιοργάνωση του συριακού στρατού. Σημειωτέον, ότι ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, σε μια πολύ σπάνια αυτοκριτική δήλωση, που πιθανώς συνιστά και την «καταδίκη» του Προέδρου Ρουχανί, είπε ότι ήταν λάθος η συμφωνία για τα πυρηνικά με τους Αμερικανούς.

Ευρώπη κατά Αμερικής, Αμερική κατά Ευρώπης

Ταυτόχρονα το Βερολίνο παίρνει μεγάλες αποστάσεις, τουλάχιστο φραστικές, από την Ουάσιγκτων, σε ολόκληρη σειρά σημαντικών διεθνών θεμάτων, περιλαμβανομένης της Τουρκίας, του ρωσικού αερίου και της επέκτασης του ΝΑΤΟ στον Καύκασο. Οι Γερμανοί, με τελευταία αφορμή τις κυρώσεις εναντίον των συναλλασσόμενων με το Ιράν, αντιμετωπίζουν τώρα τη δημιουργία αντίπαλου του SWIFT συστήματος χρηματοπιστωτικών ανταλλαγών, που μπορεί προοπτικά να προκαλέσει ρήγμα στην ελεγχόμενη από τις ΗΠΑ και το μεγάλο διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο, χρηματοπιστωτική παγκοσμιοποίηση. Αλλά που μπορεί επίσης μακροχρόνια να υπονομεύσει τον διεθνή ρόλο του δολαρίου, ένα από τα θεμέλια της αμερικανικής κυριαρχίας, αλλά και βασικό μέσο χρηματοδότησης της αμερικανικής οικονομίας.

Βεβαίως, όπως συμβαίνει πάντα με την Ευρώπη, πρέπει να περιμένουμε να δούμε αν οι πράξεις θα ακολουθήσουν τα λόγια.

Πίσω από τις διαμάχες αυτές, αναβιώνει επίσης ξανά ο διαρκής «εμφύλιος» στο κέντρο του δυτικού κατεστημένου, μεταξύ «παγκοσμιοποιητών» και «εθνικιστών-νεοσυντηρητικών».

Οι Νεοσυντηρητικοί στην επίθεση (και η Τουρκία)

Σε αντίθεση με το προηγούμενο επεισόδιο αμερικανο-ρωσικής αντιπαράθεσης, ο Υπουργός Άμυνας στρατηγός Ματίς δίνει τώρα σημεία υποχώρησης έναντι των πιέσεων των Νεοσυντηρητικών που, αν δεν είναι τακτικές κινήσεις, πολλαπλασιάζουν τους κινδύνους απευθείας αντιπαράθεσης ΗΠΑ και Ρωσίας στη Μέση Ανατολή. Θυμίζουμε ότι ο Ματίς και οι ένοπλες δυνάμεις ήταν αυτές που εμπόδισαν, κατά τη Γουώλ Στρητ Τζόρναλ, μια επίθεση μεγαλύτερη κατά της Συρίας την τελευταία φορά, επικαλούμενοι τον κίνδυνο τρίτου παγκοσμίου πολέμου. Παραδόξως, το «βαθύ κράτος» της Αμερικής είναι σήμερα η κύρια δύναμη ανάσχεσης νέων πολεμικών περιπετειών που σχεδιάζουν οι Νεοσυντηρητικοί στη Μέση Ανατολή, με τους τελευταίους να έχουν επικρατήσει κατά κράτος στο κράτος, τα Μέσα και το Κογκρέσο.

Σημειωτέον αυτή η επικράτηση εκδηλώθηκε και στο τουρκικό θέμα, όπως φάνηκε από το άρθρο του Προέδρου του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (CFR) Ρίτσαρντ Χάας στο «Πολίτικο», που εκφράζει τον κύριο άξονα του αμερικανικού κατεστημένου, και που κατατάσσει ουσιαστικά την Άγκυρα στους εχθρούς. Η Γουόλ Στριτ Τζέρναλ δημοσίευσε ένα άρθρο για την ανάγκη να δοθεί ένα μάθημα στην Τουρκία από τον Γάλλο «νέο φιλόσοφο» Μπερνάρ Ανρί-Λεβί, που έπαιξε κεντρικό ρόλο στη γαλλική επιχείρηση καταστροφής της Λιβύης επί Σαρκοζί, ενώ η Ουάσιγκτον Ποστ αναδημοσίευσε ένα άρθρο κατά της Τουρκίας του Μαρκ Ρούμπιν, «λαγού» των νεοσυντηρητικών. (Ο Ρούμπιν σημειωτέον όχι μόνο είχε προαναγγείλει, τρεις μήνες πριν γίνει, το πραξικόπημα κατά του Ερντογάν, αλλά και κάλεσε περίπου τους Τούρκους αξιωματικούς να το κάνουν, διαβεβαιώνοντάς τους ότι δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα από το ΝΑΤΟ).

Το μέλλον της Αυτοκρατορίας

Οι Νεοσυντηρητικοί δεν σχεδιάζουν νέες πολεμικές επιχειρήσεις γιατί είναι πολεμοχαρείς, που είναι, πέραν κάθε αμφιβολίας. Έχουν ένα πολύ σημαντικό λόγο. Μεταξύ 1990 και 2015, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ έκαναν ότι ήθελαν σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, από το Ιράκ στη Λιβύη, από το Σουδάν στην Υεμένη. ‘Όμως, τον Σεπτέμβριο του 2015, αντιδρώντας πιθανότατα στις εξελίξεις στην Ουκρανία, ο Πρόεδρος Πούτιν διέταξε την επέμβαση των ρωσικών στρατευμάτων στη Συρία, αλλάζοντας άρδην όχι μόνο την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, αλλά παγκοσμίως.

Αυτή τη στιγμή, η Ρωσία και το Ιράν διαθέτουν δεσπόζουσα επιρροή στη Μέση Ανατολή και, για πρώτη φορά, ο Άσαντ, ένας ηγέτης που «μπήκε στο στόχαστρο», δεν γνώρισε την τύχη του Μιλόσεβιτς, του Σαντάμ, του Καντάφι…

Οι Νεοσυντηρητικοί δεν μπορούσαν να φανταστούν ούτε στους χειρότερους εφιάλτες τους μια τέτοια κατάσταση. Δεν ξεκίνησαν τον αγώνα για ένα «νέο αμερικανικό αιώνα», για να καταλήξουν στο τέλος με έναν «πολυπολικό», πόσο μάλλον με έναν «κινεζικό» ή «ρωσο-κινεζικό» αιώνα. (Το κινέζικο ΑΕΠ έχει ήδη ξεπεράσει το αμερικανικό, μετρούμενο σε όρους εγχώριας αγοραστικής ικανότητας).

Μόνο που όλα αυτά έχουν κατατρομάξει τους ίδιους τους συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών, εξ ου και οι όλο και σοβαρότερες διαφοροποιήσεις της Γερμανίας. Που ίσως, μαζί με τη Μόσχα, την Τεχεράνη και το Πεκίνο, βοήθησαν παρασκηνιακά στην (προσωρινή) εκτόνωση της τουρκικής κρίσης, φοβούμενοι και τις γεωπολιτικές, αλλά και τις ενδεχόμενες οικονομικές συνέπειές της.

  Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος

30 Αυγούστου 2018


                ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ               




 Το γεωπολιτικό παζλ στο τόξο Μαύρη Θάλασσα-Ανατολική Μεσόγειος.

Η σύγκρουση ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Τουρκία -οικονομική και γεωπολιτική- δεν μπορεί να θεωρηθεί μπλόφα. Επίσης, δεν θα κλείσει εάν τυχόν απελευθερωθεί ο πάστορας Μπράνσον, αφού ο Ερντογάν επί της ουσίας θεωρεί ως προαπαιτούμενο την “επιστροφή” του εξ απορρήτων τραπεζίτη του, που έχει συλληφθεί από τις αρχές ασφαλείας των ΗΠΑ. Ενός προσώπου που γνωρίζει τους προσωπικούς λογαριασμούς της οικογένειας Ερντογάν, αλλά και τις διαδρομές του μαύρου χρήματος ανάμεσα στο Ιράν και την Τουρκία.

Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι η κρίση εμπιστοσύνης στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας έχουν αφετηρία την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 σε βάρος του Ερντογάν, αλλά και την ευθεία σύγκρουση με το Ισραήλ που εξελίσσεται λόγω Ιερουσαλήμ και Χαμάς. Το κρίσιμο ζήτημα από εδώ και πέρα, με δεδομένες τις κυρώσεις των ΗΠΑ σε βάρος της Τουρκίας, την περιδίνηση στην οποία έχει περιέλθει η οικονομία της γειτονικής χώρας, αλλά και την βαθμηδόν εγκατάλειψη της στρατηγικής στρατιωτικής βάσης του Ιντσιρλίκ από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, είναι τι περιθώρια έχει η Τουρκία;

Η βούληση Ερντογάν είναι σαφής. Να κινηθεί προς μια στρατηγική ένταξη της Τουρκίας στην Ευρασία, αναπτύσσοντας τις σχέσεις με την Ρωσία, αλλά και τις οικονομικές με την Κίνα. Ταυτόχρονα επιχειρεί ένα εκ νέου άνοιγμα στην Ευρώπη, που βρίσκεται σε εμπορικό και όχι μόνον ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ. Στην EΕ έχει ως βασικό σύμμαχό του την Γερμανία, η οποία -επί προεδρίας Τραμπ- επίσης συγκρούεται με τις ΗΠΑ για τις εκλεκτικές σχέσεις στη βάση της «διπλωματίας των αγωγών» που διατηρεί με τη Μόσχα.

Η Τουρκία στο πεδίο αυτό μπορεί να επιχειρήσει ένα τρίγωνο Τουρκία-Ρωσία-Γερμανία, ώστε να διασπάσει τον γεωοικονομικό αποκλεισμό που επιχειρεί να της επιβάλει η Ουάσιγκτον. Ταυτόχρονα, η Τουρκία δείχνει ότι διατηρεί την αυτοκρατορικού τύπου παραδοσιακή σχέση με την Βρετανία, η οποία στη βάση της προσπάθειας της να θωρακίσει τον «ατλαντικό δεσμό», μέσω ΝΑΤΟ με τις ΗΠΑ, διευρύνει με κάθε τρόπο το μέτωπο με την Ρωσία, επενδύοντας σε ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο.

Τα τρίγωνα της Τουρκίας

Ταυτόχρονα, όμως, η Βρετανία υποσκάπτει την σχέση της με τις ΗΠΑ, επιδιώκοντας μια στρατηγικού τύπου οικονομική και εμπορική συνεργασία με την Κίνα ύψους ενός τρισ. δολαρίων περίπου, την οποία θεωρεί  κρίσιμη για την μετά Brexit εποχή της. Στο πεδίο αυτό η Τουρκία ενδεχομένως  να επιχειρήσει  τη συγκρότηση ενός τριγώνου Τουρκία-Βρετανία-Κίνα, το οποίο να την φέρει σε δεσπόζουσα  περιφερειακή θέση.

Με ένα τέτοιο τρίγωνο, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορεί να αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στην Ευρασία και την Ευρώπη (ηπειρωτική και ναυτική). Ακόμη και αν χρειασθεί να αποχωρήσει από το -ούτως ή άλλως σε υποχώρηση ως προς τον διεθνή ρόλο του- ΝΑΤΟ και να αναβαθμίσει την στρατιωτική σχέση της με την Ρωσία, πέρα από την πυρηνική τεχνολογία και τους S-400. Η τυχόν ένταξη, μάλιστα, της Τουρκίας στους BRICS και την υπό διαμόρφωση στρατιωτική “συμφωνία της Σαγκάης” θα της δώσει εχέγγυα σταθεροποίησης της.

Πολλοί έγκυροι και έμπειροι διεθνείς αναλυτές χαρακτηρίζουν επιθετική την διεθνή πολιτική Έρντογάν. Στη βάση της, όμως, μπορεί και να είναι αμυντική, γιατί επί της ουσίας με την δυναμική που υπάρχει στην περιφερειακή, αλλά και στην κεντρική διεθνή συγκρότηση, η Τουρκία χάνει ζωτικό χώρο στα Βαλκάνια, στο Αιγαίο, στην Μεσόγειο και τελικά και στην Μεσοποταμία μετά την επικράτηση του Άσαντ στο μέτωπο της Συρίας. Ταυτόχρονα, όπως έδειξε και η τελευταία σύνοδος των χωρών της περιοχής, είναι παντελώς απούσα και από την ζώνη της Κασπίας.

Aμερικανική ζώνη συνοχής

Αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία,όσο η Ελλάδα παραμένει στην “αμερικανική ζώνη συνοχής” και διεκδικεί μια στρατηγική σχέση με την Ουάσιγκτον ανάλογη με το Ισραήλ, η Τουρκία είναι αναγκασμένη να υποχωρήσει και από τις διεκδικήσεις της να μοιράσει το Αιγαίο με βάση τον 25ο μεσημβρινό. Μένει πάντως ως διέξοδος η Κύπρος και η σύγκρουση, θερμή ή ψυχρή, στην ΑΟΖ. Μπορεί η Άγκυρα να επιλέξει -με την υποστήριξη της Ρωσίας αλλά και της Γερμανίας- την άμεση διχοτόμηση και τη μετατροπή του βόρειου υπό κατοχή τμήματος σε επίσημο τουρκικό προτεκτοράτο, άμεσα συνδεδεμένο, όμως, με την ευρωπαϊκή οικονομική ζώνη τόσο για λογαριασμό της Άγκυρας όσο και της Μόσχας.

Γεωπολιτικά το πλέον σημαντικό για την Τουρκία είναι η ζώνη της Μαύρης  Θάλασσας. Ο “ομφάλιος λώρος” που την συνδέει με την Ρωσία σε μια απευθείας διαδρομή (εμπορική, οικονομική και στρατηγική). Ήδη, η Μόσχα έχει αποσπάσει την Κριμαία από την Ουκρανία και επιζητεί πλέον την πρόσβαση στην άλλη πλευρά, στην Ανατολία (στην περιοχή του Πόντου).

Στην περίπτωση αυτή, ο ιστορικός στόχος για έξοδο της Ρωσίας στη Μεσόγειο μέσω Βαλκανίων, μετά το 2015 που ενεπλάκη δυναμικά στη Συρία και ειδικά μετά την προσέγγιση με την Άγκυρα, λειτουργεί αποπροσανατολιστικά προς τις δυτικές δυνάμεις. Εάν γίνει εφικτή η στρατηγική  συμμαχία της με την Τουρκία θα αποκτήσει έναν κάποιον έλεγχο των Στενών και της Μαύρης Θάλασσας. Η συζήτηση για μια νέα “Γιάλτα στην Ανατολή”, που επηρεάζει την συνοχή της Τουρκίας, ξεκινά από αυτό το σημείο.

Μένιος Τασιόπουλος 

https://slpress.gr/diethni/to
-geopolitiko-pazl-sto-toxo-mayri-thalassa-anatoliki-mesogeios/
31 Αυγούστου 2018