Η κυβερνητική αντεπίθεση αρχίζει στη ΔΕΘ.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
(1) Η Συμφωνία των Πρεσπών και οι κάλπες.
(2) Ο χειμερινός πόλεμος και το σενάριο των τριπλών εκλογών.
Η κυβερνητική αντεπίθεση αρχίζει στη ΔΕΘ.
Στο Μαξίμου αναπνέουν στον ρυθμό της ομιλίας του Τσίπρα στη ΔΕΘ (Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης). Ο πρωθυπουργός είναι αποφασισμένος να εξαγγείλει παροχές, εξαντλώντας όλα τα δημοσιονομικά περιθώρια, χωρίς, όμως, να υπερβεί το πλαίσιο. Μέχρι στιγμής τουλάχιστον, κεντρικό στοιχείο της ομιλίας του έχει αποφασισθεί να είναι η ακύρωση της δέσμευσης για μείωση των συντάξεων από την 1η Ιανουαρίου 2019, με το επιχείρημα ότι δεν πρόκειται να προκύψει δημοσιονομικό κενό.
Το ΔΝΤ επιμένει στη μείωση, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι είναι και διαρθρωτικό μέτρο, αλλά το Μαξίμου ποντάρει στην υποστήριξη της Κομισιόν. Σύμφωνα με πληροφορίες, στις Βρυξέλλες, αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες επικρατεί η άποψη ότι δεν συμφέρει να αποδεχθούν το επιχείρημα του Ταμείου, το οποίο στηρίζεται στη συσχέτιση του ασφαλιστικού συστήματος με τον δημογραφικό παράγοντα. Κι αυτό, επειδή αυτό το επιχείρημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε βάρος άλλων χωρών-μελών, μη εξαιρουμένης ακόμα και της ίδιας της Γερμανίας.
Στο Μαξίμου έχουν συνείδηση πως το πολιτικό-εκλογικό κλίμα θα καθορισθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από το εάν θα μειωθούν ή όχι οι συντάξεις. Γι’ αυτό κυβερνητική πρόθεση είναι η μείωση να μη συμπεριληφθεί στο σχέδιο προϋπολογισμού που αρχές Οκτωβρίου θα σταλεί στη Βουλή και στη συνέχεια στην Κομισιόν.
Από την άλλη πλευρά, ο Τσίπρας και το οικονομικό επιτελείο δεν θέλουν να κινηθούν, χωρίς την ανάλογη πολιτική κάλυψη από το ευρωιερατείο ή από τμήμα του, επειδή δεν θέλουν να προκαλέσουν ανησυχίες στις Αγορές σε μία διεθνώς δύσκολη συγκυρία, στην οποία η Ελλάδα θα πρέπει να αρχίσει να δανείζεται.
Υπενθυμίζουμε ότι ενώ το επιτόκιο του δεκαετούς ομολόγου της Ισπανίας και της Πορτογαλίας είναι αντιστοίχως στο 1,42% και στο 1,83%, της Ελλάδας είναι στο 4,19%. Πολλά, πάντως, θα κριθούν και από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την πορεία των μεγεθών της ελληνικής οικονομίας και από την πρώτη μεταμνημονιακή αξιολόγηση, η οποία θα πραγματοποιηθεί από τους Θεσμούς μετά την πρωθυπουργική ομιλία στη Θεσσαλονίκη.
Συντάξεις και κοινωνικό μέρισμα
Πέρα από το ζήτημα των συντάξεων, ο πρωθυπουργός θα υποσχεθεί ότι θα δοθεί και αυτά τα Χριστούγεννα το λεγόμενο κοινωνικό μέρισμα, θα εξαγγείλει φοροαπαλλαγές (μεταξύ αυτών και μείωση του ΕΝΦΙΑ), επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων, κατάργηση του υπερκατώτατου μισθού για τους νέους και –μέσα από την συμφωνημένη διαδικασία– αύξηση του κατώτατου.
Με τη μείωση της υπερφορολόγησης, η κυβέρνηση κάνει ένα πολιτικό-εκλογικό άνοιγμα στα μεσαία στρώματα και ειδικά στη μικροεπιχειρηματικότητα. Η έμφαση, όμως, θα δοθεί στις παροχές προς τα κατώτερα εισοδηματικά στρώματα, αυτούς που κατά τον Τσίπρα σήκωσαν τα μεγάλα βάρη της κρίσης.
Μπορεί το 2012 και το 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ να ψηφίσθηκε μαζικά από μεσαία στρώματα, αλλά η πολιτική του αυτά τα χρόνια, κυρίως η κάθε είδους υπερφορολόγηση, έχει απωθήσει πολύ μεγάλο μέρος από αυτή την κατηγορία των τότε ψηφοφόρων του. Το γεγονός ότι το εκλογικό ποσοστό του δεν έχει καταρρεύσει οφείλεται και στο ότι έχουν στοιχηθεί πίσω του ψηφοφόροι από τα στρώματα που αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης.
Πρόκειται για πολίτες που έχουν πέσει στον γκρεμό ή βρίσκονται στο χείλος του, για άλλοτε μικρομεσαία στρώματα που έχουν ήδη ή τείνουν να μετατραπούν σε πληβείους. Αυτοί θεωρούν ότι η “επιδοματική” πολιτική και η φιλική προς αυτούς ρητορική της κυβέρνησης είναι μία κάποια σανίδα σωτηρίας. Είναι όλοι αυτοί που περιμένουν με ανυπομονησία τον “μποναμά” στο τέλος του χρόνου.
Εκλογική στόχευση στους «πληβείους»
Η στρατηγική οικονομικής ενίσχυσης του κατώτερου εισοδηματικά στρώματος της ελληνικής κοινωνίας, που αριθμητικά έχει διογκωθεί πολύ τα χρόνια των Μνημονίων, ταιριάζει με το ιδεολογικό στερεότυπο του ΣΥΡΙΖΑ περί ταξικότητας. Η υπερφορολόγηση των μεσαίων στρωμάτων έγινε με σκοπό να προκύψει μεγαλύτερο από τον μνημονιακό στόχο πρωτογενές πλεόνασμα, ένα μέρος του οποίου δίνεται στους φτωχούς.
Πρόκειται για επιλογή, η οποία έχει ομολογηθεί και δημοσίως. Το νομιμοποιητικό επιχείρημα είναι ότι με αυτή την πολιτική απετράπη η ανθρωπιστική κρίση. Πολλές αντιρρήσεις μπορούν να προβληθούν, αλλά το ζήτημα είναι πως αυτή η επιλογή είναι ο πυρήνας της εκλογικής στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ.
Όπως προαναφέραμε, η επιλογή αυτή ανταποκρίνεται στα κουμπώνει απολύτως με τα ιδεολογικά στερεότυπα της Αριστεράς. Ταυτοχρόνως, σ’ αυτή τη δύσκολη συγκυρία εξασφαλίζει στον ΣΥΡΙΖΑ μία πρόσθετη βάση εκλογικής στήριξης. Με τη φιλική ρητορική και με τα διάφορα βοηθήματα και διευκολύνσεις, η κυβέρνηση έχει οικοδομήσει εκλογικούς δεσμούς με τους πληβείους και νεοπληβείους της κοινωνίας. Η έκταση και η αντοχή αυτών των δεσμών θα αποδειχθούν όταν θα στηθούν οι κάλπες.
Η επιλογή υπερφορολόγησης των μεσαίων στρωμάτων και στήριξης των φτωχών ικανοποίησε τους δανειστές και ταυτοχρόνως πρόσφερε ένα ιδεολογικό άλλοθι στους βουλευτές της συμπολίτευσης για να ψηφίζουν χωρίς διαρροές τα κάθε φορά επώδυνα μέτρα του 3ου Μνημονίου. Με άλλα λόγια, το αφήγημα ότι “διαφωνούμε με το Μνημόνιο, αλλά το εφαρμόζουμε για να σώσουμε τη χώρα”, εμπλουτίσθηκε με το ότι “παρά τις δύσκολες συνθήκες εμείς φροντίζουμε τους φτωχότερους”.
Σταύρος Λυγερός (*)
8 Σεπτεμβρίου 2018
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
1.
Η Συμφωνία των Πρεσπών και οι κάλπες.
Ο χρόνος που θα στηθούν οι κάλπες θα εξαρτηθεί και από τον τρόπο που θα εξελιχθούν τα πράγματα στο μέτωπο του Μακεδονικού. Εάν ο Ζάεφ κερδίσει το δημοψήφισμα και καταφέρει να ολοκληρώσει τη συνταγματική αναθεώρηση τον ερχόμενο Φεβρουάριο, η μπάλα θα έρθει στο ελληνικό γήπεδο. Η κυβέρνηση θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα στείλει αμέσως τη Συμφωνία των Πρεσπών στη Βουλή προς κύρωση, ή θα αφήσει το έργο αυτό στην επόμενη Βουλή.
Στο Μέγαρο Μαξίμου επικρατεί προβληματισμός επί του θέματος. Από τη μία πλευρά, θεωρούν δικαιολογημένα ότι –εάν τελικώς επιλέξουν να στήσουν κάλπες τον Μάιο– η παραπομπή της Συμφωνίας προς κύρωση στη Βουλή στα τέλη Φεβρουαρίου ή στις αρχές Μαρτίου θα αναζωπυρώσει το Μακεδονικό και τις συναφείς κοινωνικές αντιδράσεις, ο απόηχός των οποίων θα φθάσει μέχρι τις κάλπες. Πιθανότατα, θα απομακρύνει εκλογικά όσους κυρίως κεντροαριστερούς, ειδικά στη βόρειο Ελλάδα, είχαν ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ το 2015 και είναι αντίθετοι με τη Συμφωνία.
Εκτός αυτού, υπάρχει και η ξεκάθαρη θέση του Καμμένου ότι οι ΑΝΕΛ θα αποσύρουν την εμπιστοσύνη τους από την κυβέρνηση, με σκοπό να προκαλέσουν εκλογές. Ακόμα και σε μία τέτοια περίπτωση, βεβαίως, η κυβέρνηση δεν ανατρέπεται αυτόματα. Οπωσδήποτε, όμως, αποσταθεροποιείται και πολιτικά σε μεγάλο βαθμό ακυρώνεται. Μία τέτοια εξέλιξη ενδέχεται να φέρει τις βουλευτικές κάλπες και νωρίτερα από τον Μάιο.
Από την άλλη πλευρά, όσοι υποστηρίζουν ότι η Συμφωνία των Πρεσπών πρέπει αμέσως να κυρωθεί παρά τα ανωτέρω, προβάλουν ως επιχείρημα ότι εάν η κύρωση αφεθεί για μετά τον Μάιο, οι εκλογές θα γίνουν με κεντρικό θέμα το Μακεδονικό. Αυτό δεν συμφέρει τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος θέλει να παίξει και τότε το χαρτί της εξόδου από τα Μνημόνια και της εισόδου σε μία νέα ελπιδοφόρα εποχή.
Εκλογές Φθινόπωρο
Υπάρχει και η προσέγγιση εκείνων, οι οποίοι θεωρούν πως ο ΣΥΡΙΖΑ έχει να κερδίσει εάν –μαζί με όλα τα άλλα– παίξει προεκλογικά το χαρτί της Συμφωνίας των Πρεσπών. Είναι δεδομένο πως η Συμφωνία έχει δημιουργήσει στην ελληνική κοινωνία μία διαχωριστική γραμμή μεταξύ υποστηρικτών και αντιπάλων. Οι θιασώτες αυτής της γραμμής, υποστηρίζουν ότι ακόμα και αν γίνει αποδεκτό πως οι αντίπαλοι της Συμφωνίας είναι πλειοψηφία, οι υποστηρικτές είναι πάνω από το 40% και ως εκ της πόλωσης θα λειτουργήσουν σαν εκλογική δεξαμενή για τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ακόμα και κεντρώοι φιλελεύθεροι ευρωπαϊστές, οι οποίοι δεν συμπαθούν τον ΣΥΡΙΖΑ, υπό το κράτος αυτής της πόλωσης θα ωθηθούν να τον ψηφίσουν για να αντιπαρατεθούν στους κατ’ αυτούς εθνικιστές. Αντιθέτως, η πλειονότητα των πολιτών που είναι εναντίον της Συμφωνίας δεν θα πάει όλη στη ΝΔ, αλλά θα κατανεμηθεί στο ΚΙΝΑΛ, στη Χρυσή Αυγή, στην Ένωση Κεντρώων κλπ.
Αξίζει, πάντως, να αναφερθεί ότι στο κυβερνητικό επιτελείο δεν λείπουν και εκείνοι, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι οι εκλογές πρέπει να γίνουν το φθινόπωρο του 2019 κι όχι τον Μάιο. Είναι τα στελέχη, τα οποία, εκτός από το γεγονός ότι θέλουν να εξαντλήσουν όλα τα περιθώρια παραμονής στην εξουσία, πιστεύουν ότι ο χρόνος κυλάει υπέρ της κυβέρνησης, με την έννοια ότι η οικονομική και κοινωνική κατάσταση θα βελτιώνεται σταθερά τον επόμενο χρόνο. Οι ίδιοι δεν παραλείπουν να θυμίζουν ότι το φθινόπωρο προσφέρεται για να στηθούν κάλπες, επειδή η κοινωνία έρχεται από τις καλοκαιρινές διακοπές και στην οικονομία έχει πέσει η μεγάλη ένεση του τουρισμού.
Σταύρος Λυγερός (*)
7 Σεπτεμβρίου 2018
2.
Ο χειμερινός πόλεμος και το σενάριο των τριπλών εκλογών.
Πάντα τέτοια εποχή οι κυβερνήσεις είναι στον διάδρομο απογείωσης για την πολιτική μάχη της χειμερινής περιόδου. Αυτή τη φορά, πρόκειται για κάτι πολύ περισσότερο. Μπορεί η φονική πυρκαγιά να “έκαψε” την επικοινωνιακή επίθεση των κυβερνώντων για την έξοδο από τα Μνημόνια, αλλά το Μαξίμου είναι αποφασισμένο να ποντάρει σ’ αυτό χαρτί και αυτό να είναι μία από τις πολιτικές αιχμές, με τις οποίες θα δώσει την εκλογική μάχη.
Η δεύτερη αιχμή είναι το περίγραμμα της πολιτικής του που έδωσε ο πρωθυπουργός στην συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου την περασμένη Πέμπτη 30 Αυγούστου, αφήνοντας για τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης την ανακοίνωση συγκεκριμένων μέτρων, ως είθισται άλλωστε. Γι’ αυτά, όμως, θα μιλήσουμε εκτενώς παρακάτω.
Η τρίτη αιχμή είναι η καταπολέμηση της διαφθοράς, με την προώθηση υποθέσεων που εκ των πραγμάτων έχουν πολιτικό χρώμα. Η ανάθεση στον Καλογήρου του χαρτοφυλακίου της Δικαιοσύνης είναι συνδεδεμένη με αυτή την πρόθεση. Ο πρώην γενικός γραμματέας της κυβέρνησης και κολλητός του Τζανακόπουλου ανήκει στον στενό κύκλο του Μαξίμου.
Αυτό που διαφοροποιεί τον φετινό Σεπτέμβριο από τους προηγούμενους είναι ότι ουσιαστικά η είσοδος στη χειμερινή περίοδο ταυτίζεται με την έναρξη άτυπης προεκλογικής περιόδου. Ο ανασχηματισμός, άλλωστε, έγινε για να σχηματισθεί εκλογική κυβέρνηση. Θα περίμενε κανείς ότι ο Τσίπρας θα επιχειρούσε ένα μεγάλο άνοιγμα σε προσωπικότητες της κεντροαριστεράς, κυρίως σε προβεβλημένα κοινωνικά στελέχη.
Αντ’ αυτού, αφενός ενίσχυσε τον ρόλο της “προεδρικής φρουράς” στον κορμό της κυβέρνησης, αφετέρου διατήρησε τις εσωκομματικές και ενδοκυβερνητικές ισορροπίες, επιβεβαιώνοντας ότι έχει σε μεγάλο βαθμό υποκύψει στο σύνδρομο του σκαντζόχοιρου. Οι ουσιαστικές αλλαγές ήταν λίγες και σε καμία περίπτωση δεν δικαίωσαν όσους προσδοκούσαν ότι με τις επιλογές του θα έδινε ένα στίγμα της πρόθεσής του για ουσιαστική πολιτική-εκλογική διεύρυνση. Η Ξενογιαννακοπούλου, η Ζορμπά και η Παπακώστα δεν συνιστούν, βεβαίως, διεύρυνση.
Ούτε ο ίδιος ξέρει πότε
Με αυτό, λοιπόν, το κυβερνητικό σχήμα θα πορευθεί μέχρι τις κάλπες. Το πότε ακριβώς θα στηθούν, ούτε ο ίδιος ο πρωθυπουργός μπορεί να το απαντήσει κατηγορηματικά. Όπως συμβαίνει πάντα με όλες τις κυβερνήσεις, για τον χρόνο προκήρυξης των εκλογών υπάρχουν σενάρια, αλλά όχι οριστικές αποφάσεις. Οι πρωθυπουργοί έχουν κάνει μία κατ’ αρχήν επιλογή χρόνου, αλλά βαδίζουν βλέποντας και κάνοντας. Αυτό ισχύει και στην περίπτωση του Τσίπρα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η κατ’ αρχήν επιλογή είναι ο Μάιος του 2019, ώστε οι εθνικές εκλογές να διεξαχθούν ταυτοχρόνως με τις ευρωεκλογές και τις εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Το επιβεβαιωμένο από την πολιτική ιστορία πλεονέκτημα είναι ότι στις ταυτόχρονες εκλογές ειδικά οι ευρωκάλπες λειτουργούν –υπό προϋποθέσεις και σε κάποιο βαθμό– ως κάλπες μερικής εκτόνωσης της λαϊκής δυσαρέσκειας.
Στο τραπέζι, πάντως, υπάρχουν και άλλα σενάρια, η αξιολόγηση των οποίων θα γίνεται διαρκώς με βάση τις εξελίξεις. Η φονική πυρκαγιά, πάντως, εξοβέλισε το έτσι κι αλλιώς μειονοτικό σενάριο για εκλογές αυτό το φθινόπωρο.
Σταύρος Λυγερός (*)
6 Σεπτεμβρίου 2018
(*) Ο Σταύρος Λυγερός έχει εργασθεί σε εφημερίδες (για 23 χρόνια στην Καθημερινή), ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Σήμερα αρθρογραφεί στο Πρώτο Θέμα. Συγγραφέας 13 βιβλίων. Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής στην εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973.