Brexit: Ποιος θα λυγίσει πρώτος; Η Βρετανία ή η ΕΕ;


Τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης, ασυνήθιστα συνεπή στην ανάλυσή τους για το τι συνέβη, συμφώνησαν ότι η Theresa May ταπεινώθηκε στο Σάλτσμπουργκ την προηγούμενη εβδομάδα. Είχε εξοπλιστεί με το Chequers σχέδιό της για την μακροπρόθεσμη σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Chequers είναι η επίσημη κατοικία των Βρετανών πρωθυπουργών, που βρίσκεται 50 χλμ από το Λονδίνο, είναι εκεί όπου το σχέδιο απορρίφθηκε από το υπουργικό συμβούλιο της May τον Ιούλιο.

Η May δεν περίμενε ποτέ οι άλλοι ηγέτες να χαιρετίσουν την πρόταση του Chequers με ανοιχτές αγκάλες. Περίμενε ωστόσο από αυτούς, να την αποδεχθούν ως ένα σημείο εκκίνησης για τον τελικό γύρο των διαπραγματεύσεων. Αντί αυτού, την προηγούμενη Πέμπτη, ο Donald Tusk, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, δήλωσε απερίφραστα ότι το σχέδιο "δεν θα λειτουργήσει". Απαίτησε μια νέα προσέγγιση από το Ηνωμένο Βασίλειο διαφορετικά, η ΕΕ θα τερμάτιζε τις διαπραγματεύσεις για το Brexit στο Συμβούλιο του επομένου μήνα. Η ευρέως αναμενόμενη έκτακτη συνάντηση του Νοεμβρίου, για την τελειοποίηση της συμφωνίας Ηνωμένου Βασιλείου-ΕΕ, δεν θα πραγματοποιούνταν.

Την επόμενη ημέρα η May, ταλαιπωρημένη και θυμωμένη, κατηγόρησε τους άλλους ηγέτες της ΕΕ ότι δεν έδειξαν "σεβασμό" για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου. Απαίτησε έναν διαφορετικό τόνο για τις συνομιλίες στις επόμενες εβδομάδες. Διαμαρτυρήθηκε ότι οι διαπραγματευτές της ΕΕ είχαν επιτεθεί στο σχέδιό της, αλλά χωρίς να προτείνουν εναλλακτική λύση.

Το πραγματικό πρόβλημα της May ωστόσο, δεν είχε καμία σχέση με τον τόνο ή το σεβασμό. Το χάσμα μεταξύ των θέσεων του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ, δεν μπορεί να γεφυρωθεί από μια πιο "ήπια" μορφή λέξεων. Όποια γλώσσα και αν χρησιμοποιηθεί, και όσο φιλικός ή μη φιλικός είναι ο τόνος των συζητήσεων στις επόμενες εβδομάδες, η μία ή η άλλη πλευρά πρέπει να υποχωρήσει. που σημαίνει, να εγκαταλείψει τις κόκκινες γραμμές που λέει ότι δεν μπορεί να παραβιάσει.

Τα βασικά ζητήματα, τα οποία αφορούν κυρίως το εμπόριο, είναι ιδιαίτερα έντονα εξαιτίας της σύγκρουσης πολιτικής και οικονομίας στο μόνο χερσαίο σύνορο μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της υπόλοιπης ΕΕ, μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας.

Αυτές είναι οι κόκκινες γραμμές της May:

-Το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να εγκαταλείψει την τελωνειακή ένωση, έτσι ώστε να μπορεί να διαπραγματευτεί τις δικές της εμπορικές συμφωνίες με τον υπόλοιπο κόσμο

-Το σύνορο μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και της Ιρλανδικής Δημοκρατίας πρέπει να παραμείνει εντελώς ανοιχτό, όπως είναι σήμερα, χωρίς φυσικές υποδομές, ελέγχους ή συνοριακούς σταθμούς οποιουδήποτε είδους

-Σε ό,τι αφορά τις τελωνειακές ρυθμίσεις και τους επιχειρηματικούς κανονισμούς, η Βόρεια Ιρλανδία πρέπει να παραμείνει πλήρες μέλος του Ηνωμένου Βασιλείου, χωρίς εμπόδια, δασμούς ή ελέγχους να εμποδίζουν το εμπόριο μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της ηπειρωτικής Βρετανίας.

Αυτή είναι η θέση της ΕΕ για αυτά τα ζητήματα:

Εάν το σύνολο του Ηνωμένου Βασιλείου εγκαταλείψει την τελωνειακή ένωση, τότε τα αγαθά που θα εξάγονται από το ΗΒ στην ΕΕ, πρέπει να ελέγχονται για να επιβεβαιώνεται ότι συμμορφώνονται με τους κανονισμούς της ΕΕ. (Αυτό, παρεμπιπτόντως, θα εφαρμοζόταν σε μια εμπορική συμφωνία όπως αυτή με τον Καναδά που προτάθηκε από κάποιους υπέρμαχους του Brexit στο Λονδίνο, η οποία ουσιαστικά αφορά τη μείωση των δασμών στο μηδέν, χωρίς να καταργεί μη δασμολογικούς φραγμούς, όπως τα προϊοντικά πρότυπα. Οι συνοριακοί έλεγχοι θα παραμείνουν).

Οι συνοριακοί έλεγχοι θα πρέπει να γίνονται σε όλα τα μέρη όπου λαμβάνουν χώρα εμπορικές συναλλαγές μεταξύ ΗΒ-ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των συνόρων μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Ιρλανδικής Δημοκρατίας. Η Βόρεια Ιρλανδία πρέπει να παραμείνει στην τελωνειακή ένωση, ενώ το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο ακολουθεί το δικό του δρόμο.

Λίγο πριν από τη συνάντηση της προηγούμενης εβδομάδας στο Σάλτσμπουργκ, ο Michel Barnier, ο επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ, πρότεινε μια πορεία προς τα εμπρός: να παραμείνει η Βόρεια Ιρλανδία στην τελωνειακή ένωση, και να έχει ένα έξυπνο σύστημα ελέγχου του εμπορίου σε όλη την Ιρλανδική Θάλασσα για να ελαχιστοποιήσει τους ελέγχους των αγαθών που αποτελούν αντικείμενο εμπορίου μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Το Ηνωμένο Βασίλειο απέρριψε αυτή την πρόταση επί της αρχής. Διότι όσο διακρατικοί και αν ήταν οι έλεγχοι, αυτό το σχέδιο θα παραβίαζε την αρχή ότι η Βόρεια Ιρλανδία δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να λειτουργεί με διαφορετικούς κανόνες από αυτούς της ηπειρωτικής Βρετανίας.

Επομένως που πάμε από εδώ; Λογικά, υπάρχουν πέντε δυνατότητες. Οι πρώτες τρεις είναι τρόποι που δεν θα μπορούσε να δεχθεί η Theresa May.

-Το Ηνωμένο Βασίλειο συμφωνεί να παραμείνει στην τελωνειακή ένωση και παραιτείται από το δικαίωμα να διαπραγματεύεται τις δικές του εμπορικές συμφωνίες με τον υπόλοιπο κόσμο

-Επαναφέρει τους συνοριακούς ελέγχους και τους συνοριακούς σταθμούς κατά μήκος των συνόρων των 500 χιλιομέτρων μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Ιρλανδικής Δημοκρατίας.

-Επιτρέπει στη Βόρεια Ιρλανδία να παραμείνει στην τελωνειακή ένωση ενώ το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρεί, και δημιουργεί κάποιου είδους σύστημα για τον έλεγχο των αγαθών που διασχίζουν την Ιρλανδική Θάλασσα.

Είναι δύσκολο να δούμε τη May να συμφωνεί σε οποιαδήποτε από αυτές τις επιλογές και να διατηρεί και το κόμμα της ενωμένο. Πραγματικά, εάν κάνει οποιοδήποτε από αυτά, θα μπορούσε να οδηγήσει την ίδια να ανατραπεί από την ηγεσία των Συντηρητικών και την πρωθυπουργία της Βρετανίας

Οι άλλες δύο επιλογές θα συνεπαγόταν και μια υποχώρηση από το Barnier και τις κυβερνήσεις της ΕΕ.

-Να επιτραπεί στο Ηνωμένο Βασίλειο να αποχωρήσει από την τελωνειακή ένωση και να μη δεσμεύεται πλέον από τους κανόνες της και τον μηχανισμό εφαρμογής αυτών (τελικά μέσω του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου), αλλά παρόλα αυτά να εμπιστεύεται το Ηνωμένο Βασίλειο να εφαρμόζει τα ευρωπαϊκά πρότυπα στα αγαθά, και να επιτρέπει τη συνέχιση του εμπορίου μεταξύ ΗΒ και ΕΕ ή,

-να επιβάλλει ελέγχους στο εμπόριο ΗΒ-ΕΕ, αλλά να το κάνει κατά μήκος των ιρλανδικών συνόρων, χρησιμοποιώντας έξυπνη τεχνολογία με έναν τρόπο που δεν απαιτεί τελωνειακούς σταθμούς ή φυσικές υποδομές.

Η προτιμώμενη λύση για το Ηνωμένο Βασίλειο είναι η πέμπτη και τελευταία επιλογή. Το πρόβλημα είναι πως η τεχνολογία δεν υπάρχει επί του παρόντος. Ίσως αναπτυχθεί σε κάποια χρόνια -σε πέντε, 10 ή ίσως 20. Αλλά μέχρι τότε, εάν το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θέλει να απομακρυνθεί από την ΕΕ χωρίς συμφωνία, πρέπει να συμφωνήσει σε μία από τις τέσσερις επιλογές.

Επί του παρόντος, η May αντιτίθεται σθεναρά και στις τρεις επιλογές της -και ίσως να μην επιβιώσει πολιτικά εάν αλλάξει γνώμη. Ομοίως, οι πιθανότητες είναι αδιανόητα μικρές για να επιτρέψει η ΕΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο να απολαμβάνει τα οφέλη της συμμετοχής στην τελωνειακή ένωση χωρίς να συμφωνήσει στη συμμόρφωση με τους κανόνες της και στο σύστημα επιβολής τους.

Το σημερινό αδιέξοδο, έχει τις ρίζες του σε μια σειρά από πραγματικές, προφανώς αδιαίρετες διαφορές μεταξύ των δύο πλευρών. Η οξεία γλώσσα και τα παράπονα για έλλειψη σεβασμού δεν βοηθούν, αλλά δεν είναι η πραγματική αιτία της τρέχουσας διαμάχης. Εκτός κι αν κάποιος θυσιάσει μία από τις κόκκινες γραμμές του, οι πιθανότητες να τελειώσουν οι τωρινές διαπραγματεύσεις για το Brexit χωρίς συμφωνία, μοιάζουν υψηλές και αυξάνονται.

του Peter Kellner

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://carnegieeurope.eu/strategiceurope/77328?lang=en

27/9/2018