Η Ιταλία δεν είναι Ελλάδα, αλλά το ευρωιερατείο παραμένει ίδιο.
Μετά από μία μεταβατικού χαρακτήρα εκεχειρία, οι αψιμαχίες ανάμεσα στην ιταλική κυβέρνηση και στο ευρωιερατείο ξανάρχισαν. Η πρώτη αψιμαχία είχε εκδηλωθεί με αφορμή την επιλογή του προσώπου για το χαρτοφυλάκιο των Οικονομικών. Το «εργαλείο» του ευρωιερατείου τότε ήταν ο πρόεδρος Δημοκρατίας Ματαρέλα. Όπως είναι γνωστό, η αψιμαχία εκείνη είχε καταλήξει σε ένα συμβιβασμό.
Στην πραγματικότητα, το «φιλελεύθερο» καθεστώς αρνείται να παραδώσει την εξουσία στους νικητές των εκλογών, με το πρόσχημα ότι είναι «λαϊκιστές»! Και ταυτοχρόνως, ευρωιερατείο, καθεστωτικά Μίντια και Αγορές έχουν αρχίσει την υπονόμευση. Κάπως έτσι δεν θα έπρεπε να ορίζεται το πραξικόπημα σήμερα; Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης δεν απαιτούνται τανκς και στρατός στους δρόμους. Η δουλειά γίνεται με μεταμοντέρνο τρόπο, αναίμακτα και πιο αποτελεσματικά.
Αυτή τη φορά, όμως, το ευρωιερατείο δεν έχει απέναντι την άπειρη κυβέρνηση Τσίπρα. Η Ιταλία, άλλωστε, δεν είναι Ελλάδα. Ο πρωθυπουργός Κόντε ναι μεν δεν θέλει να πάει σε ρήξη με την Ευρωζώνη, αλλά τα δύο κόμματα που τον στηρίζουν (Κίνημα των 5 Αστέρων και Λέγκα) εμφανίζονται αποφασισμένα να μην εγκαταλείψουν το κοινό πρόγραμμα, παρά την επιστολή της Κομισιόν, ακόμα και εάν χρειασθεί να έρθουν σε αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο.
Όταν είχε ξεσπάσει η αψιμαχία για τον υπουργό Οικονομικών, ο επικεφαλής των Πέντε Αστεριών Ντι Μάιο είχε αναρωτηθεί για ποιο λόγο να ψηφίζουν οι πολίτες εάν τις αποφάσεις τις λαμβάνουν οι οίκοι αξιολόγησης! Την απάντηση του την έδωσε αργότερα ο επίτροπος Έτινγκερ με τη δήλωσή του ότι οι αγορές θα μάθουν τους Ιταλούς πως να ψηφίζουν! Κι όλα αυτά από αξιωματούχους, οι οποίοι αυτοπροσδιορίζονται ως δημοκράτες και φιλελεύθεροι!
Ωρολογιακή βόμβα η Ιταλία
Όλα δείχνουν πως το ιταλικό ζήτημα είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει αντιμετωπίσει μέχρι τώρα το ευρώ. Αρχικά, οι ηγετικοί κύκλοι της ΕΕ κράτησαν σχετικά χαμηλούς τόνους, αφήνοντας τον πρόεδρο Ματαρέλα να εγείρει εμπόδια. Τώρα πλέον, μπαίνουν και οι ίδιοι ευθέως στο γήπεδο. Έχουν απόλυτη συνείδηση, άλλωστε, ότι ο συσχετισμός δυνάμεων στο ιταλικό πολιτικό σύστημα αντιπροσωπεύει μία ευθεία αμφισβήτηση της τάξης πραγμάτων που οι ίδιοι έχουν επιβάλει.
Από την άλλη πλευρά, τα εργαλεία τιθάσευσης που χρησιμοποιήθηκαν στην περίπτωση της Ελλάδας δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι αρκούν για να φέρουν το ίδιο αποτέλεσμα. Η Ιταλία είναι η τρίτη οικονομία της ΕΕ. Το δημόσιο χρέος της ανέρχεται στο 131% του ΑΕΠ, αλλά εάν προκύψει κρίση αυτό που θα μετρήσει είναι το σε απόλυτο αριθμό αστρονομικό μέγεθος: 2.256 δισ. ευρώ. Είναι κοινός τόπος στις Βρυξέλλες πως εάν τα πράγματα οδηγηθούν στα άκρα και η χώρα αποκλεισθεί από τις αγορές, κανείς μηχανισμός διάσωσης δεν μπορεί να σηκώσει τέτοιο βάρος.
Αυτό πρακτικά σημαίνει χρεοκοπία, η οποία με τη σειρά της θα καταλύσει τους θεσμούς της Ευρωζώνης και σχεδόν αναπόφευκτα θα την οδηγήσει σε διάλυση. Προφανώς, αυτό είναι το ακραίο σενάριο, από το οποίο απέχουμε πολύ. Είναι ακριβώς αυτό το σενάριο που ενδεχομένως θα λειτουργήσει αποτρεπτικά στην αταβιστική πρόθεση των σκληροπυρηνικών, ειδικά της Γερμανίας, να καταφύγουν σε κατασταλτικές μεθόδους.
Στα σκουπίδια η ετυμηγορία των Ιταλών!
Όπως προέκυπτε από τα πρώτα μηνύματα του εντολοδόχου πρωθυπουργού Κόντε, πρόθεση της κυβέρνησης που ετοίμαζε ήταν ένας συμβιβασμός κι όχι μία ρήξη με την Ευρωζώνη. Η τάση του ευρωιερατείου, όμως, δεν είναι η επίτευξη ενός συμβιβασμού. Είναι η υπονόμευση και τελικώς η ανατροπή της κυβέρνησης που σχημάτισαν οι νικητές των πρόσφατων εκλογών στην Ιταλία. Εάν προς το παρόν έχουν αποφύγει τις αγριότητες είναι επειδή έχουν συνείδηση πως η Ιταλία δεν είναι Ελλάδα, πως εάν τραβήξουν το σκοινί μπορεί να σπάσει και εάν σπάσει θα τινάξει στον αέρα το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Το πρόγραμμα, επί του οποίου συμφώνησαν μετά από μακρές διαπραγματεύσεις οι δύο κυβερνητικοί εταίροι, το Κίνημα των 5 Αστέρων και η Λέγκα, απέχει πολύ από τις προεκλογικές ρητορείες και των δύο αυτών κομμάτων. Ουσιαστικά ήταν ένα σημαντικό βήμα για να καταστήσουν γεφυρώσιμο το χάσμα που τα χωρίζει από το κυρίαρχο στην Ευρωζώνη δόγμα της λιτότητας. Η ιταλική κυβέρνηση, μάλιστα, συνεχίζει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Το πολιτικά σημαντικό δεν είναι οι εκατέρωθεν ελιγμοί. Είναι το γεγονός ότι το ευρωιερατείο, όπως και στις αρχές του 2015 όταν είχε σχηματισθεί η κυβέρνηση Τσίπρα, ουσιαστικά αγνοεί το εκλογικό αποτέλεσμα, τη λαϊκή ετυμηγορία. Ουσιαστικά ζητάει από την κυβέρνηση Κόντε να κινηθεί όπως η προηγούμενη κυβέρνηση Τζεντιλόνι. Ήταν ενδεικτική η τότε δήλωση-προτροπή-ερώτημα του επιτρόπου Μοσχοβισί: «Η Ιταλία θα παραμείνει αυτό που είναι;»
Κεϊνσιανής εμπνεύσεως
Προς το παρόν οριστική απάντηση δεν υπάρχει. Υπάρχει το γεγονός ότι οι Ιταλοί ψήφισαν το Κίνημα των 5 Αστέρων και τη Λέγκα ακριβώς για να μην παραμείνει η Ιταλία αυτό που ήταν. Όπως υπάρχουν και δηλώσεις από τους δύο κυβερνητικούς εταίρους ότι δεν δεσμεύονται από τις υποχρεώσεις που είχε αναλάβει ο απερχόμενος πρωθυπουργός Τζεντιλόνι.
Η οικονομική πολιτική που περιλαμβάνεται στον προϋπολογισμό είναι μία μετριοπαθής κεϊνσιανής εμπνεύσεως πολιτική. Προβλέπει δημόσιες επενδύσεις με σκοπό να σταματήσει την αποβιομηχάνιση και να τροφοδοτήσει την ανάπτυξη μετά από μία μακρά περίοδο στασιμότητας. Ελπίζει ότι θα λύσει το πρόβλημα του υψηλού χρέους με τη μεγέθυνση του ΑΕΠ κι όχι με λιτότητα.
Είναι αξιοσημείωτο ότι η ίδια η Κομισιόν είχε προτείνει οι παραγωγικές επενδύσεις να εξαιρούνται από το δημοσιονομικό έλλειμμα, αλλά είχε προσκρούσει στην κατηγορηματική άρνηση της Γερμανίας και των συμμάχων της. Το νεοφιλελεύθερο ευρωιερατείο, όμως, νοιώθει απέχθεια για τέτοιου είδους οικονομική πολιτική. Το ίδιο και οι Αγορές, οι οποίες έχουν ήδη δείξει τις προθέσεις τους.
Ο Σταύρος Λυγερός έχει εργασθεί σε εφημερίδες (για 23 χρόνια στην Καθημερινή), ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Σήμερα αρθρογραφεί στο Πρώτο Θέμα. Συγγραφέας 13 βιβλίων. Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής στην εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973.
10 Οκτωβρίου 2018