Ο μύθος των «ξένων επενδύσεων».
ASSOCIATED PRESS
Η όλη συζήτηση περί «εξόδου από τα μνημόνια», «εισόδου της χώρας σε αναπτυξιακή τροχιά», «αύξησης του ΑΕΠ» και γενικώτερα απεγκλωβισμού της ελληνικής οικονομίας από την βαρειά ύφεση, επανέρχεται διαρκώς σε μία λέξη: ξένες επενδύσεις.
Η λέξη αυτή λειτουργεί ως πανάκεια και έχει προσλάβει διαστάσεις σωτηριολογίας. Εκπέμπεται από επίσημα χείλη, έγκριτα μέσα ενημέρωσης και κομματικούς εκπροσώπους. Πέφτει ως ύστατο επιχείρημα σε καφενεία και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, περιφέρεται σε τηλεοπτικές εκπομπές ως κεντρικό στοιχείο στον λόγο «κομμένων κεφαλών» με περισπούδαστον ύφος. Η Ελλάδα θα σωθεί όταν έρθει το ιππικό, δηλαδή οι ξένοι επενδυτές, των οποίων κανείς δεν γνωρίζει διεύθυνση και τηλέφωνο.
Απορεί κανείς που τόσοι έγκριτοι οικονομολόγοι, πανεπιστημιακοί, αρθρογράφοι κλπ., με μάστερς και διδακτορικά, δεν συνειδητοποιούν την πολύ γνωστή, απλή και ιστορικά τεκμηριωμένη αλήθεια: καμμία μα καμμία χώρα στην παγκόσμια οικονομική ιστορία δεν αναπτύχθηκε με μαζική εισέλευση ξένων επενδύσεων. Όλες οι οικονομικά ισχυρές χώρες αναπτύχθηκαν αρχικώς με ίδια κεφάλαια, είτε ιδιωτικά είτε κρατικά. Είτε με πρωτογενή συσσώρευση κεφαλαίου είτε με δημόσιες επενδύσεις. Συνήθως με μείγμα και των δύο. Ξένοι επενδυτές ασφαλώς κινούνται στην διεθνή αγορά, αλλά σε οικονομίες που είναι ήδη ώριμες και έτοιμες να τους δεχθούν.
Ήδη από την εποχή της δικτατορίας στην Ελλάδα αναπτύχθηκε μία σωτηριολογική παραφιλολογία περί ξένων επενδυτών, δίκην «θείου από το Αμέρικα». Ακόμα και επί ΠΑΣΟΚ, που υποτίθεται ότι κατήγγελε το «ξένο κεφάλαιο». Ελληνοαμερικανοί μεγιστάνες όπως ο Πάππας ή ο Σπάνος θα έρχονταν να σκορπίσουν απλόχερα τα δισεκατομμύριά τους στην φτωχή Ελλάδα.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι ξένες επενδύσεις στην χώρα μας ήταν, ανάλογα με την εποχή, από περιστασιακές έως ανύπαρκτες. Η οικονομική ανάπτυξη ήταν προϊόν είτε μεγάλων κρατικών έργων (πχ. ΔΕΗ) είτε της ιδιωτικής πρωτοβουλίας που βασίστηκε σε κρατική χρηματοδότηση (πχ. ΕΤΒΑ). Η εκβιομηχάνιση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο βασίστηκε στην παροχή ρευστότητας από κρατικές και σε πολύ μικρότερο βαθμό ιδιωτικές τράπεζες.
Ας έρθουμε στο σήμερα. Πιστεύει κανείς πραγματικά ότι μερικοί ξένοι επενδυτές είναι σε θέση να διασώσουν την ελληνική οικονομία; Πόσες θέσεις εργασίας μπορεί να δημιουργήσει μία ξένη επένδυση; Διακόσιες; Δύο χιλιάδες; Εδώ υπάρχουν εκατομμύρια άνεργοι που αναζητούν εργασία. Για την έξοδο της χώρας από την ύφεση απαιτείται μαζική, καθολική ανάπτυξη, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνον με την ανασυγκρότηση της κατεστραμμένης γεωργίας, βιοτεχνίας και βιομηχανίας. Αυτά απαιτούν πλέγμα φορολογικών, χρηματοδοτικών και διοικητικών εργαλείων, που σήμερα απουσιάζουν παντελώς.
Απαιτούνται επίσης: λειτουργικό δικαστικό σύστημα αποτελεσματική και αδιάφθορη δημόσια διοίκηση, υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικό σύστημα, κουλτούρα δημιουργικότητας και καινοτομίας. Και το κυριώτερο: μία ριζική πολιτική μεταρρύθμιση, αλλαγή εκ βάθρων των προσώπων και των κομμάτων που κυβερνούν επί μισόν αιώνα αυτήν την ταλαίπωρη χώρα και την έχουν οδηγήσει στα πρόθυρα του αφανισμού της.
Μελέτης Η. Μελετόπουλος
Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Παν/μιου της Γενεύης
21/10/2018
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
«Αυστηρά Προσωπικό» κύριε Τσίπρα:
Ο Τιτάν φεύγει.
Ο Αλέξης Τσίπρας μας ενημέρωσε (σίγουρα με δόση πνεύματος) ότι υπάρχει ένας φάκελος στο γραφείο του που λέει «αυστηρά προσωπικό». Προέρχεται άραγε από τον Όμιλο Τιτάν που τον ενημερώνει ότι μεταφέρει την έδρα του στις Βρυξέλλες και δεν τολμά να τον ανοίξει μήπως και του χαλάσει το αφήγημα των επενδύσεων;
Η απόφαση του ομίλου Τιτάν να μεταφέρει την έδρα του στις Βρυξέλλες αποτελεί κλασσική περίπτωση country risk η οποία και σηματοδοτεί, με τον ένα ή αλλό τρόπο μία μορφή αποεπένδυσης στη χώρα μας. Τι εννοώ ακριβώς;
Οι επενδύσεις (ως ποσοστό του ΑΕΠ) επηρεάζονται σε μακροχρόνιο ορίζοντα από σειρά οικονομικών παραγόντων. Πρώτον, αρνητικά από την αύξηση στο country risk το οποίο προσεγγίζεται από το spread μεταξύ του 10-ετούς ελληνικού ομολόγου και του αντίστοιχου γερμανικού. Δεύτερον, αρνητικά από μία αύξηση στο φορολογικό συντελεστή των επιχειρήσεων στην Ελλάδα σε σχέση με τον φορολογικό συντελεστή στις χώρες του ΟΟΣΑ.
Τρίτον, θετικά από την βελτίωση της χώρας μας στον δείκτη ‘ποιότητας των θεσμών και κανονισμών’ (regulatory quality) ο οποίος καταγράφει την ικανότητα του κράτους να δημιουργεί/εφαρμόζει πολιτικές οι οποίες παροτρύνουν την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Τέταρτον, θετικά από την βελτίωση μας στον δείκτη ‘αντιμετώπισης της διαφθοράς’ (control of corruption).
Τα νέα συγκριτικά στοιχεία από την World Bank, δεν είναι ενθαρρυντικά. Μεταξύ 214 κρατών, καταφέραμε, στην ποιότητα θεσμών και κανονισμών, να βελτιώσουμε (για το 2017) την θέση μας στο 62,9 εκατοστιαίο σημείο από το 59,1 σημείο το 2016. Η βελτίωση αυτή όμως επισκιάστηκε από την επίδοση μας στη αντιμετώπιση της διαφθοράς καθώς διολισθήσαμε από το 55,3 εκατοστιαίο σημείο το 2016 στο 52,4 σημείο το 2017.
Όσον αφορά το country risk, υπό την έννοια του spread δηλαδή, αυτό έχει «εκτοξευθεί» την τελευταία περίοδο στην περιοχή του 4,1% με 4,2% και ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω ανάλογα με τις πολιτικές εξελίξεις (οπως στο καλούμενο «Μακεδονικό») ή να αυξηθεί και άλλο ανάλογα με τις εξελίξεις στην Ιταλία (καθώς η χώρα μας εξακολουθεί να παραμένει ο «αδύναμος κρίκος» της Ευρωζώνης).
Ο συντελεστής φορολογίας των επιχειρήσεων, ευρισκόμενος στο 29% σήμερα, υπερβαίνει κατά περίπου 4,7 ποσοστιαίες μονάδες τον φορολογικό συντελεστή επιχειρήσεων στο σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ. Οι εξαγγελίες κυβέρνησης και αντιπολίτευσης για μείωση του φορολογικού συντελεστή σίγουρα θα βοηθήσουν κάπως στην προσέλκυση επενδύσεων.
Από οικονομετρική άποψη, όμως, εκτιμήσεις του γράφοντος συμπεραίνουν ότι η αντιμετώπιση της διαφθοράς κατά κύριο λόγο και το country risk, κατά δευτερεύοντα λόγο, κυριαρχούν στις αποφάσεις για επενδύσεις. Στην αντιμετώπιση της διαφθοράς λοιπόν, αλλά και στο country risk, θα πρέπει να εστιάσουμε προκειμένου να «εισέλθουμε» στο μυαλό του Τιτάν ή και κάθε άλλης εταιρίας που σκέφτεται το μέλλον της στην Ελλάδα.
Κώστας Μήλας,
Καθηγητής και Πρόεδρος του Ερευνητικού Τομέα στο Τμήμα Χρηματοοικονομικών
και Λογιστικής, University of Liverpool
https://www.liberal.gr/arthro/225056/apopsi/arthra/
austira-prosopikosin-kurie-tsipra-o-titan-feugei.html
22 Οκτωβρίου 2018
«Αυστηρά Προσωπικό» κύριε Τσίπρα:
Ο Τιτάν φεύγει.
Ο Αλέξης Τσίπρας μας ενημέρωσε (σίγουρα με δόση πνεύματος) ότι υπάρχει ένας φάκελος στο γραφείο του που λέει «αυστηρά προσωπικό». Προέρχεται άραγε από τον Όμιλο Τιτάν που τον ενημερώνει ότι μεταφέρει την έδρα του στις Βρυξέλλες και δεν τολμά να τον ανοίξει μήπως και του χαλάσει το αφήγημα των επενδύσεων;
Η απόφαση του ομίλου Τιτάν να μεταφέρει την έδρα του στις Βρυξέλλες αποτελεί κλασσική περίπτωση country risk η οποία και σηματοδοτεί, με τον ένα ή αλλό τρόπο μία μορφή αποεπένδυσης στη χώρα μας. Τι εννοώ ακριβώς;
Οι επενδύσεις (ως ποσοστό του ΑΕΠ) επηρεάζονται σε μακροχρόνιο ορίζοντα από σειρά οικονομικών παραγόντων. Πρώτον, αρνητικά από την αύξηση στο country risk το οποίο προσεγγίζεται από το spread μεταξύ του 10-ετούς ελληνικού ομολόγου και του αντίστοιχου γερμανικού. Δεύτερον, αρνητικά από μία αύξηση στο φορολογικό συντελεστή των επιχειρήσεων στην Ελλάδα σε σχέση με τον φορολογικό συντελεστή στις χώρες του ΟΟΣΑ.
Τρίτον, θετικά από την βελτίωση της χώρας μας στον δείκτη ‘ποιότητας των θεσμών και κανονισμών’ (regulatory quality) ο οποίος καταγράφει την ικανότητα του κράτους να δημιουργεί/εφαρμόζει πολιτικές οι οποίες παροτρύνουν την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Τέταρτον, θετικά από την βελτίωση μας στον δείκτη ‘αντιμετώπισης της διαφθοράς’ (control of corruption).
Τα νέα συγκριτικά στοιχεία από την World Bank, δεν είναι ενθαρρυντικά. Μεταξύ 214 κρατών, καταφέραμε, στην ποιότητα θεσμών και κανονισμών, να βελτιώσουμε (για το 2017) την θέση μας στο 62,9 εκατοστιαίο σημείο από το 59,1 σημείο το 2016. Η βελτίωση αυτή όμως επισκιάστηκε από την επίδοση μας στη αντιμετώπιση της διαφθοράς καθώς διολισθήσαμε από το 55,3 εκατοστιαίο σημείο το 2016 στο 52,4 σημείο το 2017.
Όσον αφορά το country risk, υπό την έννοια του spread δηλαδή, αυτό έχει «εκτοξευθεί» την τελευταία περίοδο στην περιοχή του 4,1% με 4,2% και ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω ανάλογα με τις πολιτικές εξελίξεις (οπως στο καλούμενο «Μακεδονικό») ή να αυξηθεί και άλλο ανάλογα με τις εξελίξεις στην Ιταλία (καθώς η χώρα μας εξακολουθεί να παραμένει ο «αδύναμος κρίκος» της Ευρωζώνης).
Ο συντελεστής φορολογίας των επιχειρήσεων, ευρισκόμενος στο 29% σήμερα, υπερβαίνει κατά περίπου 4,7 ποσοστιαίες μονάδες τον φορολογικό συντελεστή επιχειρήσεων στο σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ. Οι εξαγγελίες κυβέρνησης και αντιπολίτευσης για μείωση του φορολογικού συντελεστή σίγουρα θα βοηθήσουν κάπως στην προσέλκυση επενδύσεων.
Από οικονομετρική άποψη, όμως, εκτιμήσεις του γράφοντος συμπεραίνουν ότι η αντιμετώπιση της διαφθοράς κατά κύριο λόγο και το country risk, κατά δευτερεύοντα λόγο, κυριαρχούν στις αποφάσεις για επενδύσεις. Στην αντιμετώπιση της διαφθοράς λοιπόν, αλλά και στο country risk, θα πρέπει να εστιάσουμε προκειμένου να «εισέλθουμε» στο μυαλό του Τιτάν ή και κάθε άλλης εταιρίας που σκέφτεται το μέλλον της στην Ελλάδα.
Κώστας Μήλας,
Καθηγητής και Πρόεδρος του Ερευνητικού Τομέα στο Τμήμα Χρηματοοικονομικών
και Λογιστικής, University of Liverpool
https://www.liberal.gr/arthro/225056/apopsi/arthra/
austira-prosopikosin-kurie-tsipra-o-titan-feugei.html
22 Οκτωβρίου 2018