Η οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αίγυπτο: Θα δούμε άραγε θεαματικά και ουσιαστικά αποτελέσματα;


Την στιγμή που έχει ανοίξει η συζήτηση για επέκταση των Ελληνικων Χωρικών Υδάτων στο Ιόνιο, προσδοκίες για σύντομη επίλυση των εκκρεμοτήτων που χρονίζουν και εμποδίζουν την οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ της Ελλάδας και της Αιγύπτου δημιούργησε η δήλωση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα μετά την συνάντηση του με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αλ Σισι, στο πλαίσιο της Τριμερούς Συνάντησης Κορυφής της Ελλάδας, της Αιγύπτου και της Κύπρου.

Οι συνομιλίες με την Αίγυπτο έχουν ξεκινήσει από το 2004 αλλά μετά από πολλά σκαμπανεβάσματα, με κορυφαίο εκείνο της σχεδόν απειλητικής επιστολής του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ στον τότε πρόεδρο Χόσνι Μουμπάρακ, μόνο τα τελευταία χρόνια οι συνομιλίες αυτές έφθασαν κοντά στην επίλυση ενός ζητήματος περίπλοκου και πολιτικά φορτισμένου.

Παρά το γεγονός ότι ο πρόεδρος Αλ Σίσι ήταν θετικός στην προώθηση λύσης στο ζήτημα της ΑΟΖ, καθώς εκτός της βαθιάς εχθρότητας του με τον πρόεδρο Ερντογάν, υπήρχε και η θετική αντιμετώπιση του από την Αθήνα και η δηλωμένη πρόθεση των τελευταίων ελληνικών κυβερνήσεων να συμβάλουν στην προώθηση των σχέσεων της Αιγύπτου με την Ε.Ε., το θέμα της ΑΟΖ είχε κολλήσει λόγω και της προβληματικής στάσης της γραφειοκρατίας του Αιγυπτιακού ΥΠΕΞ και του Υπουργείου Άμυνας.
  • Η προκήρυξη διαγωνισμού για την εκχώρηση αδειών ερευνών σε θαλάσσια οικόπεδα της Αιγύπτου μεταξύ αυτών και του Οικοπέδου 12, αποτέλεσε σημείο τριβής με την Ελλάδα καθώς η οριοθέτηση του Οικοπέδου αυτού αποτελούσε συνέχεια της γραμμης την οποία η Τουρκία μονομερώς παρουσιάζει ως εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας της. Μια γραμμή που πρακτικά διχοτομεί την υφαλοκρηπίδα της Ανατολικής Μεσογείου μεταξυ της Αιγύπτου και της Τουρκίας, διαγράφοντας την Ελληνική και Κυπριακή υφαλοκρηπίδα.
Σύμφωνα με την τουρκική θεώρηση, η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν θαλάσσιες ζώνες μόνον εντός των ορίων των χωρικών υδάτων των νησιών και φυσικά και το Καστελόριζο δεν διαθέτει παρά μόνο 6 ν.μ. υφαλοκρηπίδα. Αυτό σημαίνει, εκτός των άλλων, ότι δεν υπάρχει τριεθνές σημείο Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου στην Μεσόγειο, αλλά η Ελλάδα έχει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο μόνον σε μια μικρή θαλάσσια γραμμη, οπου το τριεθνές σημείο στην μια πλευρά είναι με την Τουρκία και στο άλλο με την Λιβύη.

Αυτός είναι και ο λόγος εκνευρισμού της Άγκυρας όταν στις τελευταίες τριμερείς της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αιγύπτου στην Κοινή Διακήρυξη υπάρχει αναφορά στην βούληση των τριών χωρών να «προχωρήσουν στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών τους».

Ο χάρτης της ΑΟΖ όπως τον βλέπει η Λευκωσία
  • Αντιθέτως η οριοθέτηση σύμφωνα με την ελληνική θέση που βασίζεται και στο Δίκαιο της Θάλασσας, δινει κοινά θαλάσσια σύνορα Ελλάδας και Κύπρου με πρόβλεψη πλήρους επήρειας του Καστελόριζου, αν και με βαση την νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης σε περιπτώσεις όπως αυτή του Καστελόριζου ισχύει η αρχή της αναλογικότητας (η σχέση της επήρειας του νησιού, με το μήκος της έναντι ηπειρωτικής ακτής).

Η Αίγυπτος φέρεται να έχει υπαναχωρήσει στο θέμα του επίμαχου σημείου του Οικοπέδου 12 ώστε να αποφευχθούν παρεξηγήσεις περί αποδοχής της τουρκικής θεώρησης για διαμοιρασμό της υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο, όμως οι αντιστάσεις ειναι πολλές καθως σύμφωνα με υπολογισμούς εάν γίνει αποδεκτή από την Αίγυπτο η ελληνικη αντίληψη για πλήρη επήρεια του Καστελόριζου θα υπάρξει απώλεια ΑΟΖ έκτασης 19.400 τ.χλμ για την Αίγυπτο.

Επίσης φαίνεται ότι ακόμη και ο πρόεδρος Αλ Σισι δεν είναι έτοιμος να προκαλέσει ευθέως την Άγκυρα και τον Ερντογάν ρισκάροντας ακόμη και μια θερμή αντιπαράθεση στα νερά της Μεσογείου.
  • Η ιδέα που ειχε πέσει στο τραπέζι τους τελευταίους μηνες αφορούσε την μερική οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ της Ελλάδας και της Αιγύπτου, με στόχο ουσιαστικά να μην ενοχληθεί η Τουρκία και η οριοθέτηση να γίνει σε περιοχή που δεν μπορεί να εγείρει αξιώσεις η Άγκυρα.
Το σημείο αυτό ομως θα είναι υποχρεωτικά εκείνο στο οποίο φαίνεται να υπάρχουν σύνορα Ελλαδας και Αιγύπτου με βάση την τουρκική θεώρηση που ακυρώνει την πλήρη επήρεια του Καστελόριζου αλλα και όλων των νησιών (Ρόδου, Καρπάθου) και της Κύπρου.

Συνεπώς η μερική οριοθέτηση (που είναι εντελώς διαφορετική υπόθεση από την τμηματική ή σταδιακή επέκταση των χωρικών Υδάτων στο Ιόνιο) θα μπορούσε μεν να θεωρηθεί ως ένα σημαντικό βήμα για την εφαρμογή του Δικαίου της Θάλασσας στην οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών της Ελλάδας (μετά μάλιστα την ακύρωση της συμφωνίας με την Αλβανία) αλλα συγχρόνως ίσως θεωρηθεί ότι αποτελεί ντε φακτο αποδοχή των τουρκικών αξιώσεων.

Παρά τις αισιόδοξες δηλώσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσιπρα και σημειώνοντας την απόλυτη σιωπή για το θέμα από τον παριστάμενο στην συνέντευξή τύπου Αιγύπτιο πρόεδρο Αλ Σίσι, δεν θα πρέπει να αναμένονται παντως σύντομα θεαματικά και ουσιαστικά αποτελέσματα στο θέμα της οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Αίγυπτο.

 ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

24/10/2018