Η κρεοφαγία ως ανήθικη ανθρώπινη βιοεξουσία.



Το ότι ένα παμφάγο ζωικό είδος μπορεί, εξ ορισμού, να επιλέγει αν θα τρέφεται με έναν μόνο τύπο τροφής -αποκλειστικά φυτικής ή αποκλειστικά ζωικής προέλευσης- δεν σημαίνει ότι η επιλογή του αυτή δεν έχει σοβαρές συνέπειες για το ίδιο και ευρύτερα για το οικολογικό περιβάλλον του.

Κάτι που ισχύει πολύ περισσότερο για εμάς τους ανθρώπους που, ως παμφάγα πρωτεύοντα, δεν έχουμε ανάγκη από μεγάλες ποσότητες κρέατος και είμαστε πολύ πιο υγιείς όταν καταναλώνουμε, δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, μικρές ποσότητες από πρωτεΐνες και λύπη ζωικής προέλευσης.

Το οικολογικό και ηθικό πρόβλημα με τις διατροφικές επιλογές μας είναι ότι ως είδος έχουμε αυξηθεί υπερβολικά και άρα δεν μπορούμε να συνεχίσουμε τις κρεοφαγικές πρακτικές μας, αδιαφορώντας για τα άλλα έμβια όντα που υποφέρουν και θυσιάζονται μαζικά στο όνομα των διατροφικών μας «αναγκών».

Ως αντίλογο στην αλόγιστη κρεοφαγία μας θα παρουσιάσουμε τρία αξιόλογα βιβλία για την απελευθέρωση των ζώων από την ανθρώπινη εκμετάλλευση, καθώς και ένα πολύ διαφωτιστικό βιβλίο του Δαρβίνου.

Απελευθερωτικός βεγκανισμός 
ή διατροφικός ολοκληρωτισμός; (ΙΙI)


  ● Peter Singer: Η απελευθέρωση των ζώων
 μτφρ. & επμ. Σταύρος Καραγεωργάκης
εκδ. «Αντιγόνη», σελ. 430

Από την πρώτη του έκδοση το 1975 αυτό το συγκλονιστικό βιβλίο έγινε σημείο αναφοράς για τους πιο ριζοσπαστικούς ζωόφιλους και, πιο πρόσφατα, για τους ανά τον κόσμο βεγκανιστές.

Ενα βιβλίο που, από την πρώτη στιγμή που κυκλοφόρησε μέχρι σήμερα, δεν έπαψε να σοκάρει τους ανυποψίαστους αναγνώστες για τις απαράδεκτα αφύσικες συνθήκες υπό τις οποίες γεννιούνται, αναπτύσσονται και σκοτώνονται τα ζώα στις βιομηχανικές φάρμες, καθώς και για την εργαλειακή χρήση των πειραματόζωων από τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες. Μια απάνθρωπη και ιδιοτελής εκμετάλλευση της ζωής με ολέθριες επιπτώσεις όχι μόνο για τα πειραματόζωα, αλλά και για τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν αυτά τα φαρμακευτικά προϊόντα.

Δικαιολογημένα λοιπόν «Η απελευθέρωση των ζώων» έχει χαρακτηριστεί ως η «Βίβλος» της ριζοσπαστικής χορτοφαγίας και του κινήματος για τα δικαιώματα των ζώων. Ενα βιβλίο που έχει συμβάλει όσο κανένα άλλο στη δημιουργία ενός παγκόσμιου κινήματος για την απελευθέρωση των ζώων και την αλλαγή των εθνικών νομοθεσιών που αφορούν τις συνθήκες διαβίωσης των αγροτικών, των οικόσιτων ζώων αλλά και των πειραματόζωων.

Αυτό το σύγχρονο ζωοφιλικό μανιφέστο υπογράφει ο Peter Singer, ένας διεθνώς αναγνωρισμένος ηθικός φιλόσοφος, που από το 1999 κατέχει την έδρα της Βιοηθικής στο περίφημο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον των ΗΠΑ. Το συγγραφικό του έργο είναι πλουσιότατο, πάνω από είκοσι βιβλία από τα οποία στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί -εκτός από το «Η απελευθέρωση των ζώων»- το συλλογικό έργο «Ζώα και ηθική» (εκδ. Αντιγόνη), «Μαρξ», «Χέγκελ» (εκδ. Πολύτροπον), και το «Μια δαρβινική αριστερά» (εκδ. Σύναλμα).

Πάντως, «Η απελευθέρωση των ζώων» είναι το βιβλίο που τον έκανε διάσημο διεθνώς και θεωρείται, μέχρι σήμερα, το σημαντικότερο έργο του, αφού έπεισε γενιές αναγνωστών και κυβερνήσεων να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους σχετικά με την εκμετάλλευση των ζώων από τον άνθρωπο και οδήγησε στο να τεθούν κάποια αυστηρότερα όρια στη βιομηχανική εκμετάλλευσή τους. Από την πρώτη έκδοσή του, ο συγγραφέας δεν σταμάτησε να εμπλουτίζει τα επιχειρήματά του και το βιβλίο γνώρισε τρεις βελτιωμένες εκδόσεις. Η παρούσα τρίτη ελληνική έκδοσή του, που κυκλοφόρησε φέτος από τις εκδόσεις του Κέντρου Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης «Αντιγόνη», πολύ καλά μεταφρασμένη και επιμελημένη από τον Σταύρο Καραγεωργάκη, αντιστοιχεί στην τελευταία αγγλική έκδοση.

  ● P. Singer, T. Regan, L. Gruen, J. Donovan: Ζώα και Ηθική
● μτφρ.: Κ. Αλεξίου, Φ. Αραμπατζίδου, Ε. Κολοβού,   Κ. Κουράκης
● επμ. Σταύρος Καραγεωργάκης
● εκδ. «Αντιγόνη», σελ. 121

Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα ανθολογία τεσσάρων ιστορικών άρθρων, καθένα από τα οποία αναλύει την ηθική-πολιτική διάσταση των σχέσεων του ανθρώπου με τα μη ανθρώπινα ζώα.

Τα άρθρα που συγκροτούν αυτή τη συλλογή υπογράφουν τέσσερις διακεκριμένοι πανεπιστημιακοί που με το έργο τους συνέβαλαν στη διαμόρφωση μιας εναλλακτικής ηθικής στάσης απέναντι στα μη ανθρώπινα ζώα.

Ετσι, αυτή η συλλογή περιλαμβάνει κείμενα των φιλοσόφων Peter Singer, Tom Regan, Josephine Donovan και Lori Gruen, δηλαδή τεσσάρων διεθνώς καταξιωμένων ηθικών-πολιτικών στοχαστών που με τις έρευνές τους διαμόρφωσαν το νέο γνωστικό πεδίο της ηθικής για τα ζώα (animal ethics).

Η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων που συνθέτουν αυτή την ανθολογία υπήρξε πολύ εύστοχη επειδή το κάθε ένα από αυτά εισάγει τον αναγνώστη σε μία διαφορετική φιλοσοφική προβληματική των σχέσεων και άρα των υποχρεώσεων του ανθρώπινου είδους προς τα άλλα μη ανθρώπινα είδη ζώων. Με εξαίρεση την εισαγωγή στην ελληνική έκδοση που έγραψε ο Σταύρος Καραγεωργάκης και το πρώτο κείμενο με τίτλο «Ζώα» της Lori Gruen, που αποτελούν σκοπίμως μια σύντομη εισαγωγή στο όλο ζήτημα, τα υπόλοιπα κείμενα εκπροσωπούν τις τρεις πιο σημαντικές τάσεις της ηθικής για τα ζώα. Τρεις βασικές προσεγγίσεις, που μολονότι ελαφρά διαφορετικές μεταξύ τους, ταυτοχρόνως, είναι συμπληρωματικές.

Πιο συγκεκριμένα, ο ωφελιμισμός του Peter Singer περιγράφεται από τον ίδιο στο άρθρο του με τίτλο «Το κίνημα της απελευθέρωσης των ζώων». Η θεωρία των δικαιωμάτων του Tom Regan στο άρθρο του «Η υπόθεση των δικαιωμάτων των ζώων». Τέλος, με το άρθρο «Προσήλωση στον πόνο: η συμπάθεια ως βάση για την ηθική μεταχείριση των ζώων» η οικοφεμινίστρια Josephine Donovan παρουσιάζει την προσέγγιση των σχέσεών μας με τα άλλα ζώα από τη σκοπιά των ηθικών συναισθημάτων.



Η αξία αυτής της ανθολογίας πρωτότυπων φιλοσοφικών κειμένων είναι ότι μας προσφέρει μια πολυδιάστατη και σχετικά εύπεπτη -ακόμη και για τον μη ειδικό αναγνώστη- εισαγωγή στην ηθική για τα ζώα. Τα κείμενα αυτά, όμως, αναδεικνύουν και τον αναπόδραστα πολιτικό και άρα πρακτικό χαρακτήρα της νέας ηθικής προσέγγισης των σχέσεών μας με τα άλλα ζώα του πλανήτη, τα οποία αν και είναι διαφορετικά από εμάς δεν πρέπει να θεωρούνται καθόλου «κατώτερα», ούτε βέβαια ότι υπάρχουν για να μας υπηρετούν. Πέρα λοιπόν από τη συνήθη, επιφανειακή και ανθρωποκεντρική ζωοφιλία, υπάρχει επιτακτική ανάγκη για μια «άλλη» ηθική στάση απέναντι σε διαφορετικές μορφές ζωής από την ανθρώπινη.

● Τζόναθαν Σάφραν Φόερ: Τρώγοντας ζώα 
μτφρ.: Στέλλα Κάσδαγλη
εκδ. «Μελάνι», σελ. 368

 Στο βιβλίο του «Τρώγοντας ζώα», ένα πολύ επιτυχημένο μίγμα αυτοβιογραφικού και δοκιμιακού λόγου, σε αυτό ο συγγραφέας Τζόναθαν Σάφραν Φόερ καταγράφει λεπτομερώς όλες τις επιστημονικές πληροφορίες, τις ψυχολογικές ανησυχίες και τα γεγονότα που διαμόρφωσαν την πορεία των σκέψεων και των αποφάσεών του υπέρ μιας κάθε άλλο παρά δογματικής και μάλλον ήπιας χορτοφαγίας.

Οι σοβαροί προβληματισμοί κατά της κρεοφαγίας και υπέρ μιας ήπιας χορτοφαγίας γεννήθηκαν στη σκέψη του διάσημου Αμερικανού συγγραφέα όταν έμαθε ότι θα γίνει πατέρας. Οπως διηγείται ο ίδιος ο Φόερ σε αυτό το καλοστημένο αυτοβιογραφικό κείμενο, πέρασε τα εφηβικά και τα φοιτητικά του χρόνια αναποφάσιστος και ταλαντευόμενος ανάμεσα στην κρεοφαγία και τη χορτοφαγία. Μέχρι τη στιγμή που, ως μελλοντικός πατέρας, έθεσε στον εαυτό του το πρακτικό-ηθικό ερώτημα για το ποια θα μπορούσε να είναι η καλύτερη δυνατή διατροφή που θα έπρεπε να ακολουθήσει στο μέλλον ο γιος του, οπότε ο χαλαρός μέχρι τότε προβληματισμός του απέκτησε μια νέα και επείγουσα διάσταση. Αναζητώντας, λοιπόν, κάποιες έγκυρες και σαφείς απαντήσεις στις διατροφικές του αγωνίες, ο Φόερ αποφάσισε να επισκεφθεί βιομηχανικές κτηνοτροφικές φάρμες μέσα στα μεσάνυχτα, να αναλύσει τα συναισθηματικά στοιχεία και τις εικόνες που συνόδευαν τα γεύματα της παιδικής του ηλικίας και να βάλει στο νοητικό μικροσκόπιο ορισμένα από τα πιο πρωτόγονα ένστικτά του σχετικά με το τι είναι σωστό και τι λάθος.

Το αποτέλεσμα όλων αυτών των αναζητήσεων και των προβληματισμών του ήταν το «Τρώγοντας ζώα» (Eating Animals), ένα βιβλίο που αποδομεί συστηματικά τα πολυάριθμα κοινωνικά και προσωπικά μυθεύματα που συχνά επικαλούμαστε για να δικαιολογήσουμε τις διατροφικές μας «επιλογές»: από ιστορίες της λαϊκής παράδοσης μέχρι οικογενειακές παραδόσεις και εθνικούς μύθους αλλά και το πώς αυτές οι ιστορίες, όταν εσωτερικεύονται υποσυνείδητα, αποκοιμίζουν την κριτική μας διάθεση και μας οδηγούν σε πολύ σοβαρά διατροφικά σφάλματα.

Ωστόσο, όταν τέτοια διατροφικά σφάλματα αφορούν εμάς τους ίδιους λίγο πειράζει, όταν όμως αφορούν τα παιδιά μας τότε οι διατροφικές μας εμμονές, ανεξάρτητα αν είναι κρεοφαγικές ή χορτοφαγικές, γίνονται εγκληματικές. Αξίζει να σημειωθεί η άριστη μετάφραση του βιβλίου από τη Στέλλα Κάσδαγλη, καθώς και ότι αυτό περιλαμβάνει 60 σελίδες διευκρινιστικών σημειώσεων σχετικά με τη βιβλιογραφία, τα μέχρι τότε στατιστικά στοιχεία, τα επιστημονικά άρθρα και τις απόρρητες εκθέσεις.


● Κάρολος Δαρβίνος:
Η έκφραση των συγκινήσεων στον άνθρωπο και τα ζώα 
Εισαγωγή, σχολιασμός: Paul Ekman
μτφρ.: Κατερίνα Λιγκοβανλή, εκδ. «ΠΕΚ», σελ. 666

Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, η «Φυσιογνωμική» ήταν μια πρώτη μη επιστημονική προσπάθεια κατανόησης του πώς κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ή εκφράσεις του ανθρώπινου προσώπου μας αποκαλύπτουν την προσωπικότητα ενός ανθρώπου. Μόνο ο Κάρολος Δαρβίνος, στα τέλη του 19ου αιώνα, κατάφερε να δώσει μιαν εύλογη εξελικτική και αμιγώς βιολογική εξήγηση για τις σωματικές εκφράσεις των συγκινήσεων.

Πράγματι, στο βιβλίο του «Η έκφραση των συγκινήσεων στον άνθρωπο και τα ζώα», που δημοσιεύτηκε στην Αγγλία το 1872, ο Δαρβίνος επιχείρησε να εξηγήσει το γιατί μία συγκεκριμένη συγκίνηση-όπως π.χ. χαρά, φόβος, θυμός, αηδία- εκδηλώνεται με μία μόνο σωματική έκφραση. Και το σημαντικότερο, έδειξε ότι οι ίδιες αρχές που εξηγούν τις ανθρώπινες σωματικές εκφράσεις των συγκινήσεων ισχύουν και για πολλά άλλα είδη ζώων!

Επί έναν αιώνα μετά τη δημοσίευση αυτού του βιβλίου, η επιστήμη αγνόησε ή παρανόησε συστηματικά τις ριζοσπαστικές ιδέες του Δαρβίνου.

Τις τελευταίες δεκαετίες, όμως, οι εξελικτικές εξηγήσεις του Δαρβίνου για την ανθρώπινη και ζωική συμπεριφορά έγιναν αντικείμενο συστηματικής διερεύνησης τόσο από τις νευροεπιστήμες όσο και από την εξελικτική ψυχολογία.

Η κυκλοφορία πριν από έναν χρόνο στα ελληνικά τού «Η έκφραση των συγκινήσεων στον άνθρωπο και τα ζώα» ήταν ασφαλώς ένα σπουδαίο εκδοτικό γεγονός, όχι μόνο για την εγγενή επιστημονική αξία της τρίτης αναθεωρημένης έκδοση αυτού του βιβλίου που κυκλοφόρησε στα αγγλικά το 2013, αλλά και για τη θαυμάσια μετάφραση και επιμελημένη έκδοσή του στα ελληνικά.

Η «Εκφραση των συγκινήσεων στον άνθρωπο και τα ζώα» είναι ένα κείμενο προσιτό για τον μη ειδικό αναγνώστη, που περιγράφει τις εντυπωσιακές ομοιότητες που υπάρχουν στις εκδηλώσεις ορισμένων συμπεριφορών στα ζώα και στους ανθρώπους.

Κοινά πρότυπα συμπεριφοράς που θα παρέμεναν ανεξήγητα όσο επιμένουμε στη μοναδικότητα του ανθρώπινου είδους και ακατανόητα όταν παραβλέπουμε την εξελικτική καταγωγή των βασικών συμπεριφορών μας.

Επί σαράντα χρόνια ο Κάρολος Δαρβίνος συνέλεγε υπομονετικά παρατηρήσεις και δεδομένα από κάθε γωνιά του πλανήτη για τις σωματικές εκδηλώσεις των συγκινήσεων και των συναισθημάτων στους ανθρώπους και τα ανώτερα ζώα.

Για παράδειγμα, γιατί ανατριχιάζουν όταν φοβούνται ή γιατί γελάνε όταν χαίρονται;

Μια πρώτη ικανοποιητική, δηλαδή επιστημονικά και εμπειρικά τεκμηριωμένη εξήγηση τέτοιων φαινομένων μάς προσφέρει ο Δαρβίνος σε αυτό το βιβλίο του, βασιζόμενος στην κοινή εξελικτική καταγωγή όχι μόνο ορισμένων σωματικών αλλά και ψυχολογικών συμπεριφορών που εκδηλώνουν οι σύνθετοι βιολογικά οργανισμοί.

Ιδιαίτερα διαφωτιστικά είναι και τα κείμενα που έγραψε για την τρίτη αναθεωρημένη έκδοση αυτού του σπουδαίου βιβλίου ο επιμελητής της, ο κορυφαίος ανθρωπολόγος και εξελικτικός ψυχολόγος Πολ Εκμαν: εκτός από την εκτενή εισαγωγή και τον πολύ ενημερωτικό επίλογο, ο Εκμαν προσέθεσε όπου χρειάζονταν διευκρινιστικές σημειώσεις για τις μετέπειτα έρευνες που επιβεβαιώνουν τις υποθέσεις και τις εξηγήσεις του Δαρβίνου.


24/11/2018


   Ο ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ  ΤΩΝ  ΚΡΕΟΦΑΓΩΝ     

           ΣΧΕΤΙΚΑ  ΚΕΙΜΕΝΑ        




Απελευθερωτικός βεγκανισμός 
ή διατροφικός ολοκληρωτισμός (Ι)

Διατροφή - χορτοφαγία

Στις πιο πλούσιες χώρες, ένας διαρκώς αυξανόμενος αριθμός ατόμων φαίνεται πως έχει πειστεί ότι η κατανάλωση κρέατος είναι όχι μόνον επιβλαβής για την υγεία αλλά ηθικά και πολιτικά επιλήψιμη. Είναι όμως έτσι;

Στο σημερινό και το επόμενο άρθρο θα διερευνήσουμε αν η απόρριψη της κρεοφαγίας από όσους επιλέγουν την ολοκληρωτική χορτοφαγία –όχι από ανάγκη αλλά από «ελεύθερη» διατροφική επιλογή!– είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη και όχι ακόμη μία παραπλανητική «μόδα».

Αν δηλαδή η διαχρονική παμφάγος βιολογική μας προδιάθεση αποτελεί μόνο μια ενοχλητική κληρονομιά από το βάρβαρο εξελικτικό παρελθόν μας ή αν –αντίθετα με ό,τι υποστηρίζουν οι βέγκαν– πρόκειται για μία κάθε άλλο παρά εύκολα εξαλείψιμη ζωτική μας ανάγκη. Και η άκριτη αποδοχή από την πλειονότητα των ανθρώπων της μετανεωτερικής «φιλοζωικής» επιταγής υπέρ μιας αποκλειστικά χορτοφαγικής συμπεριφοράς δεν θα ισοδυναμούσε, άραγε, με αυτο-αλλοτρίωση του είδους μας από ένα πολύτιμο στοιχείο της βιολογικής του ταυτότητας: την παμφάγο βιολογική φύση μας;


Γιατί άραγε επιμένουμε να τρώμε κρέας και μάλιστα σε μια εποχή που η κρεοφαγία θεωρείται κάθε άλλο παρά αναγκαία, αφού μπορούμε κάλλιστα να εξασφαλίσουμε τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες από πολλά άλλα διαθέσιμα είδη τροφής (φυτά, φρούτα, ξηροί καρποί);

Πώς δικαιολογείται η επίμονη επιθυμία μας για κρέας, μολονότι αυτή η διατροφική μας συνήθεια στιγματίζεται πλέον ως εγωιστική διατροφική βαρβαρότητα του ανθρώπινου είδους εις βάρος των άλλων «κατώτερων» ζώων;

Αν η ευελιξία και η περιπλοκότητα της συμπεριφοράς ενός ζωικού είδους εκδηλώνονται άμεσα στα διατροφικά του ήθη, τότε η ευέλικτη διατροφική συμπεριφορά ενός ζωικού είδους αποτελεί για τους ειδικούς έναν σχετικά ασφαλή δείκτη για την αποτίμηση και τη συγκριτική αξιολόγηση της προσαρμοστικής του ικανότητας και της εξελικτικής ευελιξίας του.

Σύμφωνα με ό,τι γνωρίζουμε μέχρι σήμερα από τις σχετικές παλαιοντολογικές και παλαιο-ανθρωπολογικές έρευνες, η συστηματική εισαγωγή του κρέατος στη διατροφή των εξελικτικών μας προγόνων υπήρξε η απαραίτητη προϋπόθεση για την εκρηκτική ανάπτυξη του εγκεφάλου και άρα της νοήμονος συμπεριφοράς των πρώτων ανθρώπων.

Μια επιστημονική προσέγγιση των ανθρώπινων διατροφικών ηθών-αναγκών που αναμφίβολα δυσαρεστεί τους παραδοσιακούς χορτοφάγους και ακόμη περισσότερο τους φανατικούς βέγκαν: οι μακρινοί πρόγονοί μας έγιναν σταδιακά πιο ευφυείς και πιο κοινωνικοί όταν εγκατέλειψαν την μέχρι τότε αποκλειστικά χορτοφαγική διατροφή τους, μόλις δηλαδή έπαψαν να τρέφονται μόνο με φυτά, φρούτα και σπόρους και άρχισαν να υιοθετούν «πιο επωφελή» κρεοφαγικά διατροφικά ήθη.

Από την εποχή που ο Δαρβίνος διατύπωσε την ανατρεπτική εξελικτική θεωρία του έγινε σαφές ότι ο ογκώδης εγκέφαλος των πρώτων ανθρώπων αποτελεί μία δυσεξήγητη εξελικτική «πολυτέλεια»: ένα ανατομικά άβολο και βιολογικά δαπανηρό όργανο γνώσης.

Διότι, βέβαια, ήταν προφανές ότι για την ανάπτυξη και την καλή λειτουργία του πολύ μεγάλου εγκεφάλου των ανθρώπων απαιτούνταν η καταβολή ενός υπερβολικά υψηλού ενεργειακού κόστους.

«Αν και ο εγκέφαλός σας κατέχει μόλις το 2% της μάζας του σώματός σας, καταναλώνει περίπου το 20% έως 25% του ενεργειακού αποθέματος του σώματός σας σε κατάσταση ηρεμίας. Ο μεγάλος εγκέφαλος σας κάνει ευφυέστερους, αλλά κοστίζει πολύ και προκαλεί διάφορα προβλήματα», όπως εύστοχα συνοψίζει το πρόβλημα ο κορυφαίος εξελικτικός γιατρός Ντάνιελ Λίμπερμαν (D. Lieberman) στο ενδιαφέρον βιβλίο του «Η ιστορία του ανθρώπινου σώματος», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάτοπτρο.

Τα «κοψίδια» του πνεύματος

Παρ’ όλα αυτά, μέχρι πρόσφατα, δεν ήταν καθόλου σαφές το πώς ή σε ποιο βαθμό η κρεοφαγία συνέβαλλε στην υπερβολική διόγκωση του εγκεφάλου μας και, κατά συνέπεια, στην εντυπωσιακή ανάπτυξη της ανθρώπινης νοημοσύνης. Υπό αυτή την έννοια, ο ταχύτατα διογκούμενος εγκέφαλος των πιο εξελιγμένων ανθρωπιδών αποτέλεσε, εξαρχής, μια «εξελικτική πολυτέλεια»: ένα υπερβολικά ενεργοβόρο όργανο γνώσης, το οποίο καταναλώνει πάνω από 22 φορές περισσότερη ενέργεια από έναν μυ του ίδιου μεγέθους (και μάλιστα σε ανάπαυση)!

Σύμφωνα με τις πρωτοποριακές έρευνες της Λέσλι Αϊέλο (Leslie Aiello), επιφανούς παλαιοανθρωπολόγου και διευθύντριας του Wenner-Gren Foundation στη Νέα Υόρκη, ενός από τα σημαντικότερα κέντρα έρευνας της ανθρώπινης εξέλιξης, η κατανάλωση κρέατος παρείχε στους προγόνους μας την επιπλέον ενέργεια που απαιτούσε η καλή λειτουργία του υπερδιογκωμένου εγκεφάλου τους.

Αυτή, όμως, η καλά επιβεβαιωμένη τάση αύξησης της εγκεφαλικής μάζας στο γένος Homo έπρεπε να αντισταθμιστεί με τη μείωση τόσο των ενεργειακών απαιτήσεων όσο και του όγκου ενός άλλου οργάνου του σώματος των προγόνων μας. Και το όργανο που έπεσε «θύμα» αυτής της προοδευτικής εγκεφαλοποίησης ήταν το έντερο.

«Είναι αδύνατον να συνυπάρχουν στον ίδιο οργανισμό ένας μεγάλος εγκέφαλος και ένα μεγάλο στομάχι. Ο οργανισμός των προγόνων μας κατανάλωνε το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας που διέθετε για την πέψη της τροφής, μέχρι τη στιγμή που ανακάλυψαν το κρέας. Είμαστε πεπεισμένοι ότι αυτή η αλλαγή στις διαιτολογικές συνήθειες των προγόνων μας συνέβη πριν από περίπου 2,3 εκατομμύρια χρόνια και υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρέασαν τη συνολική εξέλιξη του είδους μας», εξηγεί η Αϊέλο.

Συνεπώς, όσο μεγάλωνε ο εγκέφαλος των προγόνων μας έπρεπε να μικραίνει το έντερό τους, χωρίς, ωστόσο, να μειωθούν δραματικά οι μεταβολικές του λειτουργίες για παραγωγή ενέργειας από την τροφή.

Η μόνη εύλογη και βιολογικά αποδεκτή λύση σε αυτόν τον δυσεπίλυτο εξελικτικό-φυσιολογικό γρίφο είναι απλή: η κρεοφαγία!

Το αποφασιστικό, πάντως, βήμα προς τη συστηματική κρεοφαγία θα συντελεστεί όταν οι μακρινοί πρόγονοί μας ανακάλυψαν τη φωτιά, δηλαδή το... μπάρμπεκιου.

Οταν, πριν από περίπου 1,9 εκατομμύριο χρόνια, ο Homo erectus έμαθε να μαγειρεύει το κρέας στη φωτιά: το μέχρι τότε δύσπεπτο και επικίνδυνο είδος τροφής (το ωμό κρέας), έγινε πολύ πιο εύπεπτο αφού, χάρη στο μαγείρεμα, μειώθηκε δραστικά ο χρόνος που απαιτούνταν για τη μάσηση και την πέψη του.

Παράλληλα, όμως, η πιο πλούσια σε κρέας διατροφή επέβαλλε όχι μόνον την εξέλιξη των κατάλληλων κρεοφαγικών ανατομικών προσαρμογών (π.χ. κατάλληλη οδοντοστοιχία, πεπτικό σύστημα, εγκεφαλικά κέντρα γευστικών προτιμήσεων κ.ο.κ.) αλλά και την ανάπτυξη εντελώς νέων κοινωνικών και τεχνολογικών δεξιοτήτων: ομαδικό κυνήγι, επινόηση κατάλληλων εργαλείων, καταμερισμός εργασιών, διαφοροποίηση των κοινωνικών ρόλων στο εσωτερικό της ομάδας των κυνηγών τροφοσυλλεκτών.



Οι απελευθερωτές από τον ζωοκτόνο καπιταλισμό

Αναμφίβολα η κρεοφαγία, κατά το εξελικτικό μας παρελθόν, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην ανάπτυξη μιας πιο πολύπλοκης και ευέλικτης κοινωνικής συμπεριφοράς, η οποία, ενώ προϋπέθετε, ταυτόχρονα ενίσχυε την περαιτέρω εξέλιξη της μηχανής του νου, δηλαδή του ανθρώπινου εγκεφάλου.

Αν αυτά συνέβησαν κατά το μακρινό μας παρελθόν, τι από όλα αυτά ισχύει σήμερα;

Μήπως, τελικά, έχουν δίκιο οι ακραίοι ζωόφιλοι-χορτοφάγοι, οι βέγκαν, που με τα αυτο-ενοχικά και τα αμιγώς καταστροφολογικά επιχειρήματά τους και, ενίοτε, με τις βίαιες διαμαρτυρίες τους επιχειρούν να εξαλείψουν πάνω από 2 εκατομμύρια χρόνια παρουσίας των παμφάγων διατροφικών-βιολογικών προδιαθέσεών μας;

Για μια συστηματική και επιστημονικά εμπεριστατωμένη παρουσίαση των επιχειρημάτων κατά της κρεοφαγίας, ο αναγνώστης θα μπορούσε να συμβουλευτεί το βιβλίο του Πίτερ Σίνγκερ (Peter Singer) «Animal Liberation», που μεταφράστηκε και στα ελληνικά («Η απελευθέρωση των ζώων», εκδ. Αντιγόνη).

«Η απελευθέρωση των ζώων» έχει μεταφραστεί σε 25 γλώσσες, έγινε μπεστ σέλερ, επηρέασε πολλά κινήματα υπέρ των ζώων και συνέβαλε στην αλλαγή των σχετικών νομοθεσιών σε πολλά κράτη. Σε αυτόν το λίβελο κατά της κρεοφαγίας και της εκμετάλλευσης των ζώων, ο διάσημος Αυστραλός φιλόσοφος, καθηγητής Βιοηθικής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον των ΗΠΑ, εκθέτει τα βασικά επιχειρήματα για την αναγκαιότητα, σήμερα, υπέρβασης του «ειδισμού» (speciesism), δηλαδή της τυπικά ειδοκεντρικής εμμονής και προκατάληψής μας υπέρ της ανωτερότητας του ανθρώπινου είδους σε σχέση με τα υπόλοιπα ζωικά είδη.

Ωστόσο, για τις πολύ πιο ακραίες διατροφικές, ζωοφιλικές και άρα βιοπολιτικές απόψεις των βέγκαν θα πούμε περισσότερα στο επόμενο άρθρο.



Τα ζωικά λίπη στην ανάπτυξη και τη λειτουργία του εγκεφάλου μας

Το γεγονός ότι οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι στην εποχή μας εξαιρετικά διαδεδομένες δεν αποτελεί είδηση, ούτε το ότι μία από τις βασικές αιτίες αυτών των παθήσεων είναι η υπερβολική κατανάλωση τροφών πλούσιων σε λίπη και χοληστερίνη. Η συστηματική ενημέρωση-προπαγάνδα την τελευταία δεκαετία έχει τόσο πολύ πετύχει, ώστε και μόνο η λέξη «ζωικό λίπος» να μας δημιουργεί δυσφορία.

Αν και εν γένει σωστές, οι παραπάνω βιοϊατρικές διαπιστώσεις έχουν δημιουργήσει στις σημερινές κοινωνίες της αφθονίας μια κυριολεκτικά «αντιλιπιδική υστερία», που συχνά οδηγεί σε σοβαρές παρανοήσεις και σφάλματα σχετικά με τη «σωστή» διατροφή τόσο των ενηλίκων όσο, κυρίως, των παιδιών.

Ιδιαίτερα αποκαλυπτική είναι η ιστορία της περίφημης ερευνητικής ιατρικής ομάδας του Γιορν Ντάιερμπεργκ (Jorn Dyerberg), που πριν από πολλά χρόνια ανακάλυψε το μυστικό της μακροζωίας των Εσκιμώων. Παρά την πλούσια σε λιπαρά οξέα και χοληστερίνη διατροφή τους, οι αυτόχθονες Εσκιμώοι παρουσίαζαν μειωμένα ποσοστά θνησιμότητας από καρδιοπάθειες και ζούσαν πολύ περισσότερα χρόνια από τους Δανούς μετοίκους που ζούσαν επίσης στη Γριλανδία!

Στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν αυτό το αινιγματικό φαινόμενο, οι ερευνητές υπέθεσαν αρχικά ότι οφείλεται αποκλειστικά σε γενετικές διαφορές ανάμεσα στις δύο εθνότητες. Σύντομα όμως έγινε σαφές ότι η απάντηση έπρεπε να αναζητηθεί αλλού: οι αυτόχθονες Εσκιμώοι, σε αντίθεση με τους Δανούς μετοίκους, τρέφονται κυρίως με ψάρια ιδιαίτερα πλούσια σε λιπαρά οξέα τύπου ωμέγα-3, που αφθονούν στα παγωμένα νερά της Γριλανδίας.

Οι ερευνητές, επικεντρώνοντας την προσοχή τους στην ευεργετική, όπως αποδείχτηκε, δράση των συγκεκριμένων λιπαρών οξέων στον ανθρώπινο οργανισμό, κατέληξαν στο εντυπωσιακό συμπέρασμα ότι όχι μόνο δεν είναι βλαπτικά για το καρδιαγγειακό μας σύστημα, αλλά αντίθετα η παρουσία τους είναι πολύ χρήσιμη για τη φυσιολογική ανάπτυξη και την καλή λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου.

Για έξυπνα παιδιά; Γάλα και χαβιάρι!

Πιο πρόσφατα, μάλιστα, διάφορες ερευνητικές ομάδες διαπίστωσαν ότι η παρουσία αυτών των λιπαρών οξέων αποδεικνύεται ευεργετική για την πρόληψη όσο και για την επιβράδυνση της εμφάνισης σοβαρών νευροεκφυλιστικών παθήσεων, π.χ. της νόσου του Αλτσχάιμερ.

Ισως το πιο διάσημο ιχθυέλαιο είναι το DHA (δοκοσαεξαενοϊκό οξύ). Το DHA και το EPA (εικοσαπενταενοϊκό οξύ) είναι πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, τα λεγόμενα ωμέγα-3, που βρίσκονται στα λιπαρά ψάρια (σολομός, τόνος, ρέγκα, κολιός, σαρδέλα). Τα πολυακόρεστα λιπαρά διαφέρουν σημαντικά από το ελαϊκό οξύ (ελαιόλαδο): από θρεπτικής άποψης τα πολυακόρεστα, κυρίως το DHA, είναι απαραίτητα για τη φυσιολογική ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου (του εμβρύου, του βρέφους και του νηπίου).

Οι ενεργειακές ανάγκες του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου είναι τόσο μεγάλες, ώστε ο εγκέφαλος του εμβρύου καταναλώνει κάθε μέρα το 70% της ενέργειας που παίρνει από τη μητέρα του μέσω του πλακούντα! Η υπερκατανάλωση DHA τόσο από το κύημα όσο και από το βρέφος υποχρεώνει τη μητέρα που θηλάζει να παρέχει όλο το DHA που έχει αποθηκευμένο στο σώμα της στο μητρικό γάλα, με αποτέλεσμα να μειώνεται η συγκέντρωσή του στο δικό της σώμα.

Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη ότι το DHA και άλλα πολυακόρεστα λίπη είναι απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για τον εγκέφαλο τόσο του βρέφους όσο και της μητέρας, καθώς επίσης ότι ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να τα συνθέσει εκ του μηδενός, είναι ολοφάνερο ότι αυτό το είδος λίπους θα πρέπει να περιέχεται στην καθημερινή διατροφή κάθε μητέρας που εγκυμονεί ή που θηλάζει. Και η βασική πηγή αυτού του πολύτιμου λίπους είναι τα λιπαρά ψάρια και, για όποιον μπορεί, το... χαβιάρι.

Ας σημειωθεί ότι τα βρέφη που θηλάζουν έχουν στον εγκέφαλό τους περιεκτικότητα σε DHA 50% μεγαλύτερη σε σχέση με τα βρέφη που η διατροφή τους βασίζεται σε σκόνη γάλακτος (χωρίς DHA). Σήμερα ευτυχώς υπάρχει στο εμπόριο γάλα σε σκόνη εμπλουτισμένο με αυτό το πολύτιμο λιπαρό οξύ.

 ΜΗΧΑΝΕΣ ΤΟΥ ΝΟΥ


10/11/2018 



Τα παράδοξα της διατροφικής... σωτηρίας μας. 

Πώς νομιμοποιούνται οι ακραίες απόψεις του βεγκανισμού που, στο όνομα της ζωοφιλίας, επιχειρεί να επιβάλει την εξάλειψη κάθε μορφής εκμετάλλευσης των ζώων από τον άνθρωπο; Μια αναμφίβολα ευγενική ζωοφιλική πρόταση που, μέσω των απόλυτων φυτοφαγικών πρακτικών, επιδιώκει την οριστική εξάλειψη της κρεοφαγίας και άρα την παραγραφή της διαχρονικά παμφάγου συμπεριφοράς του ανθρώπινου είδους.

Για να διαγράψουμε, όμως, την κρεοφαγία από το μενού μας, θα πρέπει αυτή να είναι μια επίκτητη και όχι γενετικά καθορισμένη διατροφική συμπεριφορά. Κάτι που, δυστυχώς, δεν συνάδει με ό,τι γνωρίζουμε μέχρι σήμερα: η βιολογική μας προδιάθεση ήταν και παραμένει παμφάγος.

Πρόθεσή μας δεν είναι να υποτιμήσουμε τη μεγάλη διατροφική αξία της χορτοφαγίας ή να απαξιώσουμε τους δικαιολογημένους αγώνες των χορτοφάγων για μια πιο υγιή και λιγότερο καταστροφική για τα ζώα και το περιβάλλον ανθρώπινη διατροφική συμπεριφορά. Αμφισβητούμε, ωστόσο, τις δήθεν θαυματουργές επιπτώσεις που θα είχε η μαζική υιοθέτηση των ακραίων χορτοφαγικών πρακτικών που προτείνουν οι βέγκαν, επειδή αυτές δεν τεκμηριώνονται επιστημονικά.


Απελευθερωτικός βεγκανισμός
 ή διατροφικός ολοκληρωτισμός; (ΙΙ)

Τον εικοστό πρώτο αιώνα, εποχή πλανητικής διατροφικής αφθονίας, όλο και περισσότεροι άνθρωποι έχουν την πολυτέλεια να διερωτώνται αν είναι απαραίτητο από βιολογική και δικαιολογημένο από ηθική-πολιτική άποψη να σκοτώνουμε ζώα και να τρεφόμαστε μ’ αυτά. Πάντως, η «επιλογή» των ανθρώπων υπέρ μιας αποκλειστικά χορτοφαγικής διατροφής, όταν δεν εξαρτάται από εξωγενείς γεωγραφικούς, οικολογικούς περιορισμούς ή από καθαρά ιατρικά αίτια, αποτελεί κατά κανόνα την πολιτισμική ή, ακριβέστερα, την ιδεοληπτική επιλογή ενός οργανισμού που, από βιολογικής κατασκευής, ήταν και παραμένει παμφάγος.

Απόδειξη αυτού του γεγονότος είναι ότι από πλήθος διατροφικών μελετών έχει διαπιστωθεί ότι η «σωστή υποθερμιδική δίαιτα», η δίαιτα δηλαδή που στηρίζεται κυρίως σε φυτικές και μόνο εν μέρει σε ζωικές τροφές, αυξάνει κατά μέσο όρο το προσδόκιμο ζωής. Οταν, όμως, η υποθερμιδική δίαιτα γίνεται μονομερής -αποκλειστικά φυτοφαγική ή κρεοφαγική-, τότε εμφανίζονται συχνά σοβαρές και μόνιμες διαταραχές της ισορροπίας του οργανισμού· διαταραχές που σχετίζονται με τις γνωστές «πολιτισμικές» παθήσεις: διαβήτη, καρδιαγγειακά ή εγκεφαλικά νοσήματα, ορισμένες νεοπλασίες, αλλά και με σοβαρές ψυχικές-νοητικές διαταραχές.

Εξάλλου, όλες οι σύγχρονες διατροφικές μελέτες, με τη συμβολή των νέων βιομετρικών, αναπαραστατικών και βιοχημικών τεχνικών, αναδεικνύουν την ανάγκη να υπάρχει σταθερή ισορροπία μεταξύ των ετερογενών «μακροτροφικών» παραγόντων (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη κ.ο.κ.) και των εξίσου σημαντικών «μικροτροφικών» παραγόντων (βιταμίνες, άλατα και διάφορα βιοδραστικά μόρια) που προσλαμβάνουμε μέσω της τροφής. Και συνεπώς την αποφασιστική σημασία που παίζει η ποικιλία διατροφής στην καλή ψυχοσωματική μας υγεία.

Χάρη σε αυτές τις έρευνες αναδεικνύεται και, για πρώτη φορά, τεκμηριώνεται επαρκώς το γεγονός ότι η αφομοίωση των απαραίτητων για τον ανθρώπινο οργανισμό διατροφικών στοιχείων διασφαλίζεται μόνο μέσω της ισορροπημένης κατανάλωσης τόσο φυτικών όσο και ζωικών τροφών.

Μάλιστα, από τη συνεργασία ειδικών διατροφολόγων με επιδημιολόγους προκύπτει ότι ορισμένα πρότυπα διατροφής -όπως π.χ. το μεσογειακό ή το ιαπωνικό- είναι πολύ πιο ισορροπημένα και επωφελή για την υγεία μας από τα αποκλειστικά κρεοφαγικά ή αποκλειστικά χορτοφαγικά πρότυπα διατροφής.


Το παράδοξο του κρέατος

Γιατί λοιπόν, παρ’ όλα αυτά, ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός ατόμων αισθάνεται αμηχανία και ενοχές όταν π.χ. καταναλώνει μια χοιρινή μπριζόλα; Σημειωτέον ότι τα άτομα αυτά δεν είναι εβραίοι ή μουσουλμάνοι, στους οποίους απαγορεύεται ρητά από τη θρησκεία τους η βρώση χοιρινού, αλλά άνθρωποι χωρίς θρησκευτικές προκαταλήψεις, που αδυνατούν να απολαύσουν ελεύθερα το κρέας ως τροφή, επειδή γνωρίζουν τις αφύσικες συνθήκες μαζικής εκτροφής, σφαγής και συντήρησης των ζώων από τις βιομηχανίες παραγωγής ζωικών τροφών.

Η δυσφορία των ανθρώπων για το κρέας ως τροφή αυξάνεται σημαντικά, όταν τα άτομα αυτά είναι πραγματικά φιλόζωα και δεν μπορούν να ανεχτούν την ιδέα κατανάλωσης ενός μικρού ή μεγάλου ζώου, το οποίο, αφού ανατράφηκε στις κάθε άλλο παρά φυσικές συνθήκες μιας μεγάλης κτηνοτροφικής φάρμας, τελικά σφαγιάσθηκε, για να γίνει ανθρώπινη τροφή.

Οσο περισσότερο ένα άτομο λατρεύει τις καλομαγειρεμένες ζωικές τροφές, ενώ ταυτόχρονα αγαπά τα ζώα, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το πρόβλημά του όποτε τρώει αυτό το είδος τροφής: πώς μπορεί, ενώ αγαπά τα ζώα, ταυτόχρονα να τρέφεται με αυτά; Και πώς να απολαύσει αυτή την τροφή, αν υποφέρει από τύψεις όταν την καταναλωνεί;

Πρόκειται για το έντονο ψυχολογικό και συνειδησιακό πρόβλημα που οι ειδικοί ψυχολόγοι περιγράφουν ως «παράδοξο του κρέατος»: όταν κάποιος ή κάποια, ενώ του αρέσει υπερβολικά το κρέας, δεν μπορεί να ανεχτεί τη σκέψη ότι ένα ζώο σφαγιάστηκε σκοπίμως για να καταλήξει στο πιάτο του.

Το παράδοξο του κρέατος κρίθηκε πρόσφατα ως ενδιαφέρον αντικείμενο επιστημονικής μελέτης, επειδή διαφωτίζει τη γνωστική ασυμφωνία μεταξύ των σκέψεων και των πράξεών μας, μια τυπικά ανθρώπινη κατάσταση που προκύπτει από τη συνήθη αδυναμία του νου μας να συμβιβάσει μεταξύ τους αντιθετικές αρχές. Γεγονός που, με τη σειρά του, δημιουργεί εμφανή ασυμφωνία ανάμεσα σε ό,τι βαθύτατα πιστεύουμε ή επιθυμούμε και σε αυτό που κάνουμε στην πραγματικότητα.

Οπως αποκαλύπτουν οι σχετικές έρευνες όσοι βιώνουν το παράδοξο του κρέατος επινοούν διάφορα γνωστικά-νοητικά κόλπα, ώστε τελικά να διαφοροποιούν τα ζώα που με βουλιμία καταβροχθίζουν από τα υπόλοιπα ζώα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι περισσότεροι άνθρωποι καταφέρνουν να μειώνουν τις ενοχλητικές ενοχές που γεννά η κρεοφαγική συμπεριφορά τους.

Ετσι, ο πιο συνηθισμένος τρόπος επίλυσης του παραδόξου του κρέατος είναι το να αγνοήσουμε το πρόβλημα. «Αυτή είναι η πρωταρχική στρατηγική: το να μη σκέφτεται κανείς καθόλου την προέλευση του κρέατος», υποστηρίζει ο ψυχολόγος Hank Rothgerber, στην πρωτοποριακή έρευνά του που δημοσιεύτηκε το 2015 στο ειδικό περιοδικό «Appetite» (τεύχος 84, σελ. 196-203).

Ενα άλλο νοητικό κόλπο για να μειώνουμε την ασυμφωνία της κρεοφαγίας με τα, κατά τ’ άλλα, φιλοζωικά μας αισθήματα, είναι να παραβλέπουμε το γεγονός ότι τα ζώα που καταλήγουν στο πιάτο μας ήταν ικανά να έχουν αισθήματα και άρα να νιώθουν πόνο. Με άλλα λόγια, ο νους μας, υποσυνείδητα, κάνει τα πάντα για μας πείσει ότι βλέπουμε μόνο ένα κομμάτι... κρέας!

Ωστόσο, ανάμεσα στα διάφορα νοητικά κόλπα και τα ψυχολογικά τεχνάσματα που επινοούμε για την επίλυση των ηθικών προβλημάτων της κρεοφαγικής συμπεριφοράς μας, η πιο ριζική και, φαινομενικά, η πιο αποτελεσματική «λύση» είναι η οριστική εξαφάνιση του προβλήματος: η υιοθέτηση δηλαδή της απόλυτης φυτοφαγίας που προτείνουν οι βέγκαν, η οποία, σε αντίθεση με τη συνήθη και την ήπια φυτοφαγία, θέλει να εξαλείψει όχι μόνο τα ζώα, αλλά και όλα τα προϊόντα των ζώων (γαλακτοκομικά, αυγά, μέλι κ.ά.) από την ανθρώπινη διατροφή.

Ως εναλλακτική στάση απέναντι σε τέτοιες διατροφικές ακρότητες, όσοι αρνούνται ή δεν μπορούν να ακολουθήσουν τη ριζική φυτοφαγική «λύση» των βεγκανιστών αναζητούν επίμονα περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη βιολογική ταυτότητα και κυρίως εγγυήσεις για τη φυσική εκτροφή του κρέατος που τρώνε.

Και μολονότι ενοχλούνται και αγωνίζονται μαζί με τους βέγκαν εναντίον της κακοποίησης των ζώων και τη μετατροπή τους σε βιολογικές μηχανές στην αλυσίδα της βιομηχανίας τροφής, αναγνωρίζουν και αποδέχονται την ανάγκη τους για ζωική τροφή. Μια βιολογική ανάγκη που, μολονότι οφείλουν να την ελέγχουν και να την περιορίζουν, δεν επιθυμούν -ούτε και πρέπει- να την απαλείψουν εντελώς.

Εξάλλου, είναι γνωστό ότι για τις περισσότερες βλαβερές συνέπειες από την υπερβολική κατανάλωση κρέατος δεν ευθύνεται το ίδιο το κρέας, αυτό καθεαυτό, αλλά ο βιομηχανικός τρόπος εκτροφής των ζώων.

Το πρόβλημα είναι η μαζική βιομηχανία του κρέατος, που στο όνομα του εύκολου και γρήγορου κέρδους αλλοιώνει και υποβαθμίζει την ποιότητα αυτής της τροφής, μετατρέποντάς την σε κάτι επικίνδυνο και δυνητικά ανθρωποκτόνο.


Η βεγκανική ουτοπία 

Μεταξύ άλλων, το «παράδοξο του κρέατος» μας αποκαλύπτει την εγγενή και, εν πολλοίς, μη συνειδητή ψυχολογική μας προδιάθεση να αποδίδουμε επιλεκτικά ανθρώπινου τύπου ψυχικές ή συναισθηματικές ικανότητες στα ζώα με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή.

Πρόκειται για το περίφημο και πολύ συνηθισμένο φαινόμενο του «ανθρωπομορφισμού»: η σχεδόν ακαταμάχητη τάση μας να προβάλλουμε -εντελώς αυθαίρετα- τις δικές μας ψυχικές ικανότητες και τα προσωπικά μας συναισθήματα σε ό,τι μας περιβάλλει: από τα έμβια όντα μέχρι τα άψυχα αντικείμενα με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή.

Αναλογιστείτε, για παράδειγμα, πώς αντιδράμε όταν το αυτοκίνητο ή ο υπολογιστής μας «αρνείται» να εκτελέσει τις εντολές μας και «επιμένει» να κάνει αυτό που «θέλει».

Χάρη στην ενεργοποίηση του ίδιου νοητικού μηχανισμού, τα κατοικίδια ζώα με τα οποία σχετιζόμαστε στενά αποκτούν ανθρώπινα χαρακτηριστικά και υποτίθεται ότι διαθέτουν απίστευτες ανθρώπινες ικανότητες. Πολύ συχνά, μάλιστα, στην κλίμακα των ψυχολογικών μας αξιών, τα ζωάκια «μας» μπορεί να έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα ακόμη και από τους ανθρώπους!

Συμβαίνει, όμως, συχνά τα ίδια άτομα που υποτίθεται ότι λατρεύουν τα ζώα να είναι κρεοφάγα, γεγονός που υποδεικνύει σαφώς ότι αυτοί οι άνθρωποι εφαρμόζουν στην περίπτωση της ζωοφαγίας τον ακριβώς αντίστροφο νοητικό μηχανισμό της «πραγμοποίησης», τη μετατροπή δηλαδή ενός μέχρι πρόσφατα έμβιου όντος σε ένα άψυχο αντικείμενο-τροφή, ένα κομμάτι κρέας.

Με άλλα λόγια, ασκώντας επιλεκτικά και κατά βούληση τέτοια κόλπα ψυχολογικής χειραγώγησης, μπορούμε κάλλιστα να επιβάλουμε εντελώς αυθαίρετα στην πραγματικότητα ό,τι κατά βάθος επιθυμούμε ή ό,τι μας συμφέρει!

Κάτι που θα έπρεπε να λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη από τους βέγκαν και όσους επιθυμούν διακαώς να αλλάξουν συθέμελα την ανθρώπινη διατροφική συμπεριφορά, όχι στο όνομα των πραγματικών βιολογικών μας αναγκών, όπως αυτές περιγράφονται αναλυτικά από την πολύχρονη επιστημονική έρευνα, αλλά βασιζόμενοι μόνο σε κοντόφθαλμες προσωπικές επιθυμίες ή στις ιδεολογικές προκαταλήψεις της εποχής τους.

Το να εμμένουμε, όπως οι βεγκανιστές, σε μονομερείς και αποκλειστικά κοινωνικές-πολιτισμικές εξηγήσεις σχετικά με τα βαθύτερα αίτια των διατροφικών απορρυθμίσεων της εποχής μας θα ισοδυναμούσε με εθελοτυφλία και θα μας εμπόδιζε να αποδεχτούμε τις πραγματικές διατροφικές ανάγκες του ανθρώπινου είδους ή να αναγνωρίσουμε τους βιοψυχολογικούς μηχανισμούς που εμπλέκονται στην εδραίωση κάποιων φαινομενικά αφύσικων, αλλά επίμονων και διαχρονικών διατροφικών συμπεριφορών μας.

Εχοντας παρουσιάσει, στα πρόσφατα άρθρα μας, μερικές από τις πιο σημαντικές βιοπολιτικές πρακτικές που στοχεύουν στην έλευση της μετα-ανθρώπινης κατάστασης, θεωρούμε ότι το (ψευδο-)δίλημμα «φυτοφαγία ή κρεοφαγία» και οι απανθρωποποιητικές πρακτικές που συνεπάγεται η αποδοχή τού ενός από τα δύο εντάσσονται στην κυρίαρχη προσπάθεια αλλοτρίωσης της ανθρώπινης φύσης απ’ ό,τι μέχρι σήμερα περιγράφαμε ως ανθρώπινη κατάσταση.

Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και η βεγκανική ουτοπία της αρμονικής συμβίωσης των χορτοφάγων ανθρώπων με τα υπόλοιπα έμβια όντα του πλανήτη -πολλά από τα οποία κάθε άλλο παρά χορτοφάγα είναι!- θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα χρήσιμο κοινωνικοπολιτικό μύθευμα, που αναδεικνύει την επιτακτική ανάγκη για μια εναλλακτική βιοπολιτική διαχείρισης των διατροφικών και των οικολογικών μας προβλημάτων.



17/11/2018




              ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ              
1.
Slaughterhouse.
 What the meat industry hides.
 Documentary film.



Tras los Muros

 With images obtained during an investigation carried out in fifty eight slaughterhouses in Mexico between 2015 and 2017, «Slaughterhouse» is a documentary that takes us into the hermetic world of the meat industry.

 The footage shows the systematic exploitation and violence suffered by animals in slaughterhouses and that is deliberately kept hidden by the meat industry.

 In order to carry out this documentary, the director, who for years has been carrying out a project against animal exploitation named as «Tras los Muros», has had to use false identities that have allowed him to access all these places.

What the spanish media says:

 «The biggest and most brutal investigation into slaughterhouses.» Eldiario.es
«The documentary that shows, without filters, the meat industry.» Publico.es
«The movie that discovers the worst secrets hidden inside meat factories» ABC.es
—
These images are part of an investigation carried out in more than 50 slaughterhouses in Mexico between 2015 and 2017.



 2.
Maryn McKenna:Read this and you may never eat chicken again.   
Most meat animals are raised with the assistance of daily doses of antibiotics. By 2050, antibiotic resistance will cause a staggering 10 million deaths a year.
https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2017/oct/13/
can-never-eat-chicken-again-antibiotic-resistance