Ευρωπαϊκή Ασφάλεια, ΝΑΤΟ και Κύπρος.
Με τις συνεχείς πρόσφατες δηλώσεις Ευρωπαίων ηγετών για την ανάγκη δημιουργίας «ευρωπαϊκού στρατού» από την Ευρωπαϊκή Ένωση, δημιουργήθηκε μια δικαιολογημένη σύγχυση ως προς το τι ακριβώς επιδιώκεται.
Και θέλω εξαρχής να υπογραμμίσω πως δεν είναι αυτό που λογικά αντιλαμβάνεται ο μέσος Ευρωπαίος πολίτης: Πως δηλαδή θα δημιουργηθεί, σταδιακά, ένας «ευρωπαϊκός στρατός» που θα υπερασπίζεται τα σύνορα των μελών κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από εξωτερικές επιβουλές. Κάθε άλλο.
Η οικοδόμηση αυτόνομης πολιτικής άμυνας και ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μια «πονεμένη ιστορία» με μακρύ ιστορικό, παρά τα δεκάδες δισ. ευρώ που ξοδεύονται κάθε χρόνο (πάνω από 200 δισ. το 2018) για την επίτευξή της. Και οι σχετικές πρόσφατες δηλώσεις του Γάλλου Προέδρου, Εμμανουέλ Μακρόν, μαζί με την «πολιτική τρικυμία» που τις ακολούθησε, συνιστούν ένα ακόμη κεφάλαιο –όχι το τελευταίο– της ιστορίας αυτής.
Όπως είναι γνωστό στις 6 Νοεμβρίου και με αφορμή τα 100 χρόνια από τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Γάλλος Πρόεδρος ζήτησε τη δημιουργία «ευρωπαϊκού στρατού» για την υπεράσπιση της Ε.Ε. από τη Ρωσία, την Κίνα και τις ΗΠΑ. Η πρώτη και άμεση απάντηση ήταν λίγες μέρες μετά από τον Αμερικανό Πρόεδρο Τράμπ που θεώρησε τη θέση πως η Ε.Ε. απειλείται από τις ΗΠΑ «προσβλητική», θύμισε στον Μακρόν πως ήταν η Αμερική που έσωσε τη Γαλλία από τους Γερμανούς και ζήτησε να πληρώνουν οι Γάλλοι τις οφειλές που τους αναλογούν στο ΝΑΤΟ.
Πέραν από τη δήλωση του Ρώσου Προέδρου Πούτιν που, ως αναμένονταν χαρακτήρισε ως «θετική» για ένα πολυπολικό κόσμο τη δημιουργία «ευρωπαϊκού στρατού», μια ανάλυση δηλώσεων αξιωματούχων της Ε.Ε. μας επιτρέπει να κατανοήσουμε το ανέφικτο της δημιουργίας πραγματικού στρατού από την Ε.Ε. που θα θωρακίζει την επικράτεια της Ε.Ε. και θα επιτρέπει την αυτόνομη λήψη αποφάσεων εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας από της Ε.Ε.
Οι δυο πιο σημαντικές σχετικές δηλώσεις είναι της Καγκελαρίου της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, και της Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Φεντερίκα Μογκερίνι.
Η Μέρκελ συμφωνεί, φαινομενικά, με τον Μακρόν και καλεί και αυτή, με ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (23 Νοεμβρίου), για τη δημιουργία, «μια μέρα», ενός ενοποιημένου «πραγματικού ευρωπαϊκού στρατού», με το σκεπτικό πως έχουν παρέλθει οι καιροί «να βασιζόμαστε σε άλλους». Όμως στη ίδια ομιλία της η Μέρκελ επεξήγησε πως ένας τέτοιες στρατός δεν πρέπει:
α) να υποσκάπτει τις Ηνωμένες Πολιτείες και
β) θα πρέπει να λειτουργεί «συμπληρωματικά» του ΝΑΤΟ.
Ανάλογη υπήρξε και η τοποθέτηση της Υπάτου Εκπροσώπου Μογκερίνι σε διάσκεψη Τύπου στις Βρυξέλλες, λίγες μέρες μετά: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πρόκειται να μετασχηματιστεί σε στρατιωτική συμμαχία. Δεν υπάρχει ανταγωνισμός με το ΝΑΤΟ».
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Ε.Ε. έχει από τον Μάαστριχ (1992) και μετά λάβει και θεσμοθετήσει σημαντικές αποφάσεις στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερική Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ). Όμως και παρά τις κατά καιρούς διακηρυκτικές της προκηρύξεις περί «αυτόνομων» αποφάσεων στα πεδία άμυνας και ασφάλειας, δεν ξεφεύγει από το πλαίσιο των ατλαντικών προδιαγραφών που έθεσε η Κυβέρνηση Κλίντον αναφορικά με το ζήτημα αυτό. Και οι βασικές προδιαγραφές είναι τρεις:
>>Πρώτον, ο όποιος «ευρωπαϊκός στρατός» δεν πρέπει να δημιουργεί «αντίστοιχους» (duplication) του ΝΑΤΟ ευρωπαϊκούς θεσμούς.
>>Δεύτερον, δεν πρέπει να υπάρξει «αποσύνδεση» (decoupling) από το ΝΑΤΟ σε ζητήματα ασφαλείας. Και τρίτον δεν πρέπει οι όποιες θεσμικές αποφάσεις της Ε.Ε. να κάνουν «διακρίσεις» (discriminate) έναντι σε κράτη μέλη του ΝΑΤΟ αλλά όχι και της Ε.Ε.
>>Ο τρίτος όρος αφορά ειδικά την Τουρκία που «αγωνιούσε» μήπως αφεθεί έξω από μια ευρωκεντρική αρχιτεκτονική ασφαλείας. Και η Κυβέρνηση Κλίντον, που περνούσε τότε περίοδο ερωτικού παροξυσμού με την Άγκυρα, έθεσε βέτο υπέρ των τουρκικών συμφερόντων.
Από τότε τίποτα δεν έχει αλλάξει αλλά ούτε και πρόκειται. Και ο ανομολόγητος λόγος είναι πως η υφιστάμενη κατάσταση βολεύει και ατλαντιστές και Ευρωπαίους. Οι φαινομενικά συγκρουόμενες «διακηρύξεις» τους γίνονται για εσωτερική κατανάλωση και μόνο. Μάλιστα με συναφείς συμφωνίες μεταξύ της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ θεσμοθετήθηκε ουσιαστικά η «συμπληρωματικότητα» μεταξύ των δυο οργανισμών, με την Ε.Ε. να χρησιμοποιεί, με τη συναίνεση του ΝΑΤΟ, νατοϊκά «εργαλεία» (assets) για τυχόν δραστηριότητές της (π.χ. peacekeeping, στα Βαλκάνια, παρακολουθήσεις εκλογών, κ.λπ). Εκ των πραγμάτων όμως οι δραστηριότητες αυτές αφορούν σε ήσσονος σημασίας ζητήματα και δραστηριότητες. Οι αποφάσεις μείζονος σημασίας λαμβάνονται από τις ΗΠΑ με κάποιες εξαιρέσεις όπως π.χ. άρνηση Γερμανίας και Γαλλίας να συναινέσουν στην ενσωμάτωση της Ουκρανίας και της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ, παρά τις πιέσεις των ΗΠΑ.
Θεσμικό πλεονέκτημα για την Κύπρο
Πού αφήνουν όλα αυτά την Κύπρο που είναι μεν μέλος της Ε.Ε. αλλά όχι του ΝΑΤΟ; Σε μια όχι κατά την εκτίμησή μου αρνητική κατάσταση. Η Κύπρος δεν είναι μικρό κράτος. Είναι ισότιμο μέλος της Ε.Ε. Είναι όμως αδύναμο κράτος. Και η συμμετοχή της σε ένα πρωτοκλασάτο διακρατικό θεσμό όπως είναι αυτός της Ε.Ε., της παρέχει σημαντικά οφέλη εκ των οποίων κορυφαίο για την Κύπρο είναι αυτό της σχετικής ασφάλειας. Επί πλέον και λόγω της θεσμικής σχέσης Ε.Ε. και ΝΑΤΟ, η μη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ της προσδίδει ένα πλεονέκτημα έναντι μιας Ε.Ε. και μιας Τουρκίας που επιθυμούν περισσότερη αναμεταξύ τους συνεργασία. Η Κύπρος διαθέτει δικαίωμα αρνησικυρίας σε μια τέτοια συνεργασία. Αντίστοιχα, δικαίωμα έχει και η Τουρκία για τον οποιοδήποτε ρόλο της Κύπρου σε συσχετισμό με το ΝΑΤΟ, ένα γεγονός που καθιστά χωρίς νόημα την οποιαδήποτε συζήτηση που συσχετίζει την Κύπρο με το ΝΑΤΟ για οποιοδήποτε ζήτημα.
Η Κύπρος δεν διασφαλίζεται απόλυτα με τη συμμετοχή της στην Ε.Ε. και στον οποιοδήποτε άλλο οργανισμό. Η συμμετοχή της όμως περιορίζει σημαντικά τις επιλογές μιας βουλιμικής Τουρκίας.
Του ΜΑΡΙΟΥ ΕΥΡΥΒΙΑΔΗ
25/11/2018
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Θα ριψοκινδύνευε το ΝΑΤΟ
να χάσει από τους Κόλπους του την Τουρκία για την Κύπρο;
Σίγουρα στο μυαλό ορισμένων εδώ στην Κύπρο εγείρεται το ερώτημα κατά πόσον θα μπορούσε στο όνομα και για χάριν του ΝΑΤΟ να λυθεί το Κυπριακό. Όμως στην Κύπρο υπάρχουν ορισμένοι οι οποίοι κατά καιρούς τολμούν αυτή τη διασύνδεση. Σκέφτονται ότι κάτι τέτοιο θα ήταν κατορθωτό.
Αρθρογραφούν μάλιστα κατά καιρούς με τη λογική ότι κάτι τέτοιο, η λύση δηλαδή, θα επιτυγχάνετο πολύ πριν το 1974 αν ο Μακάριος είχε επιλέξει την ένταξή μας στο ΝΑΤΟ. Επί του σημείου αυτού έχω γράψει αρκετές φορές. Τόσον για την περίοδο πριν το 1974 όσον και μετά το 1974. Με παραδείγματα και στοιχεία έχω καταδείξει ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν ρεαλιστικό. Και ότι λύση στα πλαίσια του ΝΑΤΟ στο παρελθόν θα οδηγούσε σε υλοποίηση ακριβώς των σχεδίων του ΝΑΤΟ, που ήταν όλα διχοτομικά. Και τίθεται το ερώτημα αν σήμερα, μέσω ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να επιτευχθεί μια λειτουργική, βιώσιμη, ασφαλής λύση, η οποία θα οδηγούσε σ’ ένα φυσιολογικό κράτος.
Άρα ένα κράτος ενωμένο, εδαφικά ακέραιο, κυρίαρχο, με μια και μόνο ιθαγένεια, χωρίς ξένους στρατούς, ειδικά τουρκικό και τουρκική βάση. Χωρίς εγγυητές και προστάτες. Ένα Κράτος με πλήρη δικαιώματα και έναν Λαό επίσης με πλήρη δικαιώματα.
Ας το εξετάσουμε. Και ας εξετάσουμε και τι θα συνεπαγόταν για τις σχέσεις της Κύπρου και άλλων κρατών και για την οικονομία μας κάτι τέτοιο. Το πρώτο ερώτημα είναι. Θα ήταν διατεθειμένο λοιπόν το ΝΑΤΟ να επιβάλει μια λύση όπως πιο πάνω περιέγραψα, με αντάλλαγμα την ένταξη της Ενωμένης Κυπριακής Δημοκρατίας σ’ αυτό; Κάτι τέτοιο θα σήμαινε επιλογή των κυπριακών θέσεων έναντι των τουρκικών. Άρα ΝΑΤΟ και ΗΠΑ θα ριψοκινδύνευαν να χάσουν από τους Κόλπους τους την Τουρκία. Τι λένε επ’ αυτού τα δεδομένα όμως. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν μπορούν σ’ αυτό τουλάχιστον το στάδιο να ριψοκινδυνέψουν χάριν της Κύπρου ή και της Ελλάδας να απωλέσουν την Τουρκία. Δε θα είναι καθόλου εύκολο για ΝΑΤΟ και ΗΠΑ αν η Τουρκία εξελιχθεί σε ένα νέο Ιράν. Και μην ξεχνάτε ότι και στην περίπτωση του Ιράν, ουδείς ανέμενε ή υπολόγιζε να γίνει η ανατροπή αλλά έγινε. Όσους πόντους και να κερδίσει το ΝΑΤΟ εντάσσοντας στις γραμμές του χώρες όπως το Μαυροβούνιο και τα Σκόπια, δεν συγκρίνονται με ενδεχόμενη απώλεια της Τουρκίας.
Συνεπώς, από τη στιγμή που δεν μπορούν να ικανοποιήσουν την Τουρκία σε σειρά από άλλα ζητήματα, π.χ. Συρία, θα τη δελεάσουν σε εκείνα που από καιρό θεωρούν ότι δεν κινδυνεύουν με απώλειες. Και αυτά είναι οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό. Και ορθά εκτιμούν έτσι, γιατί ό,τι και να μας κάνουν, εμείς εκεί. Άρα στο Κυπριακό ούτε άλλαξε, ούτε αναμένεται να αλλάξει η κύρια στόχευση ΝΑΤΟ και ΗΠΑ. Και κύρια στόχευση τους μέχρι στιγμής τουλάχιστον είναι «λύση» του Κυπριακού κατά τρόπο που να… περνά έστω με κόπο από τα δημοψηφίσματα και να ικανοποιεί από την άλλη το αίσθημα ασφάλειας και περηφάνιας όχι των Κυπρίων, αλλά της Τουρκίας. Η βασική αντίληψη τους περί «λύσης» είναι εκεί από το 1962. Έκτοτε πήρε διαφορές μόνο αλλά επί της ουσίας παραμένει η ίδια. Μια διπλοκατοικία με κοινή στέγη και αυλή καθιστικό και όλα τα άλλα χώρια. Και ακτοφύλακας η Τουρκία.
Το δεύτερο ερώτημα είναι κατά πόσο μια τέτοια εξέλιξη θα επέφερε ένα ευρύτερο όφελος για την ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία. Στο διπλωματικό, πολιτικό και οικονομικό πεδίο. Ας το εξετάσουμε και αυτό. Μια ενδεχόμενη ένταξη στο ΝΑΤΟ θα μας φέρει σε ευθεία αντιπαράθεση με όλα εκείνα τα κράτη, και είναι αρκετά, τα οποία το μεν ΝΑΤΟ θεωρεί αντιπάλους και τα ίδια τα κράτη αυτά θεωρούν το ΝΑΤΟ ως κίνδυνο για την ύπαρξη τους.
Ορισμένα από αυτά τα κράτη μπορεί για πολλούς εδώ στην Κύπρο να θεωρούνται αμελητέα, όπως π.χ. η Κίνα και το Ιράν. Έστω και αν το Ιράν διαδραματίζει σημαίνοντα, αν όχι καθοριστικό ρόλο στον Ισλαμικό κόσμο, χωρίς να σημαίνει αυτή η αναφορά τοποθέτηση για το εσωτερικό καθεστώς του Ιράν.
Και θα μου πει κάποιος:
και τι μας αφορά και ενδιαφέρει εμάς ο Ισλαμικός κόσμος;
α. Από τους Κόλπους του, σε κρατικό επίπεδο, είναι που προέρχεται ο βασικός κίνδυνος αναγνώρισης του ψευδοκράτους, β. Αν όντως έχουν δίκαιο οι νατοϊκοί «σύμμαχοι» ότι απ’ εκεί εκπηγάζει η τρομοκρατία τότε ανοίγουμε νέα μέτωπα για την Κύπρο.
Βέβαια το ουσιαστικότερο είναι ότι το πρώτο και κύριο κράτος που θεωρεί ότι απειλείται από το ΝΑΤΟ και το κράτος εκείνο το οποίο το ΝΑΤΟ θεωρεί εχθρό υπ’ αριθμόν ένα είναι η Ρωσία. Άρα σε περίπτωση ένταξής μας στο ΝΑΤΟ, οι σχέσεις με τη Ρωσική Ομοσπονδία κλυδωνίζονται. Σχέσεις οι οποίες ήδη δοκιμάζονται από τη μέρα του κουρέματος, τα μέτρα που λαμβάνονται κατά των Ρώσων επενδυτών στην Κύπρο, δικαιολογημένα ή όχι, τη βελτίωση των σχέσεων Τουρκίας – Ρωσίας κ.ο.κ. Μια πλέον απ’ ευθείας αντιπαράθεση λόγω ΝΑΤΟ θα έχει σοβαρότατες διπλωματικές και πολιτικές επιπτώσεις στην Κυπριακή Δημοκρατία. Και για όσους θα πουν «έγνοια που μας έπιασε για τη Ρωσία, εμείς ανήκουμε στη Δύση» να προσθέσω ότι θα έχουμε και σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις. Και επειδή κάποιος μπορεί να πει ότι θα αναπληρωθεί το οικονομικό κενό από Δυσμάς, να πω ότι μέχρι τώρα δεν έχει συμβεί.
Φυσικά σε περίπτωση ένταξης στο ΝΑΤΟ θα υπάρξουν αναταράξεις και σε πολλά άλλα επίπεδα στις σχέσεις μας και με αρκετά άλλα κράτη. Θα δεχτώ για χάριν συζήτησης ότι στο βωμό μιας ορθής λύσης του Κυπριακού όλα αξίζει να τα συζητήσουμε. Μα αν το ΝΑΤΟ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ επιθυμούσαν πραγματικά μια τέτοια λύση, θα την είχαμε μέχρι σήμερα ή θα την φέρουν αύριο – μεθαύριο και στην περίπτωση που το επιτύχουν ο κυπριακός Λαός ανεξάρτητα από την προσωπική μου άποψη, μάλλον θα συγκλίνει σε ένταξη σε όλους τους Δυτικούς συνασπισμούς.
Αν η απάντηση είναι ότι η Δύση δεν μπορεί να επιβάλει την ορθή, την λογική λύση στην Τουρκία, τότε προς τι η ένταξη στο ΝΑΤΟ; Το τρίτο ερώτημα είναι κατά πόσον στα πλαίσια του ΝΑΤΟ διασφαλιζόμαστε από τις ορέξεις της Τουρκίας. Την απάντηση την έχουμε δεκαετίες τώρα στην πράξη. Όσο εξασφαλίστηκε στις επτά περίπου δεκαετίες ζωής του ΝΑΤΟ η Ελλάδα. Και ας μην μου πει κάποιος ότι αν δεν ήταν στο ΝΑΤΟ θα την κτυπούσε η Τουρκία, γιατί κάθε φορά που έφθαναν σ’ αυτό το σημείο, ο πόλεμος αποφεύγετο με υποχώρηση ή παραχωρήσεις ή και τα δύο από την Ελλάδα. Τραγικό τεράστιο παράδειγμα εμείς. Η Κύπρος. Η Τουρκία στο ΝΑΤΟ κατέχει εξέχουσα θέση. Όπως είχε πει από το βήμα της Βουλής ο πρώην Πρόεδρος Τάσος Παπαδόπουλος, στο ΝΑΤΟ η Τουρκία είναι συνταγματάρχης και εμείς θα είμαστε φαντάροι. Υπάρχουν και άλλα επιχειρήματα για το θέμα αλλά για την ώρα μένω εδώ.
*Δημοσιεύθηκε στον ''Φιλελεύθερο''.
ΝΙΚΟΣ ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ
Ο Νίκος Κατσουρίδης είναι Ελληνοκύπριος πολιτικός.
Από το 1991 εκλέγεται βουλευτής στην εκλογική περιφέρεια Λευκωσίας με το ΑΚΕΛ.
http://www.anixneuseis.gr/?p=198399
24/11/2018
Οι απόψεις,που δημοσιεύονται στα εκάστοτε-χάριν ενημέρωσης και προβληματισμού-αναρτώμενα άρθρα (ή κάθε είδους κείμενα) του ιστολογίου μου, εκφράζουν αποκλειστικά και μόνο τους αρθρογράφους που επώνυμα τις διατυπώνουν. Οι ''υπογραμμίσεις'' -χρώμα,μέγεθος γραμματοσειράς και οι εικονογραφήσεις-με εικόνες από το World Wide Web-στις αναρτήσεις γίνονται με ευθύνη του blogger.
Στο αρχικό πρωτότυπο κείμενο παραπέμπεστε μέσω των επισυναπτόμενων ενεργών συνδέσμων.