Μπορούν Κύπρος και Ελλάδα να γίνουν «Νορβηγία της Μεσογείου»;
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
(1) Νορβηγία της Μεσογείου η Κύπρος και πιθανώς η Ελλάδα.
(2) Ελληνικός ενεργειακός πλούτος – Σαμποτάζ εκ των έσω.
(3) Αλήθειες και υπερβολές για το φυσικό αέριο
στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η πρόσφατη δήλωση της Αμερικανίδας πρέσβειρας στην Κυπριακή Δημοκρατία Κάθλιν Ντόχερτυ προκάλεσε ντελίριο ενθουσιασμού. Αν μη τι άλλο, όταν σε χαρακτηρίζει «Νορβηγία της Μεσόγειου» ο εκπρόσωπος μιας υπερδύναμης έχεις κάθε λόγο να κομπάσεις, σωστά; Κατ’ αρχάς, ο χαρακτηρισμός «Νορβηγία της Μεσογείου» υποδηλώνει την αξιόπιστη γνώση ύπαρξης, σοβαρών ποσοτήτων πετρελαίου ή/και φυσικού αερίου. Δύναται η κυρία Ντόχερτυ να έχει πρόσβαση σε στοιχεία σεισμικών ερευνών, τα οποία δεν γνωρίζει η κυπριακή κυβέρνηση;
Επίσης, μιλάμε για ένα ζήτημα τεχνικό, όπου οι καθ’ ύλην αρμόδιοι είναι η Exxon Mobil και η Εταιρεία Υδρογονανθράκων Κύπρου. Η αξιότιμη πρέσβης μάλλον έχει την εντύπωση ότι απευθύνεται σε ιθαγενείς, γι’ αυτό και η έλλειψη μετριοπάθειας και υπευθυνότητας στον λόγο της. Αλλά ας εξηγήσουμε, γιατί η Κύπρος και η Ελλάδα ούτε είναι ούτε θα γίνουν «Νορβηγία της Μεσογείου». Οι λόγοι είναι πολλοί, αλλά ας μείνουμε στους βασικούς.
Η σκανδιναβική χώρα, διαθέτει μια ειδοποιό διαφορά σε σχέση με την Κύπρο, αλλά και την Ελλάδα: Ασκεί καθολικά και αδιαμφισβήτητα την εθνική της κυριαρχία. Τα παράκτια κράτη είναι αυτά, στα οποία ανήκει η ιδιοκτησία των εκάστοτε θαλάσσιων οικοπέδων. Ως εκ τούτου, παρέχουν στις εταιρίες το πλαίσιο δραστηριοτήτων καθώς και τις εγγυήσεις ασφαλείας. Στην περίπτωση της Κύπρου η παγκόσμια πρωτοτυπία έγκειται στο γεγονός ότι ένα ανεξάρτητο κράτος όχι μόνο δεν έχει την δυνατότητα να εγγυηθεί την ασφάλεια των δραστηριοτήτων μιας πετρελαϊκής εταιρίας, αλλά αντιθέτως βασίζει την ομαλή άσκηση της ίδιας της εθνικής του κυριαρχίας, στην παρουσία της εν λόγω εταιρείας.
Σε περίπτωση, λοιπόν, που βρεθούν κοιτάσματα, τίθεται το παρακάτω εύλογο ερώτημα: Ποια θα είναι η διαπραγματευτική ισχύς της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και της Ελλάδας, απέναντι στις ξένες εταιρείες; Ας μην γελιόμαστε, οι συμφωνίες καταμερισμού εσόδων θα είναι πιθανότατα ετεροβαρής. Χαρακτηριστική η περίπτωση της πρόσφατης απαίτησης των εταιρειών ανάπτυξης του κοιτάσματος «Αφροδίτη», σχετικά με την αντιστροφή του καταμερισμού εσόδων 75/25 υπέρ τους.
Η Νορβηγία δεν βασίζεται μόνο στο πετρέλαιο
Αλλά ας συνεχίσουμε με τη Νορβηγία. Στη εν λόγω χώρα του ευρωπαϊκού Βορρά, η ανακάλυψη των κοιτασμάτων συνοδεύτηκε από την ίδρυση ενός ισχυρού δημόσιου φορέα-κρατικής εταιρίας ενέργειας, με σκοπό την ανάπτυξη και διαχείριση τους. Η Den Norske Stats Oljeselskap, πρώην STATOIL και νυν Equinor, δημιουργήθηκε το 1972 κυριολεκτικά από το μηδέν. Στις επόμενες δεκαετίες κατάφερε να αναπτύξει κορυφαία τεχνογνωσία, στους τομείς των σεισμικών ερευνών και των γεωτρήσεων σε μεγάλα βάθη.
Συν τοις άλλοις, αποτελεί φορέα υψηλού κύρους και συνδιαμορφωτή της ενεργειακής, και όχι μόνο, στρατηγικής της χώρας. Δραστηριοποιείται σε παγκόσμιο επίπεδο και θεωρείται εκ των κορυφαίων διεθνών παικτών στον χώρο των πετρελαϊκών εταιριών. Επίσης, παρέχει σειρά ετησίων υποτροφιών σε νέους επιστήμονες, αλλά και καλλιτέχνες!. Από την άλλη, στην Ελλάδα ο ρόλος της κρατικής εταιρίας υδρογονανθράκων ανήκει στην ημιδημόσια εταιρεία ΕΛΠΕ.
Επίσης, παρά το γεγονός ότι η Νορβηγία είναι ένας τόπος φτωχός σε φυσικούς πόρους και η οικονομία της για αιώνες βασιζόταν στην αλιεία, έχει κατορθώσει να επιτύχει μια ισόρροπα διαφοροποιημένη οικονομική ανάπτυξη. Με απλά λόγια, ενώ οι εξαγωγές υδρογονανθράκων αποτελούν την ατμομηχανή της οικονομίας της, δεν συνιστούν τη μοναδική κύρια πηγή εσόδων.
Ο τομέας της αλιείας δεν εγκαταλείφθηκε. Αντιθέτως, χάρη και στα έσοδα απ’ τον ενεργειακό τομέα, επεκτάθηκε και ενδυναμώθηκε κατακόρυφα. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι τα ορυκτά καύσιμα διαθέτουν ελάχιστο μέρισμα στο νορβηγικό ενεργειακό μείγμα. Ειδικά στην ηλεκτροπαραγωγή, το 80% προέρχεται από υδροηλεκτρικούς σταθμούς, και άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Τα παραπάνω έγιναν εφικτά, διότι οι νορβηγικές κυβερνήσεις ενέταξαν την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων σε έναν ευρύ εθνικό στρατηγικό πλαίσιο εκτεταμένου χρονικού ορίζοντα. Δεν αντιμετώπισαν τα δισεκατομμύρια εσόδων σαν μαγική λύση και μάνα εξ ουρανού, ούτε απλά σαν πηγή συντάξεων και παροχών. Έχει κανείς αμφιβολία για το πάρτυ που θα ακολουθήσει, στην περίπτωση που ανακαλυφθούν στην Ελλάδα και την Κύπρο αντίστοιχες ποσότητες;
Οι δηλώσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ
Κλείνοντας θα ήθελα να αναφερθώ σε μια άλλη δήλωση επίσης από Αμερικανικά χείλη. Σ’ αυτή την περίπτωση την απάντηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στις απειλές Ερντογάν. «Η πολιτική των ΗΠΑ για την ΑΟΖ της Κύπρου είναι μακροχρόνια και δεν έχει αλλάξει: Οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αναπτύξει τους πόρους εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής της Ζώνης. Συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι οι πόροι πετρελαίου και φυσικού αερίου του νησιού, όπως και όλοι οι πόροι του, πρέπει να μοιραστούν ισομερώς ανάμεσα στις δύο κοινότητες στο πλαίσιο μιας συνολικής διευθέτησης. Αποθαρρύνουμε κάθε ενέργεια ή ρητορική που αυξάνει τις εντάσεις στην περιοχή» .
Ας σταθούμε στην ουσία, δηλαδή στην διαχρονική θέση των ΗΠΑ ότι «οι πόροι πετρελαίου και φυσικού αερίου του νησιού, όπως και όλοι οι πόροι του, πρέπει να μοιραστούν ισομερώς ανάμεσα στις δύο κοινότητες στο πλαίσιο μιας συνολικής διευθέτησης». Σε περίπτωση, λοιπόν, που όντως η ExxonMobil ανακαλύψει τεράστια κοιτάσματα, αυτά θα βρίσκονται στη διάθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ή θα εργαλειοποιηθούν σαν καταλυτικός μοχλός πίεσης για τη λύση του Κυπριακού;
Ακόμα, διαφαίνεται ότι ο στρατηγικός σχεδιασμός της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, προσφάτως επιχειρεί τον εμπλουτισμό του κατευναστικού πλαισίου με μια υβριδική μεταφορά βαρών. Αυτή συνοψίζεται στο να προσφέρεται «γη και ύδωρ» στους δυνατούς, στη Γερμανία και στις ΗΠΑ, με την ελπίδα της μεταστροφής τους υπέρ των ελληνικών εθνικών συμφερόντων, στο πλαίσιο της κρίσης που διέρχονται οι σχέσεις των Δυτικών με την Τουρκία του Ερντογάν. Μάλλον οι ιθύνοντες δεν έχουν κατανοήσει κάτι βασικό. Οι ΗΠΑ θέλουν να επαναφέρουν την Τουρκία στο δυτικό στρατόπεδο, δεν επιθυμούν ούτε να τη διαμελίσουν ούτε να τη συντρίψουν, πόσο μάλλον για χατίρι μας.
Εν κατακλείδι, λυπάμαι, αλλά όσο πετρέλαιο και φυσικό αέριο και να βρεθεί, δεν θα γίνουμε Νορβηγία. Τουλάχιστον, όχι όσο δεν λειτουργούμε και σκεπτόμαστε σαν σύγχρονο κράτος. Ούτε όσο δεν αλλάξουν οι δομές και οι νοοτροπίες που μας οδήγησαν στην χρεωκοπία και στην κρίση.
O Θεόδωρος Ράκκας έχει μεταπτυχιακό δίπλωμα (MA) Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκών Σπουδών από το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας με ειδίκευση Oil & Gas Security and Geopolitics. Πήρε το πτυχίο του από το Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών: Κατεύθυνση Διεθνών Σχέσεων και Οργανισμών της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Μιλάει Αγγλικά και Αραβικά
17 Νοεμβρίου 2018
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Νορβηγία της Μεσογείου η Κύπρος και πιθανώς η Ελλάδα.
Το γεωτρύπανο της Exxon Mobil πλέει στα νερά της Μεσογείου και σε λίγες ημέρες θα αρχίσει τη γεώτρηση στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ. Πριν από μερικά χρόνια, μεταξύ του 2009-2010 είχε πρωτοξεκινήσει η συζήτηση στην Ελλάδα για τους υδρογονάνθρακες. Όποιος πριν από 8 χρόνια τολμούσε να μιλήσει για αυτά τα θέματα θεωρούνταν τρελός ή γραφικός. Κι όμως, σήμερα το γεωτρύπανο της Exxon Mobil είναι έτοιμο να πιάσει δουλειά. Ποιός το πίστευε πριν οκτώ χρόνια αυτό; Αυτό που σήμερα ακούγεται και διαβάζεται ως ένα φυσιολογικό, απλό γεγονός της καθημερινής ειδησεογραφίας, πριν από οκτώ χρόνια αποτελούσε ανέκδοτο ή επιστημονική φαντασία.
Αρκετές φορές έχει αναφερθεί από ορισμένες πλευρές το επιχείρημα-καραμέλα ότι όσοι στηρίζουν σθεναρά τις έρευνες των ελληνικών υδρογοναθράκων έχουν φαντασιώσεις ότι θα γίνουμε το Κατάρ της Μεσογείου ή η Σαουδική Αραβία των Βαλκανίων ή έστω η Νορβηγία. Κανείς δεν υποστηρίζει ότι σήμερα είμαστε ή ότι θα γίνουμε Σαουδική Αραβία ή Κατάρ ή Νορβηγία σε μία ημέρα. Τουλάχιστον όχι, μέχρι να ξεκινήσουν και ολοκληρωθούν οι έρευνες για κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Μετά, όμως, εάν οι έρευνες είναι επιτυχείς, η συζήτηση θα αλλάξει ραγδαία. Τότε βέβαια θα τρέχουμε και δεν θα προλαβαίνουμε τα γεγονότα.
Αρκετά χρόνια πριν, είχε προειδοποιηθεί το πολιτικό προσωπικό της χώρας ότι έπρεπε να αρχίσει από τότε να σκέφτεται, να δρα και να πολιτεύεται με όρους ορυκτών πόρων. Οι υδρογονάνθρακες, εφόσον επιβεβαιωθούν οι μεγάλες ποσότητες, οι οποίες σήμερα εκτιμώνται απλώς με πιθανότητες, θα αποτελέσει game changer για το πολιτικό προσωπικό της χώρας αλλά και ολόκληρης της Μεσογείου.
Οι πολιτικές-οικονομικές ανακατατάξεις, εντός και εκτός Ελλάδος, θα είναι ραγδαίες και δεν θα προλαβαίνει κανείς πλέον να σκέφτεται με όρους των περασμένων δεκαετιών. Ας το θυμούνται αυτό οι κάθε είδους κινδυνολάγνοι, οι οποίοι εδώ και δεκαετίες εμποδίζουν με διάφορα προσχήματα την έρευνα για κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην Ελλάδα.
Στις 2 Νοεμβρίου 2018 η Αμερικανίδα πρέσβης στην Κύπρο με μετριοφροσύνη και υπευθυνότητα χαρακτήρισε την Κύπρο ως τη «Νορβηγία της Μεσογείου». Η Κύπρος, λοιπόν, σύμφωνα με τις απόψεις της πρέσβειρας των ΗΠΑ, μπορεί να θεωρηθεί Νορβηγία, ενώ η Ελλάδα όχι; Ας φανταστούμε ότι κανείς στην Ελλάδα και στην Κύπρο δεν θα τολμήσει να εγκαλέσει την πρέσβειρα των ΗΠΑ γι’ αυτή τη δήλωσή της: ότι δηλαδή δεν επιδεικνύει μετριοφροσύνη και υπευθυνότητα, αποκαλώντας την Κύπρο «Νορβηγία της Μεσογείου».
Τέτοιου είδους δηλώσεις από επίσημους εκπροσώπους των ΗΠΑ προφανώς δεν γίνονται χωρίς προεργασία. Όταν η Νορβηγία ξεκίνησε τις έρευνες των υδρογονανθράκων τη δεκαετία του 1960 ήταν μία φτωχή χώρα. Πιο φτωχή και από την Ελλάδα. Αφού τα κατάφερε λοιπόν η πάμφτωχη τότε Νορβηγία γιατί να μην τα καταφέρει σήμερα η Ελλάδα; Υπό την προϋπόθεση, βεβαίως, ότι οι εκτιμήσεις θα επιβεβαιωθούν.
Τί μέλλει γενέσθαι;
Ας πάρουμε ως παράδειγμα την ανακάλυψη του κοιτάσματος Zohr της Αιγύπτου.
Η ανακάλυψη του Zohr πραγματοποιήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2015. Η ολοκλήρωση των εγκαταστάσεων πρώτης παραγωγής (Early Production System) με 6 γεωτρήσεις έγινε τον Σεπτέμβριο του 2017, δηλαδή σε δύο μόλις χρόνια (με παραγωγή 16.500.000 m3/ημέρα ή σε ισοδύναμα βαρέλια 115.000 βαρέλια/ημέρα).
Η ολοκλήρωση εγκαταστάσεων πλήρους παραγωγής (Full Production System), προβλέπεται στο Σεπτέμβριο του 2019 με 26 γεωτρήσεις δηλαδή σε 4 χρόνια (με παραγωγή 71.400.00 m3/ημέρα ή 500.000 βαρέλια/ημέρα). Συνεπώς, ο χρονικός ορίζοντας για την πλήρη αξιοποίηση είναι αρκετά γρήγορος εάν και εφόσον υπάρχει η πολιτική βούληση. Εάν η ExxonMobil επιβεβαιώσει ότι τα κοιτάσματα στην Κύπρο είναι τα εκτιμώμενα τότε έπεται η Κρήτη.
Όσο αφορά τον αγωγό EastMed ας σημειωθεί μόνο τούτο: δεν θεωρείται, ίσως, καθόλου τυχαία η παρουσία του πρωθυπουργού του Ισραήλ στη Βάρνα της Βουλγαρίας. Το διακύβευμα των συζητήσεων εκεί ήταν και ο αγωγός EastMed. Ας έχουμε υπομονή. Τα εμπόδια ενάντια στις έρευνες των ελληνικών υδρογονανθράκων συνεχίζονται εδώ και τέσσερις δεκαετίες σχεδόν. Σοφό θα ήταν να σταματήσουν τα οποιαδήποτε γραφειοκρατικά εμπόδια, τα οποία ορισμένοι εντός Ελλάδος υψώνουν με περίτεχνους ομολογουμένως τρόπους, ώστε να καθυστερήσει η έναρξη των ερευνών.
Σκόπιμη απαξίωση
Η στρατηγική της σκόπιμης απαξίωσης περιουσιακών στοιχείων είναι γνωστή και παλαιά και εφαρμόζεται και στον τομέα των μεσιτικών. Εάν τυχόν υπάρχει στρατηγική τεχνητής / σκόπιμης απαξίωσης (Planned or Strategic Obsolescence) των «οικοπέδων» νοτίως της Κρήτης, ώστε να ωφεληθούν άλλες πλευρές, τότε αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε παρελκόμενα αρνητικά αποτελέσματα. Ταυτόχρονα, αυτό θα μπορούσε να εκθέσει την Ελλάδα σε απίστευτους γεωπολιτικούς κινδύνους.
Ωστόσο, και αυτό ίσως είναι το πιο σημαντικό, η στρατηγική αυτή δεν απαξιώνει παρά το μέλλον του ελληνικού λαού. Απαξιώνει το μέλλον των παιδιών μας και όσων νέων επιστημόνων έχουν αποδράσει από τη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας, αναζητώντας αλλού τη μοίρα τους. Ταυτόχρονα, ας σημειωθεί ότι η ΕΕ δεν «αγαπάει» καθόλου την τεχνητή απαξίωση προϊόντων (ούτε «οικοπέδων»). Τις θεωρεί πρακτικές αθέμιτου ανταγωνισμού που αλλοιώνουν την ευρωπαϊκή αγορά και οδηγούν σε ολιγοπώλια ή μονοπώλια, ειδικά στον τομέα της ενέργειας. Και κάποιοι υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα δεν έχει στον τομέα αυτό πρότερο έντιμο βίο.
Ορισμένα γεγονότα πλέον τρέχουν πιο γρήγορα από το ελληνικό πολιτικό προσωπικό. Ο Ελληνισμός έχει μία μοναδική ευκαιρία: να διαδραματίσει σημαντικό, εάν όχι, ηγετικό ρόλο στα Βαλκάνια και στη Μεσόγειο. Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα. Ας μη χάσουμε αυτή την ευκαιρία χάριν ορισμένων ξεπερασμένων αντιλήψεων και ιδιοτελών συμφερόντων. Ας θυμούνται ορισμένοι: ακόμη και οι Μέδικοι κάποτε ετελείωσαν.
Σωτήρης Καμενόπουλος
Ο Σωτήρης Καμενόπουλος είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου από τη Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης. Οι τομείς του ερευνητικού του ενδιαφέροντος είναι η βιώσιμη αξιοποίηση των ορυκτών πόρων, η γεωπολιτική και η διαχείριση κινδύνων.
https://slpress.gr/oikonomia/norvigia-tis-mesogeioy-i-kypros-kai-pithanos-i-ellada/?fbclid=IwAR2vrl8WG_ph0uVVssjcvRueUAubpHyhO2LPydEi_16lDGoMTIL--lPw90Q
12 Νοεμβρίου 2018
2.
Ελληνικός ενεργειακός πλούτος – Σαμποτάζ εκ των έσω.
Σήμερα η ελληνική οικονομία ζει και τρέφεται από τις περικοπές μισθών και συντάξεων. Η χώρα δεν παράγει τίποτε το πρωτοποριακό και στηρίζεται αποκλειστικά σε εισαγωγές προϊόντων πάσης φύσεως συμπεριλαμβανομένων του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Καμιά αξιόλογη βιομηχανία αιχμής δεν υπάρχει πια και ουδείς προτείνει σήμερα κάτι αξιόλογο για να εξέλθουμε από την οικονομική αυτή κρίση που μαστίζει εδώ και μία δεκαετία την χώρα μας. Από το 2010, είχε τεθεί εκ μέρους μας επί τάπητος η μόνη αξιόλογη πρόταση εξόδου από την κρίση, η οποία συμπεριλαμβάνει την ανάδειξη του ορυκτού μας πλούτου, των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.
Το γεγονός αυτό στην ουσία θα μπορούσε να επαναφέρει στην Ελλάδα τη βαριά βιομηχανία η οποία έχει ήδη μετακομίσει σε άλλες χώρες του κόσμου. Αυτό το θεωρούμε ιδιαίτερα απαραίτητο να συμβεί ανεξάρτητα εάν αυτός ο ελληνικός πλούτος είναι στην πραγματικότητα λιλιπούτειος ή εάν συμπτωματικά είναι εξωφρενικά μεγάλος.
Δυστυχώς, στην Ελλάδα κάθε μέρα διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχει εθνική συνείδηση που να εξυπηρετεί την ανάδειξη του ντόπιου ενεργειακού πλούτου, αλλά υπάρχει ένα γραφειοκρατικό περιβάλλον που καθημερινά εξυπηρετεί κατά προτεραιότητα, με άριστο τρόπο τις εισαγωγές ξένου ορυκτού πλούτου. Κανείς δεν προβάλλει συστηματικά και δημόσια ότι εισαγωγές ξένων ενεργειακών πρώτων υλών οδηγούν στη δημιουργία πλούτου και θέσεων εργασίας στην Σαουδική Αραβία, στο Κατάρ, στην Αλγερία, στην Ρωσία στο Αζερμπαϊτζάν, στην Τουρκία κ.λ.π., σε βάρος των παιδιών μας που κατά εκατοντάδες χιλιάδες αποδημούν στο εξωτερικό.
Επί πλέον οι οικολογικές οργανώσεις πάσης φύσεως. χωρίς να αρθρώνουν καμμία απολύτως εναλλακτική πρόταση εξόδου από την κρίση, φροντίζουν να αντιτίθενται στις όποιες προτάσεις ανάπτυξης και ιδιαίτερα στην έρευνα και εξόρυξη. Αντιτίθεται μάλιστα ακόμα και αν η έρευνα αφορά την εξόρυξη του καθαρότερου των υδρογονανθράκων, δηλαδή το βιογενές φυσικό αέριο και έστω και εάν οι νέες γενεές πρόκειται να γνωρίσουν και να εξοικειωθούν με υποθαλάσσιες ρομποτικές τεχνολογίες αιχμής παραγωγής υδρογονανθράκων.
Μέσα σ΄αυτό το εξωφρενικό τοπίο οι μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο (Τοtal, ExxonMobil, Repsol, Energean κ.λ.π.) έχουν προσέλθει με σκοπό να καταφέρουν να πραγματοποιήσουν έρευνες στην χώρα μας. Εν τούτοις το τελευταίο διάστημα διαπιστώνουμε με θλίψη μία συνεχή ενασχόληση του πολιτικού μας κόσμου με τις επαναλαμβανόμενες τουρκικές απειλές εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας ή ΑΟΖ της χώρας μας, υποβοηθούμενο από την συστηματική πρωτοσέλιδη προβολή των μαζικών μέσων ενημέρωσης.
Απουσία δηλώσεων
Όλα τα παραπάνω είναι εξαιρετικά λυπηρά τη στιγμή που παρατηρούμε ότι ζωτικές Συμβάσεις με παγκόσμιους πετρελαϊκούς κολοσσούς αναζήτησης του υποθαλάσσιου ορυκτού μας πλούτου σέρνονται προς έγκριση στους γραφειοκρατικούς διαδρόμους του ελληνικού δημοσίου και της Βουλής. Και εδώ να διευκρινίσουμε, ότι σε παγκόσμια κλίμακα εταιρείες μεγέθους, όπως η Exxon Mobil & η Total δεν επενδύουν για να ανακαλύψουν μικρού ή μεσαίου μεγέθους κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Τους ενδιαφέρουν αποκλειστικά και μόνο ο εντοπισμός και ανάπτυξη γιγαντιαίου μεγέθους κοιτασμάτων. Γι΄ αυτόν τον λόγο εξ’ άλλου προσήλθαν για να επενδύσουν στη χώρα μας.
Η παντελής απουσία πολιτικών δηλώσεων σχετικών με τη διευκόλυνση τέτοιας μορφής γιγαντιαίων επενδύσεων στην χώρα μας οι οποίες θα μπορούσαν να αλλάξουν τη μοίρα της χώρας μας είναι χαρακτηριστική σε όλα σχεδόν τα ελληνικά κόμματα. Τα ελληνικά ΜΜΕ δεν προβάλλουν καθόλου το όφελος που θα μπορούσε η Ελλάδα να έχει από μία σημαντική εξόρυξη κοιτάσματος φυσικού αερίου. Να υπενθυμίσουμε ότι η οικονομική και ενεργειακή μοίρα της Αιγύπτου άλλαξε τελείως το 2015 μετά την ανακάλυψη του υπεργιγαντιαίου κοιτάσματος “ΖΟΡ” νότια της Κύπρου, που με ευρωπαϊκά δεδομένα είναι ακαθάριστης συνολικής αξίας 200 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η χώρα μας συνεχίζει να ζει από εισαγωγές ορυκτού πλούτου (από Σαουδική Αραβία, Ρωσία, Αλγερία, Τουρκία, Αζερμπαϊτζάν, Κατάρ, κ.λ.π.) δημιουργώντας πλούτο και θέσεις εργασίας σε ξένες χώρες. Επ’ αυτού του θέματος, ουδείς τολμά να μιλήσει σήμερα ανοικτά. Αντίθετα συναντάμε συνέχεια απαράδεκτα δημοσιεύματα για σκόπιμη διόγκωση του ελληνικού πιθανού ορυκτού πλούτου κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και για την ανάγκη να είμαστε προσεκτικοί διότι θα χρειαστούν δεκαετίες για εντοπίσουμε και να αναπτύξουμε κοιτάσματα. Αποσιωπούν τελείως ότι το γιγαντιαίο κοίτασμα φυσικού αερίου του Ισραήλ, το “Ταμάρ” και το υπεργιγαντιαίο κοίτασμα “Zoρ» της Αιγύπτου άρχισαν παραγωγή μέσα σε μόλις 4 χρόνια από την ανακάλυψη τους.
Χρειάστηκε παρέμβαση Μακρόν
Καιρός είναι λοιπόν να ξυπνήσουμε τους πολιτικούς μας για να εξοντώσουν την απαράδεκτη υπάρχουσα γραφειοκρατία που εμποδίζει την πραγματοποίηση ζωτικών επενδύσεων στην χώρα μας. Είναι η γραφειοκρατία αυτή που εκτρέφει τη διαφθορά, απαξιώνει την τοπική παραγωγή ορυκτού πλούτου και παράλληλα στηρίζει τις εισαγωγές ενεργειακού ορυκτού πλούτου από το εξωτερικό.
βάσει της μέσης γραμμής μεταξύ Τουρκίας & Λιβύης.
Αρκεί να αναφέρουμε ότι η έγκριση και κατακύρωση της σύμβασης του θαλάσσιου οικοπέδου 2 στο Ιόνιο πέλαγος μεταξύ της Total και του ελληνικού δημοσίου χρειάστηκε η παρέμβαση του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν για να κλείσει η υπόθεση αυτή, μετά από τρία χρόνια γραφειοκρατικής ταλαιπωρίας. Γεγονός αποτελούν πάντως οι νέες τουρκικές προσπάθειες παρέμβασης της Τουρκίας στα Νότια της Κρήτης (βλ. Εικ.1) που δεν είναι ανεξάρτητες από τελευταίες γεωλογικές αξιολογήσεις που δείχνουν ξεκάθαρα ότι στην ελληνική ΑΟΖ νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης υπάρχουν βάσιμες πιθανότητες παρουσίας γιγαντιαίων στόχων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων (βλ. Εικ.2).
Πριν μόλις μερικούς μήνες δημοσιεύσαμε ότι δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης έχουμε σαφείς γεωλογικές και γεωφυσικές αποδείξεις ύπαρξης στόχων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που ξεπερνούν κάθε φαντασία. Συγκεκριμένα, στα θαλάσσια όρια μεταξύ Ελλάδος και Λιβύης υπάρχουν στόχοι που ο όγκος τους από 35 μέχρι και 50 φορές μεγαλύτερος από αυτό του κοιτάσματος “Zoρ”. Εάν επαληθευτεί με γεώτρηση ότι αυτοί οι στόχοι περιέχουν πράγματι φυσικό αέριο θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν φυσικό αέριο στην ΕΕ για δεκαετίες.
Με βάση τα προηγούμενα δεδομένα, η Τουρκία με απειλές, με παράνομους χάρτες διεκδικήσεων αλλά και με τακτικές επαφές με τις λιβυκές Αρχές αγωνίζεται να καθυστερήσει τις συστηματικές έρευνες εντοπισμού και εκμετάλλευσης κοιτασμάτων στην Ελλάδα. Κύριος στόχος η Ελλάδα να μην ανακάμψει και να παραμείνει μόνιμα στις εισαγωγές και στην φτώχεια. Στο αγώνα αυτό, η Τουρκία έχει την συμπαράσταση της Ρωσίας, που με παρόμοιες επαφές στη Λιβύη, προσπαθεί να αποτρέψει τις συντονισμένες αμερικανογαλλικές επενδυτικές προσπάθειες μεταξύ Κρήτης-Λιβύης-Κύπρου που στόχο έχουν να μειώσουν την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από το Ρωσικό φυσικό αέριο.
Τέλος, η παρουσία του πρωθυπουργού μας στο Παλέρμο της Σικελίας -στη Διεθνή διάσκεψη για την Λιβύη- αποτελεί ένα σημαντικό γεγονός, που θα ήταν χρήσιμο για την ελληνική πλευρά εάν επιτέλους οι πολιτικοί μας και τα κόμματα ξυπνήσουν και αποφασίσουν να ασχοληθούν στρατηγικά με τη θεραπεία της ελληνικής παθογένειας ώστε να ισχυροποιηθεί η χώρα αυτή και να κοιτάξει το μέλλον αισιόδοξα.
Ηλίας Κονοφάγος
Δρ. Ηλίας Κ. Κονοφάγος είναι Χημικός Μηχανικός και μέλος της Επιτροπής Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών. Είναι εκτελεστικός Αντιπρόεδρος Ανάπτυξης Υδρογονανθράκων της Εταιρίας Flow Energy S.A. Διετέλεσε Γενικός Διευθυντής Έρευνας & Παραγωγής Κοιτασμάτων Υδρογονανθράκων της Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. Είναι Eisenhower Fellow των ΗΠΑ στον τομέα της Οικονομίας Έρευνας & Παραγωγής Υδρογονανθράκων και ειδικότερα του Ενεργειακού Τομέα. Έχει διεθνή παρουσία με πλέον των 200 επιστημονικών ανακοινώσεων.
https://slpress.gr/oikonomia/ellinikos-energeiakos-ploytos-sampotaz-ek-ton-eso/?fbclid=IwAR2g6q5B5iJaSpcVDy0ItilNSImfrmTD5tzAxs7Yd4PCa2THlzoPdK_6Rrw
16 Νοεμβρίου 2018
3.
Αλήθειες και υπερβολές για το φυσικό αέριο
στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και νότια της Κρήτης, μονοπωλούν την επικαιρότητα τις τελευταίες βδομάδες. Μοιραία ακούγονται διάφορες τοποθετήσεις και αναλύσεις από ειδικούς και μη για το φυσικό αέριο. Στις παρακάτω γραμμές θα επιχειρηθεί να παρατεθούν μια σειρά από διευκρινίσεις, αναφορικά με συχνές παρανοήσεις και ανακρίβειες, οι οποίες έχουν γραφτεί και ειπωθεί τον τελευταίο καιρό.
Επί της αρχής, η κατάχρηση του όρου «κοίτασμα» είναι λανθασμένη. Με βάση τη διεθνή τυπολογία, ένας ερευνητικός στόχος μπορεί να κατοχυρωθεί ως κοίτασμα εφόσον πληροί μια σειρά προϋποθέσεων. Συγκεκριμένα, ο δείκτης Ρ (Probability) υποδηλώνει την πρόοδο των ερευνητικών γεωτρήσεων συναρτήσει της υψηλότερης και της χαμηλότερης εκτίμησης, αναφορικά με τη δυναμική ενός πιθανού κοιτάσματος.
Για να είναι δόκιμος ο χαρακτηρισμός κοίτασμα, απαιτείται να είναι γνωστή η ποσότητα του αντίστοιχου υδρογονάνθρακα με βεβαιότητα της τάξεως του 90%, η αλλιώς το P90. Με βάση τον εν λόγω δείκτη, η εταιρεία αντλεί κεφάλαια από τις διεθνείς χρηματαγορές, εφόσον επιθυμεί την περαιτέρω ανάπτυξη του κοιτάσματος. Ωστόσο, από το 2009 και μετά, οι αγορές παρουσιάζουν μια ελαστικότητα, μέσω της αποδέσμευσης κεφαλαίων προς τις πετρελαϊκές με γνώση πιθανότητας 50%, Ρ50, σαν ένεση ρευστότητας.
Τώρα περνάμε στους χρόνους και τις διαδικασίες. Η αξιόπιστη γνώση του Ρ90, αλλά και του Ρ50 απαιτεί έναν αριθμό επιβεβαιωτικών γεωτρήσεων, συνήθως δύο, πέραν των ερευνητικών. Ακολούθως, η εταιρεία λαμβάνει υπ’ όψη μια σειρά από επιπλέον παράγοντες. Την ποσότητα του φυσικού αερίου ή/και του πετρελαίου, σε αναλογία με τα κόστη εξόρυξης και παραγωγής. Ύστερα, εξετάζει εάν την συμφέρει η οικονομική αξιοποίηση του κοιτάσματος, δηλαδή το πότε θα αποσβέσει την αρχική επένδυση, καθώς και το χρονικό διάστημα που η επένδυση αυτή θα είναι κερδοφόρα.
Τα παραπάνω απαιτούν την πραγματοποίηση μιας σειράς προσομοιώσεων παραγωγής. Υπό αυτό το πλαίσιο και λαμβάνοντας υπ’ όψη τις πιθανές μελλοντικές διακυμάνσεις των τιμών, καθώς και το γεωπολιτικό ρίσκο, αποφασίζει εάν θα προχωρήσει στο στάδιο της ανάπτυξης και εκμετάλλευσης. Το τελευταίο είναι μεγίστης σημασίας, καθότι καταδεικνύει ότι η πολιτική σταθερότητα δεν αποτελεί απότοκο της ανακάλυψης υδρογονανθράκων αλλά προϋπόθεση. Εν συνεχεία, το κοίτασμα κηρύττεται εμπορικά βιώσιμο. Τότε μόνον μπορεί να μιλήσει κανείς, για οικονομικά μεγέθη και αξιοποιήσιμα αποθέματα υδρογονανθράκων.
5-6 χρόνια στην Ελλάδα
Η χρονική διάρκεια όλων των παραπάνω διαδικασιών, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα γεωφυσικά χαρακτηριστικά του εκάστοτε κοιτάσματος και τις συνεπαγόμενες τεχνικοοικονομικές προκλήσεις και δυσκολίες. Στις περιπτώσεις της Ελλάδας και της Κύπρου, καθότι μιλάμε για υποθαλάσσιους στόχους φυσικού αερίου σε μεγάλα βάθη, το κόστος και ο χρόνος είναι αυξημένοι, της τάξεως των 6-8 ετών. Επίσης, καταδεικνύεται ότι η ανακάλυψη και η οικονομική εκμετάλλευση υδρογονανθράκων είναι μια περίπλοκη διαδικασία, η οποία ενέχει πολλά ρίσκα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, το κάθε κοίτασμα διαθέτει μια σειρά από γεωφυσικά χαρακτηριστικά, τα οποία ποικίλουν. Τον ρυθμό εξάντλησης (depletion rate) και την εξαγωγιμότητα (extractability). Το πρώτο σημαίνει πόσο γρήγορα «αδειάζει» και το δεύτερο τι ποσοστό των υδρογονανθράκων είναι εξαγώγιμο από το κοίτασμα.
Τα αντίστοιχα στοιχεία, για την Ελλάδα και την Κύπρο, προφανώς δεν δύνανται να είναι γνωστά από τόσο νωρίς. Παρόλο που οι σεισμικές έρευνες και οι ερευνητικές γεωτρήσεις παρέχουν αξιόπιστες ενδείξεις, ειδικά εάν πρόκειται για μεγάλες ποσότητες, το να μιλάμε με βεβαιότητα για γιγαντιαία κοιτάσματα, υπολογισμούς εσόδων για το δημόσιο και φιλόδοξους αγωγούς, είναι πρόωρο και ανακριβές.
Ο αγωγός EastMed και η Τουρκία
Όσο αναφορά τους αγωγούς, και ειδικά τον EastMed, είναι επίσης πολύ νωρίς. Πολύ νωρίς ακόμα και για μια ολοκληρωμένη οικονομοτεχνική μελέτη, καθώς τα κοιτάσματα τα οποία θα πρέπει να τον τροφοδοτούν, πλην των ισραηλινών και κάποιων κυπριακών, δεν έχουν ακόμα ανακαλυφθεί. Η συμπερίληψη του στα έργα κοινού ενδιαφέροντος της Κομισιόν, δεν αποτελεί προς το παρόν κάτι παραπάνω από μια γενική ενθάρρυνση προς τις πρωτοβουλίες ερευνών και γεωτρήσεων στην περιοχή. Αν και ευσεβής πόθος, ο EastMed συνιστά ένα έργο τιτάνιο οικονομικά και κυρίως τεχνικά.
Απαιτεί όχι μόνο την ανακάλυψη ιδιαίτερα μεγάλων κοιτασμάτων, αλλά και την υπέρβαση κατασκευαστικών προκλήσεων, όπως και τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο. Ειδικά το τελευταίο κάθε άλλο παρά απλή υπόθεση είναι. Σχετικά με τις τουρκικές αντιδράσεις, αυτές έχουν πρόσημο κατά βάση γεωστρατηγικό και δευτερευόντως οικονομικό.
Η Τουρκία κινείται και αποφασίζει, αναφορικά με την επιθυμία περιφερειακής ηγεμονίας και τα σύνδρομα περικύκλωσης. Τα πιθανά κοιτάσματα αποτελούν απλά μια ακόμα αφορμή για προβολή ισχύος και αξιώσεων, έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελλάδας. Εάν δεν υπήρχαν αυτά, η Τουρκία απλά θα έβρισκε άλλες προφάσεις. Πολύ περισσότερο που υπάρχουν και αποτελούν δέλεαρ.
Ακόμη και να βρούμε τεράστια κοιτάσματα, δεν λύθηκαν ξαφνικά όλα μας τα προβλήματα. Η εξάρτηση μιας οικονομίας από τις εξαγωγές υδρογονανθράκων καθώς και οι δημόσιες δαπάνες αποτελούν παράγοντες υψίστης σημασίας. Ενδεικτικά, ενώ για τη Σαουδική Αραβία το κόστος παραγωγής ενός βαρελιού πετρελαίου κυμαίνεται στα 8-9 $, η απαιτούμενη διεθνής τιμή για κερδοφορία, είναι στα 70-90 $ ανά βαρέλι. Αυτό συμβαίνει λόγω των υπέρογκων δημοσίων εξόδων και της εξάρτησης της οικονομίας της από τις εξαγωγές του μαύρου χρυσού.
Εν κατακλείδι, το γενικότερο πνεύμα και η ρητορική γύρω από τους υδρογονάνθρακες, όπως και οι φαντασιώσεις περί Κατάρ της Μεσογείου και Σαουδικής Αραβίας των Βαλκανίων, εντάσσονται στο γενικότερο νεοελληνικό ταμπεραμέντο, για την ακρίβεια στην αναζήτηση μαγικών και εύκολων λύσεων. Ας επιδείξουμε επιτέλους την μετριοφροσύνη και την υπευθυνότητα τις οποίες απαιτούν οι καιροί.
O Θεόδωρος Ράκκας έχει μεταπτυχιακό δίπλωμα (MA) Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκών Σπουδών από το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας με ειδίκευση Oil & Gas Security and Geopolitics. Πήρε το πτυχίο του από το Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών: Κατεύθυνση Διεθνών Σχέσεων και Οργανισμών της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Μιλάει Αγγλικά και Αραβικά
https://slpress.gr/oikonomia/alitheies-kai-ypervoles-gia-to-fysiko-aerio-stin-anatoliki-mesogeio/?fbclid=IwAR2Ed6W0XZ5A-Izhk8wNY7biYP-0NVy3UyZnd03qGqapnuSWowOzjj7yUhg
10 Νοεμβρίου 2018