Κριμαϊκός Πόλεμος: Πως ξέσπασε η «ιερή» – γεωπολιτική σύγκρουση.
Ο διάσημος αυτός χάρτης της Ευρώπης δημιουργήθηκε, περίπου 50 χρόνια μετά τον πόλεμο της Κριμαίας, το 1900, στο Λονδίνο, από τον Fred Rose . Δείχνει πώς σκέφτονταν ο λαός της Ευρώπης για τη Ρωσία - είναι ένα χταπόδι και θέλει να επεκτείνει την επιρροή του σε όλους (μέσω των απανταχού πλοκαμιών του). Έτσι η Ρωσία πήρε το ψευδώνυμό «χταπόδι της Ευρώπης».
Ο Κριμαϊκός Πόλεμος (Οκτώβριος 1853 - Φεβρουάριος 1856) υπήρξε η ένοπλη σύγκρουση μεταξύ της Ρωσικής Αυτοκρατορίας από τη μία πλευρά και των συμμαχικών δυνάμεων της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, της Γαλλικής Αυτοκρατορίας, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του Βασιλείου της Σαρδηνίας από την άλλη πλευρά. Η σύρραξη,η οποία υπήρξε ιδιαίτερα αιματηρή, στην οποία έλαβαν μέρος οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές δυνάμεις της εποχής, υπήρξε το αποτέλεσμα ενός μακρόχρονου ανταγωνισμού συμφερόντων ανάμεσα στις κύριες ευρωπαϊκές δυνάμεις, για επιρροή και εκμετάλλευση των ανατολικών εδαφών της παραπαίουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι περισσότερες μάχες έλαβαν χώρα στη χερσόνησο της Κριμαίας, όμως πραγματοποιήθηκαν και μικρότερης έντασης εκστρατείες στη δυτική Ανατολία, τον Καύκασο, τη Βαλτική Θάλασσα, τη Λευκή Θάλασσα και τον Ειρηνικό Ωκεανό.
Ο πόλεμος έμεινε γνωστός στη ρωσική ιστοριογραφία ως Ανατολικός Πόλεμος (ρωσικά: Восточная война, βαστότσναγια βαϊνά), ενώ στη Βρετανία τον καιρό εκείνο αναφερόταν ως Ρωσικός Πόλεμος.
Έχει μείνει στην ιστορία ως πόλεμος σφαλμάτων εφοδιαστικής και στρατηγικής φύσεως καθώς και για το περίφημα ποίημα ''Η επέλαση της Ελαφράς Ταξιαρχίας'' του Τένισον. Από άποψη τεχνολογίας ήταν ο πρώτος που εισήγαγε μεγάλο αριθμό τεχνολογικών καινοτομιών. Χαρακτηριστικώς, ήταν η πρώτη σύρραξη που οι αντιμαχόμενοι έκαναν εκτεταμένη χρήση σε τακτικό επίπεδο του σιδηροδρόμου και του τηλέγραφου. Είναι επίσης διάσημος από την εργασία των Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ και Μέρι Σίκολ, οι οποίες εφήρμοσαν νεωτερικές νοσηλευτικές πρακτικές που έσωσαν πολλούς βρετανούς τραυματίες. Τέλος, ήταν η πρώτη φορά που ένας πόλεμος καταγράφηκε λεπτομερώς από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης της εποχής.
Κριμαϊκός Πόλεμος:
Πως ξέσπασε η «ιερή» – γεωπολιτική σύγκρουση.
Ο Κριμαϊκός Πόλεμος είναι αρκετά παραγνωρισμένος, ειδικά από την ελληνική ιστοριογραφία, παρά το γεγονός ότι οι συνέπειες του υπήρξαν καταλυτικές για την Ελλάδα, όχι μόνο την εποχή εκείνη, αλλά σε βάθος χρόνου και, τολμούμε να πούμε, έως σήμερα.
Κάθε πόλεμος χρειάζεται αιτίες και αφορμές για να ξεσπάσει. Όσον αφορά τον Κριμαϊκό Πόλεμο οι αφορμές ήταν «θρησκευτικές», οι αιτίες όμως, όπως πάντα άλλωστε, βαθιά πολιτικές και για την ακρίβεια, στην προκειμένη περίπτωση, γεωπολιτικές.
Ο Κριμαϊκός Πόλεμος, είχε βαθιά πολιτικά αίτια, με κυριότερο, τη βαθύτερη επιθυμία της Ρωσίας να διαλύσει την ετοιμόρροπη Οθωμανική Αυτοκρατορία και να επεκτείνει την επιρροή της στα ορθόδοξα Βαλκάνια.
Απέναντί της όμως η Ρωσία βρήκε τη Βρετανία και τη Γαλλία, οι οποίες, για δικούς τους λόγους, δεν επιθυμούσαν τον οριστικό θάνατο του «μεγάλου ασθενούς», όπως χαρακτηριζόταν τότε η καταρρέουσα αυτοκρατορία των Οθωμανών, αλλά κυρίως δεν επιθυμούσαν την ισχυροποίηση της Ρωσίας.
Η βρετανική πολιτική βασιζόταν στην αρχή της ευρωπαϊκής ισορροπίας. Σύμφωνα με την αρχή αυτή καμία ευρωπαϊκή δύναμη δεν έπρεπε να αφεθεί να κυριαρχήσει στον ευρωπαϊκό ζωτικό χώρο. Στην περίπτωση του Κριμαϊκού ο έλεγχος των Στενών των Δαρδανελίων ήταν ένας ακόμα βασικός λόγος να στραφούν Βρετανία και Γαλλία κατά της Ρωσίας.
Οι δύο ισχυρότερες, εκείνη την εποχή, ευρωπαϊκές δυνάμεις, προτιμούσαν να έχουν απέναντί τους την ανίσχυρη Οθωμανική Αυτοκρατορία από την αναδυόμενη και αναθεωρητική Ρωσία.
Ελλάδα, Ρωσία, «ομόδοξον» και ενθουσιασμός
Έτσι ξέσπασε ένας πόλεμος που χαρακτηρίστηκε ως «ανίερος» – λες και υπάρχουν ηθικοί πόλεμοι – ειδικά στην Ελλάδα, όπου ποτέ η λογική δεν κατόρθωσε, εις βάρος των εθνικών της ζητημάτων, να υπερκεράσει το συναίσθημα.
Σε μια Ελλάδα όπου ακόμα τα ξενικά Αγγλικό, Γαλλικό και Ρωσικό κόμμα κυβερνούσαν και όπου ο βασιλιάς Όθων προσπαθούσε να ισορροπήσει την επιρροή των τριών «προστάτιδων» δυνάμεων, ο Κριμαϊκός Πόλεμος αποτέλεσε μια έκρηξη παραλογισμού, την απόλυτη νίκη του συναισθήματος επί της λογικής, όχι μακριά, δυστυχώς, από πολλά που συμβαίνουν και σήμερα.
Έτσι οι Έλληνες, παρασυρμένοι από το «ομόδοξον», βρέθηκαν στην πλευρά των ηττημένων και μάλιστα έχοντας υποστεί τρομακτικές βλάβες, χωρίς καν να πολεμήσουν. Όσον αφορά τον διεθνή του αντίκτυπο, ο Κριμαϊκός Πόλεμος έδωσε παράταση ζωής 25, περίπου, ετών, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, όσον αφορά την κατοχή της Βόρειας Βαλκανικής, αλλά και κατέδειξε τη ρωσική στρατιωτική αδυναμία.
Ο Ρωσικός Στρατός, ο μεγαλύτερος της Ευρώπης, δεν κατόρθωσε να επικρατήσει των μικρών, επαγγελματικών όμως, εκστρατευτικών σωμάτων Βρετανίας και Γαλλίας και ταπεινώθηκε εντός του ίδιου του ρωσικού εδάφους. Η κατάσταση, δε, αυτή ουδόλως βελτιώθηκε, μέχρι και το 1942, όταν άρχισε η αναγέννηση του διαδόχου του Ερυθρού Στρατού.
Ο Κριμαϊκός Πόλεμος ήταν επίσης ένα τεράστιο πολιτικό λάθος της τσαρικής Ρωσίας, η ηγεσία της οποίας δεν κατόρθωσε να αναγνώσει με ακρίβεια τα εξ Εσπερίας πολιτικά μηνύματα και προχώρησε σε μια περιπέτεια από την οποία δεν θα μπορούσε, σε καμία περίπτωση, να εξέλθει νικήτρια. Η απόφαση για τον πόλεμο αποτελούσε έναν εξαιρετικά εσφαλμένο υπολογισμό του ρωσικού ανακτοβουλίου.
Το ότι δεν στοίχισε θανάσιμα στη χώρα όπως, για παράδειγμα, ο Ρωσοϊαπωνικός Πόλεμο του 1904-05, οφείλεται στο γεγονός της αύξησης του γερμανικού κινδύνου στην Ευρώπη.
Έτσι όταν η Ρωσία ξαναδοκίμασε την τύχη της, επιτυχώς αυτή τη φορά, στα Βαλκάνια, το 1876-77, Βρετανία και Γαλλία αδιαφόρησαν, καθώς είχαν μεσολαβήσει πολύ σοβαρότερες εξελίξεις στην Ευρώπη (Πόλεμος Αυστρίας-Πρωσίας, Γαλλοπρωσικός Πόλεμος και ίδρυση Γερμανικής Αυτοκρατορίας).
Σημαντική, τέλος, συνέπεια του Κριμαϊκού Πολέμου ήταν και η γέννηση και κυρίως η άνδρωση του κινήματος του Πανσλαβισμού στη Ρωσία και στις σλαβικές χώρες, αλλά και στη Βουλγαρία και εν μέρει και στη Ρουμανία, για ένα διάστημα.
Τα κλειδιά του ναού της Γεννήσεως
Η διαμάχη που οδήγησε τελικά στην έκρηξη του Κριμαϊκού Πολέμου, ξεκίνησε το 1848, πολύ μακριά από την Κριμαία, στους Αγίους Τόπους. Το 1847 ξέσπασε σύγκρουση σχετικά με τον έλεγχο της εκκλησίας της Γεννήσεως, στη Βηθλεέμ. Εκείνη την εποχή μόνο οι ορθόδοξοι και οι προ-χαλκηδώνιοι Αρμένιοι είχαν τα κλειδιά του ναού, παραχωρώντας κατά το δοκούν τα δικαίωμα χρήσης του στους ρωμαιοκαθολικούς.
Κάποια στιγμή εκλάπη από το ναό ένα ασημένιο αστέρι, προσφορά των ρωμαιοκαθολικών. Το γεγονός αυτό ενέτεινε τη σύγκρουση μεταξύ των διαφορετικών δογμάτων χριστιανών, η οποία όμως είχε ουσιαστικά ξεκινήσει από το 1845, όταν, για πρώτη φορά από το 1291, ο πάπας Πίος Θ’, έστειλε ρωμαιοκαθολικό πατριάρχη στην Ιερουσαλήμ.
Σταδιακά η διαμάχη των δογμάτων εξελίχθηκε σε πολιτική, με τη Γαλλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, το Πεδεμόντιο, το Βασίλειο της Νεαπόλεως και το Βέλγιο, να ασκούν διπλωματικές πιέσεις στους Οθωμανούς, υπέρ των ρωμαιοκαθολικών, στους Αγίους Τόπους.
Η Γαλλία ειδικά, ανέλαβε τον ρόλο του προστάτη των ρωμαιοκαθολικών. Χάρη στην υποστήριξή της, ο πάπας άρχισε να εντείνει τις απαιτήσεις του, ζητώντας πλέον να έχει έλεγχο και στον ναό του Παναγίου Τάφου και στον τάφο της Παναγίας, στη Γεσθημανή.
Τουρκικές προσπάθειες επίλυσης
Οι Τούρκοι, από την πλευρά τους, αρχικά επέδειξαν ελάχιστο ενδιαφέρον για τις διαμάχες των «απίστων», παρακολουθώντας τις, όχι χωρίς ευχαρίστηση. Όταν όμως η κατάσταση άρχισε να εκφεύγει συγκάλεσαν, στην Ιερουσαλήμ, το 1851, σύσκεψη εκπροσώπων των τριών χριστιανικών δογμάτων, η οποία όμως δεν κατέληξε πουθενά.
Έτσι συγκάλεσαν κατόπιν σύνοδο μουσουλμάνων ιεροδιδασκάλων, το 1852, οι οποίοι μελετώντας τα οθωμανικά φιρμάνια, επιχείρησαν να δημιουργήσουν έναν νομικό πλαίσιο.
Και αυτή η προσπάθεια όμως δεν απέδωσε, λόγω της φανατικής άρνησης των χριστιανών να αποδεχτούν ρυθμίσεις που η μια πλευρά υποστήριζε ότι εξυπηρετούν την άλλη. Ειδικά η απόφαση των Τούρκων να δώσουν κλειδιά του ναού της Γεννήσεως και στους ρωμαιοκαθολικούς, προκάλεσε την έντονη αντίδραση των ορθοδόξων.
Η επέλαση της Ελαφράς Ταξιρχίας στη Μπαλακλάβα
στιγμάτισε τον Κριμαϊκό Πόλεμο.
Έτσι οι Τούρκοι άφησαν τα πράγματα να εξελιχθούν, θεωρώντας ότι με την πάροδο του χρόνου τη διαμάχη θα καταλάγιαζε. Συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Η εμπλοκή των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων στην περιπέτεια αυτή έχει να κάνει με το γενικότερο γεωστρατηγικό πλαίσιο που είχε διαμορφωθεί στην Ευρώπη στα μέσα του 19ου αιώνα.
Το 1848 ήταν έτος κρίσης για όλες, σχεδόν, τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Στη Γαλλία ξέσπασε αντιμοναρχική επανάσταση που οδήγησε στην οριστική έξωση των Βουρβόνων, με τον βασιλιά Λουδοβίκο- Φίλιππο να καταφεύγει στη Βρετανία. Τον αντικατέστησε, ως πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Λουδοβίκος Ναπολέων, ανεψιός του Μεγάλου Ναπολέοντος, ο οποίος, το 1852, έγινε αυτοκράτορας με το όνομα Ναπολέων Γ’.
«Ιερή» σύγκρουση ή εμπόριο και συμφέροντα;
Η εμπλοκή της Γαλλίας στους Αγίους Τόπους ήταν δική του ιδέα, η οποία είχε να κάνει με τη συσπείρωση, στο πρόσωπό του, των πιστών ρωμαιοκαθολικών Γάλλων, αλλά κυρίως είχε να κάνει με τη διπλωματική προσπάθεια του Ναπολέοντα Γ’ να αλλάξει το ευρωπαϊκό status quo, όπως αυτό είχε διαμορφωθεί, μετά την ήττα του θείου του στο Βατερλώ, το 1815.
Για ένα μεγάλο διάστημα η Γαλλία έφερε το στίγμα των Ναπολεόντειων Πολέμων.
Η Βρετανία, που ήταν η μόνη ευρωπαϊκή δύναμη που δεν δοκιμάστηκε από τον επαναστατικό πυρετό του 1848, δεν είδε με καλό μάτι τις εξελίξεις στη Γαλλία.
Η αναγέννηση της Γαλλίας υπό έναν νέο Ναπολέοντα, ξύπνησε αντιβοναπαρτικά αισθήματα, σε τέτοιο βαθμό που υπήρχε ακόμα και η σκέψη κήρυξης πολέμου κατά της Γαλλίας. Τελικά όμως η Ρωσία αποδείχτηκε πιο επικίνδυνη για τα βρετανικά συμφέροντα.
Η σύγκρουση Βρετανίας – Ρωσίας ήταν αρχικά εμπορικής φύσεως.
Οι δύο δυνάμεις έριζαν μεταξύ τους, συγκρουόμενες εμπορικά από τη, ρωσική τότε, Αλάσκα, μέχρι τον Ειρηνικό και από τη Βαλτική μέχρι την Περσία. Η Ρωσία, η οποία επέκτεινε τον έλεγχό της σε μεγάλα τμήματα της Ασίας, αποτελούσε εν δυνάμει απειλή για τη Βρετανία, η οποία κατείχε την Ινδία και είχε εντός της ζώνης επιρροής της το Αφγανιστάν και την Περσία.
Σύγκρουση βρετανικών και ρωσικών τμημάτων.
Έτσι το τελευταίο που οι Βρετανοί επιθυμούσαν ήταν η περαιτέρω ισχυροποίηση της Ρωσίας. Κάθε, κατά συνέπεια, ρωσική απόπειρα εκμετάλλευσης της αδυναμίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θεωρείτο σοβαρή απειλή για τη Βρετανία. Οι Βρετανοί, ειδικά, δεν θα επέτρεπαν ποτέ στους Ρώσους να κυριαρχήσουν στα στενά των Δαρδανελίων και στην Περσία.
Η Ρωσία ήταν η μεγαλύτερη σε έκταση και πληθυσμό ευρωπαϊκή δύναμη. Ωστόσο ήταν οικονομικά καθυστερημένη και διατηρούσε πάντα το καθεστώς της δουλοπαροικίας. Στην περίοδο από τη λήξη των Ναπολεόντειων Πολέμων μέχρι την έναρξη του Κριμαϊκού, η Ρωσία βρέθηκε αντιμέτωπη με σοβαρές εσωτερικές περιπλοκές.
Ο τσάρος Νικόλαος Α΄της Ρωσίας.
Ρωσική αλαζονεία
Ο τσάρος Νικόλας Α’, ο οποίος ανέβηκε στον θρόνο το 1825, χρειάστηκε εξαρχής, να καταστείλει, με ιδιαίτερη σκληρότητα, τη στάση αξιωματικών του, οι οποίοι απλώς ζητούσαν μεταρρυθμίσεις (Επανάσταση Δεκεμβριστών). Με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίστηκαν εξεγέρσεις στην Πολωνία, στο εσωτερικό της Ρωσίας και στις μουσουλμανικές περιοχές του σημερινού Καζακστάν και της σημερινής Τσετσενίας.
Στα τέλη του 1852 ο τσάρος Νικόλαος Α’ αποφάσισε να κλιμακώσει τις πιέσεις του κατά των Τούρκων, στο ζήτημα των Αγίων Τόπων, εμφανίζοντας τη Ρωσία, ως προστάτιδα δύναμη των ορθοδόξων.
Βασικές αφορμές της ρωσικής πίεσης προς τους Τούρκους ήταν η παράδοση από αυτούς κλειδιών του ναού της Γεννήσεως στους ρωμαιοκαθολικούς, όπως αναφέρθηκε, αλλά και το ξέσπασμα επανάστασης των Μαυροβούνιων κατά της οθωμανικής διοίκησης.
Οι αιτία ωστόσο ήταν άλλη. Η Ρωσία δεν χάρηκε καθόλου με την ανάδειξη του Ναπολέοντα Γ’ σε αυτοκράτορα, γεγονός που σηματοδοτούσε την αναβάθμιση της Γαλλίας στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Επίσης δεν ανεχόταν τη βρετανική πρωτοκαθεδρία.
Σαν να μην έφταναν δε αυτά έφτασε στη Ρωσία έκκληση του Οικουμενικού Πατριάρχη, με την οποία το Φανάρι ζητούσε από τον τσάρο να προστατεύσει την ορθοδοξία. Ήταν ένα θανάσιμο λάθος.
Μετά από την πατριαρχική έκκληση ο τσάρος αποφάσισε ότι είχε έρθει η στιγμή να πραγματοποιήσει το προαιώνιο ρωσικό όνειρο, να διαλύσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία και να φέρει τη Ρωσία στις «θερμές» θάλασσες. Έτσι ο Νικόλαος ανέπτυξε μεγάλη διπλωματική προσπάθεια. Σε πρώτο χρόνο αποφάσισε να αποστείλει στην Κωνσταντινούπολη τον πρίγκιπα Αλεξάντρ Μέντσικοφ, με σκοπό να πιέσει ασφυκτικά τους Τούρκους.
Ο ακατάλληλος άνθρωπος στην ακατάλληλη στιγμή
Ο Μέντσικοφ όμως δεν διακρίνονταν για τις διπλωματικές του ικανότητες και ήταν ο ιδανικός άνθρωπος για να προκαλέσει μια κρίση. Οι εντολές που έλαβε ο Μέντσικοφ ήταν σαφείς.
Όφειλε να πιέσει τους Τούρκους να επιβεβαιώσουν όλα τα παλαιά προνόμια στο Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και να επιτρέψουν την ανέγερση νέου ναού και νοσοκομείου-πανδοχείου, υπό την επίβλεψη του ρωσικού, εκεί, προξενείου.
Αυτόν ήταν το έλασσον αίτημα και αποσκοπούσε στην ταπείνωση του σουλτάνου, αλλά και το Ναπολέοντα Γ’ της Γαλλίας, που εμφανιζόταν ως προστάτης των Ρωμαιοκαθολικών. Το μείζων αίτημα ήταν όμως άλλο. Η Ρωσία απαιτούσε από τον σουλτάνο να την αναγνωρίσει, επισήμως, ως προστάτιδα δύναμη των ορθοδόξων χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Το αίτημα αυτό, αν γινόταν δεκτό, θα επέτρεπε στη Ρωσία να επεμβαίνει, κατά το δοκούν, στα εσωτερικά του οθωμανικού κράτους. Κατά συνέπεια το αίτημα αυτό δεν μπορούσε, επισήμως, όπως ζητούσε η Ρωσία, να γίνει αποδεκτό.
Ο τσάρος Νικόλαος, πάντως, για να ισχυροποιήσει τη διαπραγματευτική του θέση, διέταξε την κινητοποίηση δύο σωμάτων στρατού στην Οδησσό, με σκοπό την εισβολή στα οθωμανικά εδάφη και την προέλαση, ενδεχομένως, μέχρι την Κωνσταντινούπολη, πριν οι Γάλλοι και ειδικά οι Βρετανοί, προλάβουν να αντιδράσουν.
Ο τσάρος όμως δεν ενημέρωσε για τα σχέδιά του τη ρωσική στρατιωτική ηγεσία, η οποία, προφανώς, θα του έλεγε ότι απαιτούνται μεγαλύτερες των δύο σωμάτων στρατού δυνάμεις για να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη. Ο τσάρος είχε στο μυαλό του έναν «πολιτικό» πόλεμο, όντας σίγουρος πως θα τον κέρδιζε χωρίς σοβαρή εμπλοκή των στρατιωτικών του δυνάμεων.
Πίστευε ότι δεν χρειάζονταν μεγαλύτερες δυνάμεις γιατί θα έπειθε τις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις να συμμετάσχουν στον διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με αντάλλαγμα την παραχώρηση οθωμανικών εδαφών σε αυτές.
Ρωσικά στρατεύματα στην πολιορκημένη Σεβαστούπολη.
Το καταστροφικό για την Ελλάδα σχέδιο
Το σχέδιο διαμελισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που επεξεργάστηκε ο Νικόλαος Α’, το οποίο αν εφαρμόζονταν τελικά, θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τον Ελληνισμό, προέβλεπε την κατάληψη από τη Ρωσία της Μολδαβίας, μέρους της Βλαχίας και της βόρειας Βουλγαρίας, την ανεξαρτητοποίηση της Σερβίας και της υπόλοιπης Βουλγαρίας, την παράδοση στην Αυστρία της ελληνικής Ηπείρου και της δυτικής Μακεδονίας, μέχρι τη Θεσσαλονίκη, την παράδοση της Αιγύπτου, της Κύπρου και της Ρόδου στους Βρετανούς και την παράδοση της Κρήτης και των ελληνικών νησιών που δεν ανήκαν στο Βασίλειο της Ελλάδος, στη Γαλλία.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία θα περιορίζονταν στα ασιατικά της εδάφη. Είναι εμφανές ότι αν ποτέ το σχέδιο εφαρμοζόταν η Ελλάδα πολύ δύσκολα θα είχε τη μορφή που έχει σήμερα. Το σχέδιο αυτό, πάντως, ούτως ή άλλως απορρίφθηκε από τις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, καθώς η Ρωσία θα κυριαρχούσε στα Βαλκάνια, μέσω των δύο δορυφόρων κρατών που θα ιδρύονταν και θα ήλεγχε και τα στενά.
Η αποστολή Μέντσικοφ κατέληξε σε αποτυχία, καθώς ο Ρώσος απεσταλμένος έθεσε στους Τούρκους όρους που θα τους έφερναν σε ευθεία σύγκρουση με τη Γαλλία και ως εκ τούτου δεν μπορούσαν να γίνουν δεκτοί. Άλλωστε ο Μέντσικοφ δεν είχε πάει στην Κωνσταντινούπολη για να διαπραγματευτεί, αλλά για να επιβάλει τους ρωσικούς όρους.
Εξωθώντας την κατάσταση στα άκρα
Το σχέδιο που κατέθεσε στους Τούρκους δεν ήταν διαπραγματεύσιμο. Οι Τούρκοι όφειλαν, απλώς, να το αποδεχθούν, κάτι που τελικά δεν συνέβη.
Το σουλτανικό συμβούλιο απέρριψε το σχέδιο Μέντσικοφ, έχοντας συνεννοηθεί με Βρετανούς και Γάλλους και έχοντας εξασφαλίσει τη διπλωματική, κατ’ αρχήν, υποστήριξη των δύο αυτών δυνάμεων. Ο Μέντσικοφ ζήτησε οδηγίες από το τον Τσάρο. Η μόνη διαταγή όμως που έλαβε ήταν να επαναφέρει, πιεστικά και απειλητικά, το ρωσικό σχέδιο ενώπιον της τουρκικής ηγεσίας.
Οι Τούρκοι αποδέχτηκαν τον πρώτο όρο του ρωσικού αιτήματος και επετεύχθη ένας συμβιβασμός αποδεκτός και από τους Ρώσους και από τους Γάλλους. Οι ρωμαιοκαθολικοί δεν είχαν καμία κυριαρχία στο ναό του Τάφου της Παναγίας. Θα μπορούσαν μόνο να τελέσουν μια ακολουθία, καθημερινά, εκεί, διάρκειας 90 λεπτών, και αυτή μετά την τέλεση της ορθόδοξης και της αρμενικής ακολουθίας.
Οι Τούρκοι θα επισκεύαζαν αυτοί τον ναό του Παναγίου Τάφου, υπό την εποπτεία του ορθοδόξου κλήρου. Ουσιαστικά με τις παραχωρήσεις αυτές οι Τούρκοι έκλειναν το ζήτημα που είχε προκύψει μεταξύ ορθοδόξων και ρωμαιοκαθολικών σχετικά με τα άγια προσκυνήματα, υπέρ των ορθοδόξων και της Ρωσίας. Ωστόσο η όλη διαμάχη είχε εκφύγει από το θρησκευτικό πλαίσιο.
Συμπλοκή Γάλλων και Ρώσων.
Στις 5 Μαΐου 1853 ο Μέντσικοφ έθεσε στους Τούρκους ένα τελεσίγραφο, βάσει του οποίου είχαν πέντε ημέρες καιρό για να αποδεχθούν τη ρωσική «προστασία» επί των ορθοδόξων υπηκόων τους. Οι Τούρκοι απάντησαν εκδίδοντας φιρμάνι με το οποίο επιβεβαίωναν τα προνόμια των ορθόδοξων Πατριαρχείων που υπήρχαν στην επικράτειά τους, της Κωνσταντινούπολης, της Αντιόχειας και των Ιεροσολύμων.
Ωστόσο η παραχώρηση αυτή δεν ήταν αρκετή για τη Ρωσία. Ο Μέντσικοφ απέρριψε τις τουρκικές αντιπροτάσεις και ενημέρωσε, σχετικά, τον τσάρο. Στις 21 Μαΐου ο Μέτσικοφ αποχώρησε από την Πόλη, μαζί όλο το προσωπικό της ρωσικής πρεσβείας. Οι δύο χώρες δεν είχαν πλέον διπλωματικές σχέσεις.
Η μη αποδοχή των όρων του εξόργισε τον τσάρο, ο οποίος, απείλησε πλέον ανοικτά με πόλεμο τους Τούρκους. Οι τελευταίοι απάντησαν ξεκινώντας τις δικές τους πολεμικές προετοιμασίες. Έλαβαν μάλιστα και δάνειο 450.000 στερλινών από τη Βρετανία για τις πολεμικές τους ανάγκες.
Ρωσική αβελτηρία, τουρκική διπλωματία, δυτικοευρωπαϊκή ανοησία
Ο τσάρος αποφάσισε, τότε, να καταλάβει τη Μολδαβία και τη Βλαχία. Πίστευε πως μια στρατιωτική επίδειξη, στην ουσία, εκεί, θα έπειθε τους Τούρκους. Δεν θέλησε να κινηθεί γενικευμένα κατά των Τούρκων φοβούμενος την αντίδραση Βρετανών και Γάλλων.
Στις 2 Ιουλίου 1853 δύο ρωσικά σώματα στρατού, με συνολικά 50.000 άνδρες εισέβαλαν στη Μολδαβία. Επρόκειτο για το 4ο και το 5ο Σώμα Στρατού (ΣΣ), τα οποία τελούσαν υπό τη διοίκηση του πρίγκιπα Γκόρσακοφ. Ως τις 15 Ιουλίου οι Ρώσοι είχαν προελάσει μέχρι το Βουκουρέστι, στο πριγκιπάτο της Βλαχίας, σχεδόν χωρίς αντίσταση.
Εκεί όμως σταμάτησαν, με εντολή του τσάρου, ο οποίος πίστευε ότι θα μπορούσε τελικά να επιβάλει τους όρους του χωρίς μάχη. Στο μεταξύ οι Τούρκοι ενίσχυσαν την άμυνα της Κωνσταντινούπολης.
Στο σημείο αυτό όμως επενέβησαν οι Αυστριακοί, οι οποίοι δεν επιθυμούσαν περαιτέρω ενίσχυση της Ρωσίας στα Βαλκάνια και ανέλαβαν μεσολαβητικό ρόλο. Ένα σχέδιο συμφωνίας που κατατέθηκε έγινε δεκτό από τους Ρώσους, αλλά όχι και από τους Τούρκους.
Η Βρετανία, οι οποία είχε ήδη εκτεθεί, υποστηρίζοντας, από θαλάσσης, την άμυνα της Κωνσταντινούπολης, δεν μπορούσε πλέον να εγκαταλείψει τους Τούρκους στην τύχη τους, χωρίς να χάσει το κύρος της. Εξάλλου οι αιτίες που την εξώθησαν στην υποστήριξη των Τούρκων δεν είχαν εκλείψει.
Τουρκικά στρατεύματα επιτίθενται σε ρωσικό οχυρό.
«Αν εγκαταλείψουμε τους Τούρκους, μετά την απόρριψη από αυτούς της αυστριακής μεσολάβησης, θα τους καταστήσουμε εύκολη λεία για τη Ρωσία και την Αυστρία», έλεγε ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών λόρδος Κλάρεντον.
Η κίνηση Βρετανών και Γάλλων ήταν, να υποστηρίξουν, άνευ όρων, ουσιαστικά, τους Τούρκους, χωρίς να έχουν υπογράψει καμία συμφωνία μαζί τους, ήταν, διπλωματικά, έωλη, καθώς έδινε απόλυτη ελευθερία κινήσεων στους Τούρκους, την οποία και εκμεταλλεύτηκαν κινούμενοι οι ίδιοι κατά της Ρωσίας. Στις 29 Σεπτεμβρίου ο σουλτάνος διέταξε την κινητοποίηση 40.000 εφέδρων.
Παράλληλα οι Τούρκοι εκμεταλλεύτηκαν την προστασία και το διπλωματικό βάρος που τους προσέδιδε η παρουσία των συμμαχικών στόλων στην Κωνσταντινούπολή, στέλνοντας τελεσίγραφο, στις 8 Οκτωβρίου 1853, στους Ρώσους, απειλώντας με πόλεμο αν αυτοί δεν εκκένωναν τη Μολδαβία και τη Βλαχία.
Οι Ρώσοι, πάντως, απλώς αγνόησαν το τουρκικό τελεσίγραφο και οι Τούρκοι τους κήρυξαν τον πόλεμο στις 4 Οκτωβρίου 1853. Ο πρίγκιπας Γκόρσακοφ, μη έχοντας καμία διαταγή από τον τσάρο, παρατηρούσε απλώς την τουρκική προέλαση.
Ο Παντελής Καρύκας είναι επαγγελματίας δημοσιογράφος και συγγραφέας με ειδίκευση σε θέματα άμυνας, στρατιωτικής ιστορίας και εξωτερικής πολιτικής.
Έχει μακρά θητεία σε ειδικά έντυπα και ιστοσελίδες.
23 Νοεμβρίου 2018
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ & ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
(1) Crimean War
(3) Crimean War - ΕΙΚΟΝΕΣ
(4) Ο Κριμαϊκός Πόλεμος (1853-1856)
(5) ΤΟ ΠΡΟΤΕΚΤΟΡΑΤΟ “ΕΛΛΑΔΑ” ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΡΙΜΑΪΚΟ ΠΟΛΕΜΟ.
Πώς συμμορφώθηκε με τις εντολές ενάντια στα συμφέροντά του
(Μίχος Κώστας,6/2/2015,https://www.freeinquiry.gr/single-post.php?id=3675)
Τα γεγονότα του Κριμαϊκού Πολέμου (1853-1856) δεν αφήνουν πολλά περιθώρια συνωμοτικών αιρετικών ερμηνειών. Οι ρώσοι, προκειμένου να διασφαλίσουν την κυριαρχία τους στη στρατηγική θέση της Κριμαίας πολέμησαν ενάντια στην παρακμάζουσα οθωμανική αυτοκρατορία, η οποία υποστηριζόταν από τις δυνάμεις της ευρωπαϊκής δύσης.
Μέχρι εδώ τίποτα δε μας φαίνεται ύποπτο και ασαφές, καθόσον ακόμα και η σύγχρονη πραγματικότητα στην Ουκρανία, μας υπενθυμίζει έντονα το γεωστρατηγικό ενδιαφέρον, που παρουσιάζει η περιοχή αυτή, η οποία ανέκαθεν αποτελούσε το «μήλο της Έριδος» για τις μεγάλες δυνάμεις, που καθορίζουν τελικά και τις τύχες του υπόλοιπου κόσμου.
Η Ελλάδα την εποχή εκείνη ήταν ένα μικρό βασίλειο, τα σύνορα του οποίου έφταναν μέχρι το Ζητούνι (μετέπειτα Λαμία). Και όπως ήταν αναμενόμενο, ο ορθόδοξος πληθυσμός της υποστήριζε τις πολιτικές θέσεις των ομόδοξων ρώσων.
Το «ελληνικό προτεκτοράτο» (τότε, όπως και σήμερα) δεν μπορούσε να ασκεί ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, όμως ο συγχρονισμός ρωσοτουρκικού πολέμου και παρακμής της οθωμανικής αυτοκρατορίας αποτελούσε σίγουρα μια χρυσή ευκαιρία για τη συνοριακή επέκταση του μικρού βασιλείου σε βάρος των οθωμανών με τη μέθοδο του αντιπερισπασμού υπό την έννοια, ότι όπως το 1821 έτσι και τη περίοδο του Κριμαϊκού Πολέμου, τα οθωμανικά στρατεύματα είχαν αποσυρθεί από τη Νότια Βαλκανική και είχαν μεταφερθεί στο «θέατρο» των ρωσοτουρκικών επιχειρήσεων.
Οι μεγάλες δυνάμεις υπό το φόβο μιας πιθανής εξέγερσης των ρωμιών, η οποία ενδεχομένως να συνέβαλε καθοριστικά στη γρήγορη κατάρρευση των οθωμανών και τη πολυπόθητη (μέχρι σήμερα) έξοδο των ρώσων στη Μεσόγειο, έστειλαν στόλους και συμμαχικά στρατεύματα, για να επιβάλουν την τάξη και την ουδετερότητα της Ελλάδας.
Βέβαια, υπήρξαν ορισμένοι ρωμιοί, οι οποίοι έσπευσαν στη Κριμαία, για να βοηθήσουν ενεργά του ρώσους στον πόλεμο αυτό, αλλά η δύναμη που συγκρότησαν δεν υπερέβαινε τους 1.000 άντρες, ενώ το ίδιο το κράτος τήρησε την επιβληθείσα από τους Δυτικούς ουδετερότητα.
Αίτια και αφορμή
Ο Κριμαϊκός Πόλεμος αποτελεί μια από τις σημαντικότερες σελίδες του Ανατολικού Ζητήματος, το οποίο προέκυψε με την παρακμή της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αφορμή για την κήρυξη του πολέμου αποτέλεσε ο γαλλορωσικός ανταγωνισμός στους Αγίους Τόπους. Ο Ναπολέοντας Γʼ −ή πιο σωστά ο Μικρός, όπως τον αποκαλούσαν οι δημοκρατικοί γάλλοι− υποστήριξε τους ομόθρησκους μοναχούς της Παλαιστίνης, βάσει παλιών δικαιωμάτων της Γαλλίας, που είχαν ατονήσει από την εποχή της γαλλικής επανάστασης. Δε θέλει ερώτημα, πως πίσω από το ενδιαφέρον της Γαλλίας για τους Άγιους Τόπους κρυβόταν ο γαλλικός ιμπεριαλισμός.
Ο Τσάρος Νικόλαος Αʼ, έγινε πυρ και μανία. Αν οι ορθόδοξοι έμεναν απροστάτευτοι δεν θα έχαναν μόνον αυτοί τις εκκλησίες της Ιερουσαλήμ, αλλά και η Ρωσία θα έχανε την επιρροή, που είχε στους ορθόδοξους. Στο βάθος, γιʼ αυτή την επιρροή ενδιαφερόταν η Ρωσία. Πίσω από την Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν εκατομμύρια λαών, που θεωρούσαν την τσαρική Ρωσία προστάτη τους και κάθε τόσο στο νεύμα του Τσάρου επαναστατούσαν κατά της Τουρκίας. Από τις επαναστάσεις αυτές είχε κερδίσει πολλά η Ρωσία.
Η Ρωσία λοιπόν, αναλαμβάνουσα διπλωματική επίθεση κύρους, υποστήριξε τα ορθόδοξα μοναστήρια και απαίτησε από την Τουρκία να της αναγνωρίσει δικαίωμα προστασίας επί όλων των χριστιανικών μειονοτήτων. Η Τουρκία απέρριψε τη ρωσική απαίτηση.
Ο Τσάρος πρότεινε στην Αγγλία την Κρήτη και την Αίγυπτο έναντι ανταλλάγματος στη Ρωσία της Κωνσταντινούπολης και των Στενών. Η Αγγλία, όχι μόνο απέρριψε την πρόταση αυτή, αλλά τάχθηκε στο πλευρό της Γαλλίας.
Κήρυξη του πολέμου
Ύστερα από πολλές παρασκηνιακές διπλωματικές ενέργειες, εισηγήσεις και παροτρύνσεις της γαλλικής και αγγλικής κυβέρνησης, ο Σουλτάνος κήρυξε τον πόλεμο κατά της Ρωσίας. Οι πρώτες συγκρούσεις έγιναν στη Σινώπη το Νοέμβριο του 1853.
Ο Ναπολέοντας εκείνο τον καιρό ήταν αποφασισμένος να κηρύξει τον πόλεμο κατά της Ρωσίας. Ήθελε να μιμηθεί τον Ναπολέοντα τον Αʼ. Ζηλεύοντας τη δόξα και τις πολεμικές του δάφνες ήταν φιλοπόλεμος. Και δεν ήταν ο μόνος, που ήθελε τον πόλεμο. Οι γάλλοι πλουτοκράτες είχαν τοποθετήσει μεγάλα κεφάλαια στην Τουρκία και είχαν σημαντικά οικονομικά συμφέροντα στην κοντινή Ανατολή. Έπρεπε λοιπόν, η Γαλλία να δράσει.
Κατόπιν άκαρπων διαπραγματεύσεων,αντεγκλήσεων και διαμαρτυριών, οι στόλοι της Αγγλίας και της Γαλλίας έφτασαν στα Δαρδανέλια, αργότερα στην Κωνσταντινούπολη και στις 27 Μαρτίου του 1854 οι δυο σύμμαχοι κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Ρωσίας.Στο πλευρό τους προσχώρησε αργότερα και το Πεδεμόντιο, που έστειλε στην Κριμαία 15.000 ιταλούς στρατιώτες.
Ο απόηχος στη Ελλάδα
Ο πολιτικός αντίκτυπος του πολέμου αυτού υπήρξε ισχυρός και στην Ελλάδα.Αμέσως μετά την ένταση των ρωσοτουρκικών σχέσεων, αναζωπυρώθηκε το εθνικό συναίσθημα. Στα λαϊκά στρώματα οι συμπάθειες ήταν με τους ρώσους.Το ζήτημα των Αγίων Τόπων και η προπαγάνδα των πρακτόρων του τσάρουείχαν ενισχύσει τη φιλορωσική παράταξη.Γιʼ αυτό, το φιλοπόλεμο ρεύμα ήταν ισχυρό, αφού μάλιστα αυτή τη φορά τη σημαία της Μεγάλης Ιδέας τη σήκωσε ο Όθωνας
Η κυβέρνηση ήταν βέβαια αρνητική. Όταν μάλιστα με αφορμή πολλά επεισόδια, που έγιναν στα σύνορα με την Τουρκία και τις πολλές ληστείες σε τουρκικό έδαφος ζητήθηκε από την κυβέρνηση να παραδοθούν στις τουρκικές αρχές τρία χωριά, που ήταν το κρησφύγετο των ρωμιών ληστών, η κυβέρνηση αν και διαμαρτυρήθηκε και αρνήθηκε στην αρχή, στο τέλος έκανε δεκτή την τουρκική αξίωση.
Στα τέλη του 1853, η μεγάλη πλειοψηφία του λαού με συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις εκδήλωνε τα αντιτουρκικά και φιλορωσικά αισθήματά της. Η Αυλή μάλιστα, πρωτοστατούσε στις εκδηλώσεις αυτές, γιʼ αυτό η κυβέρνηση υπό τη λαϊκή πίεση επέτρεψε να οργανωθούν αντάρτικα σώματα, που εισέβαλαν στην Ήπειρο και Θεσσαλία.
Εξερράγη επανάσταση στην Ήπειρο (Ιαν. 1854) με τη συμμετοχή αντάρτικων ομάδων, που οργανώθηκαν στην Ελλάδα και στα αγγλοκρατούμενα τότε Επτάνησα, παρά τις αυστηρές απαγορεύσεις και την επαγρύπνηση των αγγλικών αρχών. Το κίνημα επιτύγχανε. Οι τούρκοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν και να οχυρωθούν στα Ιωάννινα και την γύρω ζώνη.
Ένα μήνα μετά, εξερράγη επανάσταση στη Θεσσαλία, επίσης επιτυχής, με τη συνδρομή αξιωματικών προερχόμενων από την Ελλάδα.
Ο αγγλογαλλικός στόλος εξασκούσε αυστηρό έλεγχο, ώστε να μην εφοδιάζονται οι ρωμιοί επαναστάτες. Οι αγγλογάλλοι αποβίβασαν στρατεύματα κατοχής στον Πειραιά. Αξιωματικοί του αγγλογαλλικού στόλου παρότρυναν το λαό στην έξωση του Όθωνα και της Αμαλίας, γιατί ο βασιλιάς είχε λάβει ενεργό μέρος στα γεγονότα της Ηπείρου και της Θεσσαλίας. Στις 29 Απριλίου του 1854 απαίτησαν την αποπομπή της κυβέρνησης και την αποδοκιμασία των κινημάτων.
Ο τσάρος με προκηρύξεις καλούσε τους χριστιανούς να πάρουν τα όπλα. Τόνιζε, πως η Ρωσία αναλαμβάνει τον πόλεμο σαν προστάτρια των ορθοδόξων. Όταν μαθεύτηκαν οι προκηρύξεις του τσάρου κι ότι ο ρωσικός στρατός πέρασε τον Προύθο και κατεβαίνει στα Βαλκάνια, τους πιο πολλούς ρωμιούς τους έπιασε παραλήρημα ρωσοφιλίας. Πολλοί πλούσιοι της Ρωσίας και της Μολδοβλαχίας έκαναν έρανους και οργάνωσαν χωριστό τάγμα από ρωμιούς εθελοντές, για να πολεμήσει ενάντια στους τούρκους.
Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Σεβαστούπολης από αγγλικές και γαλλικές δυνάμεις, ένα τάγμα ρωμιών εθελοντών υπό τον Πάνο Κορωναίο ενίσχυσε τους πολιορκούμενους ρώσους ενάντια στη στάση της επίσημης κυβέρνησης.
Οι ρωμιοί είχαν ενθουσιαστεί, γιατί πίστευαν, πως «ήλθεν το πλήρωμα του χρόνου». Εξάλλου διάφοροι καλόγεροι και θρησκόληπτοι είχαν ξεθάψει τη φυλλάδα του «Αγαθάγγελου» και εξηγώντας την προέλεγαν το τέλος της Τουρκίας. Όλοι ήταν αισιόδοξοι και περίμεναν το ξανθό γένος να κατέβει στην Πόλη, να υψωθεί η σημαία του σταυρού στην Αγία Σοφία και να σφαχτούν οι τούρκοι.
Οι μόνοι, που ήταν σκεπτικοί, ήταν οι δεσπότες. Το Φανάρι ήταν τρομοκρατημένο και από το φόβο τους ο Πατριάρχης και η Σύνοδος έστειλαν στο Σουλτάνο ευχαριστήρια αναφορά «δια τας υπʼ αυτού επιδαψιλευθείσας των Γένει ευεργεσίας».
Όταν οι δυτικοί πληροφορήθηκαν τα φιλοπόλεμα αισθήματα των ρωμιών, άρχισαν να αντιδρούν. Ο Πάπας μάλιστα, εκτελώντας και υπόδειξη του υπουργείου των εξωτερικών της Γαλλίας, έβαλε τον ιησουίτη δημοσιογράφο Ντυφούρ να συντάξει και να δημοσιεύσει ένα φυλλάδιο, που ήταν λίβελλος κατά της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας και ύμνος της μουσουλμανικής θρησκείας,
Στην Αγγλία δεν ήταν λίγοι και ασήμαντοι εκείνοι, που έβριζαν τους ρωμιούς κι έλεγαν κι έγραφαν, πως οι τούρκοι ήταν πιο πολιτισμένοι. Στην Ελλάδα μάλιστα, οι άγγλοι δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένοι με την κυβέρνηση Μαυροκορδάτου, στον οποίο προσήπταν αδυναμία. Το Σεπτέμβριο του 1855 έχοντας χάσει και το τελευταίο στήριγμα των δυνάμεων κατοχής, ο Μαυροκορδάτος απομακρύνθηκε και απαρτίστηκε νέα κυβέρνηση από τον Δημ. Βούλγαρη.
Όσο περνούσαν οι μέρες τόσο το φιλοπόλεμο ρεύμα ενισχυόταν. Στρατηγοί, ταγματάρχες, λοχαγοί, υπαξιωματικοί, ορκίζονταν να πολεμήσουν κι ακόμα πολλοί δήλωναν, πως ήθελαν να πάνε εθελοντές στη Ρωσία να καταταχτούν στό ρωσικό στρατό. Το ίδιο και οι στρατιώτες, που υπηρετούσαν στις φρουρές της Αταλάντης, Λαμίας, Ναυπάκτου, Καλλιδρόμου, Αγρινίου. Μα και οι φοιτητές και οι μαθητές των γυμνασίων, οι δικηγόροι και οι γιατροί δεν έκρυβαν το φιλοπόλεμο μένος τους. Στα καφενεία, στα σπίτια, στους δρόμους, όλοι συζητούσαν για το ρωσοτουρκικό πόλεμο και οι πιο πολλοί πίστευαν, ότι η Τουρκία θα διαμελιστεί κι ότι ήταν η κατάλληλη ευκαιρία να κηρύξει και η Ελλάδα τον πόλεμο κατά της Τουρκίας.
Ήττα της Ρωσίας − τέλος του πολέμου
Η πολεμική κατάσταση από την επέμβαση των αγγλογάλλων πρώτα και της Αυστρίας ύστερα, δεν ήταν καθόλου ευχάριστη για τους ρώσους.
Οι αγγλογάλλοι έκαναν απόβαση στην Κριμαία. Οι πολεμικές επιχειρήσεις σταμάτησαν τελικά τον Ιανουάριο του 1856, έπειτα από απειλητικό τελεσίγραφο της Αυστρίας προς τον Τσάρο, με το οποίο δήλωνε, ότι θα επέβαινε στο πλευρό των αγγλογάλλων και των τούρκων αν η Ρωσία δεν αποδεχόταν τους όρους της για τον τερματισμό του πολέμου. Εκεί κρίθηκε ο πόλεμος. Και κρίθηκε σε βάρος της Ρωσίας.
Η Συνθήκη των Παρισίων
Μετά τον ατυχή για τη Ρωσία τερματισμό του πολέμου, δυνάμει της συνθήκης των Παρισίων (30 Μαρτίου 1856), ο Εύξεινος μετατράπηκε σε ουδέτερη θάλασσα. Η συνθήκη αυτή έκλεινε έτσι τη Νότιο Ρωσία και η αυτοκρατορία των τσάρων επανερχόταν στην πριν τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζίκ μειονεκτική θέση.
Οι παραδουνάβιες ηγεμονίες ανακηρύχτηκαν ανεξάρτητες υπό την τουρκική επικυριαρχία και καταλυόταν το τσαρικό δικαίωμα προστασίας τους. Συνάμα, αναγνωριζόνταν η ακεραιότητα της Τουρκίας.
Η συνθήκη των Παρισίων (Μάρτιος 1856) έθεσε και τυπικά τέρμα στον πόλεμο, αλλά από την Αθήνα οι δυνάμεις κατοχής αποχώρησαν μόνο το Φεβρουάριο του επόμενου έτους, έπειτα από συνολική παραμονή δύο ετών και οκτώ μηνών.
Απορρίφθηκαν τα αιτήματα της Ελλάδας
Η Ελλάδα αν και σε όλη τη διάρκεια του πολέμου κράτησε αναγκαστικά στάση στο πλευρό των συμμάχων, ενάντια στα συμφέροντά της, δεν αντιπροσωπεύθηκε στο συνέδριο των Παρισίων. Αίτημά της μάλιστα, προκειμένου να γίνει δεκτή παρέμβαση υπέρ των χριστιανικών πληθυσμών της Τουρκίας απορρίφθηκε από τους συμμάχους με το αιτιολογικό, ότι το Χάτι Χουμαγιούν του Σουλτάνου αντιμετώπιζε ικανοποιητικά, και μάλιστα υπό την εγγύηση των δυνάμεων, όλα τα σχετικά θέματα. Επίσης, απορρίφθηκε και δεύτερο αίτημα, για τη συμμετοχή της Ελλάδας στη Διεθνή Επιτροπή για τη ναυσιπλοΐα του Δούναβη.
Έτσι, όλες οι προσπάθειες της κυβέρνησης στράφηκαν μόνο προς το αίτημα της αποχώρησης των ξένων στρατευμάτων. Αλλά και αυτό άργησε να πραγματοποιηθεί, παρά τα επανειλημμένα διαβήματα προς τη Γαλλία και την Αγγλία. Τελικά, μόνον αφού η Ελλάδα αναγκάσθηκε να αποδεχθεί την εγκατάσταση στη χώρα μιας επιτροπής Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, άρχισε η αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων από τον Πειραιά, που ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 1857.
Από την οδυνηρή αυτή κρίση έγινε αντιληπτό, ότι το μικρό προτεκτοράτο των μεγάλων δυνάμεων δεν μπορούσε να ακολουθήσει εξωτερική πολιτική αντίθετη προς τα συμφέροντα των δυνάμεων αυτών.
Με την πικρή αυτή εμπειρία διαλύθηκε ακόμη ο μύθος περί ευρωπαϊκού και ειδικότερα περί αγγλικού φιλελληνισμού, καθώς και η πολιτική τοποθέτηση των ρωμιών σε κόμματα προσανατολισμένα προς την πολιτική των τριών μεγάλων δυνάμεων («αγγλικό», «γαλλικό» και «ρωσικό»).
Ο Κριμαϊκός Πόλεμος είχε και ένα ακόμη, δυσάρεστο βέβαια, επακόλουθο για τους ρωμιούς, τη βαθμιαία μεταβολή της ρωσικής πολιτικής. Ως την εποχή αυτή, η Ρωσία πολεμούσε για την πραγματοποίηση των σχέσεών της κάτω από τη σημαία της Ορθοδοξίας υποστηρίζοντας αδιάκριτα όλους τους υπό οθωμανική διοίκηση χριστιανούς της Βαλκανικής. Στο μέλλον θα άλλαζε προσανατολισμό και θα έστρεφε το ενδιαφέρον της προς τους χριστιανούς σλάβους της Βαλκανικής. Για να πραγματοποιήσει μάλιστα τα σχέδιά της θα αγκάλιαζε μια νέα εθνότητα, τους βούλγαρους. Τα επακόλουθα της μεταστροφής αυτής της ρωσικής πολιτικής θα τα δοκίμαζαν οι ρωμιοί και ιδιαίτερα οι ρωμιοί της Μακεδονίας σε νέες κρίσεις του Ανατολικού Ζητήματος, τις επόμενες δεκαετίες.
Το νεκροταφείο των αγγλογάλλων στον Άλιμο
Οι νεκροί γάλλοι και άγγλοι αξιωματικοί και στρατιώτες, οι οποίοι τραυματίστηκαν στην Kριμαία, μεταφέρθηκαν για νοσηλεία σε συμμαχικό νοσοκομείο στην Αθήνα, όπου και πέθαναν, έχουν ταφεί σε ένα ξεχωριστό νεκροταφείο στο Δήμο Αλίμου.
Παρά ταύτα και προκειμένου να μην εγείρει υποψίες «ανθελληνισμού» η γαλλική πρεσβεία, που κάθε χρόνο σε μία σεμνή και όμορφη τελετή τιμά τους νεκρούς της, τοποθέτησε ανάμεσα στους παλιότερους οβελίσκους μια επιπλέον μαρμάρινη πλάκα –εμφανώς πιο καινούργια– για να υπενθυμίσει τη συμμετοχή γάλλων στρατιωτών στους αγώνες για την ανεξαρτησία του νεότερου ελληνικού κράτους.
Με το τέχνασμα αυτό το γαλλικό κράτος επιδιώκει να ρίξει στάχτη στα μάτια των ρωμιών, προκειμένου να μη μπορούν να διακρίνουν την ιστορική πολιτική τους θέση ως υπήκοοι ενός προτεκτοράτου, το οποίο από τότε που ιδρύθηκε μέχρι και σήμερα, πάντα πειθήνια ακολουθεί πολιτική, σύμφωνη με τα συμφέροντα των προστατών του, πολλές φορές μάλιστα, ενάντια στα δικά του.
(6) Η Ελληνική Λεγεώνα του Αυτοκράτορα Νικολάου Α΄.
Η Ελληνική Λεγεώνα του Αυτοκράτορα Νικολάου Α΄ (ρωσικά: Греческий легион императора Николая I) ήταν σώμα Ελλήνων εθελοντών στον ρωσικό στρατό, κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου, και πήρε μέρος στις μάχες που διεξήχθησαν στον Δούναβη και την Κριμαία.
Η Ιστορία της Λεγεώνας
Η ιστορία της Ελληνικής Λεγεώνας συνδέεται με τον Κριμαϊκό Πόλεμο (Οκτώβριος 1853-Φεβρουάριος 1856), ο οποίος ξεκίνησε ως σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και εξελίχθηκε ως βίαιη διαμάχη της τελευταίας και των δυτικών συμμάχων της (Γαλλίας και Βρετανίας, προς το τέλος του πολέμου και του Βασιλείου της Σαρδηνίας - Πεδεμοντίου) με τη Ρωσία.
Σύμφωνα με τον Έλληνα ιστορικό Παύλο Καρολίδη, η Ρωσία ξεκίνησε τον πόλεμο της Κριμαίας « χωρίς ούτε ένα σύμμαχο, εκτός από τη μικρή Ελλάδα, όχι το Ελληνικό βασίλειο, αλλά τους Έλληνες ανά τον κόσμο και ειδικά στο Ελληνικό Βασίλειο». Η ρωσική κυβέρνηση διακήρυττε ότι κύριος σκοπός του πολέμου ήταν η υπεράσπιση της απειλούμενης ορθοδοξίας και η βελτίωση της τύχης των διαβιούντων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ορθοδόξων πληθυσμών. Το γεγονός, εξάλλου, ότι οι ευρωπαϊκές Δυνάμεις πολεμούσαν στο πλευρό των Τούρκων προσέδωσε, για τους Έλληνες, στον πόλεμο αυτό τον χαρακτήρα πολέμου της Ορθοδοξίας. Στις 6 Δεκεμβρίου 1853, ανήμερα του Αγίου Νικολάου, τα πορτρέτα του αυτοκράτορα της Ρωσίας, στολισμένα με δάφνες, ήταν παντού στην Αθήνα και το όνομα του αυτοκράτορα είχε αναφερθεί σε όλες τις εκκλησίες. Επιπροσθέτως, την Πρωτοχρονιά του 1854, όταν ήλθε η είδηση της ήττας του τουρκικού στόλου στη Σινώπη, Έλληνες κάτοικοι της πρωτεύουσας αντάλλασσαν την ευχή «και του χρόνου στην Κωνσταντινούπολη» . Ο Έλληνας ευεργέτης Γρηγόριος Μαρασλής , που έζησε στην Οδησσό, παρέδωσε στον Νικόλαο Α΄ 550 χιλιάδες ρούβλια για την αποκατάσταση του Ναού της Αγίας Σοφίας, όταν ο ρωσικός στρατός θα καταλάμβανε την Κωνσταντινούπολη. Μετά το τέλος του ακήρυχτου πόλεμου[ασαφές], στις υπό οθωμανικό έλεγχο επαρχίες Ήπειρος, Θεσσαλία και Μακεδονία πολλοί Έλληνες εθελοντές αποτέλεσαν την Ελληνική Λεγεώνα του Ρωσικού στρατού στο έδαφος της Ρωσίας.
Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία της Λεγεώνας ανήκε στον Έλληνα αξιωματικό Α. Χρυσοβέργη (Αριστείδης Χρυσοβέργης). Στις αρχές του 1854 στο Βουκουρέστι, ο Χρυσοβέργης συναντήθηκε με τον διοικητή του ρωσικού στρατού στον Δούναβη, στρατηγό Μ. Γκορτσακόβ, με πρόταση τη δημιουργία μιας ξεχωριστής μονάδας Ελλήνων εθελοντών. Με διάταγμα του Γκορτσακόβ, Ο Χρυσοβέργης στάλθηκε στη μονάδα του στρατηγού Ουσακόβ στις εκβολές του Δούναβη. Οι Έλληνες εθελοντές δεν ήταν ντυμένοι με ρωσικές στρατιωτικές στολές, αλλά φορούσαν φουστανέλα, όπως στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Ο Πάνος Κορωναίος με την Ελληνική Λεγεώνα στην Σεβαστούπολη (1854)
Οι Έλληνες εθελοντές έλαβαν μέρος στις μάχες του Μαρτίου του 1854, περνώντας στη δεξιά όχθη του Δούναβη, και τον Μάιο του ίδιου έτους στη μάχη εναντίον των Τούρκων στο νησί Ραντομάν. Το καλοκαίρι του 1854, στον βραχίονα Σωλήν, ο Χρυσοβέργης, με τον βαθμό του λοχαγού και επικεφαλής εικοσιπέντε Ελλήνων εθελοντών, έδωσε μάχη ενάντια σε βρετανικό άγημα 700 στρατιωτών. Κατά τη διάρκεια αυτής της μάχης οι Βρετανοί έχασαν έξι αξιωματικούς και εβδομήντα δύο στρατιώτες , συμπεριλαμβανομένου του αριστοκράτη Ρίτσαρντ Πάρκερ Χάιντ IV. Αυτός ήταν ο λόγος που για τη μάχη αυτή έγινε συζήτηση στο Βρετανικό Κοινοβούλιο . Στις αρχές του 1855, η Λεγεώνα, η οποία αριθμούσε περίπου 800 εθελοντές, μεταφέρθηκε στην Κριμαία. Με το λάβαρό της, στο οποίο ήταν γραμμένο στα ελληνικά "Για την Ορθοδοξία", έλαβε μέρος στην επίθεση της Ευπατορίας στις 5/2/1855, όπου είχε απώλειες μερικές δεκάδες νεκρούς και τριάντα τραυματίες, συμπεριλαμβανομένων των αξιωματικών Χρυσοβέργη και Σταμάτη. Ο τελευταίος πέθανε αργότερα από τις πληγές του. Μετά την Ευπατορία, η Ελληνική Λεγεώνα συμμετείχε στην άμυνα της Σεβαστούπολης, ως μέρος της φρουράς από την 1η Μαρτίου μέχρι τις 27/8/1855 και στη μάχη του Μαύρου ποταμού στις 16 Αυγούστου. Στο τέλος του πολέμου απονεμήθηκαν σε 735 λεγεωνάριους μετάλλια «Για την άμυνα της Σεβαστούπολης». Περισσότεροι από 500 Έλληνες εθελοντές έπεσαν στο πεδίο της μάχης και πέθαναν από ασθένειες.
Τον Ιούνιο του 1856 η Λεγεώνα διαλύθηκε. Μερικοί από τους εθελοντές αρνήθηκαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους για τον φόβο των διώξεων από τις τουρκικές αρχές, καθώς πολλοί ήταν Τούρκοι υπήκοοι. 201 εθελοντές εγκαταστάθηκαν στη Μαριούπολη, όπου από τον 18ο αιώνα διαβιούσε ο γηγενής ελληνικός πληθυσμός της Κριμαίας. Οι λεγεωνάριοι ονόμασαν το χωριό τους Νόβο-Νικολάγιεβκα προς τιμήν της Λεγεώνας του αυτοκράτορα Νικόλάου. Αργότερα, στην καθομιλουμένη της Μαριούπολης έλαβε το όνομα Βολοντιόροβκα – το χωριό των εθελοντών. Το 1864, ο συνταξιούχος πια συνταγματάρχης Χρυσοβέργης έστειλε υπόμνημα προς τις ρωσικές αρχές, με αίτημα την ανέγερση μνημείου για τους Έλληνες που έπεσαν στον πόλεμο της Κριμαίας. Το σχέδιό του δεν υλοποιήθηκε. Σήμερα υπάρχει, ωστόσο, στη Σεβαστούπολη αναμνηστική πλάκα προς τιμήν της ελληνικής Λεγεώνας.
(7) Ο Κριμαϊκός πόλεμος και η Ελλάδα.
του Γιάννη Αλεξανδρόπουλου
ΠΗΓΗ:https://epam-patras.net/2014/03/30/%CE%BF-%CE%BA%CF%81%CE%B9%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1/
Βρισκόμαστε στο έτος 1853, η Ρωσία έχοντας μείνει αλώβητη από τις επαναστάσεις του 1848 αποπειράται να λύσει δυναμικά το ανατολικό ζήτημα με στόχο τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Αφορμή για το ξέσπασμα του πολέμου είναι οι έριδες των Ορθοδόξων και Καθολικών κληρικών στους Αγίους Τόπους για την κατοχή διαφόρων ιερών προσκυνημάτων.
Η Ρωσία ζητά να αναγνωρισθεί ο τσάρος ως προστάτης των ορθοδόξων της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Οι διαπραγματεύσεις όμως με την Πύλη απέτυχαν και έτσι η Ρωσία κηρύσσει τον πόλεμο στην Τουρκία.
Αρχή του πολέμου αποτελεί η κατάληψη των παραδουνάβιων ηγεμονιών από τους Ρώσους, γεγονός στο οποίο αντέδρασαν Άγγλοι και Γάλλοι, εισερχόμενοι στον πόλεμο και υποστηρίζοντας τους Τούρκους.
Το Σεπτέμβρη του 1854 ο πόλεμος μεταφέρεται στη χερσόνησο της Κριμαίας και πιο συγκεκριμένα στην Σεβαστούπολη- το μεγάλο λιμάνι και ναύσταθμο των Ρώσων.
Η πολιορκία της Σεβαστούπολης κράτησε περίπου ένα χρόνο και έχει γραφτεί στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία ως μια από τις σπουδαιότερες όλων των εποχών.
Μια τεράστια συγκέντρωση συμμαχικών στρατευμάτων και πλοίων επιχειρεί να επιβάλει τις επιδιώξεις, κυρίως των Άγγλων, για το διαμελισμό της Ρώσικης αυτοκρατορίας.
Ο ηρωισμός των Ρώσων στρατιωτών και του λαού της Σεβαστούπολης είναι παροιμιώδης καθώς επίσης και η μεγαλοφυΐα του υπολοχαγού μηχανικού Τοτλέμπεν, ο οποίος σχεδιάζει και στήνει συνεχώς εμπόδια στους πολιορκητές της πόλης.
Τελικά, όμως η Σεβαστούπολη έπεσε, το φθινόπωρο του 1855 και η Ρωσία οδηγήθηκε στο συνέδριο του Παρισιού, όπου μετά από έντονο διπλωματικό παρασκήνιο καταφέρνει να διατηρήσει, υπογράφοντας την ομώνυμη συνθήκη, με μικρές απώλειες, το προπολεμικό statusquo.
Μια από τις αποφάσεις του συνεδρίου αφορούσε στην Ελλάδα και στη διατήρηση της αγγλογαλλικής κατοχής στη χώρα.
Αλλά ας πάρουμε τα γεγονότα από την αρχή. Στις αρχές του 1854 ο Ελληνισμός βρίσκεται σε αναβρασμό μετά τις πρώτες επιτυχίες των Ρώσων επί των Τούρκων. Βρισκόμαστε άλλωστε στη εποχή της μεγάλης ιδέας. Εξεγέρσεις από τους Ελληνικούς πληθυσμούς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας σημειώνονται στη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τη Μακεδονία. Το Οθωνικό καθεστώς στηρίζει αυτές τις εξεγέρσεις και πολλοί αξιωματικοί του Ελληνικού στρατού καταθέτουν τις παραιτήσεις τους στην κυβέρνηση, προκειμένου να συμμετάσχουν στα αντάρτικα σώματα των επαναστατημένων περιοχών.
Οι Αγγλογάλλοι αντιδρούν στην υποστήριξη που παρέχει η ελληνική κυβέρνηση σ’ αυτές τις επαναστατικές ομάδες και καταλαμβάνουν τον Πειραιά, επιβάλλοντας την άρση της στήριξης της μικρής Ελλάδας σ’ αυτές.
Οι Αγγλογάλλοι ορίζουν επίσης την νέα κυβέρνηση, το λεγόμενο από το λαό «υπουργείο κατοχής» και για τρία σχεδόν χρόνια προσβάλλουν και ταπεινώνουν τον Ελληνικό λαό με διάφορες ενέργειες τους.
Η αγανάκτηση του λαού είναι μεγάλη και μεγάλωσε ακόμη περισσότερο με την εμφάνιση της χολέρας, την οποία μετέφεραν τα γαλλικά στρατεύματα από τη Βάρνα και η οποία εκδηλώθηκε πρώτα στις δυνάμεις κατοχής στον Πειραιά. Χάθηκαν 3000 άνθρωποι την στιγμή που ο συνολικός πληθυσμός της τότε Αθήνας ήταν 30.000.
Στο σημείο αυτό θα αναρωτηθεί κανείς ποιος ο λόγος για την παράταση της κατοχής για ένα χρόνο που αποφάσισε το συνέδριο των Παρισίων.
Ένας λόγος είναι ο έλεγχος του εμπορίου στην ανατολική Μεσόγειο αλλά όχι ο κύριος. Βασικός σκοπός των Αγγλογάλλων είναι να ασκήσουν πίεση έτσι ώστε να αρχίσει να πληρώνει ξανά η χώρα το δάνειο του 1833.
Το 1857, η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία όρισαν τη Διεθνή Οικονομική Εξεταστική Επιτροπή με σκοπό να γνωμοδοτήσει για μέτρα που θα μπορούσε να λάβει η τότε κυβέρνηση, για την αποπληρωμή του δανείου του 1833. Αυτή ήταν η «τιμωρία» της Ελλάδας για την στάση της στον πόλεμο της Κριμαίας.
Το 1859 η επιτροπή κατέθεσε τη σχετική αναφορά της την οποία και αποδέχτηκε η Ελληνική κυβέρνηση. Η επιτροπή όριζε ότι η Ελλάδα θα αποπλήρωνε 900.000 γαλλικά φράγκα το έτος, ποσό που θα αυξανόταν όταν η χώρα θα είχε τη δυνατότητα πληρωμής του.
Έτσι η Ελλάδα πλήρωσε το δάνειο για το έτος 1860, σταμάτησε όμως να το πληρώνει για τα τρία επόμενα έτη και το 1864 προχώρησε σε νέα συμφωνία αποπληρωμής του χρέους της.
Το βαυαρικό δάνειο, που δόθηκε υπό το άρτιο, που φαγώθηκε από μεσιτείες, προκαταβολές τοκοχρεολυσίων και προμήθειες, που δαπανήθηκε για την εξαγορά της Αττικής, Φθιώτιδας και Ευβοίας και το μικρό ποσοστό του που έφθασε στη χώρα, κάλυψε τελικά τις δαπάνες του βαυαρικού στρατού και της αντιβασιλείας, αυτό το δάνειο δόθηκε για να είναι η χώρα προτεκτοράτο των μεγάλων δυνάμεων της εποχής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την Αγγλογαλλική κατοχή τα τρία παλαιά κόμματα, το αγγλικό, το γαλλικό και το ρώσικο λόγω της στάσης των ισχυρών δυνάμεων -στην διάρκεια του κριμαϊκού πολέμου- απέναντι στην χώρα απαξιώθηκαν στα μάτια του λαού και ουσιαστικά έπαψαν να υπάρχουν.
Είμαι βέβαιος ότι πολύ γρήγορα τα σημερινά φιλοαμερικάνικα και φιλογερμανικά ελληνικά κόμματα, μνημονιακής ή αντιμνημονιακής ρητορικής, θα απαξιωθούν και αυτά όπως τα κόμματα της κατοχής του 1854 – 1857 και ότι στην ελεύθερη πατρίδα, που θα οικοδομήσουμε όλοι μαζί, θα υπάρχουν πολιτικά κόμματα γεννήματα της πατρώας γης και ενός δημιουργικού λαού.
(4) Ο Κριμαϊκός Πόλεμος (1853-1856)
(5) ΤΟ ΠΡΟΤΕΚΤΟΡΑΤΟ “ΕΛΛΑΔΑ” ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΡΙΜΑΪΚΟ ΠΟΛΕΜΟ.
Πώς συμμορφώθηκε με τις εντολές ενάντια στα συμφέροντά του
(Μίχος Κώστας,6/2/2015,https://www.freeinquiry.gr/single-post.php?id=3675)
Μέχρι εδώ τίποτα δε μας φαίνεται ύποπτο και ασαφές, καθόσον ακόμα και η σύγχρονη πραγματικότητα στην Ουκρανία, μας υπενθυμίζει έντονα το γεωστρατηγικό ενδιαφέρον, που παρουσιάζει η περιοχή αυτή, η οποία ανέκαθεν αποτελούσε το «μήλο της Έριδος» για τις μεγάλες δυνάμεις, που καθορίζουν τελικά και τις τύχες του υπόλοιπου κόσμου.
Η Ελλάδα την εποχή εκείνη ήταν ένα μικρό βασίλειο, τα σύνορα του οποίου έφταναν μέχρι το Ζητούνι (μετέπειτα Λαμία). Και όπως ήταν αναμενόμενο, ο ορθόδοξος πληθυσμός της υποστήριζε τις πολιτικές θέσεις των ομόδοξων ρώσων.
Το «ελληνικό προτεκτοράτο» (τότε, όπως και σήμερα) δεν μπορούσε να ασκεί ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, όμως ο συγχρονισμός ρωσοτουρκικού πολέμου και παρακμής της οθωμανικής αυτοκρατορίας αποτελούσε σίγουρα μια χρυσή ευκαιρία για τη συνοριακή επέκταση του μικρού βασιλείου σε βάρος των οθωμανών με τη μέθοδο του αντιπερισπασμού υπό την έννοια, ότι όπως το 1821 έτσι και τη περίοδο του Κριμαϊκού Πολέμου, τα οθωμανικά στρατεύματα είχαν αποσυρθεί από τη Νότια Βαλκανική και είχαν μεταφερθεί στο «θέατρο» των ρωσοτουρκικών επιχειρήσεων.
Οι μεγάλες δυνάμεις υπό το φόβο μιας πιθανής εξέγερσης των ρωμιών, η οποία ενδεχομένως να συνέβαλε καθοριστικά στη γρήγορη κατάρρευση των οθωμανών και τη πολυπόθητη (μέχρι σήμερα) έξοδο των ρώσων στη Μεσόγειο, έστειλαν στόλους και συμμαχικά στρατεύματα, για να επιβάλουν την τάξη και την ουδετερότητα της Ελλάδας.
Βέβαια, υπήρξαν ορισμένοι ρωμιοί, οι οποίοι έσπευσαν στη Κριμαία, για να βοηθήσουν ενεργά του ρώσους στον πόλεμο αυτό, αλλά η δύναμη που συγκρότησαν δεν υπερέβαινε τους 1.000 άντρες, ενώ το ίδιο το κράτος τήρησε την επιβληθείσα από τους Δυτικούς ουδετερότητα.
Αίτια και αφορμή
Ο Κριμαϊκός Πόλεμος αποτελεί μια από τις σημαντικότερες σελίδες του Ανατολικού Ζητήματος, το οποίο προέκυψε με την παρακμή της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αφορμή για την κήρυξη του πολέμου αποτέλεσε ο γαλλορωσικός ανταγωνισμός στους Αγίους Τόπους. Ο Ναπολέοντας Γʼ −ή πιο σωστά ο Μικρός, όπως τον αποκαλούσαν οι δημοκρατικοί γάλλοι− υποστήριξε τους ομόθρησκους μοναχούς της Παλαιστίνης, βάσει παλιών δικαιωμάτων της Γαλλίας, που είχαν ατονήσει από την εποχή της γαλλικής επανάστασης. Δε θέλει ερώτημα, πως πίσω από το ενδιαφέρον της Γαλλίας για τους Άγιους Τόπους κρυβόταν ο γαλλικός ιμπεριαλισμός.
Ο Τσάρος Νικόλαος Αʼ, έγινε πυρ και μανία. Αν οι ορθόδοξοι έμεναν απροστάτευτοι δεν θα έχαναν μόνον αυτοί τις εκκλησίες της Ιερουσαλήμ, αλλά και η Ρωσία θα έχανε την επιρροή, που είχε στους ορθόδοξους. Στο βάθος, γιʼ αυτή την επιρροή ενδιαφερόταν η Ρωσία. Πίσω από την Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν εκατομμύρια λαών, που θεωρούσαν την τσαρική Ρωσία προστάτη τους και κάθε τόσο στο νεύμα του Τσάρου επαναστατούσαν κατά της Τουρκίας. Από τις επαναστάσεις αυτές είχε κερδίσει πολλά η Ρωσία.
Η Ρωσία λοιπόν, αναλαμβάνουσα διπλωματική επίθεση κύρους, υποστήριξε τα ορθόδοξα μοναστήρια και απαίτησε από την Τουρκία να της αναγνωρίσει δικαίωμα προστασίας επί όλων των χριστιανικών μειονοτήτων. Η Τουρκία απέρριψε τη ρωσική απαίτηση.
Ο Τσάρος πρότεινε στην Αγγλία την Κρήτη και την Αίγυπτο έναντι ανταλλάγματος στη Ρωσία της Κωνσταντινούπολης και των Στενών. Η Αγγλία, όχι μόνο απέρριψε την πρόταση αυτή, αλλά τάχθηκε στο πλευρό της Γαλλίας.
Κήρυξη του πολέμου
Ύστερα από πολλές παρασκηνιακές διπλωματικές ενέργειες, εισηγήσεις και παροτρύνσεις της γαλλικής και αγγλικής κυβέρνησης, ο Σουλτάνος κήρυξε τον πόλεμο κατά της Ρωσίας. Οι πρώτες συγκρούσεις έγιναν στη Σινώπη το Νοέμβριο του 1853.
Ο Ναπολέοντας εκείνο τον καιρό ήταν αποφασισμένος να κηρύξει τον πόλεμο κατά της Ρωσίας. Ήθελε να μιμηθεί τον Ναπολέοντα τον Αʼ. Ζηλεύοντας τη δόξα και τις πολεμικές του δάφνες ήταν φιλοπόλεμος. Και δεν ήταν ο μόνος, που ήθελε τον πόλεμο. Οι γάλλοι πλουτοκράτες είχαν τοποθετήσει μεγάλα κεφάλαια στην Τουρκία και είχαν σημαντικά οικονομικά συμφέροντα στην κοντινή Ανατολή. Έπρεπε λοιπόν, η Γαλλία να δράσει.
Κατόπιν άκαρπων διαπραγματεύσεων,αντεγκλήσεων και διαμαρτυριών, οι στόλοι της Αγγλίας και της Γαλλίας έφτασαν στα Δαρδανέλια, αργότερα στην Κωνσταντινούπολη και στις 27 Μαρτίου του 1854 οι δυο σύμμαχοι κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Ρωσίας.Στο πλευρό τους προσχώρησε αργότερα και το Πεδεμόντιο, που έστειλε στην Κριμαία 15.000 ιταλούς στρατιώτες.
Ο απόηχος στη Ελλάδα
Ο πολιτικός αντίκτυπος του πολέμου αυτού υπήρξε ισχυρός και στην Ελλάδα.Αμέσως μετά την ένταση των ρωσοτουρκικών σχέσεων, αναζωπυρώθηκε το εθνικό συναίσθημα. Στα λαϊκά στρώματα οι συμπάθειες ήταν με τους ρώσους.Το ζήτημα των Αγίων Τόπων και η προπαγάνδα των πρακτόρων του τσάρουείχαν ενισχύσει τη φιλορωσική παράταξη.Γιʼ αυτό, το φιλοπόλεμο ρεύμα ήταν ισχυρό, αφού μάλιστα αυτή τη φορά τη σημαία της Μεγάλης Ιδέας τη σήκωσε ο Όθωνας
Η κυβέρνηση ήταν βέβαια αρνητική. Όταν μάλιστα με αφορμή πολλά επεισόδια, που έγιναν στα σύνορα με την Τουρκία και τις πολλές ληστείες σε τουρκικό έδαφος ζητήθηκε από την κυβέρνηση να παραδοθούν στις τουρκικές αρχές τρία χωριά, που ήταν το κρησφύγετο των ρωμιών ληστών, η κυβέρνηση αν και διαμαρτυρήθηκε και αρνήθηκε στην αρχή, στο τέλος έκανε δεκτή την τουρκική αξίωση.
Στα τέλη του 1853, η μεγάλη πλειοψηφία του λαού με συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις εκδήλωνε τα αντιτουρκικά και φιλορωσικά αισθήματά της. Η Αυλή μάλιστα, πρωτοστατούσε στις εκδηλώσεις αυτές, γιʼ αυτό η κυβέρνηση υπό τη λαϊκή πίεση επέτρεψε να οργανωθούν αντάρτικα σώματα, που εισέβαλαν στην Ήπειρο και Θεσσαλία.
Εξερράγη επανάσταση στην Ήπειρο (Ιαν. 1854) με τη συμμετοχή αντάρτικων ομάδων, που οργανώθηκαν στην Ελλάδα και στα αγγλοκρατούμενα τότε Επτάνησα, παρά τις αυστηρές απαγορεύσεις και την επαγρύπνηση των αγγλικών αρχών. Το κίνημα επιτύγχανε. Οι τούρκοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν και να οχυρωθούν στα Ιωάννινα και την γύρω ζώνη.
Ένα μήνα μετά, εξερράγη επανάσταση στη Θεσσαλία, επίσης επιτυχής, με τη συνδρομή αξιωματικών προερχόμενων από την Ελλάδα.
Ο αγγλογαλλικός στόλος εξασκούσε αυστηρό έλεγχο, ώστε να μην εφοδιάζονται οι ρωμιοί επαναστάτες. Οι αγγλογάλλοι αποβίβασαν στρατεύματα κατοχής στον Πειραιά. Αξιωματικοί του αγγλογαλλικού στόλου παρότρυναν το λαό στην έξωση του Όθωνα και της Αμαλίας, γιατί ο βασιλιάς είχε λάβει ενεργό μέρος στα γεγονότα της Ηπείρου και της Θεσσαλίας. Στις 29 Απριλίου του 1854 απαίτησαν την αποπομπή της κυβέρνησης και την αποδοκιμασία των κινημάτων.
Ο τσάρος με προκηρύξεις καλούσε τους χριστιανούς να πάρουν τα όπλα. Τόνιζε, πως η Ρωσία αναλαμβάνει τον πόλεμο σαν προστάτρια των ορθοδόξων. Όταν μαθεύτηκαν οι προκηρύξεις του τσάρου κι ότι ο ρωσικός στρατός πέρασε τον Προύθο και κατεβαίνει στα Βαλκάνια, τους πιο πολλούς ρωμιούς τους έπιασε παραλήρημα ρωσοφιλίας. Πολλοί πλούσιοι της Ρωσίας και της Μολδοβλαχίας έκαναν έρανους και οργάνωσαν χωριστό τάγμα από ρωμιούς εθελοντές, για να πολεμήσει ενάντια στους τούρκους.
Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Σεβαστούπολης από αγγλικές και γαλλικές δυνάμεις, ένα τάγμα ρωμιών εθελοντών υπό τον Πάνο Κορωναίο ενίσχυσε τους πολιορκούμενους ρώσους ενάντια στη στάση της επίσημης κυβέρνησης.
Οι ρωμιοί είχαν ενθουσιαστεί, γιατί πίστευαν, πως «ήλθεν το πλήρωμα του χρόνου». Εξάλλου διάφοροι καλόγεροι και θρησκόληπτοι είχαν ξεθάψει τη φυλλάδα του «Αγαθάγγελου» και εξηγώντας την προέλεγαν το τέλος της Τουρκίας. Όλοι ήταν αισιόδοξοι και περίμεναν το ξανθό γένος να κατέβει στην Πόλη, να υψωθεί η σημαία του σταυρού στην Αγία Σοφία και να σφαχτούν οι τούρκοι.
Οι μόνοι, που ήταν σκεπτικοί, ήταν οι δεσπότες. Το Φανάρι ήταν τρομοκρατημένο και από το φόβο τους ο Πατριάρχης και η Σύνοδος έστειλαν στο Σουλτάνο ευχαριστήρια αναφορά «δια τας υπʼ αυτού επιδαψιλευθείσας των Γένει ευεργεσίας».
Όταν οι δυτικοί πληροφορήθηκαν τα φιλοπόλεμα αισθήματα των ρωμιών, άρχισαν να αντιδρούν. Ο Πάπας μάλιστα, εκτελώντας και υπόδειξη του υπουργείου των εξωτερικών της Γαλλίας, έβαλε τον ιησουίτη δημοσιογράφο Ντυφούρ να συντάξει και να δημοσιεύσει ένα φυλλάδιο, που ήταν λίβελλος κατά της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας και ύμνος της μουσουλμανικής θρησκείας,
Στην Αγγλία δεν ήταν λίγοι και ασήμαντοι εκείνοι, που έβριζαν τους ρωμιούς κι έλεγαν κι έγραφαν, πως οι τούρκοι ήταν πιο πολιτισμένοι. Στην Ελλάδα μάλιστα, οι άγγλοι δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένοι με την κυβέρνηση Μαυροκορδάτου, στον οποίο προσήπταν αδυναμία. Το Σεπτέμβριο του 1855 έχοντας χάσει και το τελευταίο στήριγμα των δυνάμεων κατοχής, ο Μαυροκορδάτος απομακρύνθηκε και απαρτίστηκε νέα κυβέρνηση από τον Δημ. Βούλγαρη.
Όσο περνούσαν οι μέρες τόσο το φιλοπόλεμο ρεύμα ενισχυόταν. Στρατηγοί, ταγματάρχες, λοχαγοί, υπαξιωματικοί, ορκίζονταν να πολεμήσουν κι ακόμα πολλοί δήλωναν, πως ήθελαν να πάνε εθελοντές στη Ρωσία να καταταχτούν στό ρωσικό στρατό. Το ίδιο και οι στρατιώτες, που υπηρετούσαν στις φρουρές της Αταλάντης, Λαμίας, Ναυπάκτου, Καλλιδρόμου, Αγρινίου. Μα και οι φοιτητές και οι μαθητές των γυμνασίων, οι δικηγόροι και οι γιατροί δεν έκρυβαν το φιλοπόλεμο μένος τους. Στα καφενεία, στα σπίτια, στους δρόμους, όλοι συζητούσαν για το ρωσοτουρκικό πόλεμο και οι πιο πολλοί πίστευαν, ότι η Τουρκία θα διαμελιστεί κι ότι ήταν η κατάλληλη ευκαιρία να κηρύξει και η Ελλάδα τον πόλεμο κατά της Τουρκίας.
Ήττα της Ρωσίας − τέλος του πολέμου
Η πολεμική κατάσταση από την επέμβαση των αγγλογάλλων πρώτα και της Αυστρίας ύστερα, δεν ήταν καθόλου ευχάριστη για τους ρώσους.
Οι αγγλογάλλοι έκαναν απόβαση στην Κριμαία. Οι πολεμικές επιχειρήσεις σταμάτησαν τελικά τον Ιανουάριο του 1856, έπειτα από απειλητικό τελεσίγραφο της Αυστρίας προς τον Τσάρο, με το οποίο δήλωνε, ότι θα επέβαινε στο πλευρό των αγγλογάλλων και των τούρκων αν η Ρωσία δεν αποδεχόταν τους όρους της για τον τερματισμό του πολέμου. Εκεί κρίθηκε ο πόλεμος. Και κρίθηκε σε βάρος της Ρωσίας.
Η Συνθήκη των Παρισίων
Μετά τον ατυχή για τη Ρωσία τερματισμό του πολέμου, δυνάμει της συνθήκης των Παρισίων (30 Μαρτίου 1856), ο Εύξεινος μετατράπηκε σε ουδέτερη θάλασσα. Η συνθήκη αυτή έκλεινε έτσι τη Νότιο Ρωσία και η αυτοκρατορία των τσάρων επανερχόταν στην πριν τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζίκ μειονεκτική θέση.
Οι παραδουνάβιες ηγεμονίες ανακηρύχτηκαν ανεξάρτητες υπό την τουρκική επικυριαρχία και καταλυόταν το τσαρικό δικαίωμα προστασίας τους. Συνάμα, αναγνωριζόνταν η ακεραιότητα της Τουρκίας.
Η συνθήκη των Παρισίων (Μάρτιος 1856) έθεσε και τυπικά τέρμα στον πόλεμο, αλλά από την Αθήνα οι δυνάμεις κατοχής αποχώρησαν μόνο το Φεβρουάριο του επόμενου έτους, έπειτα από συνολική παραμονή δύο ετών και οκτώ μηνών.
Απορρίφθηκαν τα αιτήματα της Ελλάδας
Η Ελλάδα αν και σε όλη τη διάρκεια του πολέμου κράτησε αναγκαστικά στάση στο πλευρό των συμμάχων, ενάντια στα συμφέροντά της, δεν αντιπροσωπεύθηκε στο συνέδριο των Παρισίων. Αίτημά της μάλιστα, προκειμένου να γίνει δεκτή παρέμβαση υπέρ των χριστιανικών πληθυσμών της Τουρκίας απορρίφθηκε από τους συμμάχους με το αιτιολογικό, ότι το Χάτι Χουμαγιούν του Σουλτάνου αντιμετώπιζε ικανοποιητικά, και μάλιστα υπό την εγγύηση των δυνάμεων, όλα τα σχετικά θέματα. Επίσης, απορρίφθηκε και δεύτερο αίτημα, για τη συμμετοχή της Ελλάδας στη Διεθνή Επιτροπή για τη ναυσιπλοΐα του Δούναβη.
Έτσι, όλες οι προσπάθειες της κυβέρνησης στράφηκαν μόνο προς το αίτημα της αποχώρησης των ξένων στρατευμάτων. Αλλά και αυτό άργησε να πραγματοποιηθεί, παρά τα επανειλημμένα διαβήματα προς τη Γαλλία και την Αγγλία. Τελικά, μόνον αφού η Ελλάδα αναγκάσθηκε να αποδεχθεί την εγκατάσταση στη χώρα μιας επιτροπής Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, άρχισε η αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων από τον Πειραιά, που ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 1857.
Από την οδυνηρή αυτή κρίση έγινε αντιληπτό, ότι το μικρό προτεκτοράτο των μεγάλων δυνάμεων δεν μπορούσε να ακολουθήσει εξωτερική πολιτική αντίθετη προς τα συμφέροντα των δυνάμεων αυτών.
Με την πικρή αυτή εμπειρία διαλύθηκε ακόμη ο μύθος περί ευρωπαϊκού και ειδικότερα περί αγγλικού φιλελληνισμού, καθώς και η πολιτική τοποθέτηση των ρωμιών σε κόμματα προσανατολισμένα προς την πολιτική των τριών μεγάλων δυνάμεων («αγγλικό», «γαλλικό» και «ρωσικό»).
Ο Κριμαϊκός Πόλεμος είχε και ένα ακόμη, δυσάρεστο βέβαια, επακόλουθο για τους ρωμιούς, τη βαθμιαία μεταβολή της ρωσικής πολιτικής. Ως την εποχή αυτή, η Ρωσία πολεμούσε για την πραγματοποίηση των σχέσεών της κάτω από τη σημαία της Ορθοδοξίας υποστηρίζοντας αδιάκριτα όλους τους υπό οθωμανική διοίκηση χριστιανούς της Βαλκανικής. Στο μέλλον θα άλλαζε προσανατολισμό και θα έστρεφε το ενδιαφέρον της προς τους χριστιανούς σλάβους της Βαλκανικής. Για να πραγματοποιήσει μάλιστα τα σχέδιά της θα αγκάλιαζε μια νέα εθνότητα, τους βούλγαρους. Τα επακόλουθα της μεταστροφής αυτής της ρωσικής πολιτικής θα τα δοκίμαζαν οι ρωμιοί και ιδιαίτερα οι ρωμιοί της Μακεδονίας σε νέες κρίσεις του Ανατολικού Ζητήματος, τις επόμενες δεκαετίες.
Το νεκροταφείο των αγγλογάλλων στον Άλιμο
Οι νεκροί γάλλοι και άγγλοι αξιωματικοί και στρατιώτες, οι οποίοι τραυματίστηκαν στην Kριμαία, μεταφέρθηκαν για νοσηλεία σε συμμαχικό νοσοκομείο στην Αθήνα, όπου και πέθαναν, έχουν ταφεί σε ένα ξεχωριστό νεκροταφείο στο Δήμο Αλίμου.
Παρά ταύτα και προκειμένου να μην εγείρει υποψίες «ανθελληνισμού» η γαλλική πρεσβεία, που κάθε χρόνο σε μία σεμνή και όμορφη τελετή τιμά τους νεκρούς της, τοποθέτησε ανάμεσα στους παλιότερους οβελίσκους μια επιπλέον μαρμάρινη πλάκα –εμφανώς πιο καινούργια– για να υπενθυμίσει τη συμμετοχή γάλλων στρατιωτών στους αγώνες για την ανεξαρτησία του νεότερου ελληνικού κράτους.
Με το τέχνασμα αυτό το γαλλικό κράτος επιδιώκει να ρίξει στάχτη στα μάτια των ρωμιών, προκειμένου να μη μπορούν να διακρίνουν την ιστορική πολιτική τους θέση ως υπήκοοι ενός προτεκτοράτου, το οποίο από τότε που ιδρύθηκε μέχρι και σήμερα, πάντα πειθήνια ακολουθεί πολιτική, σύμφωνη με τα συμφέροντα των προστατών του, πολλές φορές μάλιστα, ενάντια στα δικά του.
(6) Η Ελληνική Λεγεώνα του Αυτοκράτορα Νικολάου Α΄.
Η Ελληνική Λεγεώνα του Αυτοκράτορα Νικολάου Α΄ (ρωσικά: Греческий легион императора Николая I) ήταν σώμα Ελλήνων εθελοντών στον ρωσικό στρατό, κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου, και πήρε μέρος στις μάχες που διεξήχθησαν στον Δούναβη και την Κριμαία.
Η Ιστορία της Λεγεώνας
Η ιστορία της Ελληνικής Λεγεώνας συνδέεται με τον Κριμαϊκό Πόλεμο (Οκτώβριος 1853-Φεβρουάριος 1856), ο οποίος ξεκίνησε ως σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και εξελίχθηκε ως βίαιη διαμάχη της τελευταίας και των δυτικών συμμάχων της (Γαλλίας και Βρετανίας, προς το τέλος του πολέμου και του Βασιλείου της Σαρδηνίας - Πεδεμοντίου) με τη Ρωσία.
Σύμφωνα με τον Έλληνα ιστορικό Παύλο Καρολίδη, η Ρωσία ξεκίνησε τον πόλεμο της Κριμαίας « χωρίς ούτε ένα σύμμαχο, εκτός από τη μικρή Ελλάδα, όχι το Ελληνικό βασίλειο, αλλά τους Έλληνες ανά τον κόσμο και ειδικά στο Ελληνικό Βασίλειο». Η ρωσική κυβέρνηση διακήρυττε ότι κύριος σκοπός του πολέμου ήταν η υπεράσπιση της απειλούμενης ορθοδοξίας και η βελτίωση της τύχης των διαβιούντων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ορθοδόξων πληθυσμών. Το γεγονός, εξάλλου, ότι οι ευρωπαϊκές Δυνάμεις πολεμούσαν στο πλευρό των Τούρκων προσέδωσε, για τους Έλληνες, στον πόλεμο αυτό τον χαρακτήρα πολέμου της Ορθοδοξίας. Στις 6 Δεκεμβρίου 1853, ανήμερα του Αγίου Νικολάου, τα πορτρέτα του αυτοκράτορα της Ρωσίας, στολισμένα με δάφνες, ήταν παντού στην Αθήνα και το όνομα του αυτοκράτορα είχε αναφερθεί σε όλες τις εκκλησίες. Επιπροσθέτως, την Πρωτοχρονιά του 1854, όταν ήλθε η είδηση της ήττας του τουρκικού στόλου στη Σινώπη, Έλληνες κάτοικοι της πρωτεύουσας αντάλλασσαν την ευχή «και του χρόνου στην Κωνσταντινούπολη» . Ο Έλληνας ευεργέτης Γρηγόριος Μαρασλής , που έζησε στην Οδησσό, παρέδωσε στον Νικόλαο Α΄ 550 χιλιάδες ρούβλια για την αποκατάσταση του Ναού της Αγίας Σοφίας, όταν ο ρωσικός στρατός θα καταλάμβανε την Κωνσταντινούπολη. Μετά το τέλος του ακήρυχτου πόλεμου[ασαφές], στις υπό οθωμανικό έλεγχο επαρχίες Ήπειρος, Θεσσαλία και Μακεδονία πολλοί Έλληνες εθελοντές αποτέλεσαν την Ελληνική Λεγεώνα του Ρωσικού στρατού στο έδαφος της Ρωσίας.
Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία της Λεγεώνας ανήκε στον Έλληνα αξιωματικό Α. Χρυσοβέργη (Αριστείδης Χρυσοβέργης). Στις αρχές του 1854 στο Βουκουρέστι, ο Χρυσοβέργης συναντήθηκε με τον διοικητή του ρωσικού στρατού στον Δούναβη, στρατηγό Μ. Γκορτσακόβ, με πρόταση τη δημιουργία μιας ξεχωριστής μονάδας Ελλήνων εθελοντών. Με διάταγμα του Γκορτσακόβ, Ο Χρυσοβέργης στάλθηκε στη μονάδα του στρατηγού Ουσακόβ στις εκβολές του Δούναβη. Οι Έλληνες εθελοντές δεν ήταν ντυμένοι με ρωσικές στρατιωτικές στολές, αλλά φορούσαν φουστανέλα, όπως στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Οι Έλληνες εθελοντές έλαβαν μέρος στις μάχες του Μαρτίου του 1854, περνώντας στη δεξιά όχθη του Δούναβη, και τον Μάιο του ίδιου έτους στη μάχη εναντίον των Τούρκων στο νησί Ραντομάν. Το καλοκαίρι του 1854, στον βραχίονα Σωλήν, ο Χρυσοβέργης, με τον βαθμό του λοχαγού και επικεφαλής εικοσιπέντε Ελλήνων εθελοντών, έδωσε μάχη ενάντια σε βρετανικό άγημα 700 στρατιωτών. Κατά τη διάρκεια αυτής της μάχης οι Βρετανοί έχασαν έξι αξιωματικούς και εβδομήντα δύο στρατιώτες , συμπεριλαμβανομένου του αριστοκράτη Ρίτσαρντ Πάρκερ Χάιντ IV. Αυτός ήταν ο λόγος που για τη μάχη αυτή έγινε συζήτηση στο Βρετανικό Κοινοβούλιο . Στις αρχές του 1855, η Λεγεώνα, η οποία αριθμούσε περίπου 800 εθελοντές, μεταφέρθηκε στην Κριμαία. Με το λάβαρό της, στο οποίο ήταν γραμμένο στα ελληνικά "Για την Ορθοδοξία", έλαβε μέρος στην επίθεση της Ευπατορίας στις 5/2/1855, όπου είχε απώλειες μερικές δεκάδες νεκρούς και τριάντα τραυματίες, συμπεριλαμβανομένων των αξιωματικών Χρυσοβέργη και Σταμάτη. Ο τελευταίος πέθανε αργότερα από τις πληγές του. Μετά την Ευπατορία, η Ελληνική Λεγεώνα συμμετείχε στην άμυνα της Σεβαστούπολης, ως μέρος της φρουράς από την 1η Μαρτίου μέχρι τις 27/8/1855 και στη μάχη του Μαύρου ποταμού στις 16 Αυγούστου. Στο τέλος του πολέμου απονεμήθηκαν σε 735 λεγεωνάριους μετάλλια «Για την άμυνα της Σεβαστούπολης». Περισσότεροι από 500 Έλληνες εθελοντές έπεσαν στο πεδίο της μάχης και πέθαναν από ασθένειες.
Τον Ιούνιο του 1856 η Λεγεώνα διαλύθηκε. Μερικοί από τους εθελοντές αρνήθηκαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους για τον φόβο των διώξεων από τις τουρκικές αρχές, καθώς πολλοί ήταν Τούρκοι υπήκοοι. 201 εθελοντές εγκαταστάθηκαν στη Μαριούπολη, όπου από τον 18ο αιώνα διαβιούσε ο γηγενής ελληνικός πληθυσμός της Κριμαίας. Οι λεγεωνάριοι ονόμασαν το χωριό τους Νόβο-Νικολάγιεβκα προς τιμήν της Λεγεώνας του αυτοκράτορα Νικόλάου. Αργότερα, στην καθομιλουμένη της Μαριούπολης έλαβε το όνομα Βολοντιόροβκα – το χωριό των εθελοντών. Το 1864, ο συνταξιούχος πια συνταγματάρχης Χρυσοβέργης έστειλε υπόμνημα προς τις ρωσικές αρχές, με αίτημα την ανέγερση μνημείου για τους Έλληνες που έπεσαν στον πόλεμο της Κριμαίας. Το σχέδιό του δεν υλοποιήθηκε. Σήμερα υπάρχει, ωστόσο, στη Σεβαστούπολη αναμνηστική πλάκα προς τιμήν της ελληνικής Λεγεώνας.
(7) Ο Κριμαϊκός πόλεμος και η Ελλάδα.
του Γιάννη Αλεξανδρόπουλου
ΠΗΓΗ:https://epam-patras.net/2014/03/30/%CE%BF-%CE%BA%CF%81%CE%B9%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1/
Βρισκόμαστε στο έτος 1853, η Ρωσία έχοντας μείνει αλώβητη από τις επαναστάσεις του 1848 αποπειράται να λύσει δυναμικά το ανατολικό ζήτημα με στόχο τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Αφορμή για το ξέσπασμα του πολέμου είναι οι έριδες των Ορθοδόξων και Καθολικών κληρικών στους Αγίους Τόπους για την κατοχή διαφόρων ιερών προσκυνημάτων.
Η Ρωσία ζητά να αναγνωρισθεί ο τσάρος ως προστάτης των ορθοδόξων της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Οι διαπραγματεύσεις όμως με την Πύλη απέτυχαν και έτσι η Ρωσία κηρύσσει τον πόλεμο στην Τουρκία.
Αρχή του πολέμου αποτελεί η κατάληψη των παραδουνάβιων ηγεμονιών από τους Ρώσους, γεγονός στο οποίο αντέδρασαν Άγγλοι και Γάλλοι, εισερχόμενοι στον πόλεμο και υποστηρίζοντας τους Τούρκους.
Το Σεπτέμβρη του 1854 ο πόλεμος μεταφέρεται στη χερσόνησο της Κριμαίας και πιο συγκεκριμένα στην Σεβαστούπολη- το μεγάλο λιμάνι και ναύσταθμο των Ρώσων.
Η πολιορκία της Σεβαστούπολης κράτησε περίπου ένα χρόνο και έχει γραφτεί στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία ως μια από τις σπουδαιότερες όλων των εποχών.
Μια τεράστια συγκέντρωση συμμαχικών στρατευμάτων και πλοίων επιχειρεί να επιβάλει τις επιδιώξεις, κυρίως των Άγγλων, για το διαμελισμό της Ρώσικης αυτοκρατορίας.
Ο ηρωισμός των Ρώσων στρατιωτών και του λαού της Σεβαστούπολης είναι παροιμιώδης καθώς επίσης και η μεγαλοφυΐα του υπολοχαγού μηχανικού Τοτλέμπεν, ο οποίος σχεδιάζει και στήνει συνεχώς εμπόδια στους πολιορκητές της πόλης.
Τελικά, όμως η Σεβαστούπολη έπεσε, το φθινόπωρο του 1855 και η Ρωσία οδηγήθηκε στο συνέδριο του Παρισιού, όπου μετά από έντονο διπλωματικό παρασκήνιο καταφέρνει να διατηρήσει, υπογράφοντας την ομώνυμη συνθήκη, με μικρές απώλειες, το προπολεμικό statusquo.
Μια από τις αποφάσεις του συνεδρίου αφορούσε στην Ελλάδα και στη διατήρηση της αγγλογαλλικής κατοχής στη χώρα.
Αλλά ας πάρουμε τα γεγονότα από την αρχή. Στις αρχές του 1854 ο Ελληνισμός βρίσκεται σε αναβρασμό μετά τις πρώτες επιτυχίες των Ρώσων επί των Τούρκων. Βρισκόμαστε άλλωστε στη εποχή της μεγάλης ιδέας. Εξεγέρσεις από τους Ελληνικούς πληθυσμούς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας σημειώνονται στη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τη Μακεδονία. Το Οθωνικό καθεστώς στηρίζει αυτές τις εξεγέρσεις και πολλοί αξιωματικοί του Ελληνικού στρατού καταθέτουν τις παραιτήσεις τους στην κυβέρνηση, προκειμένου να συμμετάσχουν στα αντάρτικα σώματα των επαναστατημένων περιοχών.
Οι Αγγλογάλλοι αντιδρούν στην υποστήριξη που παρέχει η ελληνική κυβέρνηση σ’ αυτές τις επαναστατικές ομάδες και καταλαμβάνουν τον Πειραιά, επιβάλλοντας την άρση της στήριξης της μικρής Ελλάδας σ’ αυτές.
Οι Αγγλογάλλοι ορίζουν επίσης την νέα κυβέρνηση, το λεγόμενο από το λαό «υπουργείο κατοχής» και για τρία σχεδόν χρόνια προσβάλλουν και ταπεινώνουν τον Ελληνικό λαό με διάφορες ενέργειες τους.
Η αγανάκτηση του λαού είναι μεγάλη και μεγάλωσε ακόμη περισσότερο με την εμφάνιση της χολέρας, την οποία μετέφεραν τα γαλλικά στρατεύματα από τη Βάρνα και η οποία εκδηλώθηκε πρώτα στις δυνάμεις κατοχής στον Πειραιά. Χάθηκαν 3000 άνθρωποι την στιγμή που ο συνολικός πληθυσμός της τότε Αθήνας ήταν 30.000.
Στο σημείο αυτό θα αναρωτηθεί κανείς ποιος ο λόγος για την παράταση της κατοχής για ένα χρόνο που αποφάσισε το συνέδριο των Παρισίων.
Ένας λόγος είναι ο έλεγχος του εμπορίου στην ανατολική Μεσόγειο αλλά όχι ο κύριος. Βασικός σκοπός των Αγγλογάλλων είναι να ασκήσουν πίεση έτσι ώστε να αρχίσει να πληρώνει ξανά η χώρα το δάνειο του 1833.
Το 1857, η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία όρισαν τη Διεθνή Οικονομική Εξεταστική Επιτροπή με σκοπό να γνωμοδοτήσει για μέτρα που θα μπορούσε να λάβει η τότε κυβέρνηση, για την αποπληρωμή του δανείου του 1833. Αυτή ήταν η «τιμωρία» της Ελλάδας για την στάση της στον πόλεμο της Κριμαίας.
Το 1859 η επιτροπή κατέθεσε τη σχετική αναφορά της την οποία και αποδέχτηκε η Ελληνική κυβέρνηση. Η επιτροπή όριζε ότι η Ελλάδα θα αποπλήρωνε 900.000 γαλλικά φράγκα το έτος, ποσό που θα αυξανόταν όταν η χώρα θα είχε τη δυνατότητα πληρωμής του.
Έτσι η Ελλάδα πλήρωσε το δάνειο για το έτος 1860, σταμάτησε όμως να το πληρώνει για τα τρία επόμενα έτη και το 1864 προχώρησε σε νέα συμφωνία αποπληρωμής του χρέους της.
Το βαυαρικό δάνειο, που δόθηκε υπό το άρτιο, που φαγώθηκε από μεσιτείες, προκαταβολές τοκοχρεολυσίων και προμήθειες, που δαπανήθηκε για την εξαγορά της Αττικής, Φθιώτιδας και Ευβοίας και το μικρό ποσοστό του που έφθασε στη χώρα, κάλυψε τελικά τις δαπάνες του βαυαρικού στρατού και της αντιβασιλείας, αυτό το δάνειο δόθηκε για να είναι η χώρα προτεκτοράτο των μεγάλων δυνάμεων της εποχής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την Αγγλογαλλική κατοχή τα τρία παλαιά κόμματα, το αγγλικό, το γαλλικό και το ρώσικο λόγω της στάσης των ισχυρών δυνάμεων -στην διάρκεια του κριμαϊκού πολέμου- απέναντι στην χώρα απαξιώθηκαν στα μάτια του λαού και ουσιαστικά έπαψαν να υπάρχουν.
Είμαι βέβαιος ότι πολύ γρήγορα τα σημερινά φιλοαμερικάνικα και φιλογερμανικά ελληνικά κόμματα, μνημονιακής ή αντιμνημονιακής ρητορικής, θα απαξιωθούν και αυτά όπως τα κόμματα της κατοχής του 1854 – 1857 και ότι στην ελεύθερη πατρίδα, που θα οικοδομήσουμε όλοι μαζί, θα υπάρχουν πολιτικά κόμματα γεννήματα της πατρώας γης και ενός δημιουργικού λαού.
- WRITTEN BY: The Editors of Encyclopaedia Britannica
(9) Valley Of Death: 33 Historic Photos From The Crimean War
(9) Valley Of Death: 33 Historic Photos From The Crimean War
(10) Crimean War -VIDEOS:
The Crimean War - Episode 1.
The Reason Why.
The Crimean War - Episode 2.
The Valley of Death.
The Crimean War - Episode 3.
War and Peace.
(11) The Siege of Sevastopol during the Crimean War (1854-55) as represented in the Panorama by Franz A. Roubaud at the Defence of Sevastopol Museum.
και το τέλος της…video.
H επέλαση της Ελαφράς Βρετανικής Ταξιαρχίας έγινε 25 Οκτωβρίου 1854, έμεινε στην ιστορία από το σχετικό ποίημα του Λόρδου Tένυσον, χαρακτηρίστηκε ηρωική, αλλά πιθανόν να ήταν αποτέλεσμα μιας παρεξηγημένης διαταγής η οποία εκτελέσθηκε με στρατιωτική ακαμψία και οδήγησε σε μια άσκοπη αιματοχυσία.
Το θέατρο επιχειρήσεων είναι η Μπαλακάβα κατά την διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου ο οποίος είναι μια ακόμη προσπάθεια των Ιλλουμινατικών κεντρικών δυνάμεων της Ευρώπης να κόψουν την έξοδο της Ρωσίας προς την θάλασσα . Μια επανάληψη της διαδικασίας έχουμε τώρα. Είναι ξεκάθαρο ότι μόλις η Ρωσία ελέγξει την θάλασσα στο υπογαστριό της, θα επιχειρείσει την κατάληψη των στενών, αλλά αυτό θα αποτελέσει θέμα της ανάλυσης του Κριμαϊκού Πολέμου.
Το συγκεκριμένο επεισόδιο της μάχης θεωρείται η τελευταία επέλεση ιππικού…έκτοτε ίσως να υπήρξε άλλη μία βλακώδης προσπάθεια ανάπτυξης του Ιππικού έναντι της Βέρμαχτ στην Πολωνία και μετά ανέλαβε τα σοβαρά καθήκοντα των επειδείξεων και της λίπανσης των βασιλικών κήπων σε διάφορα ανάκτορα.
Κατά καιρούς έχουν ειπωθεί διάφορα για την ανεπάρκεια του Ιππικού…
Το ιππικό, κατά πολλούς, δεν ήταν τίποτε άλλο απο ευφάνταστους στρατιωτικούς, που σουλατσάραν καμαρωτά πάνω κάτω στο πεδίο της μάχης κινδυνεύοντας και να σκοτωθούν και μη επιφέροντας κανένα αποτέλεσμα. Αυτό απεδείχθη πέραν των εφόδων του Στρατάρχη Νευί στο Βατερλώ και στην Μπαλακλάβα. Φυσικά ουδείς μπορεί να αμφιβάλει για την γενναιότητα αυτών των πολεμιστών…η αποτελεσματικότητά τους όμως, είναι άλλη υπόθεση.
ENG633 Presentation - The Charge Of the Light Brigade
englishatryerson
Ας πάμε στο επεισόδιο…
O διοικητής της βρετανικής στρατιάς λόρδος Pάγκλαν είχε αντιληφθεί ότι οι Pώσοι προσπαθούσαν να απομακρύνουν μερικά πυροβόλα που είχαν αποσπάσει από τους Aγγλους. Ευρισκόμενος ψηλότερα σε κάποιον λόφο επι της κοιλάδος, δεν είχε επαφή με τον υφισταμενό του λόρδο Λούκαν, έτσι έγραψε μια διαταγή σε ένα πρόχειρο χαρτί: «Tο ιππικό να αναπτυχθεί ταχύτατα στο μέτωπο με σκοπό να εμποδίσει τον εχθρό να μεταφέρει τα κανόνια».
Ο ίδιος έβλεπε τους Ρώσους να αποσύρουν κανόνια απο το μέτωπο στα δεξιά και εδώ ήταν που χτίστηκε η γκάφα, διότι τέτοια ήταν. Η διαταγή δόθηκε στον Λοχαγό Έντουαρντ Νόλαν ο οποίος και την μετέφερε στον Λούκαν.
Μη έχοντας οπτική επαφή με τους Ρώσους που προσπαθούσαν να απομακρύνουν τα αγγλικά κανόνια, ο Λούκαν ρώτησε σχετικά τον αξιωματικό που του μετέφερε τη διαταγή, λοχαγό Eντουαρντ Nόλαν. O Nόλαν, που απεχθανόταν τους «αριστοκράτες» προϊσταμένους του, έκανε μία αόριστη κίνηση με το χέρι προς την κατεύθυνση που θυμόταν ότι βρίσκονταν οι Pώσοι λέγοντας στον εμβρόντητο Λούκαν: «Eκεί, λόρδε, είναι ο εχθρός σας, εκεί είναι και τα κανόνια σας».
-Our fighting services - Evelyn_Wood.
Δυστυχώς προς την κατεύθυνση που έδειξε ο Λοχαγός, το μόνο που φαινόταν ήταν η πρώτη και σταθερή γραμμή των Ρώσων με πυροβολικό και οχυρώσεις. O Λούκαν μεταβίβασε τη διαταγή στο δικό του υφιστάμενο, λόρδο Kάρντιγκαν, ο οποίος διαμαρτυρήθηκε για το παράτολμο μίας τέτοιας επίθεσης. Oταν ο Λούκαν δήλωσε ότι πρόκειται για διαταγή του αρχηγού της στρατιάς, ο Kάρντιγκαν στωικά είπε στους άνδρες του να ετοιμαστούν για έφοδο.
Οι 600 ιππείς ετοιμάστηκαν και επιτέθηκαν εκεί που έβλεπαν δηλαδή καταπάνω στα ρωσικά κανόνια….
Η επίθεση ήταν καταιγιστική και ραγδαία με μανιώδη καλπασμό έτσι ώστε να δεχθούν όσο το δυνατόν λιγότερα πυρά όμως η κατάληξη ήταν τραγική… Χαρακτηριστικά ο Λοχαγός Νόλαν όταν αντελήφθη το λάθος άρχισε να καλπάζει πίσω απο την Ταξιαρχία φωνάζοντας για να τους προειδοποιήσει, ήταν όμως αργά και σκοτώθηκε και ο ίδιος φυσικά απο οβίδα.
Survivors
Ούτε 200 δεν σώθηκαν απο την έφοδο και οι περισσότεροι γυρίσαν πίσω πεζοί, ανάσα τους έδωσε μια μονάδα Γάλλων θωρακοφόρων που βλέποντας τι γίνεται έσπευσε να τους ενισχύσει.
Η έφοδος στα κανόνια ήταν η τελευταία ηρωική πράξη ενός σώματος που ξανά δεν χρησιμοποιήθηκε.
O Γάλλος στρατηγός Πιερ Mποσκ παρατήρησε για την έφοδο:
ήταν εκπληκτική, αλλά αυτό δεν είναι πόλεμος
Το περιστατικό περιγράφεται σε ταινία του 1968, δείτε τα τελευταία λεπτά της:
Movie:''The Charge Of The Light Brigade'', 1968.
john benson
Η μούσα μη δίνοντας έμφαση στην ηλιθιότητα των διοικητών, στάθηκε στην θυσία των νέων της ταξιαρχίας, ταινίες γυρίστηκαν αλλά και γράφτηκε και τραγούδι απο τους IRON MAIDEN:
Iron Maiden - The Trooper (Official Video)
Ακολουθούν οι στίχοι:
The Trooper
You’ll take my life, but I’ll take yours too.
You’ll fire your musket, but I’ll run you through.
So when you are waiting for the next attack
You’d better stand there’s no turning back.
The bugle sounds and the charge begins
But on this battlefield no one wins.
The smell of acrid smoke and horses breath
as I plunge on into certain death.
The horse he sweats, with fear we break to run.
The mighty roar of the Russian guns.
And as we race towards the human wall.
The screams of pain as my comrades fall.
We hurdle bodies that lay on the ground,
And the Russians fire another round.
We get so close near yet so far away,
We won’t live to fight another day.
We get so close near enough to fight.
When a Russian gets me in his sights.
He pulls the trigger and I feel the blow.
A burst of rounds take my horse below.
And as I lay there gazing at the sky,
My body’s numb and my troat is dry.
And as I lay forgotten, and alone.
Without a tear I draw my parting groan.
Και στα Ελληνικά:
Ο ιππέας
Θα πάρεις τη ζωή μου αλλά θα πάρω και εγώ τη δική σου!
Θα πυροβολήσεις με το μουσκέτο σου αλλά θα σε θερίσω!
Γι’ αυτό όταν περιμένεις για την επόμενη επίθεση
Καλύτερα να αμυνθείς, δεν υπάρχει γυρισμός!
Η σάλπιγγα ηχεί, η έφοδος αρχίζει
Αλλά σε αυτό το πεδίο της μάχης κανείς δε νικάει
Η μυρωδιά καυστικού καπνού και χνώτου των αλόγων
Καθώς βουτάμε προς τον βέβαιο θάνατο
Το άλογο, αυτό ιδρώνει από φόβο, ξεκινάμε να τρέχουμε
Η τρομερή βοή των ρωσικών όπλων
Κι καθώς τρέχουμε προς το ανθρώπινο τοίχος
Οι φωνές του πόνου καθώς πέφτουν οι σύντροφοι μου!
Υπερπηδάμε πτώματα που κείτονται στο έδαφος
Και οι Ρώσοι πυροβολούν κι άλλο γύρο
Φτάνουμε τόσο κοντά μα τόσο μακριά
Δε θα ζήσουμε να πολεμήσουμε άλλη μέρα!
Πλησιάζουμε τόσο πολύ, αρκετά κοντά για να παλέψουμε
Όταν ένας Ρώσος με σημαδεύει
Τραβάει τη σκανδάλη και αισθάνομαι το χτύπημα
Ένα ξέσπασμα από γύρους ρίχνουν το άλογο μου
Και καθώς κείτομαι εκεί ατενίζοντας τον ουρανό
Το σώμα μου είναι μουδιασμένο και ο λαιμός μου είναι στεγνός
Και καθώς κείτομαι ξεχασμένος και μόνος
Χωρίς δάκρυ αφήνω το επιθανάτιο βογκητό μου
By admin 11 Δεκεμβρίου 2015
http://www.polemosnet.com/index.php/2015/12/11/
i-epelasi-tis-elafras-taxiarchias-ke-to-telos-tis-video/
(13) Αlfred, Lord Tennyson - The Charge of the Light Brigade
- Poem animation
poetryreincarnations
The Charge of the Light Brigade
BY ALFRED, LORD TENNYSON
I
Half a league, half a league,
Half a league onward,
All in the valley of Death
Rode the six hundred.
“Forward, the Light Brigade!
Charge for the guns!” he said.
Into the valley of Death
Rode the six hundred.
II
“Forward, the Light Brigade!”
Was there a man dismayed?
Not though the soldier knew
Someone had blundered.
Theirs not to make reply,
Theirs not to reason why,
Theirs but to do and die.
Into the valley of Death
Rode the six hundred.
III
Cannon to right of them,
Cannon to left of them,
Cannon in front of them
Volleyed and thundered;
Stormed at with shot and shell,
Boldly they rode and well,
Into the jaws of Death,
Into the mouth of hell
Rode the six hundred.
IV
Flashed all their sabres bare,
Flashed as they turned in air
Sabring the gunners there,
Charging an army, while
All the world wondered.
Plunged in the battery-smoke
Right through the line they broke;
Cossack and Russian
Reeled from the sabre stroke
Shattered and sundered.
Then they rode back, but not
Not the six hundred.
V
Cannon to right of them,
Cannon to left of them,
Cannon behind them
Volleyed and thundered;
Stormed at with shot and shell,
While horse and hero fell.
They that had fought so well
Came through the jaws of Death,
Back from the mouth of hell,
All that was left of them,
Left of six hundred.
VI
When can their glory fade?
O the wild charge they made!
All the world wondered.
Honour the charge they made!
Honour the Light Brigade,
Noble six hundred!