Οι προκλήσεις του 2019 για την οικονομία και την χώρα - Ο σκόπελος των εκλογών και οι φόβοι για την ανάπτυξη.


Αντιμέτωπη με πληθώρα προκλήσεων θα βρεθεί το 2019 
η ελληνική οικονομία

Κρίσιμα ερωτήματα για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας, των φορολογουμένων, των πολιτών, των επιχειρήσεων αλλά και των πολιτικών δυνάμεων - λόγω των τριών εκλογικών αναμετρήσεων που έχει μπροστά της η χώρα - ζητούν απαντήσεις, οι οποίες θα πρέπει να δοθούν τη νέα χρονιά.

Ποια κυβέρνηση θα είναι στο τιμόνι της εξουσίας  τον επόμενο χρόνο;
 Θα επιτευχθούν οι στόχοι για ανάπτυξη 2,5% και πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2019; 
Η ελληνική δημοκρατία θα μπορέσει να δανειστεί φθηνά από τις αγορές; 
Η χώρα θα συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις για να μπορέσει να εισπράξει τα κέρδη της ΕΚΤ και των υπολοίπων τραπεζών του ευρωσυστήματος από τα ελληνικά ομόλογα; 
Τα capital controls θα εξαφανιστούν οριστικά από τον τραπεζικό χάρτη;  
Το αφορολόγητο όριο για μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες θα «κοπεί» ή η νέα κυβέρνηση που θα εκλεγεί θα κάνει την μεγάλη έκπληξη όπως συνέβη με τις συντάξεις; 
Ξένες επενδύσεις θα έχουμε; 
Οι δουλειές θα ανοίξουν ή οι άνεργοι θα συνεχίσουν να ζουν με τα επιδόματα;

Το γεγονός και μόνο ότι αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει οπωσδήποτε να απαντηθούν μέσα στη νέα χρονιά - με κορυφαίο να είναι το ερώτημα «για το ποιο κόμμα θα κερδίσει τις εκλογές του 2019;» - ένα είναι το συμπέρασμα: Ότι το 2019 δεν πρόκειται να βαρεθούμε…!

Αναλυτικότερα οι προκλήσεις του 2019 για την χώρα και την οικονομία είναι:

ΕΚΛΟΓΕΣ:  Το νέος έτος θα πραγματοποιηθούν τρεις εκλογικές αναμετρήσεις (ευρωεκλογές, δημοτικές, εθνικές εκλογές), οι οποίες θα δοκιμάσουν τις αντοχές της  ελληνικής οικονομίας. Τα καμπανάκια για τους κινδύνους που εγκυμονεί ο εκλογικός κύκλος έχουν χτυπήσει από νωρίς. Τελευταία, μάλιστα, υπήρξε ομοβροντία επί αυτού του θέματος από διάφορες εκθέσεις, εντός και εκτός ελληνικών συνόρων, που είδαν το φως της δημοσιότητας. Ο προβληματισμός ήταν κοινός και συνδεόταν με τον αυξημένο κίνδυνο χαλάρωσης της κρατικής μηχανής που θωρείται ένας από τους βασικούς λόγους που κάνει τις αγορές να ανησυχούν.

ΑΦΟΡΟΛΟΓΗΤΟ: Ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα για την κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εθνικές εκλογές θα είναι η απόσυρση της διάταξης για την περικοπή στο αφορολόγητο ποσό από 1ης Ιανουαρίου του 2020. Η μη εφαρμογή του μέτρου για την περικοπή των συντάξεων ήταν από τα πλέον εμβληματικά γεγονότα που συνέβησαν το 2018 με αποτέλεσμα ο πήχη να έχει ανέβει πολύ ψηλά. Η  κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχει δεχτεί τη μείωσή του αφορολογήτου από το ΔΝΤ ως βασικό δημοσιονομικό μέτρο για να ξεμπλοκάρει η δεύτερη αξιολόγηση. Εφόσον το μέτρο εφαρμοστεί η από το 2020 η επιβάρυνση θα είναι μεγάλη. Θα ανέλθει στα 650 ευρώ σε ετήσια βάση καθώς η έκπτωση φόρου ή διαφορετικά το έμμεσο αφορολόγητο μετά το «ψαλίδι» θα διαμορφωθεί  ως εξής:

• Για άγαμο φορολογούμενο η έκπτωση φόρου μειώνεται από τα 1.900 ευρώ σήμερα, σε 1.250 ευρώ και το έμμεσο αφορολόγητο όριο από 8.636 ευρώ σε 5.685 ευρώ

• Για φορολογούμενο με ένα παιδί, η έκπτωση φόρου από 1.950 ευρώ, θα υποχωρήσει σε 1.300 ευρώ και το αφορολόγητο όριο από 8.864 ευρώ σε 5.905 ευρώ

• Για οικογένεια με δύο παιδιά, η έκπτωση φόρου θα διαμορφωθεί σε 1.350 ευρώ από 2.000 σήμερα και το αφορολόγητο σε 6.135 ευρώ από 9.090 ευρώ

• Για φορολογούμενους με τρία παιδιά και άνω, η έκπτωση φόρου από 2.100 ευρώ θα μειωθεί σε 1.450 ευρώ και το έμμεσο αφορολόγητο θα διαμορφωθεί σε 6.595 ευρώ από 9.545 ευρώ. 

Το καθαρό ποσό για τα ταμεία εκτιμάται ότι θα φτάσει αν δεν ξεπεράσει το 1,8 δισ. ευρώ ή το 1% του ΑΕΠ.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Ο στόχος για ανάπτυξη 2,5% του ΑΕΠ το 2019 από 2,1% που είναι η εκτίμηση για το 2018 θεωρείται επίσης σημαντική πρόκληση για την χώρα που έχει πάνω από δέκα χρόνια να πιάσει αυτές τις ταχύτητες.  Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι η Ελλάδα θα αναπτυχθεί με ένα ρυθμό κοντά στο 2,3% ενώ ΟΟΣΑ και ΔΝΤ προβλέπουν ανάκαμψη 2,2% και 2,4% αντίστοιχα για το 2019. Η ανάπτυξη αποτελεί βαρόμετρο για την ανεργία η οποία εκτιμάται ότι το 2019 θα σημειώσει περαιτέρω πτώση στο 18,2% από 19,6% φέτος. Βέβαια αυτό συμβαίνει μόνο στα χαρτιά διότι οι αριθμοί διαφέρουν πολύ από την πραγματικότητα.

ΠΛΕΟΝΑΣΜΑΤΑ: Η πρόβλεψη για πλεόνασμα 3,6% του ΑΕΠ το 2019, οριακά πάνω από τον μνημονιακό στόχο του 3,5% του ΑΕΠ, διατηρεί την πίεση στα νοικοκυριά παρά τις ελαφρύνσεις ύψους 910 εκατ. ευρώ που ενεργοποιούνται από το νέο έτος. Τα περιθώρια για παροχές με βάση την πρόβλεψη για τον δημοσιονομικό χώρο του 2019, δηλαδή το υπερπλεόνασμα, ξεκινούν από τα 199 εκατ. ευρώ, έναντι 885 εκατ. ευρώ που διαμορφώθηκαν φέτος.

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ: Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έχουν αρχίσει ήδη να ενοχλούνται από τη μεταρρυθμιστική απραξία της ελληνικής πλευράς και αυτό το νόημα είχαν οι κίτρινες κάρτες που εκδόθηκαν μαζί με την πρώτη έκθεση μεταμνημονιακής αξιολόγησης. Ουδείς στο κτίριο της Κομισιόν αποκλείει το ενδεχόμενο να μην υπάρξουν συστάσεις προς την ελληνική πλευρά στο πρώτο Eurogroup του 2019 που θα πραγματοποιηθεί στις 21 Ιανουαρίου. Υπενθυμίζεται ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι συνδεδεμένες με την επιστροφή των κερδών από τα ANFA’s αλλά και με την ακύρωση του επιτοκιακού πέναλτι σε μέρος των δανείων που έλαβε η χώρα με το 2ο Μνημόνιο (συνολικό ετήσιο όφελος 1,5 δισ. ευρώ).

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ: Υπέρτατη πρόκληση θεωρείται ο στόχος για φτηνό δανεισμό το 2019. Οι αγορές παραμένουν νευρικές και η Ελλάδα περιμένει την κατάλληλη ευκαιρία όταν οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων υποχωρήσουν να προχωρήσει στην πρώτη μεταμνημονιακή έκδοση. Δεν βιάζεται διότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες το 2019 είναι μικρές, μόλις 11,74 δισ. ευρώ σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, ενώ έχει και το μαξιλάρι των 26,4 δισ. ευρώ που την προστατεύει και γι' αυτό δεν πιέζεται. Οι υποχρεώσεις για την κάλυψη ομολόγων ανέρχονται σε 8,778 δισ. και σε δάνεια 1,983 δισ. προς το ΔΝΤ, 324 εκατ. προς την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και 472,2 εκατ. ευρώ προς την ΕΚΤ. Με βάση το πρόγραμμα δανεισμού που ανακοίνωσε ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους για το υπάρχουν τρία διαφορετικά σενάρια νέων εκδόσεων. Με τους νέους τίτλους χρέους που θα εκδοθούν η χώρα θα επιχειρήσεις να αντλήσει ρευστότητα από 3 έως και 7 δις. από τις αγορές. Λεπτομέρειες αναφορικά με το χρόνο έκδοσης ή τις διάρκειες των νέων ομολόγων για προφανείς λόγους κρίθηκε σκόπιμο να μην δοθούν.  Συγκεκριμένα, το 2019 ο ΟΔΔΗΧ θα πρέπει να καλύψει χρηματοδοτικές ανάγκες ύψους 9,2 δις ευρώ. Οι λήξεις ομολόγων όπως προαναφέρθηκε ανέρχονται σε 11 δις ευρώ ενώ θα πρέπει να καλυφθούν και 5,6 δις ευρώ δαπάνες τόκων. Από το άθροισμα των 16,6 δις ευρώ, κεφάλαια 7,4 δις ευρώ θα προέλθουν από το πρωτογενές πλεόνασμα περιορίζοντας τις χρηματοδοτικές ανάγκες σε 9,2 δις ευρώ.

*Το πρώτο σενάριο του ΟΔΔΗΧ  προβλέπει την έκδοση νέων τίτλων αξίας 3 δις ευρώ, χρήση 5 δις ευρώ από το μαξιλάρι διαθεσίμων και 1,2 δις ευρώ από τα ANFA’s.

 *Το δεύτερο σενάριο  προβλέπει έκδοση νέων αξιόχρεων 5 δις ευρώ, χρήση 2,4 δις ευρώ από το μαξιλάρι διαθεσίμων με παράλληλη μείωση των εκδόσεων εντόκων γραμματίων κατά 800 εκατ. ευρώ. Παράλληλα προβλέπονται έσοδα αποκρατικοποιήσεων 1,4 δις ευρώ.

*Στο τρίτο σενάριο οι νέες εκδόσεις φτάνουν τα 7 δις ευρώ , οι εκδόσεις εντόκων γραμματίων περιορίζονται κατά 1,5 δις ευρώ, οι αποκρατικοποιήσεις εισφέρουν 1,4 δις ευρώ και χρήση κεφαλαίων μόλις  1,1 δις ευρώ από το μαξιλάρι.

ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ: Η εξόφληση μέρους των ακριβών δανείων που έχει η χώρα απέναντι στο ΔΝΤ, ήτοι 9,8 δισ., είναι σημαντική πρόκληση για την κυβέρνηση ώστε να μειώσει το κόστος εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους. Το δημόσιο χρέος εκτιμάται ότι θα κατέλθει στα 323,5 δισ. ευρώ ή 167,8% ως ποσοστό του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 12,6 ποσοστιαίες μονάδες έναντι του 2018. Φέτος, το δημόσιο χρέος εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί σε 335 δισ. ευρώ ή 180,4% του ΑΕΠ, έναντι 317,4 δισ. ευρώ ή 176,1% του ΑΕΠ το 2017.

CAPITAL CONTROLS: Η δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών στην οικονομία (επενδύσεις, αποκρατικοποιήσεις κ.ά.) που θα συμβάλουν στην περαιτέρω αύξηση των καταθέσεων είναι μια πρόκληση για το οικονομικό επιτελείο και τον προϋπολογισμό που θα επιτρέψουν την πλήρη άρση των capital controls. Ο προϋπολογισμός προσβλέπει σε καταθέσεις 137,4 δισ. ευρώ το 2019 από 132,8 δισ. ευρώ που είναι η εκτίμηση για το 2018.

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ: Χωρίς ξένες επενδύσεις ο στόχος για ανάπτυξη 2,5% το 2019 καθίσταται από τώρα έωλος. Στον προϋπολογισμό η πρόβλεψη για αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων είναι κατά 11,9% το 2019 όταν ο αντίστοιχος στόχος για το 2018 ήταν μόλις 0,8%... Επίσης, η καρατόμηση κονδυλίων ύψους 550 εκατ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του 2019 για να μπορέσουν να χρηματοδοτηθούν οι εξαγγελίες της Θεσσαλονίκης δεν είναι ό,τι καλύτερο για την ενυδάτωση της πραγματικής οικονομίας. Οι επενδυτικοί πόροι που θα διατεθούν το 2019 αναμένεται φτάσουν στα 6,750 δισ. ευρώ.

ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί την κυβέρνηση να βρίσκεται σε επαγρύπνηση σε περίπτωση που τα ανώτατα δικαστήρια ανατρέψουν μνημονιακές συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν στα έτη 2012, 2015 και 2016, όπως επίσης και στην περίπτωση που καταπέσουν οι μνημονιακοί νόμοι για την κατάργηση του 13ου και του 14ου μισθού στο Δημόσιο.

Μάριος Χριστοδούλου

25/12/2018