Οι καινοτομίες που θα φέρουν την επανάσταση στην ιατρική.


Η ιατρική όπως την γνωρίζουμε σήμερα, στο πολύ σύντομο μέλλον θα αλλάξει. Έχει μάλιστα ήδη να αλλάζει καθώς ακολουθεί τον ίδιο δρόμο που ακολουθεί η τεχνολογία. Πώς θα σας φαινόταν το κινητό σας τηλέφωνο να κάνει διάγνωση της ασθένειάς σας ή ένα εμφυτευμένο μικροτσίπ να παρακολουθεί τους δείκτες υγείας σας και να στέλενι αυτόματα δεδομένα στον προσωπικό σας γιατρό; Επιστημονική φαντασία ή φαντασία που γίνεται επιστήμη; 

Στο παραδοσιακό μοντέλο της ιατρικής, τα δεδομένα υγείας των ασθενών συλλεγόντουσαν μόνο περιοδικά, συνήθως σε κλινικές και αρχειοθετούνταν διασκορπισμένα ανάμεσα σε αμέτρητες καταγραφές. Σήμερα υπάρχει όμως μια πολύ καλύτερη επιλογή: η προσωποποιημένη τεχνολογία που μπορεί να παρακολουθεί και να καταγράφει δεδομένα για την υγεία μας. Μέσα στην τελευταία δεκαετία οι συσκευές και οι εφαρμογές παρακολούθησης της υγείας μας έχουν κάνει ένα τεράστιο άλμα. Τις περισσότερες φορές τις χρησιμοποιούμε για να καταγράψουμε τις επιδόσεις μας στο γυμναστήριο. Στο μέλλον, όμως, αυτές οι τεχνολογίες αναμένονται να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην πρόληψη ασθενειών, τη διάγνωση τους, αλλά και τη θεραπεία τους. Σκοπός των τεχνολόγων είναι να καταφέρουν να αναπτύξουν εφαρμογές που θα κάνουν μετρήσεις διαφόρων δεικτών της υγείας μας, να ανιχνεύουν αλλαγές που μπορεί να υποδηλώνουν μια αναπτυσσόμενη κατάσταση και αναμεταδίδουν τα δεδομένα των ασθενών απευθείας σε γιατρούς.

Τα ευέλικτα, ηλεκτρονικά ιατρικά τατουάζ και οι αυτοκόλλητοι αισθητήρες, που ήδη αναπτύσσονται στα εργαστήρια, θα μπορούν να κάνουν ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα, να μετρήσουν τον αναπνευστικό ρυθμό, να ελέγξουν το σάκχαρο του αίματος και να μεταδώσουν τα αποτελέσματα χωρίς προβλήματα μέσω Bluetooth. Την ίδια στιγμή τα ακουστικά που θα έχουν ενσωματωμένους αισθητήρες, όχι μόνο θα ενισχύουν τον ήχο αλλά θα μπορούν να παρακολουθούν τον καρδιακό ρυθμό και την κίνηση.  Από την άλλη, οι έξυπνοι φακοί επαφής του μέλλοντος θα έχουν ενσωματωμένους χιλιάδες βιοαισθητήρες και θα έχουν σχεδιαστεί για να εντοπίζουν πρώιμα σημάδια καρκίνου και άλλες αλλοιώσεις της όρασης. Οι φακοί που βρίσκονται τώρα σε εξέλιξη μπορεί κάποια μέρα να καταφέρουν να μετρούν και τις τιμές σακχάρου στο αίμα από τα δάκρυα μας.

Το μέλλον θα φέρει και εμφυτεύσιμες συσκευές. Έτσι ένα εξατομικευμένο τσιπ κάτω από το δέρμα μας θα μπορεί να κρατάει 24 ώρες το 24ωρο τα ιατρικά δεδομένα μας κι ένας υποδόριος αισθητήρας θα μπορεί να παρακολουθεί συνεχώς την χημεία του αίματος. Επίσης ρομποτικές νανοσυσκευές θα μπορούν να καταποθούν σε μορφή κάψουλας και να εκτελούν εργασίες στο γαστρεντερικό σύστημα μας, από την παροχή θεραπείας έως στην απομόνωση ξένων αντικειμένων που μπορεί να έχουν εισέλθει στον οργανισμό μας.

Την ίδια στιγμή ένα ειδικό έμπλαστρο στην κοιλιά μιας εγκύου θα μπορεί να ανιχνεύσει την κίνηση των μυών της μήτρας, ώστε να παρακολουθείται η πορεία της εγκυμοσύνης. Αργότερα, οι γονείς θα μπορούν να χρησιμοποιούν μια κάμερα που να καταγράφει την αναπνοή του βρέφους στην οθόνη και στέλνει μια ειδοποίηση εάν το μωρό σταματήσει να αναπνέει. Υπάρχει ακόμη και βοήθεια υψηλής τεχνολογίας με ακουστικά που θα παίζουν μουσική σε διαφορετικές κλίμακες και θα σαρώνουν τα εγκεφαλικά κύματα για να δουν αν λειτουργεί σωστά ο εγκέφαλος.

Κι αν δεν θέλουμε να έχουμε πάνω μας καμία ηλεκτρονική συσκευή; Οι μηχανικοί του MIT έχουν αναπτύξει ένα WiFi box, που μπορεί να καταγράψει ζωτικά σήματα και στοιχεία από τον ύπνο πολλών ατόμων στην ίδια κατοικία.

Τα νέα ψηφιακά εργαλεία που έχουμε στη διάθεση μας και που συνδυάζονται με τα αναλυτικά στοιχεία της τεχνητής νοημοσύνης θεωρείται βέβαιο ότι θα ενισχύσουν την ακρίβεια και την ταχύτητα των διαγνώσεων, ενισχύοντας την ανίχνευση ασθενειών σε πρώιμα στάδια και αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας. Πολύ πιθανόν θα βασίζονται απλά και μόνο στο smartphone μας.

Με μια εφαρμογή που θα λειτουργεί σαν ωτοσκόπιο, οι γονείς θα μπορούν να δουν τα αυτιά των παιδιών τους και να μοιραστούν την εικόνα με έναν παιδίατρο. Οι εφαρμογές και οι αισθητήρες θα μπορούν να επιτρέψουν σε ένα τηλέφωνο να κάνει ένα ηλεκτροκαρδιογραφήματα και να ελέγξει για τυχόν επικίνδυνες αρρυθμίες. Μέσω ενός μικροφώνου, το κατάλληλο λογισμικό θα μπορεί να ακούσει έναν βήχα και να αποφανθεί αν πρόκειται για πνευμονία. Για να βελτιωθεί η θεραπεία της υπέρτασης, αισθητήρες θα μετρούν συνεχώς την πίεση χωρίς να είναι απαραίτητη η χρήση πιεσόμετρου.

Οι νέες τεχνολογίες θα τεθούν όμως όχι μόνο στα χέρια των ασθενών αλλά και των γιατρών. Ο εντοπισμός μιας βακτηριακής ή ιογενούς λοίμωξης και τα προτεινόμενα φάρμακα για τη θεραπεία της, απαιτεί χρόνο και καλλιέργειες αίματος. Αλλά οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει βιοτσίπ, με το οποίο οι γιατροί θα μπορούν να κάνουν μια ολοκληρωμένη μικροβιακή σάρωση σε μερικές ώρες, χωρίς καλλιέργεια και το οποίο μπορεί να εντοπίσει μεταλλάξεις που κάνουν μερικά μικρόβια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. 

Η έκρηξη της έρευνας για την ανθρώπινη μικροβιοκοινότητα - τα τρισεκατομμύρια βακτήρια που ζουν δηλαδή στο σώμα κάθε ατόμου - ενθαρρύνει νέους τρόπους διάγνωσης και αυξάνει την κατανόηση των ασθενειών. Η γενετική ανάλυση θα μπορούσε να βοηθήσει να ξεκλειδώσουμε πολλά μυστικά του μικροβιακού τοπίου του εντέρου μας, που πιστεύεται ότι παίζουν ρόλο στον κίνδυνο και στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας, της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, των καρδιαγγειακών παθήσεων και ακόμη και των νευρολογικών παθήσεων. Πριν από μερικούς μήνες, οι επιστήμονες του Χάρβαρντ και του MIT βρήκαν έναν τρόπο για να προβλέψουν με μεγαλύτερη ακρίβεια την βαθμολογία κινδύνου ενός ατόμου για πέντε θανατηφόρες ασθένειες. Το πέτυχαν αυτό με την εξέταση των αλλαγών στο DNA σε 6,6 εκατομμύρια θέσεις στο ανθρώπινο γονιδίωμα και την εφαρμογή ενός περίπλοκου αλγορίθμου. Αλλά ακόμη και οι γενετικές εξετάσεις που αναλύουν μόνο τμήματα του γονιδιώματος μπορούν να παράσχουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την προδιάθεση για άνοια, νόσο του Parkinson, διαβήτη και άλλες καταστάσεις.

Στο μεταξύ, χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη, τα διαγνωστικά εργαλεία μπορούν να εκπαιδευτούν για να διαβάσουν δείγματα ιστών και ακτινολογικές εξετάσεις. Οι ερευνητές της Google έχουν ήδη μετατρέψει σε αλγόριθμους τις σαρώσεις αμφιβληστροειδούς χιλιάδων ασθενών, που αναγνωρίζουν πρότυπα και η τεχνολογία «έμαθε» να εντοπίζει πότε ο ασθενής έχει υψηλή αρτηριακή πίεση ή πότε διατρέχει αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις τα ψηφιακά εργαλεία παρήγαγαν πιο ακριβείς αναλύσεις από ότι οι παθολόγοι, οι δερματολόγοι ή οι ακτινολόγοι.

Στο εγγύς μέλλον, όλο και περισσότερο, η ιατρική φροντίδα θα παρέχεται με ένα μοντέλο που θα ενώνει τον πραγματικό με τον εικονικό κόσμο. Η πλειοψηφία των αλληλεπιδράσεων ασθενούς-γιατρού δεν απαιτεί φυσική εξέταση. Οι επισκέψεις στον γιατρό θα μπορέσουν να αντικατασταθούν με διαδικτυακές τηλεδιασκέψεις, ενώ οι εξετάσεις θα μπορούν να γίνονται online μέσω προσαρμοσμένων εφαρμογών. Ένας δερματολόγος της τηλεϊατρικής, για παράδειγμα, μπορεί να εξετάσει τη selfie που του έχετε στείλει και να σας παραπέμψει να ησυχάσετε ή να τον επισκεφθείτε για περαιτέρω εξετάσεις.

Η ενισχυμένη και η εικονική πραγματικότητα που αποτελούσαν μέχρι σήμερα πτυχές του gaming θα βρουν εφαρμογή και στις ιατρικές σχολές, τις κλινικές και το χειρουργείο. Οι νοσηλευτές και οι φοιτητές της ιατρικής θα μπορούν να μάθουν ανατομία και φυσιολογία σε τρισδιάστατα εικονικά όργανα. Στο μεταξύ θεραπείες εικονικής πραγματικότητας έχει αποδειχτεί ότι συμβάλουν στην καταπολέμηση του πόνου αλλά και ψυχικών νοσημάτων. Όσον αφορά τις επεμβάσεις, ένας χειρούργος μέσω μικροκαμερών 3D απεικόνισης θα μπορεί να δει στην οθόνη το σημείο στο οποίο εργάζεται ή να λαμβάνει την ανάλυση από μια βάση δεδομένων ακόμα και τη συμβουλή ενός συναδέλφου του σε πραγματικό χρόνο. Οι συμβατικές συνταγές στο μέλλον, θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από ένα ρομπότ, που θα ελέγχεται εξ' αποστάσεως από έναν πάροχο ή έναν αλγόριθμο για να εξασφαλίσει τις σωστές δόσεις στις κατάλληλες στιγμές.

Τα ρομπότ θα παίξουν κι αυτά τον ρόλο τους στον τομέα της ιατρικής. Σύντομα ρομπότ θα μπορούν αν εντοπίζουν την πιο κατάλληλη φλέβα για να σας πάρουν αίμα, ενώ σημαντική θα είναι η συμβολή τους στη μεταφορά των ασθενών, πράγμα που ταλαιπωρεί τις νοσοκόμες σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η τεχνολογική πρόοδος θα φέρει σίγουρα μια επανάσταση στην υγεία. Το θέμα είναι όμως να γίνει προσβάσιμη από όλους κι όχι από μία μικρή ελίτ. Το 2016 εκτιμάται ότι 3,6 εκατομμύρια άνθρωποι στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος έχασαν τη ζωή τους επειδή δεν είχαν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη. Και ακόμη περισσότεροι άνθρωποι σε αυτές τις χώρες - περίπου 5 εκατομμύρια - έχασαν τη ζωή τους επειδή είχαν κακή ποιότητα φροντίδας.

Μπορούμε να το αλλάξουμε αυτό, ξεκινώντας από σήμερα να μοιράζουμε ελεύθερα τον πλούτο των νέων ιατρικών τεχνολογιών.

19/12/2018