Τι φέρνει το 2019 στην ελληνική οικονομία.
Σκίτσο του ΠΑΝΟΥ
Το 2018 αποτέλεσε σημαντικό έτος για την ελληνική οικονομία. Ολοκληρώθηκε το τρίτο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής που συνοδεύθηκε με συγκεκριμένα μέτρα, έστω και ανεπαρκή, ελαφρύνσεως των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας σε ορίζοντα δεκαετίας. Παράλληλα, η οικονομική ανάκαμψη ενισχύθηκε σε σχέση με το 2017, παρά την ανεξήγητη, για οικονομικούς λόγους, υπέρβαση του στόχου για το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα για ένα ακόμη έτος.
Η δημιουργία υπερπλεονασμάτων στηρίχθηκε στη φορολόγηση συγκεκριμένων κατηγοριών του πληθυσμού (κυρίως σε όσους τολμούν να δηλώσουν ετήσιο εισόδημα πάνω από 15.000 ευρώ και σε όσους είναι ιδιοκτήτες ενός διαμερίσματος 3ου ορόφου, 15ετίας και επιφάνειας 120 τ.μ. σε μια περιοχή με τιμή ζώνης 1.500 ευρώ), αλλά και στη υστέρηση της προγραμματισμένης δαπάνης των δημοσίων επενδύσεων.
Η αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας συνέβαλε στην περαιτέρω αποκλιμάκωση του ποσοστού ανεργίας, (με αυξημένη συμμετοχή της μερικής και πρόσκαιρης απασχόλησης κάτι που φαίνεται ότι πλέον έχει σταθεροποιηθεί στην ελληνική οικονομία), αλλά και στη γενική ανάκαμψη σχεδόν του συνόλου των οικονομικών κλάδων. Η επέκταση της απασχόλησης συμβαδίζει με ανάλογη αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος.
Οι ονομαστικοί μισθοί αυξάνονται, grosso modo, όσο και η παραγωγικότητα της εργασίας, χωρίς να επιβαρύνεται η ανταγωνιστικότητα (ως προς τις τιμές) της οικονομίας. Όμως, πρόκειται για μια από τις χαμηλότερες αυξήσεις της παραγωγικότητας τα τελευταία έτη μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Το γεγονός αυτό χρειάζεται να ληφθεί υπόψη από την ελληνική επιχειρηματική τάξη, η οποία φέρει και την κύρια ευθύνη για την υστέρηση της ανανέωσης και της επέκτασης του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού. Η παραγωγικότητα επί της ουσίας είναι το παν για μια οικονομία.
Τέλος, το αναπτυξιακό πρότυπο του 2018, όπως διαφαίνεται με βάση την ανάλυση των συνιστωσών του ΑΕΠ, στηρίζεται και πάλι στην ιδιωτική κατανάλωση και στις τουριστικές εισπράξεις. Η επενδυτική δαπάνη παραμένει υποτονική. Συνεπώς το παραγωγικό υπόδειγμα συνεχίζει να παραμένει σχεδόν όμοιο με αυτό πριν την κρίση.
Η υψηλή υπερχρέωση των ελληνικών νοικοκυριών και η αδυναμία του τραπεζικού συστήματος (με τη συμπερίληψη των μη αποτελεσματικών δανείων) να τροφοδοτήσει με την απαιτούμενη ρευστότητα την οικονομία, αποτελούν ακόμη δύο πολύ δύσκολα προβλήματα που κληροδότησε το 2018.
Επίσης οι αποδόσεις, των ελληνικών κρατικών τίτλων εξακολουθούν να βρίσκονται σε σχετικά υψηλό επίπεδο, γεγονός που καθιστά δυσχερή τον εξωτερικό δανεισμό, ο οποίος κρίνεται απαραίτητος για την αναχρηματοδότηση των αναγκών της χώρας το προσεχές έτος.
Οι προκλήσεις για την ελληνική οικονομία το 2019 είναι πολλές. Θα επιχειρήσουμε να αναλύσουμε τις πιο σημαντικές.
Ευμετάβλητο διεθνές οικονομικό περιβάλλον
Πρώτον, το διεθνές οικονομικό περιβάλλον έχει γίνει λιγότερο ευνοϊκό και πιο ευμετάβλητο. Συγκεκριμένα, η παγκόσμια ζήτηση ενδέχεται να περιορισθεί καθώς υπάρχουν ενδείξεις εξασθενήσεως του αναπτυξιακού ρυθμού σε Κίνα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ευρωζώνη και ΗΠΑ. Η εμπορική διαμάχη ΗΠΑ-Κίνας αποτελεί μέρος των γεωπολιτικών εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών, οι οποίες καθορίζουν παγκοσμίως το γενικό πλαίσιο των συγκρούσεων και του καταμερισμού ισχύος.
Ο περιορισμός του διεθνούς εμπορίου θα είναι μια εκ των αρνητικών συνεπειών της εν εξελίξει σύγκρουσης. Το ενδεχόμενο της αποχωρήσεως του Ηνωμένου Βασιλείου (Brexit) από την ΕΕ, χωρίς συγκεκριμένο πλαίσιο συμφωνίας, θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τις εμπορικές ροές. Επίσης, να αποδυναμώσει το διαθέσιμο εισόδημα των Βρετανών τουριστών, λόγω εξασθένησης της στερλίνας, και να μειώσει τους διαθέσιμους κοινοτικούς πόρους για την Ελλάδα.
Η κατάσταση στην Ιταλία επηρεάζει σημαντικά το κόστος δανεισμού της χώρας μας σε μία περίοδο μάλιστα που το πρόγραμμα πιστωτικής επέκτασης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα έχει απενεργοποιηθεί. Θα πρέπει να συνυπολογισθεί και το επιβαρυμένο πολιτικό κλίμα στη Γαλλία και η υψηλή δημοτικότητα των αντιευρωπαϊκών πολιτικών σχημάτων, στον βαθμό που θα αποτυπωθεί στο αποτέλεσμα των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Οι παράγοντες αυτοί μπορούν να επιτείνουν την αβεβαιότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές, να διατηρήσουν υψηλά τα μακροχρόνια επιτόκια και κατά συνέπεια να καταστήσουν πιο δυσχερή την προσφυγή της Ελλάδας στις αγορές. Παράλληλα, ενδέχεται να επιτείνουν το πρόβλημα της απουσίας ενιαίας πολιτικής γραμμής σε καίρια ζητήματα της ΕΕ που σχετίζονται με τη χώρα μας (προϋπολογισμός, γεωργική πολιτική, εμβάθυνση Ευρωζώνης, μεταναστευτικό).
Δεύτερον, το 2019 είναι μια χρονιά που θα σημαδευτεί τουλάχιστον από τρεις εκλογικές αναμετρήσεις (εθνικές, ευρωπαϊκές, τοπικές). Ενδεχομένως να έχουμε και μια εθνική εκλογική αναμέτρηση στις αρχές του 2020, εάν η Βουλή δεν καταστεί δυνατόν να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ο εκλογικός κύκλος είναι σημαντικός παράγοντας στη διαμόρφωση του οικονομικού κλίματος. Ο επιχειρηματικός κόσμος, αλλά και τα νοικοκυριά, ενδεχομένως, να μεταθέσουν επενδυτικές ή καταναλωτικές δαπάνες στο μέλλον. Συνεπώς, η επικρατούσα αβεβαιότητα, επηρεάζει την οικονομική συμπεριφορά των ατόμων, που συνήθως αποτυπώνεται σε μια πιο συγκρατημένη επενδυτική και καταναλωτική δαπάνη.
Αρωγή της δημοσιονομικής πολιτικής
Τρίτον, η μακροχρόνια διατήρηση της επενδυτικής δαπάνης στα έτη εφαρμογής του μνημονιακού προγράμματος σε επίπεδο χαμηλότερο από το ύψος των αποσβέσεων, εξασθένισε το απόθεμα του παραγωγικού κεφαλαίου της χώρας τόσο σε όρους αξίας όσο και μη ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογικών καινοτομιών που έλαβαν πρόσφατα χώρα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η παραγωγικότητα της εργασίας είτε να φθίνει είτε να παραμένει υποτονική.
Το 2018 δεν φάνηκε μία δυναμική ανάσχεσης των τάσεων αποεπένδυσης. Η ελληνική οικονομία στο νέο έτος βρίσκεται αντιμέτωπη με αυτή τη σημαντική πρόκληση. Η ελληνική πραγματικότητα (μεγάλος αριθμός μικρών και ευέλικτων επιχειρήσεων) δείχνει τον τρόπο αντιμετώπισης αυτού του θέματος.
Τέταρτον, η κάλυψη του προαναφερθέντος επενδυτικού κενού χρειάζεται, πρωταρχικά, την αρωγή της δημοσιονομικής πολιτικής. Απαιτείται η διαμόρφωση ενός φιλικότερου προς την ανάπτυξη μίγματος πολιτικής εντός του στενού πλαισίου που θέτει ο στόχος για την επίτευξη υψηλού δημοσιονομικού πρωτογενούς πλεονάσματος. Τούτο σημαίνει ότι χρειάζεται αφενός η πλήρης υλοποίηση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, αφετέρου η μείωση των φορολογικών συντελεστών στο κεφάλαιο και την εργασία.
Τα επεκτατικά μέτρα που έχουν προβλεφθεί για το 2019, όπως η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών αγροτών και ελευθέρων επαγγελματιών και η σταδιακή μείωση του συντελεστή των επιχειρηματικών κερδών, είναι στη σωστή κατεύθυνση. Από την άλλη πλευρά, η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να κινηθεί με τρόπο, ώστε να μην τεθεί εκ νέου σε αμφισβήτηση από τις διεθνείς αγορές το αξιόχρεο του ελληνικού κράτους.
Σημειώνεται, εν προκειμένω, ότι με τα μέτρα που ελήφθησαν για το 2019, σε συνδυασμό με την κατάργηση του μέτρου της περικοπής των συντάξεων, φαίνεται να έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια δημοσιονομικής υπεραπόδοσης, πέραν δηλαδή της επίτευξης του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.
Ο Κώστας Μελάς διδάσκει oικονομικά στο Πάντειο πανεπιστήμιο. Είναι συγγραφέας των κάτωθι βιβλίων: Το Ανυπόφορο Βουητό του Κενού (με Γιάννη Παπαμιχαήλ, 2017), Αργεντινή- Ελλάδα (2015), 5 Οικουμενικοί Έλληνες Στοχαστές (συλλογικό 2014), Η Ατελέσφορη Επιστήμη (2013), Μικρά Μαθήματα για την Ελληνική Οικονομία (2013), Μετά τον Ερντογάν τι; (με Σταύρος Λυγερό, 2013), Οι Σύγχρονες Κρίσεις του Παγκόσμιου Χρηματοπιστωτικού Συστήματος (2011), Η Σαστισμένη Ευρώπη (2009), Πλανόγραμμα (2009), Νεοσυντηρητικοί (2007), Παγκοσμιοποίηση και Πολυεθνικές Επιχειρήσεις (με Γιάννη Πολλάλη 2005), Ζητήματα Θεωριών Παραγωγής (2005), Περιδιαβαίνοντας σε ζητήματα της Μακροοικονομικής Θεωρίας, Αγορά Συναλλάγματος και Ιδιωτικοποίηση του Κινδύνου (2003), Εισαγωγή στην Τραπεζική Χρηματοοικονομική Διοικητική (2002 και 2009), Αρχές Νομισματικής Θεωρίας και Πολιτικής (με Κώστα Καρφάκη και Θεοφάνη Μπένο 2000), Διεθνής Τραπεζική στην Αλλαγή του Αιώνα (με Φιλομήλα Χρηστίδου, 1999), Παγκοσμιοποίηση (1999).
2 Ιανουαρίου 2019
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Σκίτσο του Β.ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Γιατί σπρώχνει την Ελλάδα εκτός ευρώ η ΕΚΤ;
Μετά τη χρεοκοπία του 2010 είναι αδιαμφισβήτητο ότι η ελληνική κοινωνία προστατεύθηκε από τις χειρότερες επιπτώσεις μιας χρεοκοπίας χάρη στη βοήθεια που έλαβε η χώρα, με τη μετατροπή του μεγαλύτερου ποσοστού των ελληνικών ομολόγων τα οποία βρίσκονταν κατά τη συντριπτική πλειοψηφία τους σε χέρια ευρωπαϊκών τραπεζών, σε διακρατικό χρέος με χαμηλό επιτόκιο. Όσο χρέος δεν μετατράπηκε σε διακρατικά δάνεια κουρεύτηκε με τη βοήθεια των Ευρωπαίων εταίρων μας στο μεγαλύτερο κούρεμα χρέους μεταπολεμικά, το PSI, το οποίο ουσιαστικά μηδένισε την αξία των τραπεζών της Ελλάδας και δημιούργησε μια τρύπα 38 δισ. την οποία βούλωσε ο Έλληνας φορολογούμενος αναλαμβάνοντας ισόποσο νέο χρέος μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ).
Ταυτόχρονα όμως η ελληνική οικονομία υπό την επιτροπεία των εταίρων δανειστών μας μετατράπηκε στην πιο δυσλειτουργική, υπερφορολογημένη, οικονομικά ανελεύθερη και αφιλόξενη οικονομία της ευρωζώνης, της Ευρώπης και ίσως του ελεύθερου κόσμου, για επενδυτές και εργαζόμενους.
Αυτό δεν ήταν μόνο το αποτέλεσμα κάποιας σειράς λαθών από τους Έλληνες πολιτικούς, αλλά και των λανθασμένων επιλογών των εταίρων μας σε ό,τι αφορά την επιτροπεία της οικονομίας μας, οι οποίοι με άστοχες απαιτήσεις πολλαπλών μεταρρυθμίσεων ήσσονος σημασίας, κατάπιαν την κάμηλο της μη εφαρμογής των ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων που θα επέτρεπαν την υγιή ανάπτυξη της οικονομίας μας με αντάλλαγμα την παραχώρηση του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων του Ελληνικού Δημοσίου για έναν αιώνα από την κυβέρνηση Τσίπρα.
Κάποιος δύσπιστος ίσως μάλιστα να έλεγε ότι η Ελλάδα αποτέλεσε πεδίο δοκιμών ακραίων και μη-δοκιμασμένων πολιτικών λύσεων, όπως το απαγορευτικό έκδοσης νέων Τραπεζικών Αδειών από το 2009 ως σήμερα, όπως οι αναιμικές ανακεφαλαιοποιήσεις των 4 συστημικών ελληνικών τραπεζών ίσα να καλύψουν τις τρύπες τους από τα κόκκινα δάνεια αλλά όχι και να μπορούν να χρηματοδοτήσουν την ελληνική οικονομία, και χειρότερο όλων η επιβολή ενός εκδικητικού για τον ελληνικό λαό και την ελληνική οικονομία στόχου πρωτογενούς πλεονάσματος ως το 2060, το οποίο πάλι κατάφεραν να υπογραφεί εκ μέρους της Ελλάδας από τους άσχετους του επιτελείου Τσίπρα-Καμμένου και να διασφαλίσει ότι η ελληνική οικονομία θα τρώει από τις σάρκες της ως το 2060.
Ουσιαστικά υπεύθυνη για το νεκροζωντανό τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα, το οποίο εμποδίζει την ανάπτυξη, είναι κυρίως η ΕΚΤ ως επί της ουσίας υπεύθυνη για να διασφαλίζει την εύρυθμη και ασφαλή λειτουργία των τραπεζικών συστημάτων των χωρών μελών της ευρωζώνης, η οποία όμως έχει θέσει την Ελλάδα εκτός της μεγαλύτερης ποσοτικής χαλάρωσης στην Ευρώπη και έχει αρνηθεί τη δημιουργία των λεγόμενων "Bad Banks” που επέτρεψε στην Ιρλανδία, την Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία να φτιάξουν, συμμετέχοντας μάλιστα στην Ποσοτική Χαλάρωση των €2,5 τρισεκατομμυρίων!!!
Δείτε το οξύμωρο: η Τράπεζα της Ελλάδας ως συμμέτοχος της ΕΚΤ κατά 2,03% έχει εγγυηθεί το 2% της ευρωπαϊκής ποσοτικής χαλάρωσης, δηλαδή €50 δισ. στα €2.500.000.000.000 (2,5 ΤΡΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΕΥΡΩ), αλλά η Ελλάδα έχει λάβει €0 από αυτά τα χρήματα που της αναλογούν, και τα οποία βοηθούν την οικονομία μέσω της παροχής ρευστότητας στις τράπεζες κάθε χώρας για να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξή της.
Στην Ελλάδα δηλαδή η ΕΚΤ, συμμετέχοντας στον εκβιασμό της δέσμευσης για 3,5% πλεόνασμα ως το 2022 και 2,2% ως το 2060, εξωθεί σε απομύζηση των Ελλήνων με φόρους πέρα και άνω κάθε φοροδοτικής ικανότητάς μας ως κοινωνία εν γνώσει της, ενώ στερεί από την Ελλάδα την αυξημένη χρηματοδότηση της οικονομίας που έδωσε στις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης με το QE (και μάλιστα με €50 δισ. δικά μας λεφτά που αν έμπαιναν στην οικονομία μας θα είχαμε βγει από την κρίση) και κάνει τα στραβά μάτια στο γεγονός ότι σοβαρές χώρες όπως η Ιταλία και η Γαλλία βγαίνουν από μια οικονομική κρίση όχι με πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% αλλά με έλλειμμα -2% και μάλιστα με τις ευλογίες της ΕΚΤ και της Κομισιόν!
Εδώ μάλιστα η ΕΚΤ επιδόθηκε σε ασκήσεις επιβολής των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας για χρέη προς το δημόσιο και τα ταμεία, και 6 εκατομμυρίων κατασχέσεων λογαριασμών ιδιωτών στην τελευταία τριετία, κυρίως του ιδιωτικού τομέα φυσικά. Αυτές οι κατασχέσεις πραγματοποιούνται χωρίς την τήρηση των ελληνικών νόμων για γραπτή ενημέρωση των κατόχων των επαπειλούμενων κατασχέσεων ώστε να αμυνθούν νομικά με ανακοπή ή και ακύρωση ως προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα και οι ελληνικοί νόμοι! Αυτό αποδείχθηκε και σε πρόσφατη απόφαση του δικαστηρίου των Τρικάλων μετά τη γνωστή φυσικά καθυστέρηση ετών που στο μεταξύ κατέστρεψε οικονομικά ολοσχερώς τον ενάγοντα πολίτη, και χωρίς να επιφέρει καμία ποινή ή έστω ισόποσο πρόστιμο και ολιγοετή φυλάκιση στον δημόσιο υπάλληλο που καταπάτησε τα δικαιώματα του φορολογούμενου πολίτη. Άλλωστε δεν θα μας έφταναν οι φυλακές αν ήταν να βάλουμε φυλακή κάθε δημόσιο υπάλληλο που καταπατά τα συνταγματικά δικαιώματα Ελλήνων πολιτών!
Με την ευλογία της ΕΚΤ και της Τρόικας όλα τα παραπάνω φυσικά...
Κάποιοι μας εξωθούν συνειδητά και με σχέδιο σε οικειοθελή έξοδο από την ευρωζώνη (δεν υπάρχει διαδικασία να μας πετάξουν έξω με δική τους απόφαση), μετατρέποντας την οικονομία μας σε κρανίου τόπο, με την επιβολή αντιδημοκρατικών και αντισυνταγματικών οικονομικών και φορολογικών μέτρων, ώσπου να μην αντέχουμε ως κοινωνία να παραμείνουμε άλλο και να βγούμε από μόνοι μας από την ευρωζώνη.
Ή παίζουν παιχνίδια υπομονής στην πλάτη ενός λαού που έχει αιμοδοτήσει την ελευθερία και τη δημοκρατία όσο λίγοι άλλοι λαοί, για να δουν πόσο μπορεί να μας εξευτελίσει ως λαό μια "περήφανη αριστερή κυβέρνηση”.
Από χαζομάρα και κατά λάθος δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι το κάνουν.
Καλό είναι σε οποιαδήποτε περίπτωση από τις παραπάνω, να αρχίσει να το αντιλαμβάνεται και ο μέσος Έλληνας φορολογούμενος.
Του Άγη Βερούτη
31/12/2018
Ακολουθήστε τον Άγη Βερούτη στο Facebook: https://www.facebook.com/a.veroutis,
στο twitter: @Agissilaos ή στείλτε μήνυμα στο agissilaos@gmail.com
Σκίτσο του Π.ΖΕΡΒΟΥ
Σκίτσο του Κ. Γρηγοριάδη
Οι απόψεις, που δημοσιεύονται στα εκάστοτε- αποκλειστικά χάριν ενημέρωσης και προβληματισμού-αναρτώμενα άρθρα (ή κάθε είδους κείμενα) του ιστολογίου μου, εκφράζουν αποκλειστικά και μόνο τους αρθρογράφους που επώνυμα τις διατυπώνουν. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν αποκλειστικά και μόνο στους δημιουργούς των κειμένων, εικόνων κλπ και των ιστολογίων που αναφέρονται.
Οι ''υπογραμμίσεις'' -χρώμα,μέγεθος γραμματοσειράς και οι εικονογραφήσεις-με εικόνες από το World Wide Web-στις αναρτήσεις γίνονται με ευθύνη του blogger. Στο αρχικό πρωτότυπο κείμενο παραπέμπεστε μέσω των επισυναπτόμενων ενεργών συνδέσμων.