Οι αγορές, μέσα από τον κινηματογράφο.


Είναι γνωστό τοις πάσιν, πως η πείρα και η εμπειρία είναι δύσκολο να μεταδοθούν. Επίσης είναι γνωστό πως αν κάποιος δεν έχει προσωπική εμπειρία, δεν μπορεί να αντιληφθεί κάποια πράγματα. Εξάλλου, είναι γνωστό, πως η έξυπνοι άνθρωποι μαθαίνουν από τις εμπειρίες και τα λάθη των άλλων. Όλα τα ανωτέρω βρίσκουν ιδιαίτερη εφαρμογή στον χώρο των κεφαλαιαγορών, διότι κάθε γενιά επενδυτών έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, τα δικά της βιώματα και το παρελθόν το θεωρεί σαν κάτι πολύ μακρινό, κάτι πολύ παλαιό, το οποίο δύσκολα επαναλαμβάνεται.

Υπάρχουν εκατοντάδες βιβλία και άρθρα που παρουσιάζουν αναλυτικά και με απόλυτα τεχνικούς όρους κάποιες χαρακτηριστικές χρηματιστηριακές ιστορίες, κάποιες τακτικά επαναλαμβανόμενες πρακτικές των αγορών και κάποιες κλασικές συμπεριφορές των επενδυτών. Οι επενδυτές, ανεξάρτητα των συνθηκών των αγορών, των προϊόντων που επιλέγουν και των συγκυριών, ακολουθούν πάντα συγκεκριμένα πρότυπα συμπεριφορών, αυτά που ονομάζουμε «patterns».

Αν θέλετε τη γνώμη μου, για να προσεγγίσει ένας επενδυτής το τι είναι και πώς λειτουργούν οι αγορές, καλό θα είναι να δει στο Netflix ή σε οποιοδήποτε νόμιμο διαδικτυακό δίαυλο ταινίες που παρουσιάζουν συμπεριφορές, αλλά και γεγονότα των κεφαλαιαγορών. Ταινίες που παρουσιάζουν τον ενθουσιασμό, τον παραλογισμό, τον επαγγελματισμό, το χρηματιστηριακό έγκλημα, την απληστία, την εσωτερική πληροφόρηση, τον εκμαυλισμό, τον φόβο, την επιτυχία, αλλά και την καταστροφή.

Κατ’ εμέ, πέντε είναι οι ταινίες που θα έπρεπε να παρακολουθήσει ο υποψήφιος αλλά και ο ενεργός επενδυτής, για να κατανοήσει τους κύκλους, τις τάσεις και τα γεγονότα που είναι καλά κρυμμένα πίσω από τους τίτλους των εφημερίδων και των ιστοσελίδων, πίσω από τις χρηματιστηριακές αναλύσεις και τις χρηματοοικονομικές εκτιμήσεις. Οι ταινίες αυτές είναι: «Too Big to Fail» (2011), «Margin Call» (2011), «Wall Street» (1987), «The China Hustle» (2017) και «Big Short» (2015). Είναι ταινίες που καταγράφουν την πραγματικότητα, δίχως το παραμικρό στοιχείο υπερβολής.

«Too Big to Fail» (2011)

H έκφραση «too big to fail» υιοθετήθηκε από τον Στιούαρτ Μακ Κίνεϊ στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, το 1984 όταν η Federal Deposit Insurance Corporation επενέβη για να διασώσει την Continental Illinois. Ουσιαστικά σημαίνει πως όταν ένας μεγάλος χρηματοοικονομικός οργανισμός, με σημαντική και συστημική έκθεση, αντιμετωπίζει προβλήματα που θα έχουν επιπτώσεις σε όλο το σύστημα, τότε θα πρέπει να διασώζεται από το κράτος.

Η ταινία είναι ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, που εξιστορεί τα κρυφά γεγονότα που εξελίχθηκαν στις αγορές των ΗΠΑ, από τον Μάρτιο μέχρι τον Οκτώβριο του 2008 και οδήγησαν στην κατάρρευση της Lehman Brothers και στη μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση που ακολούθησε. Η ταινία ακολουθεί την προσπάθεια του Ρίτσαρντ Φουλντ να διασώσει τη Lehman Brothers.

Παρουσιάζει συζητήσεις και συναντήσεις του υπουργού Οικονομικών Χανκ Πόλσον, του προέδρου της Fed, Μπεν Μπερνάκι, και του προέδρου της Fed της Νέας Υόρκης με σημαντικούς επενδυτές όπως ο Πόλσον και ο Γουόρεν Μπάφετ. Αποκαλύπτει το τι διαδραματίστηκε πίσω από τις κλειστές πόρτες των γραφείων της Γουόλ Στριτ, με τους Κορεάτες επενδυτές, τον Λόιντ Μπρακφέιν της Goldman Sachs, τον Τζέιμι Ντίμον της JP Morgan Chase και τον Τζον Μακ της Morgan Stanley. Παρουσιάζει επίσης τον τρόπο που η Bank of America έσωσε μέσω εξαγοράς τη Merrill Lynch και πώς η Κεντρική Τράπεζα της Αγγλίας απέτρεψε την Barclays από το να εξαγοράσει και να διασώσει τη Lehman Brothers.

«Margin Call» (2011)

H ταινία παρουσιάζει ένα 24ωρο σε μια μεγάλη επενδυτική τράπεζα της Γουόλ Στριτ, κατά τη διάρκεια του πρώιμου σταδίου της κρίσης 2007-2008. Η εταιρεία απολύει τον διευθυντή του risk management και το ίδιο βράδυ γίνεται αντιληπτό πως αν οι αγορές υποχωρήσουν κατά -25%, τότε η τράπεζα θα απολέσει το σύνολο των κεφαλαίων της και θα πτωχεύσει. Και τούτο διότι θα «χτυπούσε το margin» της μόχλευσης, που πολλαπλασίαζε γεωμετρικά τον κίνδυνο της τράπεζας.

Η τράπεζα αποφασίζει να ρευστοποιήσει όλες τις θέσεις της, πωλώντας τες σε πελάτες και συνεργάτες της, πείθοντας τους χρηματιστές της να παραβούν κάθε κώδικα δεοντολογίας προσφέροντάς τους μυθικές αμοιβές, καθώς ύστερα από αυτή τη μεθόδευση δεν θα μπορούσαν πλέον να εργασθούν στη Γουόλ Στριτ, καθώς θα είχαν διαρραγεί όλοι οι κώδικες εμπιστοσύνης και επαγγελματισμού. Στην ταινία παρουσιάζονται οι εσωτερικές συγκρούσεις εντός της τραπέζης, η παράνομη μεθόδευση, η ταχύτητα εκτέλεσης της απόφασης και η διάσωση της εταιρείας, εις βάρος των πελατών και των συνεργατών της τράπεζας.

«Wall Street» (1987)

Ίσως η πλέον κλασική χρηματιστηριακή ταινία που αναφέρεται στη Γουόλ Στριτ του 1980, όταν ο «μυθικός» Γκόρντον Γκέκο χρησιμοποιεί τη φιλοδοξία και την απληστία ενός broker για να φτάσει στον στόχο του. Αυτός είναι να συγκεντρώνει εσωτερικές πληροφορίες και να τις χρησιμοποιεί προς ίδιον όφελος. Ο broker αντιμετωπίζει ένα μεγάλο ηθικό δίλημμα, καθώς ο άνθρωπος που του έδωσε την εσωτερική πληροφόρηση είναι ο πατέρας του.

Η ταινία παρακολουθεί την άνοδο και την πτώση του broker, το στήσιμο των χρηματιστηριακών κινήσεων και την ανηθικότητα όσων χρησιμοποιούν και εκμεταλλεύονται την εσωτερική πληροφόρηση. Και φυσικά στο τέλος δείχνει ότι η έξοδος γράφει τις λέξεις «καταδίκη» και «φυλάκιση».

«The China Hustle» (2018)

Το επιχειρηματικό περιοδικό «Forbes» χαρακτήρισε την ταινία ως τη σημαντικότερη του 2018. Είναι ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ που περιγράφει τη μεγάλη απάτη που αφορούσε στην είσοδο μικρών κινεζικών εταιρειών στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης από το 2008 μέχρι το 2016 μέσω του «reverse merger», δηλαδή της αντίστροφης συγχώνευσης της κινεζικής εταιρείας με μια εταιρεία-κέλυφος του χρηματιστηρίου.

Στην ταινία, επενδυτικοί τραπεζίτες, χρηματιστές, θύματα της απάτης και εμπλεκόμενοι που αποκάλυψαν την απάτη, παρουσιάζουν τον τρόπο που στήθηκε και εκτελέστηκε αυτή η απάτη, κατά τη διάρκεια της οποίας πωλήθηκαν στο επενδυτικό κοινό των ΗΠΑ μετοχές ανύπαρκτων ή στην καλύτερη περίπτωση εταιρειών-φαντάσματα από την Κίνα.

Ένα κλασικό παράδειγμα ήταν η Advanced Battery Technologies (ABAT), η οποία συγκέντρωσε 89.000.000 δολ. και απέκτησε μια κεφαλαιοποίηση της τάξης 250.000.000 δολ., μέχρι που διαγράφηκε από τον Nasdaq, όταν διαπιστώθηκε η απάτη. Επίσης, στις κινεζικές εταιρείες SCEI, CBEH, CCGY και CSGH χάθηκαν συνολικά άλλα 200.000.000 δολ.

Εμπλεκόμενοι στη υπόθεση ήταν και οι συνεργάτες της KPMG και της Price Waterhouse Coopers στην Κίνα, οι οποίοι παρείχαν ψευδή στοιχεία, ψευδείς αποτιμήσεις και ψευδείς πιστοποιήσεις. Αναμιγμένος στο σκάνδαλο ήταν επίσης και ο απόστρατος αρχηγός του Αμερικανικού Στρατού, στρατηγός Γουέσλεϊ Κλαρκ, που ήταν πρόεδρος της Rodman & Renshaw, μιας από τις επενδυτικές εταιρείες που είχαν σχεδιάσει και εκτελέσει το σχέδιο εξαπάτησης των επενδυτών.

«Big Short» (2015)

Η ταινία βασίζεται στο βιβλίο «The Big Short: Inside the Doomsday Machine» του Μάικλ Λιούις (2010), που αναφέρεται και αυτό στη χρηματοοικονομική κρίση του 2007-2008, στα τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια και στη φούσκα της αμερικανικής στεγαστικής πίστης. Η επιτυχία της ταινίας είναι πως καταφέρνει με μη συμβατικές τεχνικές να εξηγήσει σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα και εργαλεία, όπως είναι τα collateralized debt obligations (CDOs), τα mortgage-backed securities (MBS) και η κερδοφόρα κίνηση πάνω στην πτωτική κατεύθυνση των αγορών.

Στην υπόθεση ο διευθυντής της Scion Capital δημιουργεί ένα επενδυτικό εργαλείο «Credit Default Swap» (CDS), το οποίο θα του επέτρεπε να κερδίσει σορτάροντας πάνω στην κρίση της στεγαστικής πίστης. Παρουσιάζεται όλη η διαδικασία από τη σύλληψη μέχρι και την εκτέλεση της συγκεκριμένης στρατηγικής. Η ταινία είχε προταθεί για αρκετά βραβεία Oσκαρ.

Η παρακολούθηση αυτών των ταινιών θα μας κάνει πιο σοφούς και πιο ρεαλιστές, καθώς θα αποκτήσουμε μια μεγαλύτερη και σφαιρικότερη εικόνα για το τι είναι αγορές, ποιες δυνάμεις συμμετέχουν, ποια συμφέροντα εκπροσωπούνται και ποιοι τις κινούν. Επιπλέον, θα μάθουμε πώς να προστατεύουμε τον εαυτό μας, μέσα στο κερδοσκοπικό περιβάλλον.

Αναδημοσίευση από τον ''Φιλελεύθερο''
 Παρασκευής 11 Ιανουαρίου

Του Κωνσταντίνου Χαροκόπου

 27 Ιανουαρίου 2019