ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ:Παντελεήμων Γιαννακόπουλος.
Παντελής Γιαννακόπουλος: Πρόεδρος του τμήματος Ψυχιατρικής των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων της Γενεύης (HUG)και Διευθυντής Γηριατρικής Ψυχιατρικής. Καθηγητής Ψυχιατρικής των πανεπιστημίων της Γενεύης και της Λοζάνης.
Κορυφαίος της Ενήλικης Ψυχιατρικής στην Ευρώπη, με μόνιμη έδρα στην Ελβετία αλλά και έργο στις ΗΠΑ ο Παντελής Γιαννακόπουλος αναζητά τις αλήθειες και τα ψέματα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Με περγαμηνές από το Λονδίνο και τις ΗΠΑ – έχοντας τελειώσει την Ιατρική της Αθήνας – και μ’ εξειδίκευση στη νευροπαθολογία των Ανοιών, ο Έλληνας ψυχίατρος και ψυχαναλυτής έχει αφιερώσει την επιστημονική ζωή του στη μελέτη και την θεραπεία της ανθρώπινης ψυχής. Ο Παντελής Γιαννακόπουλος ζει κι εργάζεται στη Γενεύη από το 1996, όπου διευθύνει το τμήμα Ψυχιατρικής και Γηριατρικής Ψυχιατρικής των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων και διδάσκει Ψυχιατρική στις ιατρικές σχολές των πανεπιστημίων της Γενεύης και της Λοζάνης.
Η εκπομπή ‘Ωραίοι ως Έλληνες’ συνάντησε τον διαπρεπή Έλληνα επιστήμονα και τον ακολούθησε στην πόλη της Γενεύης, στο Δημόσιο Ψυχιατρείο αλλά και στο πεδίο μιας εκτεταμένης συζήτησης που αγγίζει τα μυστικά του ανθρώπινου ψυχισμού. Ο Παντελής Γιαννακόπουλος συνομίλησε με την Άννα Γριμάνη ξεδιπλώνοντας πτυχές της ψυχαναλυτικής διαδικασίας, επισημαίνοντας τη δυναμική των συναισθηματικής αντίληψης των ανθρώπων αλλά και τα όρια της επέμβασης του επιστήμονα-ψυχαναλυτή. «Η ψυχανάλυση δεν δίνει συνταγές ζωής» θα πει, «δίνει όμως τη δυνατότητα στον άνθρωπο να γνωρίσει ποιο μέρος από το παρελθόν του επηρεάζει την πορεία του. Για πολλά χρόνια η ψυχιατρική ασχολούταν με την ίαση, δηλαδή με την πάθηση. Σήμερα προσπαθεί να ασχοληθεί με την πρόληψη. Αυτό σημαίνει να βρει ποιος είναι ο ευαίσθητος, και ποιος είναι εκείνος που μπορεί να σπάσει μετά».
Σύμβουλος ψυχίατρος στις φυλακές της Ελβετίας και με δυο παρουσίες το χρόνο στην ελβετική Βουλή γιατην επιστημονική ενημέρωση του πολιτικού κόσμου- καθώς η Ψυχιατρική στη χώρα αυτή είναι πολύ ευαίσθητο κοινωνικό ζήτημα- ο Έλληνας που ψυχαναλύει τους Ελβετούς, θεωρεί ότι η δουλειά του ψυχοθεραπευτή δεν είναι «ούτε να δίνει κατευθύνσεις που απλώς και μόνο θα ενισχύσουν το «εγώ» του άλλου, ούτε να έχει ρόλο ιερέα, θέτοντας απαγορεύσεις, αλλά να βρίσκεται κοντά στον ασθενή, να ακολουθεί τα βήματά του δίνοντας του ένα βλέμμα από έξω, για ό,τι εκείνος ζει- σε ένα πλαίσιο προστασίας και εμπιστοσύνης.
Ο 46χρονος καθηγητής της Ψυχιατρικής προσφέρει κατά διαστήματα τις ιατρικές υπηρεσίες του και στην Αφρική- εκεί όπου αναλογεί μόλις ένας ψυχίατρος σε ενάμιση εκατομμύριο ανθρώπους- κι εκπαιδεύοντας νέους επιστήμονες.
Ακριβής, εκφραστικός, αναλυτικός, με αξιοπρόσεκτη αντίληψη, ο διαπρεπής Έλληνας επιστήμονας αναλύει στην κάμερα της εκπομπής της ΕΤ1″Ωραίοι ως Έλληνες» την διαφορετική προσέγγιση του Φρόιντ και του Γιούνγκ για το μέχρι πότε διαμορφώνεται το μεγαλύτερο κομμάτι των αμυντικών μηχανισμών και του εαυτού μας, εξηγεί γιατί η Γενεύη είναι η πόλη με τους περισσότερους ψυχιάτρους στην Ευρώπη και ακόμη γιατί είναι ιδιαίτερα δύσκολο στις μέρες μας ένας ψυχίατρος να «δουλέψει» ψυχαναλυτικά με τους νέους ανθρώπους. «Η ψυχανάλυση, θα πει, δεν είναι ένα είδος διανοητικού ελντοράντο, αλλά μια αίτηση προσωπικής αλλαγής και αυτογνωσίας».
Σκηνοθέτης: Χρήστος Μπάρμπας
Αρχισυνταξία και παρουσίαση: Άννα Γριμάνη
Παραγωγή: TIMELINE PRODUCTIONS
Παντελης Γιαννακοπουλος:
«Πεπρωμένο των Ελλήνων είναι πάντα να σηκώνονται στα δύσκολα».
H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Και τα δύο. Νιώθεις Ελληνας στην καθημερινότητα, όταν το μυαλό σου παράγει ιδέες σε ταχείς ρυθμούς, όταν ο ίδιος σπάζεις τα φράγματα των καταστάσεων και δημιουργείς, όταν δεν παραμένεις στα τυπικά πλαίσια που σου θέτουν και αποδιοργανώνεις τους εύπιστους με κριτική αντίληψη. Eπίσης, όταν μπορείς να αποδεχτείς χωρίς πανικό την αβεβαιότητα της ζωής και το γεγονός ότι τίποτε το αμετάβλητο δεν βρίσκεται σε αυτό τον κόσμο. Aπό την άλλη, έχεις συνείδηση της ελληνικότητας όταν υπερασπίζεσαι όχι μόνο το ένδοξο παρελθόν, αλλά και το δύσκολο παρόν του τόπου, χωρίς κακοπιστία, κι όταν δεικνύεις στους ξένους την πολυπλοκότητα της μεσογειακής σκέψης, πιστεύοντας ότι η ανάκαμψη θα έρθει, αφού το πεπρωμένο των Ελλήνων είναι να κάμπτονται αλλά και πάντα να σηκώνονται στα δύσκολα.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Το κοχύλι στα δάχτυλα, έφηβος, σε μια παραλία του Κορινθιακού, καμένη από τον ήλιο του μεσημεριού. Κι ακόμη, τους σύντομους γυρισμούς, το γιασεμί του κήπου στο Παλαιό Φάληρο, Μάρτη μήνα, πριν από 25 χρόνια.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Αντάρτης αλλά όχι άσκοπα αντίθετος, γρήγορος αλλά όχι υπερφίαλος, στοχαστικός χωρίς επιτήδευση, βαθιά θρησκευτικός αλλά όχι θρησκόληπτος και, πάνω απ' όλα, έτοιμος να καταλάβει και να συγχωρήσει.
Αυτό που με χαλάει.
Η προχειρότητα των Νεοελλήνων, που ψευδώς παρουσιάζεται σαν αντίδραση στο κατεστημένο και δίνει αφορμή στην εύκολη κριτική των μετρίων. Οπως η ηλίθια αντιδραστικότητα απέναντι στους «κουτόφραγκους» όχι από γνώση, αλλά από φόβο.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Προσόν πάντοτε εάν τιμάς την ελληνικότητά σου, ανυψώνοντάς τη μέσα από τις πράξεις σου. Kυρίως σε αυτούς τους καιρούς που η επένδυση στις γυαλιστερές επιφάνειες περιορίζει επικίνδυνα κάθε πραγματική δημιουργία, αναγκάζοντάς σε να καλλιεργείς τη μνήμη της φυλής, σκεπτόμενος από πού έρχεσαι και πού πας - η υπεράσπιση της μνήμης συνεπάγεται ελευθερία και μόνο οι άγγελοι έχουν την πολυτέλεια να είναι θεατές.
Μειονέκτημα, ωστόσο, τους τελευταίους αυτούς μήνες, που με τα κακώς κείμενα προβάλλεται, όχι αυτό που είμαστε, αλλά η καρικατούρα της ράτσας, διευκολύνοντας την απόρριψη από τους καλοθελητές.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Ο Ελληνας συχνότατα είναι ρητορικός και ταλαντώνεται ανάμεσα σε ένα λανθασμένο σύνδρομο ανωτερότητας για το παρελθόν του και σε μια εξίσου λανθασμένη πεποίθηση μιζέριας για το παρόν του. Ωστόσο, παράγει πολιτισμό όταν μοχθεί χωρίς συμβιβασμό και έχει επίγνωση της καταγωγής του. Στην αλλοδαπή, βέβαια, αυτό δεν είναι σπάνιο χαρακτηριστικό των Ελλήνων, αλλά χρειάζεται και ταπεινότητα, που ορισμένες φορές τούς λείπει.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο κόσμο;
Με τρεις κυρίως ταυτότητες: πλούσιοι και ανέμελοι περιηγητές, ψάχνοντας για νέες εντυπώσεις, απόδημοι που κρατάνε την Ελλάδα μέσα τους και νέοι με ανησυχίες αλλά χωρίς ελπίδες προοπτικής, που αναζητούν την παιδεία στο εξωτερικό, όπως και ένα καλύτερο αύριο. Οι πρώτοι ως διεθνείς διαβάτες, μα θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε άλλο - συχνά τους παιδεύει μια ανουσιότητα. Οι δεύτεροι ζουν με τις εικόνες μιας εξιδανικευμένης πατρίδας, ίσως αναπλάσματα της φαντασίας ή κατασκευασμένες μνήμες, και πιστεύουν στην Ελλάδα, αλλά σε ποια; Οι τρίτοι που τελευταία πληθαίνουν είναι ο πραγματικός πλούτος της χώρας που χάνεται και θα προκόψουν, όμως, σε άλλες πατρίδες με αυτή την αίσθηση της νοσταλγικής έλλειψης που τη γνωρίζω καλά. Βέβαια, υπάρχουν κι εκείνοι για τους οποίους δεν μπορεί να πει κανείς πού ανήκουν και που ζουν χωρίς επίγνωση εαυτών: είναι οι global κάτοικοι ενός απελπιστικά global πλανήτη.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί μάχομαι ακατάπαυστα για τη διατήρηση της ελληνικής ιδέας; Πέταξα το πρέπει των υποχρεωτικών προσεγγίσεων εκεί όπου δεν υπάρχει οικειότητα όπως και την εμμονή μου σε παραδόσεις που πια δεν με εκφράζουν.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης, αναμφισβήτητα.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
«Αν είσαι από τους αληθινά εκλεκτούς, την επικράτησί σου κύτταζε πως αποκτάς…» - από το ποίημα «Ο Θεόδοτος» του Κ. Π. Καβάφη.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη - ορίστε την.
Τουλάχιστον τρεις οδοί: από την Κρήτη στις Μυκήνες, στους Δελφούς, στο Βυζάντιο και μετά το τέλος της τρίτης αυτοκρατορίας, παντού όπου το πνεύμα το ελληνικό είναι ζωντανό. Επειτα, η οδός που πηγαίνει από τη Μακεδονία στη Μικρά Ασία, την Αλβανία, την Κύπρο. Και άλλη μία, αυτή της αποδημίας με τη μνήμη από τα Βαλκάνια, στη Γερμανία, από την Αστόρια στην Αυστραλία και από την πατρίδα σε νέες πατρίδες.
*Ο Παντελής Γιαννακόπουλος είναι διευθυντής του τμήματος Γηριατρικής Ψυχιατρικής και πρόεδρος της Ψυχιατρικής Κλινικής των πανεπιστημιακών νοσοκομείων της Γενεύης (HUG). Τακτικός καθηγητής της Ψυχιατρικής και Vice Dean του Πανεπιστημίου της Γενεύης και της Ενήλικης Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Λωζάννης.
'Αννα Γριμάνη
http://www.kathimerini.gr/78187/article/
epikairothta/ereynes/pantelhs-giannakopoylos
17/10/2010