Αύξηση της ανισότητας και μείωση της συνοχής στην Ευρωζώνη.

Στιγμιότυπο από τη Ρουμανία που ανέλαβε την προεδρία της Ε.Ε.
 από τον Ιανουάριο ( AP Photo )

Τις πρώτες ημέρες του 2019, έγιναν πανηγυρικές δηλώσεις για τη συμπλήρωση 20 ετών από την ίδρυση της Ευρωζώνης το 1999. Το έτος εκείνο, τα μέλη της ήταν: 8 βόρεια (Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία και Φινλανδία) και 3 νότια (Ισπανία, Ιταλία και Πορτογαλία) και, το 2001, προστέθηκε ένα τέταρτο νότιο μέλος (η Ελλάδα). Από το 2007 άρχισε σταδιακά η διεύρυνση της Ευρωζώνης.

Με δεδομένα τα έτη ένταξης, συγκρίσεις για το τι συνέβη στα 20 χρόνια λειτουργίας της Ευρωζώνης μπορούν να γίνουν μόνο για τα 12 αρχικά μέλη της.

Στο άρθρο αυτό, λόγω έλλειψης χώρου για μεγάλο πίνακα, οι συγκρίσεις που θα ακολουθήσουν θα είναι ανάμεσα σε 2 ομάδες κρατών-μελών της Ευρωζώνης: τα 8 βόρεια και τα 4 νότια ως σύνολα.

Οι συγκρίσεις θα γίνουν με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε Μονάδες Αγοραστικής δύναμης (ΜΑΔ) το έτος 2017 (τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν δημοσιευμένα οριστικά στοιχεία από τη Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε. (τη Eurostat), σε σχέση με το 1999. Η ΜΑΔ είναι το ευρώ προσαρμοσμένο με βάση το ποσό που απαιτείται για την αγορά ενός «καλαθιού» αγαθών και υπηρεσιών σε κάθε χώρα.

Στην 1η και 2η στήλη του πρώτου μέρους του πίνακα, δίνεται το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ των 8 βόρειων και 4 νότιων κρατών-μελών της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. των 28 κρατών-μελών τα έτη 1999 και 2017 και η ποσοστιαία μεταβολή του. Στο δεύτερο μέρος του πίνακα δίνεται το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ της καθεμιάς ομάδας κρατών ως ποσοστό εκείνου της Ε.Ε. 28 ως συνόλου (=100).


Το ύψος και η μεταβολή (αύξηση ή μείωση) του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ εξαρτάται από το ύψος και τη μεταβολή από τη μια μεριά του συνολικού ΑΕΠ σε ΜΑΔ και από την άλλη του πληθυσμού της καθεμιάς ομάδας κρατών.

Εξαιτίας των διαφορών αυτών, όπως φαίνεται από το πρώτο μέρος του πίνακα, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ των βόρειων κρατών - μελών της Ευρωζώνης και η ποσοστιαία αύξησή του ήταν μεγαλύτερα από εκείνα των νότιων. Πολύ μεγαλύτερες ήταν οι διαφορές ανάμεσα στο ύψος και την αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ ανάμεσα στα κράτη - μέλη της καθεμιάς ομάδας κρατών.

Από το δεύτερο μέρος του πίνακα φαίνεται ότι οι διαφορές στο ύψος και την αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ είχαν ως αποτέλεσμα το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ ως ποσοστό εκείνου της Ε.Ε.-28 τόσο των βόρειων όσο και των νότιων να μειωθεί, αλλά η μείωση στα νότια κράτη ήταν σχεδόν τετραπλάσια εκείνης των βόρειων, με αποτέλεσμα των μεν βόρειων να συγκλίνει προς τον μέσο όρο της Ε.Ε.-28 κατά 4,6 εκατοστιαίες μονάδες, των δε νότιων να αποκλίνει από αυτόν κατά 14,6 εκατοστιαίες μονάδες, αυξάνοντας την απόκλιση των νότιων από τα βόρεια κράτη από 17,7 εκατοστιαίες μονάδες το 1999 σε 27,7 το 2017.

Πολύ μεγαλύτερες ήταν οι αποκλίσεις από τον μέσο όρο της Ε.Ε.-28 των κρατών - μελών της καθεμιάς ομάδας κρατών.

Για παράδειγμα, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ιρλανδίας ως ποσοστό εκείνου της Ε.Ε.-28 το 1999 ήταν 127,0 και το 2017 εκτινάχτηκε στο 181,0 (αύξηση της απόκλισης πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε.-28 από 27,0 εκατοστιαίες μονάδες το 1999 σε 81,0 το 2017).

Αντίθετα, της Ελλάδας το 1999 ήταν 87,0 και το 2017 «κατολίσθησε» στο 67,3 (αύξηση της απόκλισης κάτω από το μέσο όρο της Ε.Ε.-28 από 13,0 εκατοστιαίες μονάδες το 1999 σε 32,7 το 2017. Συνέπεια των αποκλίσεων αυτών ήταν ο δείκτης ανισότητας στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ των 12 κρατών-μελών της Ευρωζώνης να αυξηθεί κατά 40% και ο δείκτης συνοχής τους να μειωθεί κατά 42%.

Οι βασικοί λόγοι των παραπάνω δυσμενών εξελίξεων είναι από τη μια μεριά η έλλειψη ενός κοινού προϋπολογισμού της Ε.Ε.-28 της τάξης του 25% του ΑΕΠ της (αντί του σημερινού γλίσχρου 1%) με αναδιανεμητικό ρόλο στα μέλη της, ώστε να μειώνεται η ανισότητα και να αυξάνεται η συνοχή τους, και από την άλλη η σκληρή και ανελαστική δημοσιονομική πολιτική που έχει επιβάλει η Γερμανία σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Μανόλης Γ. Δρεττάκης,
 πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

6/2/2019