Ο θαυμαστός τεχνολογικός κόσμος

Η ψηφιακή επανάσταση πρόκειται να είναι η μεγαλύτερη γεωπολιτική επανάσταση στην ανθρώπινη ιστορία. Η Βιομηχανική Επανάσταση άλλαξε τον κόσμο και το μόνο που έκανε ήταν να αντικαταστήσει τους ανθρώπινους μύες. Αλλά η ψηφιακή επανάσταση θα αντικαταστήσει τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Εξ ορισμού, οτιδήποτε μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος, θα είναι σε θέση να κάνει και η Τεχνητή Νοημοσύνη σε ανθρώπινο επίπεδο, αλλά καλύτερα.

Η Σοφία, ένα ρομπότ με ιθαγένεια Σαουδικής Αραβίας, αλληλεπιδρά κατά την διάρκεια της έκθεσης καινοτομίας στο Κατμαντού, στο Νεπάλ, στις 21 Μαρτίου 2018. NAVESH CHITRAKAR / REUTERS   

 Καλώς ήρθατε στην Ψηφιακή Επανάσταση

Η πρόβλεψη του μέλλοντος είναι δύσκολη, οπότε ας ξεκινήσουμε εξηγώντας το παρελθόν. Ποιο είναι το καλύτερο πρίσμα για την αξιολόγηση της πορείας της παγκόσμιας ιστορίας κατά τον 19ο αιώνα; Κατ’ αρχήν, είναι η αυγή της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Οι Γάλλοι έχουν ήδη αποκεφαλίσει τον βασιλιά τους και μια χούφτα ενθουσιώδεις οπαδοί του John Locke πέρα από τον Ατλαντικό έχουν δημιουργήσει μια αναδυόμενη δημοκρατία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο φιλόσοφος John Stuart Mill υπερασπίζεται επιδέξια την φιλελεύθερη δημοκρατία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Αρχίζει να μοιάζει ότι η μοναρχία ξεκίνησε να ξεπερνιέται. Έπειτα, υπάρχει η καπιταλιστική επανάσταση του laissez-faire, με πρωταγωνιστές οικονομολόγους όπως ο Thomas Malthus και ο David Ricardo. Ο Καρλ Μαρξ [2] φέρνει τα οικονομικά στο προλεταριάτο.

Ο 19ος αιώνας είναι επίσης η κορύφωση της Δυτικής αυτοκρατορίας και του αποικισμού. Είναι η αρχή της εποχής του ολοκληρωτικού πολέμου. Είναι η αρχή της παρακμής της θρησκείας ως πολιτικής δύναμης και της αντικατάστασής της με την ανάδυση του εθνικισμού. Είναι επίσης, αν κάποιος κάνει τα «στραβά μάτια» αρκετά, η αρχή της εποχής της ανθρώπινης ισότητας. Οι γυναίκες ζητούν ίσα δικαιώματα στο Σενέκα Φολς, στη Νέα Υόρκη, και η Νέα Ζηλανδία γίνεται η πρώτη χώρα που τους δίνει ψήφο. Το Ηνωμένο Βασίλειο απαγορεύει το δουλεμπόριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες απελευθερώνουν τους δούλους τους και η Ρωσία ελευθερώνει τους δουλοπάροικούς της.

Οπότε: Δημοκρατία, καπιταλισμός, αποικισμός, σύγχρονος πόλεμος, εθνικισμός και ισότητα των ανθρώπων. Όλα τους είναι τεράστια στις επιπτώσεις τους, και όλα τους είναι ο καταλύτης για χιλιάδες βιβλία.

Και κανένα από αυτά δεν είχε σημασία. Όταν κοιτάζουμε το παρελθόν σήμερα, το πιο σημαντικό γεωπολιτικό χαρακτηριστικό του 19ου αιώνα είναι προφανές: Ήταν η εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης. Χωρίς αυτό, δεν υπάρχει μεσαία τάξη και καμία πραγματική πίεση για δημοκρατία. Δεν υπάρχει καπιταλιστική επανάσταση επειδή τα αγροτικά κράτη δεν την χρειάζονται. Δεν υπάρχει αποικισμός σε κλίμακα, επειδή υπάρχει ένα σκληρό όριο στην όρεξη μιας μη βιομηχανικής οικονομίας για πρώτες ύλες. Δεν υπάρχει ολοκληρωτικός πόλεμος χωρίς φθηνό χάλυβα και κατασκευές ακριβείας. Και με τον κόσμο να εξακολουθεί να είναι κολλημένος σε μεγάλο βαθμό σε μια κουλτούρα και μια οικονομία βασισμένη στην παραδοσιακή γεωργία επιβίωσης, είναι πολύ πιθανόν να μην τερματιζόταν η δουλεία και να μην ξεκινούσε ο φεμινισμός.

Οι βασικοί οδηγοί αυτής της εποχής ήταν η ατμομηχανή, η θεωρία των μικροβίων, η ηλεκτρική ενέργεια και οι σιδηρόδρομοι. Χωρίς την τεράστια οικονομική ανάπτυξη που κατέστησαν δυνατή στον εικοστό αιώνα, όλα τα άλλα θα είχαν σημασία τόσο όσο αν είχαν συμβεί κατά τον Μεσαίωνα. Κανείς δεν το γνώριζε το 1800, αλλά το γεωπολιτικό μέλλον του 19ου αιώνα είχε ήδη τεθεί σε κίνηση εννέα δεκαετίες νωρίτερα, όταν ο Thomas Newcomen εφηύρε την πρώτη πρακτική ατμομηχανή. Οι ιστορικοί και οι εμπειρογνώμονες της εξωτερικής πολιτικής ίσως να μην χαίρονται όταν το ακούν, αλλά όλα όσα διδάσκουν και γράφουν για την γεωπολιτική του 19ου αιώνα είναι απλές υποσημειώσεις στην Βιομηχανική Επανάσταση. Και ακριβώς το ίδιο πράγμα είναι πιθανόν να είναι αληθινό όταν εμείς -ή τα ρομπότ απόγονοί μας [3]- γράφουμε την ιστορία της ψηφιακής επανάστασης [4] του εικοστού πρώτου αιώνα.

ΓΙΝΟΜΕΝΟΙ ΕΥΦΥΕΙΣ

Δεν είναι δυνατόν να αναλυθούν τα μεγάλα ρεύματα της γεωπολιτικής του 21ου αιώνα με την ίδια αυτοπεποίθηση όπως εκείνη του 19ου, αλλά υπάρχουν μερικά προφανή [στοιχεία]. Υπάρχει η άνοδος της Κίνας. Υπάρχει αυξημένος πολιτικός φυλετισμός και μια πιθανή καταστροφή της φιλελεύθερης δημοκρατίας στον ορίζοντα. Πιο βραχυπρόθεσμα, υπάρχει η τζιχαντιστική τρομοκρατία. Και στην εποχή του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ, είναι δύσκολο να μην αναρωτηθούμε αν ο κόσμος κατευθύνεται προς ένα μέλλον φθίνουσας συνεργασίας και μια επιστροφή στον ωμό, μηδενικού αθροίσματος ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων. Αλλά με την συνηθισμένη προειδοποίηση που συνοδεύει κάθε πρόβλεψη για τον 21ο αιώνα -δηλαδή, ότι εξαρτάται από τους ανθρώπους που εξακολουθούν να είναι τριγύρω- καμία από αυτές τις δυνάμεις επίσης δεν έχει σημασία. Αυτή την στιγμή ο κόσμος βρίσκεται στην αυγή μιας δεύτερης Βιομηχανικής Επανάστασης [5], αυτή την φορά μια ψηφιακή επανάσταση [6]. Ο αντίκτυπός της θα είναι, αν μη τι άλλο, ακόμη μεγαλύτερος από αυτόν της πρώτης.

Ωστόσο, αυτή η επανάσταση δεν έχει ξεκινήσει ακόμα. Τα θαύματα της σύγχρονης τεχνολογίας είναι παντού, αλλά μέχρι στιγμής, όλα όσα έχουν εφευρεθεί είναι [απλώς] καλύτερα παιχνίδια. Μια αληθινή τεχνολογική επανάσταση θα αυξήσει την συνολική παραγωγικότητα της παγκόσμιας οικονομίας, όπως έκανε κατά την διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης, όταν οι μηχανές επέτρεψαν στις εταιρείες να παράγουν πολύ περισσότερα αγαθά με τον ίδιο αριθμό ανθρώπων. Αυτό δεν συμβαίνει τώρα. Μετά από μια μεγάλη πτώση στην δεκαετία του '70, ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας επιταχύνθηκε σταθερά μέχρι το 2007 -κυρίως χάρη στην γενικευμένη υιοθέτηση της μηχανογραφικής εφοδιαστικής (logistics) και των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού στην επιχειρηματική κοινότητα- και στην συνέχεια βυθίστηκε. Παρά τα σημερινά τεχνολογικά θαύματα, η αύξηση της παραγωγικότητας ήταν επίμονα υποτονική στην τελευταία δεκαετία, γεγονός που υποδηλώνει ότι η τελευταία γενιά μηχανών δεν επιτυγχάνει πολλά.

Αλλά όλα αυτά είναι στα πρόθυρα της αλλαγής. Η τεχνητή νοημοσύνη, ή ΑΙ (Artificial Intelligence), υπήρξε μια εμμονή των τεχνολόγων ουσιαστικά από τότε που εμφανίστηκαν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, αλλά η αρχική αφελής αισιοδοξία της δεκαετίας του '50 γρήγορα έδωσε την θέση της στον «χειμώνα της ΑΙ» της δεκαετίας του 1970, καθώς κατέστη σαφές ότι οι υπολογιστές της εποχής δεν είχαν την ωμή υπολογιστική ισχύ που απαιτείται για να ταιριάξει με τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Αλλά όπως προέβλεπε ο νόμος του Moore, η υπολογιστική ισχύς συνέχισε να διπλασιάζεται κάθε χρόνο ή δύο, και το ίδιο έκανε και η πρόοδος στην AI. Τα νευρωνικά δίκτυα (neural networks) έδωσαν την θέση τους σε ειδικά συστήματα (expert systems), τα οποία με την σειρά τους έδωσαν την θέση τους στην μηχανική μάθηση (machine learning). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα υπολογιστές που μπορούσαν να διαβάσουν τυπωμένες λέξεις και να κάνουν καλύτερη δουλειά στην αναζήτηση στο Διαδίκτυο, αλλά το ιερό δισκοπότηρο του AI -ένας υπολογιστής που θα μπορούσε να περάσει για άνθρωπος [7] σε μια κανονική συζήτηση- παρέμεινε άπιαστο.

Ακόμα και σήμερα, η AI βρίσκεται ακόμα σε προγεννητική φάση -απαντώντας σε ερωτήσεις του [τηλεοπτικού παιχνιδιού] Jeopardy!, κερδίζοντας στο σκάκι, βρίσκοντας την πλησιέστερη καφετέρια- αλλά η πραγματική υπόθεση δεν είναι μακριά. Για να φτάσουμε εκεί, αυτό που χρειάζεται είναι ένα hardware το οποίο να είναι τόσο ισχυρό όσο ο ανθρώπινος εγκέφαλος και ένα λογισμικό (software) που να μπορεί να σκέφτεται με την ίδια ικανότητα.

Μετά από δεκαετίες απογοήτευσης, η πλευρά του hardware είναι σχεδόν έτοιμη: Οι πιο ισχυροί υπολογιστές στον κόσμο είναι ήδη τόσο ισχυροί όσο ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Η υπολογιστική ισχύς μετριέται συνήθως σε πράξεις κινητού σημείου ανά δευτερόλεπτο (floating point operations per second) ή «flops» και οι καλύτερες εκτιμήσεις σήμερα δείχνουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει μια αποτελεσματική υπολογιστική ισχύ περίπου 10 έως 100 petaflops (τετράκις εκατομμύρια πράξεων ανά δευτερόλεπτο). Όπως συμβαίνει, οι πιο ισχυροί υπολογιστές στον κόσμο τώρα έχουν βαθμονομηθεί σε περίπου 10 έως 100 petaflops. Δυστυχώς, είναι σε μέγεθος αίθουσας υποδοχής, κοστίζουν περισσότερα από 200 εκατομμύρια δολάρια και παράγουν ετήσιους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος κοντά στα 5 εκατομμύρια δολάρια.

Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι να καταστήσουμε αυτούς τους υπερυπολογιστές πολύ μικρότερους και πολύ φθηνότερους. Ένας συνδυασμός ταχύτερων μικροεπεξεργαστών, βελτιωμένων προσαρμοσμένων μικροτσίπ, μεγαλύτερης ικανότητας παράλληλης εκτέλεσης πολλαπλών υπολογισμών και πιο αποτελεσματικοί αλγόριθμοι θα κλείσουν το χάσμα σε άλλες δύο δεκαετίες. Η πλευρά του λογισμικού είναι εγγενώς ασαφής, αλλά η πρόοδος που σημειώθηκε κατά την τελευταία δεκαετία ήταν θεαματική. Είναι δύσκολο να βάλεις ξεκάθαρους αριθμούς στην πρόοδο του λογισμικού, αλλά οι άνθρωποι που ξέρουν περισσότερο για την AI -οι ίδιοι οι ερευνητές- είναι εξαιρετικά αισιόδοξοι. Σε μια έρευνα ειδικών της AI που δημοσιεύθηκε το 2017, τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων συμφώνησαν ότι η πρόοδος επιταχύνθηκε στο δεύτερο μισό της καριέρας τους. Και προέβλεψαν περίπου 50% πιθανότητα ότι η AI θα μπορούσε να εκτελέσει όλα τα ανθρώπινα καθήκοντα μέχρι το 2060, με τους ερωτηθέντες της Ασίας να πιστεύουν ότι θα μπορούσε να το κάνει πιο κοντά στο 2045.

Αυτοί οι ερευνητές δεν πιστεύουν ότι οι μηχανές θα είναι σε θέση να εκτελούν μόνο εργασίες ρουτίνας˙ θα είναι εξίσου ικανές όσο οποιοσδήποτε άνθρωπος [8] στα πάντα, από το να γυρνούν τα μπιφτέκια [στη σχάρα] μέχρι να γράφουν μυθιστορήματα και να κάνουν εγχειρίσεις καρδιάς. Επιπλέον, θα είναι πολύ ταχύτεροι, δεν θα κουράζονται ποτέ, θα έχουν άμεση πρόσβαση σε όλες τις γνώσεις του κόσμου και θα έχουν πιο αναλυτική δύναμη από οποιονδήποτε άνθρωπο. Με λίγη τύχη, αυτό τελικά θα παράξει μια παγκόσμια ουτοπία, αλλά το να φτάσει κανείς εκεί θα είναι κάθε άλλο παρά εύκολο. Ξεκινώντας σε μια-δυό δεκαετίες, τα ρομπότ θα βγάλουν εκατομμύρια ανθρώπους εκτός εργασίας [9], κι όμως τα οικονομικά και πολιτικά συστήματα του κόσμου εξακολουθούν να βασίζονται στην παραδοχή ότι η τεμπελιά είναι ο μόνος λόγος του να μην έχεις δουλειά. Αυτός είναι ένας εμπρηστικός συνδυασμός.

ΚΑΛΩΣΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΡΟΜΠΟΤΙΚΟΥΣ ΕΠΙΚΥΡΙΑΡΧΟΥΣ

Μην κάνετε λάθος: Η ψηφιακή επανάσταση πρόκειται να είναι η μεγαλύτερη γεωπολιτική επανάσταση στην ανθρώπινη ιστορία. Η Βιομηχανική Επανάσταση άλλαξε τον κόσμο και το μόνο που έκανε ήταν να αντικαταστήσει τους ανθρώπινους μύες. Οι ανθρώπινοι εγκέφαλοι χρειάζονταν ακόμα για να κατασκευάσουν, να λειτουργήσουν και να συντηρήσουν τα μηχανήματα, και αυτό έφερε πολλές καλές θέσεις εργασίας για όλους. Αλλά η ψηφιακή επανάσταση θα αντικαταστήσει τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Εξ ορισμού, οτιδήποτε μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος, θα είναι σε θέση να κάνει και η AI σε ανθρώπινο επίπεδο -αλλά καλύτερα. Τα έξυπνα ρομπότ θα έχουν τόσο τους μύες για να κάνουν την δουλειά όσο και το πνευματικό δυναμικό για να λειτουργούν από μόνα τους. Αν παραβλέψουμε τα ομιχλώδη φιλοσοφικά επιχειρήματα σχετικά με το αν μια μηχανή μπορεί πραγματικά να σκεφτεί, [τα ρομπότ] θα κάνουν, για κάθε πρακτικό σκοπό, τον Homo sapiens παρωχημένο.

Το ανθρωποειδές ρομπότ YuMi κατά την διάρκεια πρόβας στο θέατρο Verdi 
στην Πίζα της Ιταλίας, στις 12 Σεπτεμβρίου 2017. REMO CASILLI / REUTERS

Κάθε άλλη γεωπολιτική τάση του 21ου αιώνα θα φανεί ασήμαντη συγκριτικά. Πάρτε την άνοδο της Κίνας. Έχουν γραφτεί εκατομμύρια λέξεις σε αυτή την εξέλιξη, καλύπτοντας την κινεζική ιστορία, τον πολιτισμό, τα δημογραφικά στοιχεία και την πολιτική. Όλα αυτά θα έχουν σημασία κατά την διάρκεια των επόμενων 20 ετών, αλλά πέρα από αυτό, μόνο ένα πράγμα θα έχει σημασία: Θα έχουν οι Κινέζοι την καλύτερη AI στον κόσμο; Εάν την έχουν, τότε θα κατακτήσουν τον κόσμο αν το θελήσουν. Εάν δεν την έχουν, τότε δεν θα το κάνουν.

Τζιχαντιστική τρομοκρατία; Ακόμη και αν κρατήσει για μια ακόμη δεκαετία -κάτι που είναι αμφίβολο, δεδομένης της συνεχώς μειούμενης επιτυχίας της μετά την 11η Σεπτεμβρίου [2001]- σύντομα θα γίνει θύμα της ΑΙ. Ανόητα drones, συνδυασμένα με μηχανική ανάλυση τεράστιων βάσεων δεδομένων από σήματα πληροφοριών, έχουν ήδη εκπλήξει αρνητικά τις τρομοκρατικές ομάδες. Καθώς τα drones γίνονται πιο ικανά και το λογισμικό καθοδήγησης γίνεται πιο έξυπνο, καμία οργάνωση χαμηλής τεχνολογίας δεν θα έχει πιθανότητες επιβίωσης.

Γενικότερα, ο ίδιος ο πόλεμος [10] θα γίνει εξ ολοκλήρου μηχανοκίνητος. Παραδόξως, αυτό θα μπορούσε να καταστήσει τον πόλεμο παρωχημένο. Ποιο είναι το νόημα του πολέμου όταν δεν υπάρχει ανθρώπινη γενναιότητα ή ανθρώπινη δεξιότητα που να απαιτείται; Εκτός αυτού, οι χώρες χωρίς ΑΙ θα ξέρουν ότι δεν έχουν καμία πιθανότητα να κερδίσουν, ενώ οι χώρες με ΑΙ υψηλού επιπέδου θα έχουν καλύτερους τρόπους να πάρουν αυτό που θέλουν. Τα αεροπλανοφόρα και οι πύραυλοι κρουζ θα δώσουν την θέση τους σε ευφυείς εκστρατείες προπαγάνδας και σε μη ανιχνεύσιμο κυβερνοπόλεμο.

Και μετά υπάρχει η φιλελεύθερη δημοκρατία. Είναι ήδη υπό πίεση [11] -στην επιφάνεια, λόγω του αντι-μεταναστευτικού κλίματος, και σε βαθύτερο επίπεδο, λόγω της γενικής ανησυχίας σχετικά με τις θέσεις εργασίας. Αυτό είναι εν μέρει που ώθησε τον Trump στην προεδρία. Αλλά αυτό που έχει συμβεί μέχρι τώρα είναι μόνο το ήπιο τρέμουλο που προηγείται του τσουνάμι που έρχεται. Μέσα σε μια δεκαετία, υπάρχει μια καλή πιθανότητα ότι σχεδόν όλοι οι οδηγοί φορτηγών μακρινών αποστάσεων θα είναι εκτός εργασίας χάρη στην τεχνολογία [αυτοκίνησης] χωρίς οδηγό. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτό σημαίνει δύο εκατομμύρια θέσεις εργασίας, και όταν η AI θα είναι αρκετά καλή για να οδηγήσει ένα φορτηγό, θα είναι πιθανώς αρκετά καλή για να κάνει οποιαδήποτε άλλη δουλειά θα μπορούσε να κάνει κι ένας οδηγός φορτηγού.

Πόσες θέσεις εργασίας θα χαθούν τελικά και πόσο γρήγορα θα εξαφανιστούν; Διαφορετικοί ειδικοί προσφέρουν διαφορετικές εκτιμήσεις για τις απώλειες θέσεων εργασίας, αλλά όλοι συμφωνούν ότι οι αριθμοί είναι τρομακτικά μεγάλοι και τα χρονικά πλαίσια είναι τρομακτικά μικρά. Μια ανάλυση του 2017 από την ελεγκτική εταιρεία PwC προέβλεψε ότι το 38% όλων των θέσεων εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι «υψηλού κινδύνου από τον αυτοματισμό από τις αρχές της δεκαετίας του 2030», οι περισσότερες από τις οποίες είναι συνήθεις επαγγελματικές δραστηριότητες όπως ο χειριστής περονοφόρων, ο εργαζόμενος στη γραμμή συναρμολόγησης, και ο υπάλληλος ολοκλήρωσης μιας παραγγελίας. Μέχρι την δεκαετία του 2040, όπως προβλέπουν οι ερευνητές της AI, οι υπολογιστές θα μπορούν να διεξάγουν πρωτότυπες έρευνες στα μαθηματικά, να εκτελούν χειρουργικές επεμβάσεις, να γράφουν best-selling μυθιστορήματα και να κάνουν οποιαδήποτε άλλη εργασία με παρόμοιες γνωσιακές απαιτήσεις.

Σε έναν κόσμο όπου η ανεργία στο 10% λογίζεται ως μια μεγάλη ύφεση και στο 20% θα είναι μια παγκόσμια έκτακτη ανάγκη, τα ρομπότ μπορεί να κάνουν το ένα τέταρτο ή και παραπάνω από όλες τις εργασίες. Αυτό είναι το θέμα των βίαιων επαναστάσεων. Και σε αντίθεση με την Βιομηχανική Επανάσταση, η οποία χρειάστηκε πάνω από 100 χρόνια για να ξεδιπλωθεί πραγματικά, οι απώλειες θέσεων εργασίας κατά την διάρκεια της ψηφιακής επανάστασης θα επιταχυνθούν σε λίγες δεκαετίες. Αυτή την φορά, η επανάσταση δεν θα γίνει σε ένα έθνος καταστηματαρχών, αλλά σε έναν κόσμο πολύ εξειδικευμένων πολυεθνικών εταιρειών που κυνηγούν ανελέητα τα κέρδη. Και η AI θα είναι η πιο κερδοφόρα τεχνολογία που έχει δει ποτέ ο κόσμος.

ΛΥΣΣΟΜΑΝΩΝΤΑΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ

Τι σημαίνει αυτό για την πολιτική; Σε μια εποχή μαζικής ανεργίας, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η μορφή της διακυβέρνησης θα είναι το πιο σημαντικό πράγμα στον κόσμο, δεδομένου ότι η σύγχρονη κυβέρνηση ασχολείται κυρίως με την διαχείριση και τον έλεγχο της οικονομίας για το ευρύτερο καλό. Αλλά θα μπορούσε κανείς εύκολα να κάνει την υπόθεση ότι δεν θα έχει καμία σημασία: Εάν τα ρομπότ μπορούν να παράγουν μια ατελείωτη προμήθεια υλικών αγαθών, τι ακριβώς υπάρχει για να διαχειριστεί και να ελεγχθεί [από μια κυβέρνηση];

Το μόνο σίγουρο στοίχημα είναι ότι η μορφή της κυβέρνησης που θα επιπλεύσει είναι εκείνη που θα αποδειχθεί ότι είναι πιο ικανή να θέσει την δύναμη της AI για τους περισσότερους ανθρώπους. Οι μαρξιστές έχουν ήδη πολλές ιδέες για το πώς να το χειριστούν αυτό -αφήστε τα ρομπότ να ελέγξουν τα μέσα παραγωγής και στην συνέχεια κατανείμετε τα λάφυρα σε όλους σύμφωνα με τις ανάγκες τους- αλλά δεν έχουν το μονοπώλιο στις λύσεις. Η φιλελεύθερη δημοκρατία εξακολουθεί να έχει μια ευκαιρία, αλλά μόνο εάν οι ηγέτες της λάβουν σοβαρά υπόψη τον κατακλυσμό που πρόκειται να τους χτυπήσει και βρουν το πώς να προσαρμόσουν τον καπιταλισμό σε έναν κόσμο στον οποίο η παραγωγή αγαθών είναι εντελώς διαζευγμένη από την εργασία. Αυτό σημαίνει να χαλιναγωγηθεί η ισχύς των πλουσίων, να ξανασκεφτούμε ολόκληρη την έννοια του τι είναι μια εταιρεία, και να δεχτούμε πραγματικά -όχι απλώς απρόθυμα- ένα ορισμένο επίπεδο ισότητας στην κατανομή αγαθών και υπηρεσιών.

Αυτό είναι ένα απογοητευτικό όραμα. Αλλά υπάρχουν και κάποιες καλές ειδήσεις εδώ, ακόμη και μεσοπρόθεσμα. Οι δύο σημαντικότερες εξελίξεις του 21ου αιώνα θα είναι η μαζική ανεργία που προκαλείται από την ΑΙ και η κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τα ορυκτά καύσιμα -και η ΑΙ θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής εάν εξελιχθεί αρκετά σύντομα. Εξάλλου, ο κόσμος έχει ήδη την περισσότερη τεχνολογία που απαιτείται για την παραγωγή καθαρής ενέργειας: Δηλαδή αιολική και ηλιακή ενέργεια. Το πρόβλημα είναι ότι πρέπει να οικοδομηθούν σε τεράστια κλίμακα με τεράστιο κόστος. Εκεί είναι που τα φθηνά, έξυπνα ρομπότ μπορεί να παρέμβουν, κατασκευάζοντας μια τεράστια υποδομή σχεδόν τζάμπα. Και μην γελάτε, αλλά όταν η AI σε ανθρώπινο επίπεδο γίνει πραγματικότητα, δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι η πρόοδος θα σταματήσει. Πριν περάσει καιρός, η ΑΙ πάνω από τα ανθρώπινα επίπεδα θα μπορεί να βοηθήσει τους επιστήμονες να αναπτύξουν τελικά το ιερό δισκοπότηρο της καθαρής ενέργειας: Την πυρηνική σύντηξη.

Τίποτα από αυτά δεν πρόκειται να συμβεί αμέσως. Η σημερινή τεχνολογία είναι για την πραγματική AI, ό,τι το Wright Flyer [στμ: το αεροπλάνο των αδελφών Ράιτ] για το διαστημικό λεωφορείο. Στις επόμενες δύο δεκαετίες, τα πιο σημαντικά παγκόσμια κινήματα θα είναι όλοι οι συνήθεις ύποπτοι. Αλλά μετά από αυτό, η AI θα αρχίσει να τα κάνει να φαίνονται τετριμμένα. Ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων θα είναι βασικά ένας ανταγωνισμός μεταξύ της τεχνολογίας AI των διαφορετικών χωρών. Ο φυλετισμός δεν θα έχει σημασία: Ποιος θα νοιάζεται για την ταυτότητα αν όλη η δουλειά γίνεται από ρομπότ; Η φιλελεύθερη δημοκρατία ίσως να εξακολουθεί να έχει σημασία, αλλά μόνο αν υπολογίζει πώς να αντιμετωπίσει την μαζική ανεργία καλύτερα από άλλα κυβερνητικά συστήματα. Η θρησκεία θα περάσει δύσκολους καιρούς, καθώς οι αλληλεπιδράσεις των ανθρώπων με τον κόσμο γίνονται όλο και πιο διαμεσολαβημένες μέσα από δομές που φαίνονται τόσο στοχαστικές και δημιουργικές όπως οι άνθρωποι, αλλά μάλλον ξεκάθαρα δεν κατασκευάστηκαν από τον Θεό και δεν φαίνεται να έχουν καμία ανάγκη για μια υπέρτερη δύναμη.

Έχει ήδη περάσει ο καιρός για να αρχίσουμε να παίρνουμε αυτά τα πράγματα στα σοβαρά. Ακόμη και οι τεχνοφοβικοί μπορούν να δουν από πού φυσά ο άνεμος -και ιστορικά, η μαζική οικονομική στέρηση έχει παράγει λιγότερες στοχαστικές προοδευτικές μεταρρυθμίσεις από όσο βίαιες επαναστάσεις και πολέμους. Περιττό να ειπωθεί ότι αυτό δεν χρειάζεται να συμβεί και τούτη την φορά. Μπορεί να είναι αδύνατο να σταματήσει η τεχνολογία την πορεία της, αλλά είναι δυνατόν να καταλάβουμε τι έρχεται και να προετοιμαστούμε για μια φωτισμένη απάντηση.

Στα αγγλικά:

Σύνδεσμοι:
[1] http://motherjones.com/
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/world/marxist-world
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/2015-06-16/coming-robot-dystopia
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2014-06-04/new-wor...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/2015-12-12/fourth-industrial-rev...
[6] https://www.foreignaffairs.com/anthologies/2016-01-01/fourth-industrial-...
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/2015-08-12/moral-code
[8] https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-06-13/human-work-robotic-fu...
[9] https://www.foreignaffairs.com/articles/2015-06-16/will-humans-go-way-ho...
[10] https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-09-05/automated-war
[11] https://www.foreignaffairs.com/articles/2018-04-16/age-insecurity
[12] https://www.foreignaffairs.com/articles/2018-06-14/warming-world

Kevin Drum,
 αρθρογράφος στο περιοδικό ''Mother Jones''.  

11/03/2019