Huawei: Πώς βρέθηκε στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης ΗΠΑ - Κίνας.


Ο Ντόναλντ Τραμπ αρέσκεται να επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις στον Σι Τζινπίνγκ κάθε φορά που συναντώνται από κοντά. Λόγου χάρη, πέρσι την άνοιξη πληροφόρησε τον Κινέζο ηγέτη την ώρα του επιδορπίου ότι οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους πραγματοποίησαν αεροπορικές επιδρομές στη Συρία. Την 1η Δεκεμβρίου, πάλι, ενώ οι δύο άνδρες πραγματοποιούσαν στο περιθώριο της Συνόδου της G20 στο Μπουένος Άιρες τις κρίσιμες συνομιλίες τους, που κατέληξαν στην σύναψη τρίμηνης ανακωχής στον επαπειλούμενο γενικευμένο σινο-αμερικανικό εμπορικό πόλεμο, οι ΗΠΑ προχωρούσαν σε μια κίνηση δίχως προηγούμενο: τη σύλληψη της "υπ' αριθμόν 2" του κινεζικού τηλεπικοινωνιακού κολοσσού Huawei. Την ίδια ώρα που ο ένοικος του Λευκού Οίκου επαιρόταν στο Twitter για τις "παραγωγικές" επαφές με τον Κινέζο ομόλογό του... 


Όμηρος η κληρονόμος

Η Μενγκ Ουανζού, γνωστή στον στενό της περίγυρο και ως "Σαμπρίνα", είναι η οικονομική διευθύντρια της Huawei και κόρη του ιδρυτή της, Ρεν Ζενγκφέι. Κρατήθηκε στο Βανκούβερ του Καναδά, κατά τη διάρκεια αεροπορικής μετεπιβίβασής της, βάσει αμερικανικού εντάλματος για παραβίαση των κυρώσεων κατά του Ιράν. Απελευθερώθηκε με εγγύηση-ρεκόρ και περιοριστικούς όρους παραμονής στο Βανκούβερ, εν αναμονή της εκδίκασης του αμερικανικού αιτήματος έκδοσης. Λίγες μέρες μετά, τα κρούσματα συλλήψεων και καταδικών Καναδών πολιτών στην Κίνα πύκνωσαν τόσο, ώστε να φανεί πόσο πολύ είχε εξοργιστεί από τις εξελίξεις το Πεκίνο.  

Παρά την επικείμενη επίσκεψη του Σι στην Ουάσινγκτον, όπου, κατά τις διαθέσιμες ενδείξεις, η "ανακωχή" θα επικυρωθεί με τη σύναψη μιας συμφωνίας που θα αποτρέπει τον εμπορικό πόλεμο, οι εντάσεις περί τη Huawei κάθε άλλο παρά κοπάζουν – καθώς η Ουάσινγκτον προσπαθεί να προβάλει προσκόμματα στην είσοδό της στις δυτικές αγορές, επικαλούμενη, μαζί με τις άλλες αγγλοσαξονικές χώρες των "Πέντε Ματιών" (δηλ. του συστήματος Έσελον), τα ρίσκα ασφαλείας που συνεπάγεται η κατοχή των επικοινωνιακών και πληροφορικών συστημάτων από κινεζικά συμφέροντα. 

Το βαθύτερο διακύβευμα

Είναι εκ πρώτης όψεως παράδοξο να έρχεται στο επίκεντρο της διεθνούς αντιπαράθεσης με τέτοιο τρόπο μια ιδιωτική επιχείρηση. Όμως τα πράγματα γίνονται περισσότερο σαφή αν αναλογιστούμε ότι η Huawei εμφανίζεται περισσότερο έτοιμη από ανταγωνίστριες εταιρείες στη Δύση να λανσάρει την κινητή τηλεφωνία πέμπτης γενεάς (5G), που, με τη σειρά της, αποτελεί κρίσιμο συντελεστή για το "Διαδίκτυο των Πραγμάτων". Τυχόν πρωταγωνιστικός ρόλος της Κίνας στην επόμενη τεχνολογική επανάσταση, μέσω, λ.χ., του κρατικού προγράμματος "Made in China 2025", δεν σημαδεύει μόνο την αναβάθμιση της κινεζικής οικονομίας από την άποψη της προστιθέμενης αξίας, αλλά συνιστά δυνάμει και γεωπολιτική ανατροπή, με δεδομένες και τις στρατιωτικές εφαρμογές για τις οποίες ανοίγει δρόμος. 

Το γεγoνός ότι η εταιρεία του Ρεν αναπτύσσει δικό της λειτουργικό σύστημα (προφανώς απρόσβλητο από τα "Πέντε Μάτια" και την NSA) δίνει, άλλωστε, την "πίσω όψη" των αμερικανικών κατηγοριών περί κινεζικής κατασκοπίας.

Πολύ περισσότερο από ζητήματα εμπορικού ισοζυγίου, ο πόλεμος τον οποίο έχει δρομολογήσει, έστω και με "ανακωχές", ο Τραμπ αναφέρεται σε αυτήν τη διάσταση. Με αυτή την έννοια, η Huwaei δεν είναι μια επιχείρηση σαν όλες τις άλλες.

Ευεργεσία προς την Αφρική έναντι διαρροών

Η έδρα της Αφρικανικής Ένωσης είναι ένα υπερμοντέρνο κτίριο το οποίο δεσπόζει στην Αντίς Αμπέμπα. Ξεκίνησε να χτίζεται το 2006 με κινεζική χορηγία 200 εκατομμυρίων δολαρίων – σύμβολο της θεαματικής αναβάθμισης των σχέσεων της Μαύρης Ηπείρου με τον ασιατικό γίγαντα, που αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο. Σύμφωνα με τη Mckinsey, ο όγκος του εμπορίου Κίνας-Αφρικής αυξάνεται τις τελευταίες δύο δεκαετίες κατά περίπου 20% ετησίως. Το κτίριο της Αφρικανικής Ένωσης, εξοπλισμένο (πάντοτε μερίμνη της κινεζικής πλευράς) με τα τελειότερα υπολογιστικά και επικοινωνιακά συστήματα, αποτυπώνει αυτήν ακριβώς τη σχέση. 

Τα εγκαίνια έγιναν το 2012. Όμως τον Ιανουάριο του 2018 έμελλε να ξεσπάσει το σκάνδαλο. Σύμφωνα με δημοσίευμα της γαλλικής εφημερίδας "Le Monde Afrique", τα υπολογιστικά συστήματα της έδρας της Aφρικανικής Ένωσης είχαν "εκπορθηθεί". Για 1.825 μέρες στη σειρά, δεδομένα από τους σέρβερ ταξίδευαν 8.000 χιλιόμετρα μακριά, για να καταλήξουν κάπου στη Σανγκάη. Η ασυνήθιστη αυτή κινητικότητα σημειωνόταν καθημερινά τις δύο πρώτες ώρες του εικοσιτετραώρου, οπότε τα γραφεία ήταν κλειστά και εγκαταλελειμμένα. 

Διαψεύσεις και υποψίες

Η διαρροή φαίνεται να έγινε αντιληπτή εντός του 2017 χάρη στην παρατηρητικότητα ενός ευσυνείδητου υπαλλήλου. Σύμφωνα με τη "Monde Afrique", την ίδια περίοδο εντοπίστηκαν μικρόφωνα και "κοριοί" σε τοίχους και γραφεία του κτιρίου έπειτα από σχετική έρευνα. 

Το δημοσίευμα διαψεύστηκε τόσο από την κινεζική πλευρά όσο και από την Αφρικανική Ένωση, ως προσπάθεια της Δύσης να διαταράξει τη διαρκώς αναπτυσσόμενη σινο-αφρικανική συνεργασία. Όμως οι υποψίες παραμένουν. 

Η Huawei είχε προμηθεύσει στο κτίριο της Αντίς Αμπέμπα εξοπλισμό σχετικό με τα κέντρα βάσεων δεδομένων, άσχετο πάντως με την αποθήκευση και τη μεταφορά τους. Είναι αδύνατον να θεμελιωθεί εναντίον της κατηγορία για κυβερνοπειρατεία, χάριν της κινεζικής κυβέρνησης. Ωστόσο δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς ότι επί πέντε χρόνια η διαρροή εξελισσόταν χωρίς η Huawei να έχει την παραμικρή ιδέα. Είναι από αυτή την υπόθεση που ο κινεζικός κολοσσός των τηλεπικοινωνιών βρέθηκε στο επίκεντρο της διεθνούς καχυποψίας.  

Ρεν Ζενγκφέι Σι Τζινπίνγκ'
Ρεν Ζενγκφέι ξεδιπλώνει το "όραμά του" ενώπιον του Σι Τζινπίνγκ

Ο πρώην στρατιωτικός που έγινε "βασιλιάς"

Ο Ρεν Ζενγκφέι είναι άνθρωπος πραγματικά ταπεινών καταβολών. Η τύχη το θέλησε να βρεθεί "βασιλιάς" των τηλεπικοινωνιών, μολονότι ξεκίνησε από ένα περιβάλλον όπου καλά-καλά δεν υπήρχαν τηλέφωνα.  

Γεννήθηκε το 1944 στη νότια Κίνα – δηλαδή σε μια φτωχική περιοχή και μια χαοτική εποχή. Η οικογένειά του είχε εφτά παιδιά και οι κακουχίες τον σκληραγώγησαν από μικρό. Σε αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης, κατατάχθηκε στον στρατό, στους κόλπους του οποίου παρέμεινε ως χαμηλόβαθμος αξιωματικός του μηχανικού μέχρι το 1983, οπότε η Κίνα άρχισε να συρρικνώνει τον όγκο των ενόπλων δυνάμεών της. Τότε ο Ρεν στράφηκε στον ιδιωτικό τομέα, που μόλις αναπτυσσόταν, ως επιχειρηματίας ηλεκτρονικών.  

"Υπέροχο επίτευγμα"

Τα πρώτα του βήματα δεν ήταν καθόλου επιτυχημένα. Όμως ο νεαρός ακόμη μηχανικός με βουλιμία διάβαζε οτιδήποτε σχετικό με το ευρωπαϊκό και αμερικανικό δίκαιο θα μπορούσε να τον διαφωτίσει για το τι είναι και πώς λειτουργεί η ελεύθερη αγορά.  

Πέντε χρόνια αργότερα ίδρυσε τη Huawei, το όνομα της οποίας μπορεί να μεταφραστεί ως "υπέροχο επίτευγμα" ή και ως "η Κίνα είναι ικανή". Ο κύκλος εργασιών της αφορούσε αρχικά τη μεταπώληση επικοινωνιακού εξοπλισμού στην αναπτυσσόμενη αγορά της κινεζικής υπαίθρου – όμως η εμπλοκή στην κατασκευή του ίδιου του εξοπλισμού δεν άργησε.  

Στις αρχές της δεκαετίας του '90 ήρθε η τομή, όταν η εταιρεία εξασφάλισε από την κυβέρνηση συμφωνία για να προμηθεύει με τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό.  

Ήδη το 1995 οι πωλήσεις υπολογίζονταν στα 220 εκατομμύρια δολάρια, ενώ τον επόμενο χρόνο η Huawei πήρε τον τίτλο του "εθνικού πρωταθλητή", που συνεπάγεται προστασία από τον ξένο ανταγωνισμό.  

Βρισκόμασταν σε μια εποχή κατά την οποία η κινεζική οικονομία αναπτυσσόταν με ρυθμό της τάξης του 10% ετησίως – και, με αυτή την έννοια, και μόνο η εγχώρια αγορά αρκούσε για θεαματικές επιδόσεις. Όμως η πραγματική εκτίναξη του τζίρου της εταιρείας ήρθε με την επέκταση των εργασιών της στο εξωτερικό το έτος 2000.  

Μέσα σε δύο χρόνια οι διεθνείς πωλήσεις εξασφάλιζαν στη Huawei 552 εκατομμύρια δολάρια, ενώ το 2005 τα συμβόλαιά της εκτός συνόρων ξεπέρασαν σε ύψος τις εγχώριες δραστηριότητες για πρώτη φορά.  

Μη εισηγμένη

Οι αρχικές του επιχειρηματικές αποτυχίες καλλιέργησαν στον Ρεν την έντονη επιθυμία να κρατήσει τη Huawei έξω από τους κλυδωνισμούς και τις ιδιοτροπίες του χρηματιστηρίου. Η εταιρεία χαρακτηρίζεται βάσει κινεζικού δικαίου ως "κομμούνα", δηλ. ιδιοκτησία των εργαζομένων της, και δεν είναι εισηγμένη. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχει τις αντίστοιχες υποχρεώσεις δημοσίευσης ισολογισμών.  

Ό,τι για όλον τον υπόλοιπο κόσμο ρίχνει σκιά αδιαφάνειας, για τον Ρεν θεωρείται μεγάλο πλεονέκτημα. Όπως ανέφερε μιλώντας στο BBC, οι εισηγμένες εταιρείες αποδίδουν εξαιρετικά μεγάλη σημασία στους ισολογισμούς, προκειμένου να υπερασπιστούν το μερίδιο των μετοχών, με αποτέλεσμα να κινούνται πολύ επιφυλακτικά ως προς τις επενδύσεις. Στη Huawei τα πράγματα είναι διαφορετικά: κάθε χρόνο επενδύει στην έρευνα και ανάπτυξη περίπου 20 δισ. δολάρια – ίσως τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό του είδους παγκοσμίως. Κατά το αφεντικό της, η εταιρεία πρέπει να καλλιεργεί το "έδαφός" της, ώστε αυτό να γίνει περισσότερο "εύφορο".  

Πράγματι, οι φιλοδοξίες του εκπληρώθηκαν και με το παραπάνω: η Huawei πουλάει αυτήν τη στιγμή περισσότερα smartphones από την Apple. 

"Δεν είμαστε βιτρίνα"

Ο Ρεν προβάλλει την εικόνα του "οραματιστή", αλλά και του "πατρικού" εργοδότη – λ.χ. αρέσκεται συχνά να μαγειρεύει για τους συνεργάτες του. Το "βασίλειό" του στη Σενζέν, όπου και τα κεντρικά της Huawei, είναι όσο πολυτελές αρμόζει. 

Λίγα χιλιόμετρα παραπέρα, στο Ντονγκουάν, έχει δημιουργηθεί το κάμπους που στεγάζει τους 25.000 εργαζομένους του τμήματος R&D σε 12 διαφορετικά "χωριά", καθένα εκ των οποίων μιμείται αρχιτεκτονικά μιαν ευρωπαϊκή πόλη (Παρίσι, Γρανάδα, Μπολόνια κ.ο.κ.). Μοιάζει σαν ο Ουόλτ Ντίσνεϊ να ξανασχεδίασε τη Σίλικον Βάλεϊ στα μέτρα του... 

Μιλώντας πάντοτε στο BBC, o Ρεν αρνήθηκε επίμονα τις κατηγορίες ότι η εταιρεία του δεν είναι παρά μια "βιτρίνα" του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας ή του στρατού. "Μη νομίζετε ότι η Huawei έγινε ό,τι έγινε λόγω ειδικών διασυνδέσεων: Υπάρχουν και εταιρείες κρατικής ιδιοκτησίας κατά 100% που έχουν αποτύχει. Η επιτυχία μας οφείλεται στη σκληρή δουλειά", επιμένει. 
Στη Δύση, και ιδίως στην Ουάσινγκτον, δεν υπάρχουν πολλοί που να πείθονται. 

Η συνέχεια θα κριθεί διά της δικαστικής οδού

Η επιλογή της Huawei απέναντι στην αμερικανική προσπάθεια αποκλεισμού της είναι η κινητοποίηση δικαστικού αγώνα, με την κατάθεση αγωγής, επειδή η Ουάσινγκτον απαγόρευσε στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες να χρησιμοποιούν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της.

"Το αμερικανικό Κογκρέσο δεν προσέφερε ποτέ το παραμικρό στοιχείο για να δικαιολογήσει τους περιορισμούς που επέβαλε στη χρήση των προϊόντων της Huawei. Ως προσήκον και έσχατο μέσο είμαστε αναγκασμένοι να αναλάβουμε νομική δράση. Η απαγόρευση αυτή δεν είναι μόνο παράνομη, αλλά επίσης εμποδίζει τη Huawei από το να συμμετάσχει στον δίκαιο ανταγωνισμό, βλάπτοντας τελικά τους Αμερικανούς καταναλωτές", επεσήμανε σε ανακοίνωσή του ο Γκούο Πινγκ, ένας από τους εναλλασσόμενους προέδρους της εταιρείας. Κατηγόρησε, μάλιστα, τις ΗΠΑ ότι παραβίασαν τους σέρβερ της εταιρείας και έκλεψαν μέιλ και κωδικούς.

Το Πεκίνο αρωγός

Η Huawei διεκδικεί αποζημίωση και τόκους για τη ζημία που υπέστη εξαιτίας των "αντισυνταγματικών" περιορισμών που της επιβλήθηκαν. Πάντως δεν είναι μόνη. Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών, Ουάνγκ Γι, δήλωσε ότι το Πεκίνο θα λάβει και θα εξακολουθήσει να λαμβάνει "όλα τα απαραίτητα μέτρα" για να την υπερασπιστεί.

"Αρκεί να έχει κανείς μια αντικειμενική και αμερόληπτη ματιά για να δει ότι οι πρόσφατες ενέργειες εναντίον μιας κινεζικής εταιρείας και συγκεκριμένων ιδιωτών δεν αποτελούν μια απλή δικαστική υπόθεση, όμως μια σκόπιμη πολιτική καταστολή", σχολίασε ο Ουάνγκ.

Διεθνή στηρίγματα

Αλλά στηρίγματα βρίσκονται και στη διεθνή σκηνή. Το Βερολίνο δεν θα απαγορεύσει στην κινεζική εταιρεία-κολοσσό των τηλεπικοινωνιών Huawei να συμμετάσχει στην κατασκευή δικτύων κινητής τηλεφωνίας πέμπτης γενιάς, διαβεβαίωσε ο υπουργός Οικονομίας, Πέτερ Αλτμάιερ, αν και πρόσθεσε ότι θα επιβάλλονται πλέον αυστηρότερα κριτήρια ασφάλειας σε όλους τους προμηθευτές, ώστε να μην υπάρξουν παραβιάσεις των κανονισμών για την προστασία των δεδομένων.

Ακόμα, ο Αλτμάιερ είπε πως η κυβέρνηση δεν θα προβάλει βέτο για να αποτρέψει εξαγορές εταιρειών σε αυτή την περίπτωση, διότι η οικοδόμηση του δικτύου 5G δεν συνδέεται με κάποια συγχώνευση ή εξαγορά.


Του Κώστα Ράπτη 

20/3/2019