Η Τουρκία, στο ρόλο της πολύφερνης νύφης.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
(1) Η “απείθαρχη” Τουρκία υποβαθμίζει
τη βαλλιστική άμυνα της Ευρώπης.
(2) Eνεργειακό «μπλόκο» σε East-Med από Σερβία-Βουλγαρία:
Συμφώνησαν με Μόσχα & ενώνονται με «Τurk Stream».
(3) «Ναυάγησαν» οι συνομιλίες ΗΠΑ-Τουρκίας – «Σήμα» για αποχώρηση των δυνάμεων από το Ιντσιρλίκ έδωσε το ''Bloomberg''.
(4) Εξαντλούνται τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκίας.
(5) Μεγάλες φιλοδοξίες για τις τουρκικές αμυντικές εξαγωγές.
(1) Η “απείθαρχη” Τουρκία υποβαθμίζει
τη βαλλιστική άμυνα της Ευρώπης.
(2) Eνεργειακό «μπλόκο» σε East-Med από Σερβία-Βουλγαρία:
Συμφώνησαν με Μόσχα & ενώνονται με «Τurk Stream».
(3) «Ναυάγησαν» οι συνομιλίες ΗΠΑ-Τουρκίας – «Σήμα» για αποχώρηση των δυνάμεων από το Ιντσιρλίκ έδωσε το ''Bloomberg''.
(4) Εξαντλούνται τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκίας.
(5) Μεγάλες φιλοδοξίες για τις τουρκικές αμυντικές εξαγωγές.
Οι ρωσικοί στρατηγικοί σχεδιασμοί, με την Τουρκία, δεν μπορούν να διαχωριστούν από τη ρωσική υψηλή στρατηγική γενικότερα. Με άλλα λόγια, η Ρωσία δεν ασκεί μια αυτόνομη πολιτική όσον αφορά τη Μέση Ανατολή, αλλά συντονίζει τις ενέργειές της σύμφωνα με τη συνολική προσέγγιση στις παγκόσμιες υποθέσεις.
Υπάρχουν οι εθνικοί στόχοι της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής που καθοδηγούν το Κρεμλίνο πώς να σχεδιάζει, να ορίζει και να καθορίζει την ατζέντα για τις διάφορες περιοχές του κόσμου. Έτσι αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις που αναδύει η γεωγραφική θέση της Ρωσίας. Η παραδοσιακή ρωσική προσέγγιση, ήταν η μεγιστοποίηση και προώθηση της ρωσικής επιρροής όσο το δυνατό μακρύτερα από τα σύνορα της χώρας, για να εξασφαλίσει την ευάλωτη ενδοχώρα και να αναλάβουν τον έλεγχο των διαφόρων κομβικών σημείων που συνδέουν τη Ρωσία με τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτές οι γεωγραφικές περιοχές και τα κομβικά σημεία έχουν συν τω χρόνω εντυπωθεί στη ρωσική πολιτική ελίτ η οποία προσπαθεί να περισώσει αφενός τα συντρίμμια από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, αφετέρου να κερδίσει νέους χώρους, αναδεικνύοντας τη Ρωσία ως μια από τις ισχυρές δυνάμεις του κόσμου.
Η ρωσική άποψη είναι ότι, στις διεθνείς υποθέσεις, υπάρχουν χώρες που καθορίζουν την ημερήσια διάταξη και χώρες που έχουν δική τους ατζέντα και επιβάλλονται. Ο φόβος της Ρωσίας είναι ένας κόσμος στον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες, μια ενωμένη Ευρώπη ή μια κινεζική υπερδύναμη θα μπορούν να είναι σε θέση να υπαγορεύσουν σε μια εξασθενημένη Ρωσία την πολιτική ή τι ρόλο θα πρέπει να παίξει στις παγκόσμιες υποθέσεις. Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι ένα πιθανό σενάριο, όπου η Ρωσία θα χάσει την ικανότητα να ελέγχει τους φυσικούς της πόρους.
Για να προληφθεί αυτό, η Ρωσία προσπαθεί να αποκτήσει τη δυνατότητα να προβάλει ισχύ και επιρροή στον εκτεταμένο ευρασιατικό χώρο. Ειδικά στη Μέση Ανατολή, υπάρχουν τέσσερις κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν τη Ρωσική υψηλή στρατηγική:
1. Γεωγραφικά, η περιοχή εφάπτεται στρατηγικά με τις μεγαλύτερες λεκάνες της Μαύρης Θάλασσας και της Κασπίας θάλασσας και συνδέονται αναπόσπαστα, μέσω του Αιγαίου και της Μεσογείου με την ικανότητα της Ρωσίας να διατηρήσει τις γραμμές επικοινωνίας προς τον Περσικό κόλπο που είναι ο πιο κρίσιμος διάδρομος του Βορρά-Νότου.
2. Η Τουρκία και ο ευρύτερος χώρος, είναι μία από τις περιοχές του κόσμου όπου η Ρωσία μπορεί να καταδείξει τη σημασία της ως δύναμη διάταξης και ρύθμισης στην οποία μπορεί να επιχειρεί αξιόπιστα με περιορισμένες στρατιωτικές δυνάμεις, διασφαλίζοντας συμφωνίες ή συμμαχίες και γιατί όχι, επιβολή με διάσπαση παλαιών συμμάχων των ΗΠΑ και μελών της ΕΕ.
3. Ο συντονισμός για την ενέργεια που παράγουν τα κράτη της Μέσης Ανατολής, κυρίως η Τουρκία, είναι ζωτικής σημασίας για τα σχέδια της Ρωσίας όσον αφορά τα έσοδα από το πετρέλαιο και το αέριο για τη δική της ανάπτυξη, ενώ οι χώρες της περιοχής είναι επίσης πελάτες για τα προϊόντα της Ρωσίας σε στρατιωτικό-βιομηχανικό και πυρηνικό σύστημα ενέργειας.
4. Τέλος, κράτη όπως η Τουρκία, που έχουν ήδη δείξει απροθυμία να υποστηρίξουν τις κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ για τη Ρωσία, είναι δυνητικά σημαντικές πηγές τεχνολογίας και οικονομικών πόρων για την ρωσική οικονομία.
Για την υλοποίηση των σχεδιασμών αυτών η Τουρκία, γι’ αυτό το χρονικό διάστημα, εκτιμάται ότι θεωρείται ως η πιο σημαντική, ή καλλίτερα ως η προτιμώμενη εταίρος, για την επίτευξη των στόχων της Μόσχας στον Ευρασιατικό χώρο. Η προϋποθέσεις στη σχέση της Ρωσίας με την Τουρκία ορίζονται από τη δυναμική πάνω στη Συρία με την Τουρκία στο ρόλο του βασικού συμμάχου του ΝΑΤΟ, αλλά και από τις ευκαιρίες που έρχονται από την Τουρκία να αναδυθεί ως μια νέα χώρα διέλευσης για τη ρωσική ενέργεια και η προοπτική μιας συγκυριαρχίας στην ευρύτερη περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Στους τουρκικούς στρατηγικούς στόχους υπάρχει η πιθανότητα να παρασχεθεί στη Ρωσία μια ναυτική βάση για μια, έστω περιορισμένη ναυτική δύναμη με προκάλυμμα την ασφαλή διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων από τον σταθμό ηλεκτροπαραγωγής, προσθέτοντας με αυτό τον τρόπο, ένα λιμάνι πλησίον στο ρωσικής κατασκευής πυρηνικό σταθμό του Akkuyu που πρόκειται να ολοκληρωθεί το 2023. Εάν αυτή η δυνατότητα γίνει πραγματικότητα, ο λιμένας που βρίσκεται κοντά στην πυρηνική εγκατάσταση του Akkuyu θα μπορούσε να γίνει η δεύτερη ρωσική ναυτική παρουσία στην ανατολική Μεσόγειο μετά την Ταρτούς της Συρίας. Οι εγκαταστάσεις του Akkuyu απέχουν περίπου 230 χιλιόμετρα από τη Νατοϊκή αεροπορική βάση του Incirlik.
Αυτή η πιθανότητα θα μπορούσε να είναι μια νέα κλιμάκωση της Άγκυρας ενάντια στην Ουάσιγκτον και το δυτικό μπλοκ ασφαλείας. Το τουρκικό ναυτικό, μέχρι τώρα, επιχειρεί για να εξασφαλίσει μια παρουσία στις περιοχές της ναυτικής δικαιοδοσίας της Τουρκίας και να συμβάλει στη ναυτική ασφάλεια, καθώς διεξάγει αποστολές αναγνώρισης και επιτήρησης ως μέρος των θαλάσσιων περιπολιών του ΝΑΤΟ για την ανίχνευση και αποτροπή τρομοκρατικών επιθέσεων. Είναι αντιληπτό ότι οι φήμες για την κατασκευή λιμένος στον πυρηνικό σταθμό του Akkuyu και η ανάπτυξη μιας ρωσικής ναυτικής μονάδας σε αυτό το λιμάνι μπορεί να ερμηνευθεί και ως ανακατάταξη των τουρκικών δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο και μιας προετοιμασίας για να υιοθετήσει μια πιο ανεξάρτητη θέση, ως περιφερειακή δύναμη.
Εν ολίγοις, η Άγκυρα είναι έτοιμη να αναθεωρήσει τις στρατιωτικές αποστολές της στην Ανατολική Μεσόγειο σε απάντηση των απειλών που σχετίζονται με τις ΗΠΑ για την απόκτηση των F-35. Αυτό φυσικά και σημαίνει ριζικές μετατοπίσεις ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο. Βέβαια η Άγκυρα, ακόμη ανταποκρίνεται στις πρόσφατες απαιτήσεις των ΗΠΑ, παρά την προσέγγιση με τη Μόσχα, ανοίγοντας μια συζήτηση για τις αεροπορικές και θαλάσσιες αποστολές του ΝΑΤΟ που διεξήγαγε η Τουρκία. Η κλιμάκωση των κρίσεων S-400 και F-35 θα μπορούσε να μεταφερθεί και σε άλλες περιοχές, όπως το Αιγαίο και αυτό το ενδεχόμενο μας αφορά άμεσα. Αυτό σημαίνει ότι οι βαθιά ριζωμένες σχέσεις ασφαλείας μεταξύ της Τουρκίας και του δυτικού μπλοκ ασφαλείας θα μπορούσαν να διαταραχθούν, και να αντιμετωπίσουμε μια ολοένα και πιο απειλητική Τουρκία.
Η νέα ρωσική γεωστρατηγική προσέγγιση, είναι να ενεργεί ως το «αντιστάθμισμα κινδύνου» για τα καθεστώτα της περιοχής και να ισορροπήσει ενάντια στις προτιμήσεις της Αμερικής ακόμη και να ξεφύγουν οι Τούρκοι από τα Νατοϊκά δεσμά της συμμαχίας. Το Κρεμλίνο φαίνεται να προσφέρει στην Τουρκία έναν πιο αξιόπιστο μεσολαβητή, απ’ ότι η Ουάσιγκτον, και προσφέρει επίσης αμυντικό εξοπλισμό και δυνατότητες που η Ουάσιγκτον είναι απρόθυμη να παράσχει. Αυτό με τη σειρά του καθιστά πρώην αντιπάλους του ψυχρού πολέμου στην περιοχή, κυρίως την Τουρκία, πιο ανοικτή στην ανάπτυξη μιας νέας σχέσης με το Κρεμλίνο, διατηρώντας παράλληλα την επιρροή της στις κυβερνήσεις, όπως το Ιράν που είναι εχθρικές προς τις ΗΠΑ
Με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο ενισχύει την θέση της Ρωσίας ως «ρυθμιστική» δύναμη, αλλά καθιστά επίσης κάθε χώρα της περιοχής που επενδύει στη προτίμηση της Ρωσίας, ως περιφερειακή δύναμη ικανή να ασκεί επιρροή και προβολή ισχύος. Αυτοί οι δεσμοί της Ρωσίας με την Τουρκία, ως εκ τούτου, είναι άμεσα συνδεδεμένοι με τις προσπάθειές της πρώτης να αποκαταστήσει τη θέση της στο διεθνές σύστημα, αλλά το ενδιαφέρον για εμάς είναι μια αναδυόμενη περιφερειακή ισχύς της Τουρκίας που μας απειλεί. Είναι πλέον φανερό ότι προκύπτουν απειλές για την ασφάλεια και τη σταθερότητα, με το εναλλακτικό αναδυόμενο σενάριο ασφάλειας της Τουρκίας στο πλαίσιο της απομάκρυνσης της από τις δυτικές μεταψυχροπολεμικές δομές ασφάλειας. Γι’ αυτό άμεσα απαιτείται να έχουμε ισχυρή και αξιόπιστη αποτρεπτική ισχύ προβάλλοντας «εσωτερική εξισορρόπηση», με την απρόσκοπτη ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων μας και την «εξωτερική εξισορρόπηση», με τη σύναψη συμμαχιών με άλλα κράτη, και την ενεργή συμμετοχή μας στους διεθνείς οργανισμούς και τις αμυντικές συμμαχίες, επιδεικνύοντας μια νέα στρατηγική κουλτούρα.
Δημήτρης Τσαϊλάς,
Υπονάυαρχος ε.α. ΠΝ
18 Απριλίου 2019
ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
1.
Η “απείθαρχη” Τουρκία
υποβαθμίζει τη βαλλιστική άμυνα της Ευρώπης.
Ερωτηματικό παρέμενε επί σειρά ετών το αν η Ουάσιγκτον θα έστελνε σε ευρωπαϊκό έδαφος συστοιχίες του αντιβαλλιστικού συστήματος THAAD του Αμερικανικού Στρατού. Τελικά η ανακοίνωση της επερχόμενης ανάπτυξης του THAAD στη Ρουμανία μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού, στάθηκε αφορμή για να αναδειχθεί ο ενδιάμεσος ρόλος της Τουρκίας αλλά και οι δυνητικοί κίνδυνοι σε ό,τι αφορά την αντιβαλλιστική άμυνα του ΝΑΤΟ.
Όταν ερωτάται κανείς για τον γεωπολιτικό ρόλο της Τουρκίας –ιδίως στην Ελλάδα– οι απόψεις που έρχονται στο νου αφορούν τη γεωγραφική της θέση λόγω της άμεσης εγγύτητας σε Ρωσία, Συρία και Ιράκ. Μιας εγγύτητας που τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχτεί πολλαπλώς εξαιτίας των πολεμικών συγκρούσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη και στις οποίες εκτός των άμεσα εμπλεκομένων πλευρών, θα πρέπει να προστεθούν και οι παρεμβάσεις από μια σειρά χωρών της Δύσης αλλά και του Αραβικού κόσμου και φυσικά της Ρωσίας που δεν χάνει ευκαιρία να περιπλέξει την κατάσταση με την δυναμική παρέμβασή της υπέρ του προέδρου Άσαντ.
Πολύ σημαντική επίσης παράμετρος της γεωπολιτικής σημασίας που έχει η Τουρκία (κυρίως για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ) είναι η άμεση πρόσβαση στην Μαύρη Θάλασσα ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ως δίαυλος των κεντροασιατικών χωρών με τη Δύση.
Επιπλέον η εμπλοκή στρατηγικών συμφερόντων ΗΠΑ και Ευρώπης ως προς τις ενεργειακές διαδρομές, αναπόφευκτα περιλαμβάνει την Άγκυρα στους ευρύτερους σχεδιασμούς, καθιστώντας την ενεργειακό κόμβο με αυξημένη (λόγω μεγέθους) άποψη στη διαμόρφωσή τους.
Αυτό είναι κάτι που βλέπουμε πλέον και σε ό,τι αφορά την εκμετάλλευση ενεργειακών πόρων στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, όπου η Τουρκία επιδιώκει την εξασφάλιση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου τμήματός τους με ταυτόχρονη ευθεία αμφισβήτηση νόμιμων κυριαρχικών δικαιωμάτων Ελλάδος και Κύπρου.
Ο «κρυφός άσσος»
Λίγοι όμως γνωρίζουν έναν ακόμα «κρυφό άσσο» στο μανίκι της Άγκυρας που την καθιστά απαραίτητη στη Δύση και ιδίως στις ΗΠΑ. Πρόκειται για το ρόλο που έχει η χώρα στον υφιστάμενο σχεδιασμό Αντιβαλλιστικής Άμυνας του ΝΑΤΟ, καθώς αποτελεί τμήμα της Ευρωπαϊκής Phased Adaptive Approach (EPAA), που σκοπό έχει την προστασία αμερικανικών στρατευμάτων και συμμαχικών δυνάμεων των ΗΠΑ στην Ευρώπη από πιθανές επιθέσεις με βαλλιστικούς πυραύλους.
Πυρήνας της EPAA είναι το σύστημα Aegis Ashore. Πρόκειται για μια χερσαία έκδοση του ναυτικού ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης AEGIS που τοποθετείται τυπικά επί αντιτορπιλικών και καταδρομικών του Αμερικανικού Ναυτικού. Το σύστημα αυτό είναι ανεπτυγμένο σήμερα στην περιοχή Deveselu στην Ρουμανία και έχει τεθεί σε επιχειρησιακή ετοιμότητα από το 2016 ενώ ένα ακόμη βρίσκεται υπό ανάπτυξη στην Πολωνία.
Που “κολλάει” η Τουρκία σε όλα αυτά; Πρόκειται λοιπόν για την τρίτη κατά σειρά χώρα που είναι τμήμα του δικτύου EPAA, καθώς φιλοξενεί στο έδαφός της ένα ραντάρ αεράμυνας AN/TPY-2. Αποστολή του η παροχή έγκαιρης προειδοποίησης για τυχόν επερχόμενους βαλλιστικούς πυραύλους που αναμένεται ότι μπορεί να εκτοξευτούν από το Ιράν εναντίον στόχων στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη.
Ποια είναι η σημασία του THAAD;
Το προηγμένο αμερικανικό αντιβαλλιστικό σύστημα THAAD (Terminal High Altitude Area Defense) αναμένεται να «κουμπώσει» σε αυτό το δίκτυο, προκειμένου να ενισχύσει την πυραυλική άμυνα του ΝΑΤΟ απέναντι σε τέτοιου είδους απειλές. Η ένταση με την Ρωσία, επιτάχυνε τις εξελίξεις προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ήδη οι σχετικές εισηγήσεις από το Πεντάγωνο είχαν ξεκινήσει την περίοδο αμέσως μετά την εισβολή της Μόσχας στην Κριμαία το 2014 αλλά πλέον η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ των δύο πλευρών οριστικοποίησε την απόφαση για την ανάπτυξη του THAAD σε ευρωπαϊκό έδαφος. Η ενεργοποίηση του συστήματος συνιστά ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας του ΝΑΤΟ έναντι πυραυλικών επιθέσεων από οποιαδήποτε κατεύθυνση (τόσο από Ιράν όσο και από τη Ρωσία) γεγονός που θα οδηγήσει σε περαιτέρω τριβές μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον.
Παράλληλα, το THAAD θα λειτουργήσει ως αξιόπιστη εναλλακτική λύση καθώς το σύστημα AEGIS στην Πολωνία έχει δεχτεί αλλεπάλληλες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των εγκαταστάσεων που φιλοξενούν το επιχειρησιακό σύστημα, με αποτέλεσμα η κήρυξη επιχειρησιακής ετοιμότητας να έχει μετατεθεί για το 2020.
THAAD Terminal High Altitude Area Defense missile system 14th TEST
Η μονάδα που θα επιχειρεί με αυτό θα είναι η 69η Ταξιαρχία Αντιαεροπορικής Άμυνας του Αμερικανικού Στρατού (69th Air Defense Artillery Brigade, 32nd Army Air and Missile Defense Command) που έχει έδρα το Fort Hood στο Τέξας των ΗΠΑ.
Σενάρια ολικής ρήξης
Στην περίπτωση λοιπόν που η υφιστάμενη κρίση στις σχέσεις Τουρκίας – ΗΠΑ κορυφωθεί εξαιτίας της εμμονής της Άγκυρας στην προμήθεια του αντιαεροπορικού συστήματος S-400 απο τη Ρωσία, αναλυτές τονίζουν ότι είναι πιθανόν να προκληθεί επιπλοκή ακόμη και στην Αντιβαλλιστική Άμυνα του ΝΑΤΟ.
Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί εάν η Άγκυρα σε μια «σπασμωδική» κίνηση αντίδρασης έπειτα από την επιβολή κυρώσεων που αφορούν τόσο την προμήθεια μαχητικών F-35A από τις ΗΠΑ όσο και την ευρύτερη συμμετοχή της στις ΝΑΤΟϊκές δομές, αποφάσιζε να αφαιρέσει την άδεια λειτουργίας του σταθμού ραντάρ AN/TPY-2 που λειτουργεί από το 2012 στο Κιούρετζικ της Μαλάτιας.
Πρόκειται βεβαίως για ένα ακραίο σενάριο αλλά με δεδομένο το ραγδαία επιδεινούμενο κλίμα στις σχέσεις Ουάσιγκτον Άγκυρας, τίποτα δεν θα πρέπει να αποκλείεται ούτε να θεωρείται δεδομένο.
Σημειώνεται ότι μέχρι σήμερα το αντιβαλλιστικό σύστημα THAAD του Αμερικανικού Στρατού έχει αναπτυχθεί μονάχα στην περιοχή του Ειρηνικού (Γκουάμ 2013, Νότια Κορέα 2017) και πιο πρόσφατα της Μέσης Ανατολής (Ισραήλ) με το ενδιαφέρον να συγκεντρώνεται πλέον στην επικείμενη αποστολή του στη Ρουμανία μέχρι το καλοκαίρι, όπως ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Διοίκηση των ΗΠΑ (EUCOM).
Οπωσδήποτε οι σχετικές εξελίξεις αναμένονται με ενδιαφέρον καθώς είναι προφανές ότι Ουάσιγκτον και Άγκυρα θα έχουν να αντιμετωπίσουν μια σειρά ιδιαίτερα σοβαρών επιπλοκών σε περίπτωση που δεν καταφέρουν να βρουν μια συμβιβαστική λύση για το ζήτημα των S-400.
Του Σάββα Δ. Βλάσση
18/04/2019
2.
Eνεργειακό «μπλόκο» σε East-Med από Σερβία-Βουλγαρία:
Συμφώνησαν με Μόσχα & ενώνονται με «Τurk Stream».
Ραγδαίες ενεργειακές εξελίξεις έρχονται από τα Βαλκάνια καθώς Σερβία και Βουλγαρία έδωσαν τα χέρια με την Ρωσία για τον αγωγό "Turk Stream". Πριν λίγο το Βελιγράδι ανακοίνωσε επίσημα πως ξεκινούν τα έργα κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου!
O αγωγός πλέον μετανομάζεται από "Turkish Stream" σε "TurkStream" στο σερβικό και βουλγαρικό τμήμα ενώ η Ουκρανία τελειώνει οριστικά ως ενεργειακός κόμβος.
Η επιτάχυνση της δημιουργίας του ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου συνδέεται άμεσα με τις εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο και εκ πρώτης όψως η Μόσχα φαίνεται να κερδίζει με ταχύτητα τις εξελίξεις και τον East-Med.
Υπενθυμίζουμε πως η Ιταλία έχει πει προς το παρόν "όχι" στον "East-Med" ενώ η Δύση χάνει και την εναλλακτική οδό διέλευσης, δηλαδή από Σκόπια-Σερβία.
Επιπλέον, αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες που θέλουν ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις να προστατεύουν τις αποθήκες και τους σταθμούς ρωσικού φυσικού αερίου στην Σερβία, τότε το πράγμα αποκτά και μια αμιγώς στρατιωτική διάσταση.
Διότι αν αυτό ισχύει και είναι εφικτό για την Σερβία, τότε τι συμβαίνει με το τμήμα του αγωγού στην Τουρκία και την Ανατολική Θράκη;
Επιπλέον, ποια χώρα θα "αγοράζει" ακριβό φυσικό αέριο στο μέλλον από τον East-Med , την στιγμή που το αντίστοιχο ρωσικό φ.α. θα είναι πιο φτηνό και θα φτάσει πιο γρήγορα στα σπίτια των ευρωπαίων;
Ο υπουργός εξωτερικών της Σερβίας μιλώντας πριν λίγο σε συνέδριο με τον Ρώσο ομόλογο του Σ.Λαβρόφ είπε τα εξής:
"Η Σερβία ξεκίνησε την κατασκευή του δικού της τμήματος του "TurkStream" που θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στην Ευρώπη.
Ο αγωγός έχει μήκος 403 χλμ και ξεκινά από τα σύνορα με την Βουλγαρία και φτάνει μέχρι τα σύνορα με Ουγγαρία.
Εμείς δεν εξαρτιόμαστε από το έργο που πρέπει να κάνει η Βουλγαρία η οποία είναι υπεύθυνη για την κατασκευή του δικού της τμήματος.
Ο αγωγός θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο από την Μαύρη Θάλασσα προσπερνώντας την Ουκρανία και μέσω Βουλγαρίας, Σερβίας και Ουγγαρίας θα φτάνει στην ΕΕ.
Συζητήσαμε την πρόοδο και την εφαρμογή του σχεδίου του "Turk Stream" συμπεριλαμβανομένων των προοπτικών επέκτασης του στην Ευρώπη και ειδικά την Σερβία.
Στις 5 Μαρτίου το ενεργειακό συμβούλιο της Σερβίας ενέκρινε την κατασκευή του αγωγού. Σήμερα το έργο ξεκίνησε" πρόσθεσε.
Και η Ουγγαρία "έδωσε τα χέρια" με την Ρωσία!
Η Ουγγαρία θα ξεκινήσει τη διαδικασία σύναψης σύμβασης για τη χωρητικότητα του αγωγού φυσικού αερίου "Turk Stream" τον Σεπτέμβριο, δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών και Εμπορίου Péter Szijjártó μετά από συνάντηση της Μεικτής Οικονομικής Επιτροπής Ουγγαρίας-Βουλγαρίας στη Βουδαπέστη.
"Το σχέδιο είναι ο αγωγός να περάσει από τον σταθμό "Russkaya" στην Anapa στην περιοχή Krasnodar κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας στο Kıyıköy στην τουρκική Αν.Θράκη για να φτάσει Ουγγαρία και Αυστρία.
Η Βουλγαρία έχει ήδη κάνει τις αναγκαίες επενδύσεις" είπε ο Szijjártó και πρόσθεσε:
Ο Βούλγαρος Υπουργός Οικονομικών, Emil Karanikolov, ανέφερε πως οι συζητήσεις για το χρονοδιάγραμμα παραδόσεων θα συνεχιστούν.
"Καλωσορίζω την ανάπτυξη στο εμπόριο και στις οικονομικούς δεσμούς μεταξύ Βουλγαρίας και Ουγγαρίας" ανέφερε.
Ενώθηκε το θαλάσσιο με το χερσαίο τμήμα
του αγωγού Turkish Stream στην Τουρκία
Στο έδαφος της Τουρκίας πραγματοποιήθηκε στις 19 Μαρτί ου η τελευταία συγκόλληση του θαλάσσιου με το χερσαίο τμήμα του αγωγού φυσικού αερίου Turksih Stream, ανακοίνωσε η διαχειρίστρια εταιρεία του έργου South Stream Transport B.V.
Στην ανακοίνωση επισημαίνεται ότι η ένωση αυτή "συμβολίζει την ολοκλήρωση όλου του έργου που αποσκοπεί στη δημιουργία ενός συστήματος αγωγών φυσικού αερίου στην Μαύρη Θάλασσα".
Κατά τη διάρκεια της τεχνικής επιχείρησης, η οποία λέγεται συγκόλληση πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ανελκύονται τα δύο τμήματα του αγωγού από τον πυθμένα τα οποία συγκολλούνται μεταξύ τους. Το συνολικό βάρος το οποίο ανελκύστηκε κατά την διάρκεια των εργασιών συγκόλλησης έφθασε τους 409 τόνους.
Αφότου έγινε λεπτομερής έλεγχος της συγκόλλησης, το τμήμα αυτό του αγωγού ποντίσθηκε στον πυθμένα σε βάθος 32 μέτρων. Η ίδια διαδικασία συγκόλλησης είχε πραγματοποιηθεί στα ρωσικά χωρικά ύδατα, από όπου ξεκίνησε ο αγωγός τον Ιανουάριο- Φεβρουάριο του 2019.
Η πόντιση σε μεγάλα βάθη των σωλήνων του αγωγού πραγματοποιήθηκε από το μεγαλύτερο στον κόσμο πλοίο καθέλκυσης σωλήνων αγωγών Pioneering Spirit, ενώ στα παράκτια τμήματα διέλευσης του αγωγού χρησιμοποιήθηκε το πλοίο Lorelay.
Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας συγκόλλησης πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ολοκληρώθηκε η συνένωση του παράκτιου τμήματος κοντά στην πόλη Ανάπα της Ρωσικής Ομοσπονδίας με τον τερματικό σταθμό υποδοχής στην πόλη Κιγίκιοϊ (Μήδεια) στην περιοχή της ανατολικής Θράκης.
Η εκμετάλλευση του εν λόγω αγωγού φυσικού αερίου προγραμματίζεται να ξεκινήσει στα τέλη του 2019.
Βασίλης Καπούλας
17/04/2019
3.
«Ναυάγησαν» οι συνομιλίες ΗΠΑ-Τουρκίας – «Σήμα» για αποχώρηση των δυνάμεων από το Ιντσιρλίκ έδωσε το ''Bloomberg''.
Κατέρρευσαν οι συνομιλίες ΗΠΑ-Τουρκίας για το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα S-400 αναφέρει η εφημερίδα WSJ ενώ με βαρυσήμαντο άρθρο το Bloomberg καλεί το ΝΑΤΟ να μην χάσει χρόνο και να ξεκινήσει άμεσα την αποχώρηση δυνάμεων από την βάση του Ιντσιρλίκ.
Σύμφωνα με την WSJ, οι δύο πλευρές απέτυχαν να ξεπεράσουν το αδιέξοδο σχετικά με τα σχέδια της Άγκυρας να προχωρήσει στην προμήθεια του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400, αναφέρει σε ανταπόκριση της από την Ουάσιγκτον η δημοσιογράφος Jessica Donati της εφημερίδας Wall Street Journal.
Αμέσως μετά το πρακτορείο Bloomberg με βαρυσήμαντο άρθρο γνώμης ζητά από το ΝΑΤΟ να απαντήσει άμεσα και δυναμικά στις τουρκικές προκλήσεις.
Bloomberg:
“Το NATO να απαντήσει δυναμικά στις προκλήσεις της Τουρκίας με αποχώρηση από το Ιντσιρλίκ”
“Ήρθε η ώρα για το ΝΑΤΟ να ξεσκεπάσει τη μπλόφα της Τουρκίας. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε για άλλη μια φορά την περασμένη εβδομάδα ότι το αμφιλεγόμενο του σχέδιο για την αγορά ενός ρωσικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας είναι μια “κλεισμένη συμφωνία” – παρόλο που οι ΗΠΑ προειδοποίησαν ότι αυτό θα μπορούσε να δώσει στη Ρωσία πρόσβαση στα μυστικά της αεροπορικής άμυνας του ΝΑΤΟ.
Εν μέσω ενός κλιμακούμενου πολέμου λέξεων, αυτή η απειλή δεν πρέπει να υποτιμηθεί.
Το σύστημα της Ρωσίας, το S-400, θα μπορούσε να καταρρίψει τα μαχητικά αεροσκάφη του ΝΑΤΟ και οι μηχανικοί της Μόσχας αναμένεται να βοηθήσουν την Τουρκία να το τρέξει μόλις ολοκληρωθεί η αγορά.
Αυτό θα μπορούσε να δώσει στη Ρωσία μια εικόνα στην ευαίσθητη τεχνολογία των ΗΠΑ – ιδιαίτερα αυτή που χρησιμοποιείται από τα μαχητικά stealth F-35, στην κατασκευή των οποίων συμβάλλει και η Τουρκία.
Εκτός από το ότι είναι επικίνδυνη, η απόφαση είναι απολύτως αυτοκαταστροφική.
Οι ΗΠΑ έχουν αναστείλει τις παραδόσεις εξοπλισμού F-35 στην Τουρκία, παρόλο που οι τουρκικές εταιρείες είχαν την πρόθεση να παράγουν εξοπλισμό αξίας περίπου 12 δισ. δολαρίων για τα αεροσκάφη και οι τουρκικές αεροπορικές δυνάμεις σχεδίαζαν να αγοράσουν περίπου 100 από αυτά.
Έχει επίσης απορρίψει μια γενναιόδωρη προσφορά των ΗΠΑ για να προσθέσει στο δυναμικό τους τους παρόμοιους πυραύλους Patriot, αποφεύγοντας ολόκληρο το χάος.
Το ότι ο Ερντογάν εξέτασε την προσφορά των Ρώσων ήταν λιγότερο για την ασφάλεια από ό,τι εξαιτίας της άποψής του ότι η Τουρκία εξαρτάται υπερβολικά από τη δυτική στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη, με τη δυσαρέσκεια να έχει ενταθεί με την αμερικανική και την ευρωπαϊκή κριτική που ασκείται στην όλο και πιο αυταρχική εξουσία του.
Ξεχωριστός μεταξύ των ηγετών του ΝΑΤΟ, ο Ερντογάν έχει επιδοθεί σε πολεμική, αντι-δυτική ρητορική, ακόμη και κατηγορώντας τις συμμαχικές χώρες ότι προσπαθούν να ανατρέψουν την κυβέρνησή του.
Προφανώς σκέφτεται ότι η συμμαχία δεν θα τιμωρήσει τις επανειλημμένες δηλώσεις κακής πίστης διότι η Τουρκία έχει ιστορικά σημαντική σημασία για την αντιμετώπιση των μεγαλύτερων ανησυχιών ασφάλειας του ΝΑΤΟ, του ρωσικού επεκτατισμού και της ισλαμικής τρομοκρατίας.
Αλλά η αίσθηση του για την κεντρική θέση της Τουρκίας είναι διογκωμένη.
Αντί να είναι ένα προπύργιο εναντίον της Ρωσίας, η χώρα έχει εμβαθύνει μόνο τους δεσμούς οικονομίας και ασφάλειας με τη Μόσχα υπό την ηγεσία του Ερντογάν. Η συμβολή της στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας δεν επεκτάθηκε ποτέ πέρα από τον υπολογισμό του δικού της συμφέροντος.
Τώρα το ΝΑΤΟ πρέπει να αποδείξει ότι η συλλογική ασφάλεια της συμμαχίας του είναι πιο σημαντική από τους στενούς υπολογισμούς ενός μόνο μέλους.
Η Τουρκία θα πρέπει να εξοβελιστεί από το πρόγραμμα κατασκευής F-35 – άλλα μέλη θα χαρούν να αναλάβουν το μερίδιό της – αλλά και από την αγορά του μοντέλου. Η κυβέρνηση του Donald Trump πρέπει επίσης να επιβάλει κυρώσεις, όπως έπραξε πέρυσι, όταν η Κίνα αγόρασε ρωσικά αεροσκάφη και πυραυλικά συστήματα.
Εάν ο Ερντογάν προχωρήσει ανεξάρτητα από αυτό, η συμμαχία πρέπει να είναι έτοιμη να μειώσει τον ρόλο της Τουρκίας σε οποιαδήποτε κοινή στρατιωτική δραστηριότητα.
Oι ΗΠΑ θα μπορούσαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Γερμανίας και να αποσυρθούν από την αεροπορική βάση Incirlik.
Η αεροπορική βάση Muwaffaq Salti της Ιορδανίας είναι μια από τις πολλές εφικτές εναλλακτικές λύσεις.
Από την πλευρά του, ο Ερντογάν πρέπει να αναγνωρίσει ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ υπηρέτησε καλά τα στρατιωτικά, πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα της Τουρκίας για σχεδόν επτά δεκαετίες.
Παρά τη ρητορική του, δεν μπορεί να μη συνυπολογίσει ότι η εναλλακτική λύση στη συμμαχία είναι μια αυξανόμενη εξάρτηση από τη Ρωσία – όχι και το καλύτερο αποτέλεσμα για έναν ηγέτη ο οποίος εξαίρει τη γεωπολιτική αυτονομία.
Η συμμετοχή στη δυτική συμμαχία είναι μακράν η καλύτερη επιλογή για την Τουρκία. Αλλά απαιτεί σεβασμό προς τις συλλογικές ανησυχίες της συμμαχίας.
Ο Ερντογάν πρέπει να δείξει ότι τον έχει”.
http://www.anixneuseis.gr/?p=206133
18/4/2019
4.
Εξαντλούνται τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκίας.
5.
Μεγάλες φιλοδοξίες για τις τουρκικές αμυντικές εξαγωγές.
Η Τουρκία έχει ανακοινώσει άλλη μία χρονιά αυξημένων πωλήσεων στον τομέα της άμυνας και της αεροναυπηγικής αλλά δεν πλησιάζει ακόμη τον στόχο που έχει θέσει η ίδια για 25 δισ. δολάρια ετησίως μέχρι το 2023. Αυτό ωστόσο δεν θα πρέπει να αποσπά τόσο πολύ την προσοχή από την πρόοδο που σημειώνει η τουρκική αμυντική βιομηχανία στον τομέα των εξαγωγών.
Στην αρχή του 2019, ο υφυπουργός Άμυνας Ismail Demir, δήλωσε πως οι τουρκικές εξαγωγές άμυνας και πολιτικής αεροπορίας για το 2018, διαμορφώθηκαν 17% υψηλότερα σε σχέση με το προηγούμενο έτος, φθάνοντας το ποσό-ρεκόρ των 2,035 δισ. Δολαρίων. Για το καλύτερο μέρος της δεκαετίας, η τουρκική κυβέρνηση έχει θέσει στόχο να πετύχει ετήσιες πωλήσεις στον τομέα της άμυνας και της πολιτικής αεροπορίας ύψους 25 δισ. δολαρίων μέχρι το 2023. ΟΙ εξαγωγές "άμυνας” και "ασφάλειας” υποτίθεται ότι ανέρχονται σε 5 δισ. δολάρια επί του συνόλου η κάθε μία.
Από την στιγμή που η Τουρκία δεν παρέχει αναλυτικά στοιχεία για τον κάθε υποκλάδο στις εξαγωγές άμυνας και αεροναυπηγικής, είναι δύσκολο να γνωρίζουμε ακριβώς πόσο κοντά βρίσκεται η Άγκυρα από τους στόχους της σε κάθε υποκατηγορία. Η φιλοδοξία για πωλήσεις 5 δισ. Δολαρίων στον αμυντικό κλάδο, είναι αξιόπιστη. Ωστόσο, η τεράστια ανάπτυξη όλου του αμυντικού και αεροναυπηγικού κλάδου στα επόμενα πέντε χρόνια, δεν είναι και τόσο (αξιόπιστη).
Ενώ οι επίσημοι στόχοι προκαλούν σύγχυση, αυτό που είναι σαφές είναι η πρόοδος που σημειώνει η Τουρκία για να γίνει ένας σημαντικός εξαγωγέας στον τομέα της άμυνας.
Οι επιτυχίες των τουρκικών εξαγωγών
ΟΙ τουρκικές εξαγωγές στην άμυνα την τελευταία δεκαετία, υπήρξαν παραδοσιακά τα τροχοφόρα θωρακισμένα οχήματα. Εκατοντάδες οχήματα περιπολίας BMC Kirpi 4x4 έχουν πωληθεί στην Τυνησία και στο Τουρκμενιστάν, ενώ το Cobra 4x4, θωρακισμένο μεταφορικό προσωπικού, είναι τώρα σε λειτουργία σε χώρες όπως το Μπαχρέιν, το Μπαγκλαντές, τη Μαυριτανία και τη Ρουάντα.
Ενώ η ποσότητα των οχημάτων που εξάγονται σε αυτή την περίοδο είναι αξιοσημείωτη, αυτά είναι σχετικά απλά και φθηνά συστήματα, ενώ πολλές εταιρείες ανά τον κόσμο προσφέρουν παρόμοια προϊόντα σε μια αγορά που υπάρχει υπέρ-πληθώρα.
Ωστόσο, οι συμβάσεις που υπογράφηκαν τους τελευταίους 12 μήνες για τις εξαγωγές αμυντικών προϊόντων, αντανακλούν την αυξανόμενη ικανότητα της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Φρεγάτες, ελικόπτερα και εξοπλισμένα εναέρια οχήματα, είναι πιο σύνθετα από τα τεθωρακισμένα οχήματα και απαιτούν μια μεγαλύτερη εφοδιαστική αλυσίδα, καθώς και μια πιο απαιτητική υπηρεσία logistics και υποστήριξης μετά από την πώληση. Αυτά τα συστήματα τώρα παράγονται στην Τουρκία, όπου επιχειρήσεις σαν την Aselsan, την Havelsan και την Roketsan, παράγουν οπλικά συστήματα και καθοδηγούμενα όπλα. Παρόλα αυτά, συνεχίζουν να υπάρχουν σημαντικά κενά στις βιομηχανικές ικανότητες, όπως στα ραντάρ και στα συστήματα θαλάσσιας και εναέριας πρόωσης.
Στατική πελατειακή βάση
Εάν η φύση της τεχνολογίας που εξάγεται αλλάζει, η καταναλωτική βάση είναι σε μεγάλο βαθμό η ίδια. Από τις 13 χώρες στις οποίες η Τουρκία παρέδωσε τεθωρακισμένα οχήματα από το 2010, οι 11 είναι και μουσουλμανικές και φιλικές σε διπλωματικό επίπεδο. Μεταξύ αυτών είναι το Μπαχρέιν, η Τυνησία και το Τουρκμενιστάν. Ομοίως, η υπογραφή μεγάλων συμβολαίων το 2018, έλαβε επίσης χώρα με μακροχρόνιους συμμάχους, όπως το Πακιστάν και το Κατάρ. Μέχρι σήμερα, η Τουρκία δεν ήταν σε θέση να σημειώσει την επιτυχία της σε ό,τι αφορά στην εξαγωγή αμυντικού εξοπλισμού σε μουσουλμανικές χώρες, και αλλού στον κόσμο. Για παράδειγμα, η Τουρκία δεν έχει εξασφαλίσει ακόμη καμία σημαντική συμφωνία για πώληση αμυντικού εξοπλισμού σε συμμάχους χώρες του ΝΑΤΟ.
Ο στόχος των αμυντικών εξαγωγών ύψους 25 δισ. δολαρίων μπορεί να είναι μη ρεαλιστικός, αλλά η πορεία του ταξιδιού είναι σαφής. Την επόμενη δεκαετία, η Τουρκία πιθανώς θα συνεχίσει να στηρίζεται στις εισαγωγές και στις συμφωνίες άδειας παραγωγής, για σημαντικά εξαρτήματα, ενώ επίσης θα σημειώνει πρόοδο με τις πρωτοβουλίες που βρίσκονται σε εξέλιξη για την ανάπτυξη εγχώριων εναλλακτικών λύσεων.
Πολλές πλατφόρμες που εισέρχονται αυτή την περίοδο σε συνεργασία με τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, είτε παράγονται με άδεια είτε εισάγονται, αλλά είναι πιθανό ότι στις δύο επόμενες δεκαετίες, ένα μεγαλύτερο ποσοστό εξοπλισμού θα είναι σχεδιασμένο εσωτερικά. Πολλά από αυτά τα συστήματα μπορούν στη συνέχεια να προσφερθούν για εξαγωγή.
Προκλήσεις και αποτυχίες
Παρά την πρόοδο, η τουρκική αμυντική και αεροναυπηγική βιομηχανία αντιμετωπίζει ακόμη προκλήσεις. Η αξία της λίρας έχει μειωθεί και η οικονομία βρίσκεται σε κίνδυνο ύφεσης. Η καταστολή που ακολούθησε την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, καθώς και άλλες διαφορές πολιτικής, όπως η εξαγορά των ρωσικών S-400, σημαίνουν ότι οι σχέσεις με τις ΗΠΑ και άλλους προμηθευτές έχουν γίνει πιο δύσκολες. Η Τουρκία ίσως διαπιστώσει ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποκτήσει και να αντέξει οικονομικά, να εξοπλίζει με ξένα υποσυστήματα τις πλατφόρμες της και αυτές που προσπαθεί να εξάγει. Για παράδειγμα, το 2017, η AVL ακύρωσε μια σύμβαση με την TUMOSAN για την ανάπτυξη ενός ενεργειακού "πακέτου” για το κύριο πολεμικό τανκ εξαιτίας ενός αυστριακού εμπάργκο όπλων, ύστερα από την αντίδραση της τουρκικής κυβέρνησης στην απόπειρα πραξικοπήματος. Καθώς οι σχέσεις της Τουρκίας με τα κράτη του ΝΑΤΟ συνεχίζουν να είναι εύθραυστες, τέτοια εμπόδια ίσως εμφανίζονται πιο συχνά.
Άλλη μια αιτία ανησυχίας για την Τουρκία η οποία αναδείχθηκε προσφάτως, είναι το brain drain των νέων, ειδικευμένων εργαζομένων από την τουρκική αμυντική βιομηχανία, σε ξένες επιχειρήσεις, ιδιαίτερα στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, με υψηλότερους μισθούς και καλύτερες συνθήκες, που θεωρούνται ως πρωταρχικά κίνητρα για τέτοιου είδους μετανάστευση. Μια ευρύτερη οικονομική κρίση ίσως επιταχύνει αυτό το κίνημα, αποτρέποντας τις μεγάλες φιλοδοξίες για τον σχεδόν τριπλασιασμό του αριθμού των εργαζομένων στην αμυντική βιομηχανία. Καθώς η Τουρκία εξάγει μεγαλύτερο και πιο εξελιγμένο εξοπλισμό, μπορεί να διαπιστώσει ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει όταν το κάνει αυτό, ίσως είναι τόσο σύνθετες όσο τα ίδια τα συστήματα.
Των Υβόννης-Στεφανίας Ευσταθίου και Tom Waldwyn
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:
https://www.iiss.org/blogs/military-balance/2019/04/
turkish-defence-exports
https://www.capital.gr/iiss-org/3354480/megales-filodoxies-gia-tis-tourkikes-amuntikes-exagoges?fbclid=IwAR0L3o1olb6TQRyWbFX78SBOmrFXtdvKpB8ijnA0vofsSrs6U5Y-YQUQ9tI
15/4/2019
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
18/4/2019. Κώστας Γρίβας: Μήπως συμφέρει τις ΗΠΑ
ο ρωσοτουρκικός εναγκαλισμός;
18/4/2019. Γιώργος Λυκοκάπης: Πως ένας «Φαραώ»
χαλάει τα σχέδια Τούρκων και Αμερικανών.
17/4/2019. Μάκης Ανδρονόπουλος: Οι γεωπολιτικές ανατροπές στη Μεσόγειο και η επιστροφή των ΗΠΑ.
15/4/2019. Λάμπρος Τζούμης: H αμετροέπεια του Ερντογάν
δοκιμάζει την υπομονή της Δύσης.
3.
«Ναυάγησαν» οι συνομιλίες ΗΠΑ-Τουρκίας – «Σήμα» για αποχώρηση των δυνάμεων από το Ιντσιρλίκ έδωσε το ''Bloomberg''.
Κατέρρευσαν οι συνομιλίες ΗΠΑ-Τουρκίας για το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα S-400 αναφέρει η εφημερίδα WSJ ενώ με βαρυσήμαντο άρθρο το Bloomberg καλεί το ΝΑΤΟ να μην χάσει χρόνο και να ξεκινήσει άμεσα την αποχώρηση δυνάμεων από την βάση του Ιντσιρλίκ.
Σύμφωνα με την WSJ, οι δύο πλευρές απέτυχαν να ξεπεράσουν το αδιέξοδο σχετικά με τα σχέδια της Άγκυρας να προχωρήσει στην προμήθεια του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400, αναφέρει σε ανταπόκριση της από την Ουάσιγκτον η δημοσιογράφος Jessica Donati της εφημερίδας Wall Street Journal.
Αμέσως μετά το πρακτορείο Bloomberg με βαρυσήμαντο άρθρο γνώμης ζητά από το ΝΑΤΟ να απαντήσει άμεσα και δυναμικά στις τουρκικές προκλήσεις.
Bloomberg:
“Το NATO να απαντήσει δυναμικά στις προκλήσεις της Τουρκίας με αποχώρηση από το Ιντσιρλίκ”
“Ήρθε η ώρα για το ΝΑΤΟ να ξεσκεπάσει τη μπλόφα της Τουρκίας. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε για άλλη μια φορά την περασμένη εβδομάδα ότι το αμφιλεγόμενο του σχέδιο για την αγορά ενός ρωσικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας είναι μια “κλεισμένη συμφωνία” – παρόλο που οι ΗΠΑ προειδοποίησαν ότι αυτό θα μπορούσε να δώσει στη Ρωσία πρόσβαση στα μυστικά της αεροπορικής άμυνας του ΝΑΤΟ.
Εν μέσω ενός κλιμακούμενου πολέμου λέξεων, αυτή η απειλή δεν πρέπει να υποτιμηθεί.
Το σύστημα της Ρωσίας, το S-400, θα μπορούσε να καταρρίψει τα μαχητικά αεροσκάφη του ΝΑΤΟ και οι μηχανικοί της Μόσχας αναμένεται να βοηθήσουν την Τουρκία να το τρέξει μόλις ολοκληρωθεί η αγορά.
Αυτό θα μπορούσε να δώσει στη Ρωσία μια εικόνα στην ευαίσθητη τεχνολογία των ΗΠΑ – ιδιαίτερα αυτή που χρησιμοποιείται από τα μαχητικά stealth F-35, στην κατασκευή των οποίων συμβάλλει και η Τουρκία.
Εκτός από το ότι είναι επικίνδυνη, η απόφαση είναι απολύτως αυτοκαταστροφική.
Οι ΗΠΑ έχουν αναστείλει τις παραδόσεις εξοπλισμού F-35 στην Τουρκία, παρόλο που οι τουρκικές εταιρείες είχαν την πρόθεση να παράγουν εξοπλισμό αξίας περίπου 12 δισ. δολαρίων για τα αεροσκάφη και οι τουρκικές αεροπορικές δυνάμεις σχεδίαζαν να αγοράσουν περίπου 100 από αυτά.
Έχει επίσης απορρίψει μια γενναιόδωρη προσφορά των ΗΠΑ για να προσθέσει στο δυναμικό τους τους παρόμοιους πυραύλους Patriot, αποφεύγοντας ολόκληρο το χάος.
Το ότι ο Ερντογάν εξέτασε την προσφορά των Ρώσων ήταν λιγότερο για την ασφάλεια από ό,τι εξαιτίας της άποψής του ότι η Τουρκία εξαρτάται υπερβολικά από τη δυτική στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη, με τη δυσαρέσκεια να έχει ενταθεί με την αμερικανική και την ευρωπαϊκή κριτική που ασκείται στην όλο και πιο αυταρχική εξουσία του.
Ξεχωριστός μεταξύ των ηγετών του ΝΑΤΟ, ο Ερντογάν έχει επιδοθεί σε πολεμική, αντι-δυτική ρητορική, ακόμη και κατηγορώντας τις συμμαχικές χώρες ότι προσπαθούν να ανατρέψουν την κυβέρνησή του.
Προφανώς σκέφτεται ότι η συμμαχία δεν θα τιμωρήσει τις επανειλημμένες δηλώσεις κακής πίστης διότι η Τουρκία έχει ιστορικά σημαντική σημασία για την αντιμετώπιση των μεγαλύτερων ανησυχιών ασφάλειας του ΝΑΤΟ, του ρωσικού επεκτατισμού και της ισλαμικής τρομοκρατίας.
Αλλά η αίσθηση του για την κεντρική θέση της Τουρκίας είναι διογκωμένη.
Αντί να είναι ένα προπύργιο εναντίον της Ρωσίας, η χώρα έχει εμβαθύνει μόνο τους δεσμούς οικονομίας και ασφάλειας με τη Μόσχα υπό την ηγεσία του Ερντογάν. Η συμβολή της στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας δεν επεκτάθηκε ποτέ πέρα από τον υπολογισμό του δικού της συμφέροντος.
Τώρα το ΝΑΤΟ πρέπει να αποδείξει ότι η συλλογική ασφάλεια της συμμαχίας του είναι πιο σημαντική από τους στενούς υπολογισμούς ενός μόνο μέλους.
Η Τουρκία θα πρέπει να εξοβελιστεί από το πρόγραμμα κατασκευής F-35 – άλλα μέλη θα χαρούν να αναλάβουν το μερίδιό της – αλλά και από την αγορά του μοντέλου. Η κυβέρνηση του Donald Trump πρέπει επίσης να επιβάλει κυρώσεις, όπως έπραξε πέρυσι, όταν η Κίνα αγόρασε ρωσικά αεροσκάφη και πυραυλικά συστήματα.
Εάν ο Ερντογάν προχωρήσει ανεξάρτητα από αυτό, η συμμαχία πρέπει να είναι έτοιμη να μειώσει τον ρόλο της Τουρκίας σε οποιαδήποτε κοινή στρατιωτική δραστηριότητα.
Oι ΗΠΑ θα μπορούσαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Γερμανίας και να αποσυρθούν από την αεροπορική βάση Incirlik.
Η αεροπορική βάση Muwaffaq Salti της Ιορδανίας είναι μια από τις πολλές εφικτές εναλλακτικές λύσεις.
Από την πλευρά του, ο Ερντογάν πρέπει να αναγνωρίσει ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ υπηρέτησε καλά τα στρατιωτικά, πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα της Τουρκίας για σχεδόν επτά δεκαετίες.
Παρά τη ρητορική του, δεν μπορεί να μη συνυπολογίσει ότι η εναλλακτική λύση στη συμμαχία είναι μια αυξανόμενη εξάρτηση από τη Ρωσία – όχι και το καλύτερο αποτέλεσμα για έναν ηγέτη ο οποίος εξαίρει τη γεωπολιτική αυτονομία.
Η συμμετοχή στη δυτική συμμαχία είναι μακράν η καλύτερη επιλογή για την Τουρκία. Αλλά απαιτεί σεβασμό προς τις συλλογικές ανησυχίες της συμμαχίας.
Ο Ερντογάν πρέπει να δείξει ότι τον έχει”.
http://www.anixneuseis.gr/?p=206133
18/4/2019
4.
Εξαντλούνται τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκίας.
Μια το καρφί και μια στο πέταλο. Από τη μια, ρεπορτάζ του Reuters παρουσιάζει ως ηχηρή αποτυχία το roadshow του υπουργού Οικονομικών της Τουρκίας (και γαμπρού του Ερντογάν) Μπεράτ Αλμπαϊράκ ενώπιον επενδυτών στις ΗΠΑ την Τρίτη και από την άλλη ο ίδιος εξασφαλίζει το πρωτοφανές προνόμιο να γίνει δεκτός από τον Ντόναλντ Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο.
Από τη μία, η αναγόρευση την Τετάρτη του υποψήφιου της αντιπολίτευσης Εκρέμ Ιμάμογλου ως νέου δημάρχου της Κωνσταντινούπολης δίνει το μήνυμα ότι η Τουρκία βγαίνει από έναν κύκλο πολιτικής αβεβαιότητας που δεν θα μπορούσε να παραταθεί χωρίς να οδηγήσει στα όρια των αντοχών της την οικονομία και από την άλλη οι Financial Times με το σημερινό πρώτο θέμα τους αποκαλύπτουν ότι η τουρκική κεντρική τράπεζα έχει ουσιαστικά ξεμείνει από συναλλαγματικά διαθέσιμα.
Οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση βρίσκονται στην πιο λεπτή τους φάση: και κρίνονται όχι τόσο στις επίπονες τουρκοαμερικανικές διπλωματικές και στρατιωτικές συνομιλίες για το "σίριαλ” της προμήθειας ρωσικών συστήματων S-400 και της συμπαραγωγής μαχητικών F-35, όσο στην ολομέτωπη αντιπαράθεση του Ταγίπ Ερντογάν με το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, τους οίκους αξιολόγησης και τα μέσα ενημέρωσης.
Το δημοσίευμα των Financial Times είναι καταλυτικό. Σύμφωνα με αυτό, η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας έχει αποδυθεί το τελευταίο διάστημα σε κινήσεις βραχυχρόνιου (εβδομαδιαίας βάσης) δανεισμού, προκειμένου να "φουσκώσει” τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα, τα οποία φέρονται να διαμορφώνονται στο ούτως ή άλλως χαμηλό (για τις ανάγκες αναχρηματοδότησης 177 δισ. εξωτερικού χρέους το προσεχές 12μηνο) επίπεδο των 28,1 δισ. δολαρίων, αλλά χωρίς τα εν λόγω swaps περιορίζονται μόλις στα 16 δισ. δολάρια.
Σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg, ο βραχυχρόνιος δανεισμός της τουρκικής κεντρικής τράπεζας ανερχόταν στις 8 Απριλίου στα 13 δισ., ενώ ουδέποτε στο διάστημα 1ης Ιανουαρίου-25ης Μαρτίου είχε ξεπεράσει τα 500 εκατ. Η πηγή του δανεισμού είναι οι τουρκικές τράπεζες, οι οποίες διαθέτουν άφθονο συνάλλαγμα αφότου ιδιώτες και επιχειρήσεις έσπευσαν να δολαριοποιήσουν τις καταθέσεις τους για να προφυλαχθούν από την ραγδαία υποχώρηση της λίρας.
Ήδη από τον περασμένο μήνα, η JPMorgan βρέθηκε στο στόχαστρο της τουρκικής δικαιοσύνης, αφότου συμβούλευσε τους πελάτες της να στραφούν μακριά από την λίρα.
Στην πραγματικότητα, αναφέρουν οι Financial Times τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκίας (αφαιρουμένων των υποχρεώσεων) δεν ξεπερνούν καθ' όλο τον μήνα Απρίλιο τα 11,5 δισ., δολάρια - έναντι 28,7 δισ. στις αρχές Μαρτίου με βάση τους ίδιους υπολογισμούς.
Το ότι ο όγκος των διαθεσίμων δεν συμβαδίζει με την έκταση του βραχυχρόνιου δανεισμού ενισχύει επιπλέον την υποψία ότι ένα μέρος των ποσών έχει διοχετευθεί στη στήριξη του νομίσματος.
Σε κάθε περίπτωση, η εμπιστοσύνη των αγορών έχει εξανεμιστεί – σε αντίθεση με αυτήν του Ντόναλντ Τραμπ.
Σε ό,τι θα μπορούσε να αποκαλέσει κανείς και ως... σύνοδο κορυφής των γαμπρών, ο Αλμπαϊράκ έγινε δεκτός από τον ένοικο του Λευκού Οίκου (ο οποίος σπανίως συναντάται με μη ομολόγους του) παρόντος του υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Στίβεν Μνούτσιν, αλλά και του προεδρικού συμβούλου και συζύγου της Ιβάνκα Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ.
Ο τελευταίος μάλιστα έκανε λόγο για την ισχυρή δέσμευση και επιθυμία των δύο κυβερνήσεων να δώσουν ώθηση στις τουρκοαμερικανικές οικονομικές σχέσεις.
Μοιάζει σαν να επαναλαμβάνεται το μοντέλο λ.χ. της Σαουδικής Αραβίας – με τον Ντόναλντ Τραμπ να επιχειρεί δια του στενού περιβάλλοντός του να διαμορφώσει προνομιακή σχέση με έναν διεθνή εταίρο, ο οποίος την ίδια στιγμή βάλλεται από το πολιτικό, οικονομικό και μιντιακό σύστημα της Ουάσιγκτον. Οι φήμες ότι η στάση αυτή υπαγορεύεται από λόγους και προσωπικής ιδιοτέλειες δεν είναι δυνατόν να καταπνιγούν.
Προς το παρόν, πάντως, το μέγα ζητούμενο είναι να βρεθεί μια φόρμουλα αποφυγής της ολομέτωπης σύγκρουσης Άγκυρας-Ουάσιγκτον, με την μία πλευρά να αναβάλλει ή να υποβαθμίζει, χωρίς βλάβη του γοήτρου της, την παραγγελία των S-400 και με τον Λευκό Οίκο να εξασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξει επιβολή κυρώσεων από το Κογκρέσο.
Του Κώστα Ράπτη
18/4/2019
5.
Μεγάλες φιλοδοξίες για τις τουρκικές αμυντικές εξαγωγές.
Η Τουρκία έχει ανακοινώσει άλλη μία χρονιά αυξημένων πωλήσεων στον τομέα της άμυνας και της αεροναυπηγικής αλλά δεν πλησιάζει ακόμη τον στόχο που έχει θέσει η ίδια για 25 δισ. δολάρια ετησίως μέχρι το 2023. Αυτό ωστόσο δεν θα πρέπει να αποσπά τόσο πολύ την προσοχή από την πρόοδο που σημειώνει η τουρκική αμυντική βιομηχανία στον τομέα των εξαγωγών.
Στην αρχή του 2019, ο υφυπουργός Άμυνας Ismail Demir, δήλωσε πως οι τουρκικές εξαγωγές άμυνας και πολιτικής αεροπορίας για το 2018, διαμορφώθηκαν 17% υψηλότερα σε σχέση με το προηγούμενο έτος, φθάνοντας το ποσό-ρεκόρ των 2,035 δισ. Δολαρίων. Για το καλύτερο μέρος της δεκαετίας, η τουρκική κυβέρνηση έχει θέσει στόχο να πετύχει ετήσιες πωλήσεις στον τομέα της άμυνας και της πολιτικής αεροπορίας ύψους 25 δισ. δολαρίων μέχρι το 2023. ΟΙ εξαγωγές "άμυνας” και "ασφάλειας” υποτίθεται ότι ανέρχονται σε 5 δισ. δολάρια επί του συνόλου η κάθε μία.
Από την στιγμή που η Τουρκία δεν παρέχει αναλυτικά στοιχεία για τον κάθε υποκλάδο στις εξαγωγές άμυνας και αεροναυπηγικής, είναι δύσκολο να γνωρίζουμε ακριβώς πόσο κοντά βρίσκεται η Άγκυρα από τους στόχους της σε κάθε υποκατηγορία. Η φιλοδοξία για πωλήσεις 5 δισ. Δολαρίων στον αμυντικό κλάδο, είναι αξιόπιστη. Ωστόσο, η τεράστια ανάπτυξη όλου του αμυντικού και αεροναυπηγικού κλάδου στα επόμενα πέντε χρόνια, δεν είναι και τόσο (αξιόπιστη).
Ενώ οι επίσημοι στόχοι προκαλούν σύγχυση, αυτό που είναι σαφές είναι η πρόοδος που σημειώνει η Τουρκία για να γίνει ένας σημαντικός εξαγωγέας στον τομέα της άμυνας.
Οι επιτυχίες των τουρκικών εξαγωγών
ΟΙ τουρκικές εξαγωγές στην άμυνα την τελευταία δεκαετία, υπήρξαν παραδοσιακά τα τροχοφόρα θωρακισμένα οχήματα. Εκατοντάδες οχήματα περιπολίας BMC Kirpi 4x4 έχουν πωληθεί στην Τυνησία και στο Τουρκμενιστάν, ενώ το Cobra 4x4, θωρακισμένο μεταφορικό προσωπικού, είναι τώρα σε λειτουργία σε χώρες όπως το Μπαχρέιν, το Μπαγκλαντές, τη Μαυριτανία και τη Ρουάντα.
Ενώ η ποσότητα των οχημάτων που εξάγονται σε αυτή την περίοδο είναι αξιοσημείωτη, αυτά είναι σχετικά απλά και φθηνά συστήματα, ενώ πολλές εταιρείες ανά τον κόσμο προσφέρουν παρόμοια προϊόντα σε μια αγορά που υπάρχει υπέρ-πληθώρα.
Ωστόσο, οι συμβάσεις που υπογράφηκαν τους τελευταίους 12 μήνες για τις εξαγωγές αμυντικών προϊόντων, αντανακλούν την αυξανόμενη ικανότητα της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Φρεγάτες, ελικόπτερα και εξοπλισμένα εναέρια οχήματα, είναι πιο σύνθετα από τα τεθωρακισμένα οχήματα και απαιτούν μια μεγαλύτερη εφοδιαστική αλυσίδα, καθώς και μια πιο απαιτητική υπηρεσία logistics και υποστήριξης μετά από την πώληση. Αυτά τα συστήματα τώρα παράγονται στην Τουρκία, όπου επιχειρήσεις σαν την Aselsan, την Havelsan και την Roketsan, παράγουν οπλικά συστήματα και καθοδηγούμενα όπλα. Παρόλα αυτά, συνεχίζουν να υπάρχουν σημαντικά κενά στις βιομηχανικές ικανότητες, όπως στα ραντάρ και στα συστήματα θαλάσσιας και εναέριας πρόωσης.
Στατική πελατειακή βάση
Εάν η φύση της τεχνολογίας που εξάγεται αλλάζει, η καταναλωτική βάση είναι σε μεγάλο βαθμό η ίδια. Από τις 13 χώρες στις οποίες η Τουρκία παρέδωσε τεθωρακισμένα οχήματα από το 2010, οι 11 είναι και μουσουλμανικές και φιλικές σε διπλωματικό επίπεδο. Μεταξύ αυτών είναι το Μπαχρέιν, η Τυνησία και το Τουρκμενιστάν. Ομοίως, η υπογραφή μεγάλων συμβολαίων το 2018, έλαβε επίσης χώρα με μακροχρόνιους συμμάχους, όπως το Πακιστάν και το Κατάρ. Μέχρι σήμερα, η Τουρκία δεν ήταν σε θέση να σημειώσει την επιτυχία της σε ό,τι αφορά στην εξαγωγή αμυντικού εξοπλισμού σε μουσουλμανικές χώρες, και αλλού στον κόσμο. Για παράδειγμα, η Τουρκία δεν έχει εξασφαλίσει ακόμη καμία σημαντική συμφωνία για πώληση αμυντικού εξοπλισμού σε συμμάχους χώρες του ΝΑΤΟ.
Ο στόχος των αμυντικών εξαγωγών ύψους 25 δισ. δολαρίων μπορεί να είναι μη ρεαλιστικός, αλλά η πορεία του ταξιδιού είναι σαφής. Την επόμενη δεκαετία, η Τουρκία πιθανώς θα συνεχίσει να στηρίζεται στις εισαγωγές και στις συμφωνίες άδειας παραγωγής, για σημαντικά εξαρτήματα, ενώ επίσης θα σημειώνει πρόοδο με τις πρωτοβουλίες που βρίσκονται σε εξέλιξη για την ανάπτυξη εγχώριων εναλλακτικών λύσεων.
Πολλές πλατφόρμες που εισέρχονται αυτή την περίοδο σε συνεργασία με τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, είτε παράγονται με άδεια είτε εισάγονται, αλλά είναι πιθανό ότι στις δύο επόμενες δεκαετίες, ένα μεγαλύτερο ποσοστό εξοπλισμού θα είναι σχεδιασμένο εσωτερικά. Πολλά από αυτά τα συστήματα μπορούν στη συνέχεια να προσφερθούν για εξαγωγή.
Προκλήσεις και αποτυχίες
Παρά την πρόοδο, η τουρκική αμυντική και αεροναυπηγική βιομηχανία αντιμετωπίζει ακόμη προκλήσεις. Η αξία της λίρας έχει μειωθεί και η οικονομία βρίσκεται σε κίνδυνο ύφεσης. Η καταστολή που ακολούθησε την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, καθώς και άλλες διαφορές πολιτικής, όπως η εξαγορά των ρωσικών S-400, σημαίνουν ότι οι σχέσεις με τις ΗΠΑ και άλλους προμηθευτές έχουν γίνει πιο δύσκολες. Η Τουρκία ίσως διαπιστώσει ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποκτήσει και να αντέξει οικονομικά, να εξοπλίζει με ξένα υποσυστήματα τις πλατφόρμες της και αυτές που προσπαθεί να εξάγει. Για παράδειγμα, το 2017, η AVL ακύρωσε μια σύμβαση με την TUMOSAN για την ανάπτυξη ενός ενεργειακού "πακέτου” για το κύριο πολεμικό τανκ εξαιτίας ενός αυστριακού εμπάργκο όπλων, ύστερα από την αντίδραση της τουρκικής κυβέρνησης στην απόπειρα πραξικοπήματος. Καθώς οι σχέσεις της Τουρκίας με τα κράτη του ΝΑΤΟ συνεχίζουν να είναι εύθραυστες, τέτοια εμπόδια ίσως εμφανίζονται πιο συχνά.
Άλλη μια αιτία ανησυχίας για την Τουρκία η οποία αναδείχθηκε προσφάτως, είναι το brain drain των νέων, ειδικευμένων εργαζομένων από την τουρκική αμυντική βιομηχανία, σε ξένες επιχειρήσεις, ιδιαίτερα στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, με υψηλότερους μισθούς και καλύτερες συνθήκες, που θεωρούνται ως πρωταρχικά κίνητρα για τέτοιου είδους μετανάστευση. Μια ευρύτερη οικονομική κρίση ίσως επιταχύνει αυτό το κίνημα, αποτρέποντας τις μεγάλες φιλοδοξίες για τον σχεδόν τριπλασιασμό του αριθμού των εργαζομένων στην αμυντική βιομηχανία. Καθώς η Τουρκία εξάγει μεγαλύτερο και πιο εξελιγμένο εξοπλισμό, μπορεί να διαπιστώσει ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει όταν το κάνει αυτό, ίσως είναι τόσο σύνθετες όσο τα ίδια τα συστήματα.
Των Υβόννης-Στεφανίας Ευσταθίου και Tom Waldwyn
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:
https://www.iiss.org/blogs/military-balance/2019/04/
turkish-defence-exports
https://www.capital.gr/iiss-org/3354480/megales-filodoxies-gia-tis-tourkikes-amuntikes-exagoges?fbclid=IwAR0L3o1olb6TQRyWbFX78SBOmrFXtdvKpB8ijnA0vofsSrs6U5Y-YQUQ9tI
15/4/2019
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
18/4/2019. Κώστας Γρίβας: Μήπως συμφέρει τις ΗΠΑ
ο ρωσοτουρκικός εναγκαλισμός;
18/4/2019. Γιώργος Λυκοκάπης: Πως ένας «Φαραώ»
χαλάει τα σχέδια Τούρκων και Αμερικανών.
17/4/2019. Μάκης Ανδρονόπουλος: Οι γεωπολιτικές ανατροπές στη Μεσόγειο και η επιστροφή των ΗΠΑ.
15/4/2019. Λάμπρος Τζούμης: H αμετροέπεια του Ερντογάν
δοκιμάζει την υπομονή της Δύσης.