Τι δείχνουν τα στοιχεία για την Κίνα και την παγκόσμια οικονομία.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
(1) Εγκαθιδρύοντας μία Νέα Κινεζική Τάξη μέσω του Νέου Δρόμου
του Μεταξιού.Και η Θουκυδίδεια παγίδα.
(2) Η οικονομική διείσδυση της Κίνας στην Ευρώπη.
Η επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας, μαζί με τις ολοένα και αυξανόμενες ενδείξεις μια ευρωπαϊκής ανάπτυξης που βρίσκεται υπό πίεση, δημιούργησαν ένα μεγάλο σύννεφο αβεβαιότητας πάνω από την παγκόσμια οικονομία το 2019. Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν την περασμένη εβδομάδα δικαιολόγησαν περαιτέρω τις πεποιθήσεις για μια βραχυπρόθεσμη σταθεροποίηση της κινεζικής οικονομίας, αλλά δεν υπάρχει ακόμη ένα πειστικό μακροπρόθεσμο επιχείρημα για ταχύτερη ανάπτυξη ή για έναν λιγότερο αβέβαιο δρόμο για μια παγκόσμια οικονομία που χαρακτηρίζεται από τις αποκλίνουσες επιδόσεις των σημαντικότερων οικονομιών της.
Για δεκαετίες, η Κίνα χρησιμοποιούσε επιδέξια την παγκόσμια οικονομία ως ένα ευνοϊκό περιβάλλον για να αξιοποιήσει τους επωφελείς και ισχυρούς μετασχηματισμούς της ζήτησης και προσφοράς στο εσωτερικό της: από την πρόσβαση στις ξένες αγορές για την επέκταση της παραγωγής, του εισοδήματος και της απασχόλησης, έως την εισαγωγή και εσωτερίκευση της τεχνολογικής προόδου που ενισχύει την παραγωγικότητα και βοηθά την Κίνα να ανταγωνιστεί σε ολόκληρη την παγκόσμια αλυσίδα προστιθέμενης αξίας. Αυτές οι προσπάθειες πολλαπλασίασαν τον αντίκτυπο της εντυπωσιακής διαχείρισης της οικονομικής πολιτικής της χώρας, η οποία γλίτωσε εκατοντάδες εκατομμύρια πολίτες από τη φτώχεια, οδήγησε σε υψηλή ανάπτυξη και μετέτρεψε την ασιατική δύναμη στην δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.
Πιο πρόσφατα, ωστόσο, αυτός ο ούριος άνεμος μετατράπηκε σε κόντρα άνεμο που χαρακτηρίζεται από τρία διαφορετικά στοιχεία:
• Οι κινεζικές αγορές εξαγωγών είναι πλέον λιγότερο δυναμικές, ιδιαίτερα στην Ευρώπη.
• Οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές και απείλησαν να κάνουν κι άλλα εν μέσω παραπόνων (που μοιράζονται και άλλες χώρες) για τη χρήση από την Κίνα μη δασμολογικών εμποδίων και κλοπών πνευματικής ιδιοκτησίας.
• Ορισμένες πτυχές της αρχικής εφαρμογής της φιλόδοξης πρωτοβουλίας της Κίνας "Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος" οδήγησαν σε εντεινόμενες ανησυχίες σχετικά με την έλλειψη διαφάνειας των όρων και προϋποθέσεων, την επιδείνωση του χρέους ορισμένων από τις πιο ευάλωτες αναπτυσσόμενες οικονομίες ή ακόμη και τα ζητήματα εθνικής ασφάλειας.
Καθώς οι αντίξοες συνθήκες από το εξωτερικό αντικατοπτρίζονται στην επιδείνωση των εγχώριων οικονομικών δεικτών, οι κινεζικές αρχές επέλεξαν ένα επιθετικό σύνολο πολιτικών τόνωσης, συμπεριλαμβανομένων επεκτατικών μέτρων νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, καθώς και οδηγίες προς κρατικές επιχειρήσεις. Ουσιαστικά, υπήρξε μια επιστροφή σε ένα σύνολο μέτρων που χρησιμοποιήθηκαν με επιτυχία στο παρελθόν για να αποφευχθεί μια παρατεταμένη οικονομική επιβράδυνση, συμπεριλαμβανομένης της μετάβασης από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008.
Ακόμη κι έτσι, τα αρχικά σημάδια της αποτελεσματικότητας αυτού του κύκλου μέτρων στήριξης ήταν λιγότερο ενθαρρυντικά, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα. Χρειάστηκε περισσότερος χρόνος για να ανταποκριθεί η οικονομία. Στο μεταξύ, οι ανησυχίες για παράπλευρες ζημίες έχουν αυξηθεί. Έπειτα, υπάρχει ο κατάλογος πιθανών ασυνεπειών με τις πιο μακροπρόθεσμες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να συνεχιστεί η ενδυνάμωση της κινεζικής οικονομίας μέσω της μετάβασης της μεσαίας τάξης, μιας από τις πιο περίπλοκες φάσεις της αναπτυξιακής διαδικασίας. Αυτή η μετατόπιση έχει βάλει τρικλοποδιά σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες τις τελευταίες δεκαετίες, συμπεριλαμβανομένων της Αργεντινής και της Βραζιλίας, ενισχύοντας την έννοια της "παγίδας μέσου εισοδήματος".
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν, ωστόσο, ότι τα μέτρα τόνωσης έχουν αρχίσει να φθίνουν. Τα λιγότερο ενοχλητικά στοιχεία για τους δείκτες υπεύθυνων προμηθειών συνοδεύτηκαν την περασμένη εβδομάδα από ενδείξεις ότι ένα σημαντικό υψηλότερο ποσό πιστώσεων εισέρχονται στην οικονομία. Μαζί με την ανάκαμψη του μηνιαίου αριθμού εξαγωγών για τον Μάρτιο (μετά από έναν φρικτό Φεβρουάριο) και τις αυξανόμενες προσδοκίες μιας εμπορικής συμφωνίας Κίνας-ΗΠΑ τις επόμενες εβδομάδες, υπάρχει ένας καλός λόγος να αναμένετε μια ανάκαμψη στην ανάπτυξη.
Αυτά είναι επίσης καλά νέα για την παγκόσμια οικονομία και τις αγορές. Οι προβολές που δημοσιεύθηκαν την περασμένη εβδομάδα δείχνουν ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναμένει περισσότερα από τα δύο τρίτα του κόσμου να επιβραδυνθούν το 2019. Οι δυσμενείς επιπτώσεις στις τιμές των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων αντισταθμίστηκαν από την αξιοσημείωτη dovish στροφή 180 μιορών της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Αμερικής το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, αλλά η συνεχιζόμενη εξάρτηση των αγορών από τις κεντρικές τράπεζες προκαλεί ανησυχία για τη βιωσιμότητα και τους κινδύνους για την οικονομική σταθερότητα στο δρόμο.
Συνολικά, είναι πολύ νωρίς για να μετατραπεί αυτή η βραχυπρόθεσμη ανακούφιση σε ισχυρή μακροπρόθεσμη αισιοδοξία - τόσο για την Κίνα όσο και για την παγκόσμια οικονομία.
Όπως αναγνώρισαν οι κινεζικές αρχές, η χώρα πρέπει να επαναφέρει γρήγορα στο επίκεντρο των πολιτικών της τη συνεχή εφαρμογή των πιο θεμελιωδών μεταρρυθμιστικών μέτρων που απαιτούνται για την ενδυνάμωση μιας ολοένα και πιο πολύπλοκης οικονομίας. Τα μέτρα βραχυπρόθεσμης τόνωσης δεν είναι μόνο πιθανό να καθίστανται ολοένα και πιο αναποτελεσματικά με την πάροδο του χρόνου, αλλά έρχονται σε αντίθεση με τους στόχους που έχουν θέσει οι αρχές να περιορίσουν τα πιο χρεωμένα τμήματα της οικονομίας, να μειώσουν την εξάρτηση από τις αναποτελεσματικές κρατικές επιχειρήσεις και, γενικότερα, να συνεχίσουν να στρέφονται προς μια κατανομή πόρων που θα προσδιορίζεται περισσότερο από την τιμή. Οι βραχυπρόθεσμες ενέργειες μπορούν επίσης να υπονομεύσουν την επιθυμία των αρχών να εμβαθύνουν τις εγχώριες χρηματοπιστωτικές αγορές, να περιορίσουν τη δυνητικά αποσταθεροποιητική μεταβλητότητα των τιμών σε αυτές και να τις ενισχύσουν με υγιή και βιώσιμα θεμελιώδη στοιχεία.
Είναι επίσης πολύ νωρίς για να πούμε "όλα εντάξει" για την παγκόσμια οικονομία. Εκτός από τις ανησυχίες σχετικά με τη βιωσιμότητα μιας ανάκαμψης της κινεζικής οικονομικής δραστηριότητας, υπάρχουν σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την υγεία της Ευρώπης, τα οποία δεν έχουν απαντηθεί με αποφασιστικές ενέργειες πολιτικής. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται τα εξής:
• Οι πέντε μεγαλύτερες οικονομίες (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο) να παραμείνουν υπό πίεση.
• Ο συντονισμός, σχηματισμός και εφαρμογή της περιφερειακής πολιτικής εξακολουθούν να υπονομεύονται από εντάσεις (συμπεριλαμβανομένων εκείνων γύρω από το Brexit και μεταξύ της Γερμανίας και της Γαλλίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, της Ιταλίας και των ευρωπαϊκών αρχών, των ευρωπαϊκών αρχών και της Ουγγαρίας).
• Η ανάπτυξη της περιοχής πλησιάζει γρήγορα στo μάξιμουμ της ταχύτητας
• Ορισμένες από τις πιο ευάλωτες οικονομίες αντιμετωπίζουν ιδιαίτερο κίνδυνο, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας, όπου η διατήρηση των συνθηκών ύφεσης κινδυνεύει να αναζωπυρώσει τις ανησυχίες για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους.
Για τις επόμενες εβδομάδες και μήνες, η οικονομική σταθεροποίηση της Κίνας είναι πιθανό να αποτελεί καλή είδηση για τους πολίτες της και για την παγκόσμια οικονομία. Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες προοπτικές και για τις δύο παραμένουν αβέβαιες.
Στην Κίνα, πολλά θα εξαρτηθούν από την ικανότητα των αρχών να χειριστούν ένα δύσκολο μείγμα πολιτικών: τη διατήρηση των μέτρων στήριξης σε συνδυασμό με τη σταδιακή στροφή σε μεταρρυθμιστικές πολιτικές που θα έχουν διάρκεια. Οι πιθανές βραχυπρόθεσμες υφεσιακές συνέπειες αυτών των πολιτικών θα αντισταθμιστούν με το παραπάνω από τις ευεργετικές μεταβολές που είναι αναγκαίες για την αποφυγή της παγίδας μεσαίου εισοδήματος και τη διατήρηση εντυπωσιακών μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων μεγέθυνσης και ανάπτυξης.
Η υγεία της παγκόσμιας οικονομίας και των αγορών χρειάζεται ακόμη περισσότερα. Απαιτεί την κινητοποίηση μιας σταθερής ευρωπαϊκής πολιτικής βούλησης τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο για την εφαρμογή πολιτικών υπέρ της ανάπτυξης, οι οποίες θα αποτρέπουν το πάγωμα του ρυθμού ανάπτυξης, θα μειώνουν τον κίνδυνο αστάθειας του χρέους, θα ελαττώνουν τις περιφερειακές πιέσεις κατακερματισμού και θα επιτρέπουν λιγότερο περίπλοκα εσωτερικά πολιτικά υπόβαθρα.
BLOOMBERG OPINION
16/4/2019
ΣXETIKA KEIMENA
1.
Η οικονομική διείσδυση της Κίνας στην Ευρώπη.
Η συνεργασία της Κίνας με τις ευρωπαϊκές χώρες δεν περιορίζεται μόνο σε μεγάλα έργα στη Γηραιά Ήπειρο, αλλά και σε χώρες της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής.
Το Belt and Road Initiative (στο εξής BRI) αποτελεί τη σημαντικότερη πρωτοβουλία για τη διατήρηση και διεύρυνση της οικονομικής μεγέθυνσης της Κίνας αλλά και ισχύος και επιρροής της. Δρομολογήθηκε το 2013 από τον Σι Τζιπίνγκ για να προωθήσει την οικονομική ολοκλήρωση και διασύνδεση υποδομών, εμπορίου, επενδύσεων, χρηματοπιστωτικού τομέα και διαπολιτισμικής ανταλλαγής στην Ασία, την Ευρώπη και την Αφρική φιλοδοξώντας να εγκαθιδρύσει μια νέα παγκόσμια τάξη που θα εδράζεται στην εδαφική και θαλάσσια συνδεσιμότητα και επικοινωνία.
Σε πιο πρακτικό επίπεδο, οι κινεζικές επενδύσεις στην Ευρώπη εκτείνονται χερσαίως από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη μέχρι το Λονδίνο και δια θαλάσσης, από το Μεσογειακό Νότο στη Β. Ευρώπη. Είναι χαρακτηριστικό, μάλιστα, ότι 39 σιδηρόδρομοι συνδέουν 15 ευρωπαϊκές πόλεις με 16 διαφορετικές κινεζικές, ενώ το 94% του όγκου των εμπορευμάτων μεταξύ Κίνας-Ευρώπης και το 64% σε αξία μεταφέρονται μέσω θαλάσσης (Putz, 2017), (Hillman, 2018). Χαρακτηριστικότερα projects είναι τα εξής:
Θαλάσσια οδός-21st Century Maritime Silk Road
Το πιο κερδοφόρο project του BRI είναι η εκμετάλλευση από την COSCO1 του λιμανιού του Πειραιά. Ειδικότερα, η εταιρία προέβη το 2008 σε 35ετη μίσθωση των 2 εκ των 3 αποβάθρων του λιμανιού αξίας 831.2 εκατομμυρίων ευρώ. Το 2016 κατέστη πλειοψηφικός μέτοχος του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) καταβάλλοντας 280.5 εκατομμύρια ευρώ με 5ετη option αγοράς συν 16%, υπό τον όρο επενδύσεων αξίας 350 εκατομμυρίων ευρώ κατά την επόμενη δεκαετία. Προτεραιότητα του κινεζικού κολοσσού- εκτός από την ανάδειξη του Πειραιά σε μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι της Μεσογείου-αποτελεί η εγκαθίδρυση του αφενός ως το μεγαλύτερο σημείο επισκευής πλοίων στην Ανατολική Μεσόγειο αφετέρου ως κομβικό σημείο διασταύρωσης κρουαζιερόπλοιων (Van der Putten, 2016).
Τα πρώτα δείγματα προοπτικών ενίσχυσης του κλάδου της ναυπηγοεπισκευής καταγράφηκαν με την έλευση πλωτού εργοστασίου κατασκευής υποθαλάσσιων αγωγών που αγκυροβόλησε στο Πέραμα. Αναφορικά με την διακίνηση επιβατών κρουαζιέρας, αυτοί ανέρχονται αυτή τη στιγμή περίπου σε 1 εκατομμύριο το χρόνο ενώ βραχυπρόθεσμος στόχος είναι να αυξηθούν σε 1,5 εκ. και μακροπρόθεσμα σε 3 εκ. κατά τον πρόεδρο της COSCO2. Τον ρόλο του Πειραιά ως κορυφαίου διαμετακομιστικού λιμανιού αποδεικνύουν τα 4 εκατομμύρια εμπορευματοκιβώτια που διακινήθηκαν μέσα στο 2018 τα οποία στοχεύεται να φτάσουν ως και τα 10 εκατομμύρια.
Εξίσου σημαντικό εγχείρημα στα πλαίσια του Νέου Δρόμου του Μεταξιού είναι το «Five-Port Alliance», ως εναλλακτική της θαλάσσιας πορείας προς τον Πειραιά. Αποτελείται από λιμάνια της Ιταλίας (Βενετία, Τριέστη, Ραβέννα), της Σλοβενίας (Καποδίστρια) και της Κροατίας (Φιούμε), ενώ συγχρηματοδοτείται από τις κυβερνήσεις Ιταλίας και Κίνας αλλά και από κινεζικές επιχειρήσεις με 2,2 δις ευρώ. Το project υποκινείται από την Northern Atlantic Port Association, η οποία θα χρησιμοποιήσει docking system μέσω μιας offshoreplatform στο λιμάνι του Μαλαμόκο (κοντά στη Βενετία) που θα επιτρέπει στα κινεζικά πλοία να ξεφορτώνουν προϊόντα.
Παράλληλα, το λιμάνι της Γένοβας εξελίσσεται σε δεύτερο πυλώνα της κινεζικής ανάμειξης στη γείτονα χώρα. Μέσω αυτού εξυπηρετείται η ταχύτερη μεταφορά κινεζικών εμπορευμάτων προς τη Μεσόγειο που διέρχονται από τη διώρυγα του Σουέζ. Ειδικότερα, η εκφόρτωση στη Λιγουρία θα συντομεύσει το ταξίδι των εμπορευμάτων στην Ευρώπη κατά 10 μέρες σε σχέση με το Άμστερνταμ, ενώ παράλληλα προωθούνται στην Κεντρική Ευρώπη διαμέσου του αναβαθμισμένου σιδηροδρομικού δικτύου Third Pass, το οποίο ξεκινώντας από τη Γένοβα και μέσω Τορίνο και Μιλάνο θα φτάνει ως τη Ζυρίχη.
Χερσαία οδός-Silk Road Economic Belt
Νευραλγικό ρόλο στην ανάπτυξη του χερσαίου εμπορικού άξονα διαδραματίζει το υπό εξέλιξη από το 2013 σιδηροδρομικό δίκτυο Βουδαπέστη-Βελιγράδι, του οποίου το 85% του κόστους ($1,1 δις) έχει αναλάβει η Import-Export Bank of China. Θα συνδέειτον Πειραιά με την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη μέσω Βόρειας Μακεδονίας, Σερβίας και Ουγγαρίας, διανοίγοντας μια συντομότερη δίοδο μέσα από την «καρδιά» της Ευρώπης (Van der Putten, 2016)3. Το έργο αυτό αντιμετωπίζει την πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα (overcapacity) των κινεζικών κατασκευαστικών εταιρειών.
Στο πλαίσιο του BRI κατασκευάστηκε ο 2ος μεγαλύτερος σιδηρόδρομος παγκοσμίως μήκους 12.000 χλμ μεταξύ Yiwu (Κίνα) και Λονδίνου που περιορίζει το χρόνο ταξιδιού σε 17 ημέρες, καθιστώντας τον γρηγορότερο τρόπο μεταφοράς συγκριτικά με τον θαλάσσιο και οικονομικότερο σε σχέση με αερομεταφορές (Joseph, 2017). Μάλιστα, είναι αξιοσημείωτο ότι και ο 1ος μεγαλύτερος σιδηρόδρομος στον κόσμο ξεκινάει από την ίδια κινεζική πόλη με τελικό προορισμό τη Μαδρίτη, διασχίζοντας 6 χώρες(Γαλλία,Γερμανία, Πολωνία, Λευκορωσία, Ρωσία, Καζακστάν).Στο επίκεντρο των κινεζικών επενδύσεων βρίσκεται, τέλος, η Γερμανία με 5 σιδηροδρόμους4 συνδετικούς των 2 χωρών. To Αμβούργο, ως το μεγαλύτερο εθνικό λιμάνι, φιλοξενεί περισσότερες από 500 κινεζικές επιχειρήσεις, ενώ 1 στα 3 εμπορευματοκιβώτια που καταφθάνουν στο Αμβούργο είναι κινεζικής προέλευσης5.
Όμως, η συνεργασία της Κίνας με τις ευρωπαϊκές χώρες δεν περιορίζεται μόνο σε μεγάλα έργα στη Γηραιά Ήπειρο, αλλά και σε χώρες της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής. Χαρακτηριστική είναι η συνεργασία με τη Γαλλία στη γαλλόφωνη Αφρική, με την Ισπανία στις ισπανόφωνες χώρες στην Λατινική Αμερική και με την Πορτογαλία στις αφρικανικές και την Βραζιλία6.
Reference List:
Hillman, J. E. (2018). The Rise of China-Europe Railways. [online] Csis.org.
Available here [Accessed 29 Mar. 2019 12:33].
Josephs, J (2017), All aboard the China-to-London with freight train, BBC News.
Available here. [Accessed 29 Mar. 2019 12:33]
Putz, C. (2017). From London to Yiwu in 17 Days: OBOR’s British Connection. [online] The Diplomat. Available here [Accessed 29 Mar. 2019 12:33].
Van der Putten, FP, Seaman, J, Huotari, M, Ekman, A & Otero-Iglesias M. (2016), ‘Europe and China’s New Silk Roads’, ETNC Report. Available here [Accessed 29 Mar. 2019 12:33].
1 COSCO- CHINASHIPPINGGROUP.
2 Προς επίτευξη των ανωτέρω πρόκειται να δημιουργηθούν 6 νέες θέσεις ελλιμενισμού
για υποδοχή μεγαλύτερων κρουαζιερόπλοιων.
3 Τμήμα του Land-Sea Express Route.
4 Σιδηρόδρομοι μεταξύ των πόλεων Leipzig–Shenyang, Duisburg–Chongqing,Hamburg– Zhengzhou,Hamburg–Harbin,Nurnberg–Chengdu.
5 Hamburg one of the most vital hubs for the Silk Road’, Port of Hamburg, 2017. Availablehere. [Accessed 29 Mar. 2019 12:33]
6 Π.χ. στον τομέα της ενέργειας, η συμφωνία στη Βραζιλία μεταξύ της ισπανικής πετρελαϊκής εταιρίας Repsol και της κινεζικής Sinopec.
Διαβάστε επίσης:
Εγκαθιδρύοντας μία Νέα Κινεζική Τάξη
μέσω του Νέου Δρόμου του Μεταξιού.
Γράφουν οι Χριστίνα Τσόπελα, φοιτήτρια Νομικής στο ΕΚΠΑ
και ο Αλέξανδρος Χατζηιακώβου, φοιτητής Νομικής στο ΕΚΠΑ.
Συντονίζει ο Γιώργος Χαμηλάκης*.
(* Γιώργος Χαμηλάκης Δόκιμος ερευνητής της ομάδας Διαχείρισης Κρίσεων του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.)
VCG VIA GETTY IMAGES
2.
Εγκαθιδρύοντας μία Νέα Κινεζική Τάξη
Εγκαθιδρύοντας μία Νέα Κινεζική Τάξη
μέσω του Νέου Δρόμου του Μεταξιού
Και η Θουκιδίδια παγίδα.
Το “BeltandRoadInitiative” (στο εξής «Νέος Δρόμος του Μεταξιού») αποτελεί την πρωτοβουλία του Xi Jinping και της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας για επένδυση τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε έργα υποδομής και επενδύσεις στην περιοχή της Ευρασιάς, της Αφρικής και της Κεντρικής Ασίας, σε μία προσπάθεια ενοποίησής τους κάτω από την ομπρέλα των εμπορικών και οικονομικών σχέσεων. Η βεντάλια αυτή των δράσεων λαμβάνει χώρα μέσω έξι «οικονομικών διαδρόμων»1 που περνούν από το “Βelt”, δηλαδή την χερσαία οδό, και το “Road” που αποτελεί το θαλάσσιο τμήμα του εγχειρήματος (KUOL. andKOMMENDAN, 2018).
Εξετάζοντας τον ρόλο του «Νέου Δρόμου του Μεταξιού» στη διεθνή σκακιέρα,βασικός στόχος της Κίνας είναι να επικρατήσει ως ισχυρότερος παίκτης στην περιφέρειά της (JUN 2018), κρατώντας παράλληλα σε ισορροπία τον ανταγωνισμό της με την Ρωσία για γεωστρατηγικό έλεγχο στην περιοχή (PUTZ 2018). Συγκεκριμένα, μέσω των «οικονομικών διαδρόμων», καταφέρνει να επεκτείνει την κινεζική σφαίρα επιρροής στην γειτονιά της, ως βασικό προαπαιτούμενο της παγκόσμιας ηγεμονίας της.
Στην πραγματικότητα, το μεγαλεπήβολο αυτό σχέδιο εξυπηρετεί τον σκοπό της ανατροπής της ισορροπίας ισχύος και της ανάδειξης της Κίνας ως κυρίαρχη δύναμη στο διεθνές σύστημα (ECONOMY 2018), με όρους «Θουκυδίδιας παγίδας»2. Κατ’ αναλογία με την περίπτωση της Αθήνας και της Σπάρτης στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, όπως περιγράφεται από την ιστορία του Θουκυδίδη, έτσι και στην περίπτωση της Κίνας με τις ΗΠΑ, ο μεν ισχυροποιείται, ενώ ο δε πλήττεται έντονα, με ισχυρό το στοιχείο του φόβου. Το Πεκίνο επιχειρεί να αποφύγει την «Θουκυδίδια παγίδα» και άρα μία άμεση σύρραξη με τις ΗΠΑ.
Το Πεκίνο, προβάλλοντας το προφίλ ενός «αντιρρησία» στο διεθνές περιβάλλον, επιδιώκει να δημιουργήσει έναν καινούργιο τύπο διεθνών σχέσεων 3και ως εκ τούτου, μία νέα κινεζική τάξη 4 (ZENG 2017).
Παραβάλλοντας την ευρωπαϊκή τάξη, όπως αυτή διαμορφώθηκε με την Συνθήκη της Βεστφαλίας (1648) με το τέλος του Τριακονταετούς Πολέμου, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας προσδοκά να αναδειχθεί ηγέτιδα δύναμη, μεταβάλλοντας τους παγκόσμιους συσχετισμούς, προκαλώντας τεκτονικές ανατροπές και ανακατατάξεις στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, στο οποίο κυριαρχούσε η Δύση τους τελευταίους δύο αιώνες. Επιπροσθέτως, με τον «Δρόμο του Μεταξιού», λιγότερο δημοκρατικές και οικονομικά ασθενέστερες χώρες βρίσκονται εκτεθειμένες στον κίνδυνο δημιουργίας σχέσεων εξάρτησης από την Κίνα (PARKER and CHEFITZ 2018). Στο πλαίσιο αυτό, συμπληρωματική στοχοθεσία αποτελεί η επαναδρομολόγηση του διεθνούς εμπορίου με κέντρο το Πεκίνο, ανακατευθύνοντας την παγκόσμια οικονομία (BREMMER 2017).
Αναφορικά με τα μέσα υλοποίησης των προαναφερθέντων σκοπών και κάτω από την ομπρέλα του “NationalBranding” 5 της Κίνας (BHOOTHALINGAM 2016), εμφανίζεται στο προσκήνιο η «παγίδα χρέους» 6, η διπλωματική εκείνη στρατηγική που εφαρμόζεται σε αναπτυσσόμενες χώρες με στρατηγική θέση, ορισμένες εκ των οποίων αποτελούν συγχρόνως και πηγή γένεσης τρομοκρατίας, θέτοντας σε κίνδυνο το σχέδιό της (CHELLANEY 2017). Ως «παγίδα χρέους» ορίζεται η χρήση οικονομικών εργαλείων για την ικανοποίηση γεωστρατηγικών συμφερόντων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση της Σρι Λάνκα7 (CHELLANEY B.), που λόγω των υπέρογκων δανείων της από το Πεκίνο δέσμευσε το λιμάνι της για 99 χρόνια σε κινεζική αξιοποίηση. Και στον νομικό κλάδο, με την δημιουργία ειδικών Διαιτητικών Δικαστηρίων 8 - εξ’ ολοκλήρου αφιερωμένων στην επίλυση σχετικών με τον «Νέο Δρόμο του Μεταξιού» διαφορών - το Πεκίνο προωθεί ένα εναλλακτικό νομικό σύστημα με κέντρο την κινεζική νομοθεσία (ECONOMY 2018). Στοιχείο που δεν διαφαίνεται με την πρώτη ανάγνωση, είναι η επένδυση της Κίνας στο στρατιωτικό σκέλος της στρατηγικής της. Πράγματι, οι υποδομές μεταφορών - όπως σταθμοί και λιμάνια - παρουσιάζουν διττή χρήση, τόσο εμπορική όσο και στρατιωτική 9 (KUOandKOMMENDA 2018).
Αξιολογώντας τις φιλοδοξίες του εν λόγω εγχειρήματος, η οικονομική διπλωματία χρέους (“Dept-trap diplomacy”) αφήνει τις δανειζόμενες χώρες ευάλωτες απέναντι στην κινεζική πολιτικοοικονομική επιρροή 10 (PARKER and CHEFITZ 2018). Το γεγονός αυτό έχει συντελέσει τόσο σε αναταραχές στα εμπλεκόμενα κράτη, όσο και στην απώλεια συμμάχων στην περιφέρειά της (ECONOMY 2018). Επιπλέον, μελετητές αμφισβητούν την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου στα νεοϊδρυθέντα Δικαστήρια, την ανεξαρτησία τους από την κινεζική κυβέρνηση, αλλά και την εύνοια απέναντι στα κινεζικά κόμματα έναντι ξένων εταιριών (OSBORNE 2019). Είναι τέλος αξιοσημείωτο, πως η καταβολή υπέρμετρων ποσών για επενδύσεις σε τρίτους (WO-LAP 2016) στερεί από το εσωτερικό της Κίνας την ευκαιρία για οικονομική ευημερία, κοινωνικό κράτος και εμπιστοσύνη στο όραμά της (ECONOMY 2018)11.
Εν κατακλείδι, αυτό που η Διεθνής Κοινότητα μένει να διαπιστώσει είναι το κατά πόσο μπορεί να επιτευχθεί το φιλόδοξο αυτό σχέδιο του Πεκίνου, που επιχειρεί να δημιουργήσει μία Νέα Κινεζική Τάξη. Ως απώτερο στόχο θέτει την ενίσχυση της γεωστρατηγικής σημασίας της Ευρασίας, ενώ παράλληλα οι εξελίξεις των επόμενων δεκαετιών θα επαληθεύσουν ή όχι την ανάδειξη της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας στην δεσπόζουσα δύναμη του Διεθνούς Συστήματος.
Διαβάστε στο επόμενο:
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1.ALLISON G., 2018. Destined for War. Can America and China escape Thucydides’s Trap? Boston: Scribe Publications. [28.03.2019]
2.ASKARY H. and ROSS J., 2018. Why China’s ‘Debt book Diplomacy’ is a Hoax. Schiller Institute, 30 Αυγ. https://schillerinstitute.com/why-chinas-debtbook-diplomacy-is-a-hoax/ [28.03.2019]
3.BHOOTHALINGAM R., 2016 (σελ. 47-49). The Silk Road as a Global Brand. SAGE Journals, Ιαν. https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0009445515613869 [28.03.2019]
4.BREMMER I., 2017. LOOKING AHEAD 2018: Each nation to fight for itself in 2018- In Asia, US faces challenges, not only from China, but also India and Japan. Nikkei Asian Review. Δεκ. https://asia.nikkei.com/Editor-s-Picks/Looking-ahead-2018/Each-nation-to-fight-for-itself-in-2018 [28.03.2019]
5.CHELLANEY B., 2017. China’s Debt-Trap Diplomacy. Project Syndicate, 23 Ιαν. https://www.project-syndicate.org/commentary/china-one-belt-one-road-loans-debt-by-brahma-chellaney-2017-01?barrier=accesspaylog [28.03.2019]
6.ECONOMY, E.C., 2018 (σελ. 64-65, 74). China’s New Revolution. Foreign Affairs. https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2018-04-17/chinas-new-revolution [28.03.2019]
7.JUN W. 2018. The Asian Competitiveness Annual Report 2018 (σελ. 9-10). China Center for International Economic Exchanges (CCIEE). http://english.boaoforum.org/u/cms/www2/201804/08175545wk6s.pdf [28.03.2019]
8.KUO L. and KOMMENDA N., 2018. What is China’s Belt and Road Initiative?. The Guardian, 30 Ιουλ. https://www.theguardian.com/cities/ng-interactive/2018/jul/30/what-china-belt-road-initiative-silk-road-explainer [28.03.2019]
9.OSBORNE M.S., 2019. China Aims to Build A New Legal Regime for Its Belt and Road Initiative. Political Insights. Ιαν. https://politicalinsights.org/2019/01/23/china-aims-to-build-a-new-legal-regime-for-its-belt-and-road-initiative/ [28.03.2019]
10.PARKER S. and CHEFITZ G., 2018 (σελ 8). Debtbook Diplomacy: China’s Strategic Leveraging of its Newfound Economic Influence and the Consequences for U.S. Foreign Policy. Belfer Center for Science and International Affairs - Harvard Kennedy School. Μάιος. https://www.belfercenter.org/sites/default/files/files/publication/Debtbook%20Diplomacy%20PDF.pdf [28.03.2019]
11.PARKER S. and CHEFITZ G., 2018. China’s Debtbook Diplomacy: How China is Turning Bad Loans into Strategic Investments. The Diplomat, 30 Μαΐου. https://thediplomat.com/2018/06/chinas-debtbook-diplomacy-how-china-is-turning-bad-loans-into-strategic-investments/ [28.03.2019]
12.PUTZ C., 2018. Can Russia and China ‘Synergize’ the Eurasian Economic Union and the Belt and Road Initiative? Νοεμ. https://thediplomat.com/2018/11/can-russia-and-china-synergize-the-eurasian-economic-union-and-the-belt-and-road-initiative/ [28.03.2019]
13.WO-LAP W.L., 2016. Getting lost in ‘One Belt, One Road’. 12 Απρ.http://www.ejinsight.com/20160412-getting-lost-one-belt-one-road/ [28.03.2019]
14.ZENG, J., 2017 (σελ. 11). Does Europe Matter? The Role of Europe in Chinese Narratives of One Belt One Road and New Type of Great Power Relations. Journal of Common Market Studies. https://www.academia.edu/31312420/Does_Europe_Matter_The_Role_of_Europe_in_Chinese_Narratives_of_One_Belt_One_Road_and_New_Type_of_Great_Power_Relations [28.03.2019]
1 Πρόκειται για τον διεθνή όρο “economic corridors”. Οι «οικονομικοί διάδρομοι» είναι οι παρακάτω: i. Οικονομικός διάδρομος Κίνα-Πακιστάν (CPEC), ii. Οικονομικός διάδρομος Μπανγκλαντές-Κίνα-Ινδία-Μιανμάρ (BCIMEC), iii. Οικονομικός διάδρομος Κίνα-Χερσόνησος Ινδοκίνας (CICPEC), iv. Οικονομικός διάδρομος Κίνα-Μογγολία-Ρωσία (CMREC), v. Οικονομικός διάδρομος Χερσαίας Γέφυρας Νέας Ευρασίας (NELB), vi. Οικονομικός διάδρομος Κίνα-Κεντρική Κίνα-Δυτική Κίνα (CCAWAEC). Για τους «οικονομικούς διαδρόμους» βλ. Hillman, J., 2018. China’s Belt and Road Is Full of Holes. CSIS BRIEFS, Σεπτ., σελ. 3.)
2 Περισσότερα για την «Θουκυδίδια παγίδα» βλ. ALLISON G., 2018. Destined for War. Can America and China escape Thucydides’s Trap? Boston: Scribe Publications.
3 Ορισμένοι ερμηνεύουν τον «Νέο Δρόμο του Μεταξιού» από την πλευρά του επιθετικούρεαλισμού, όπως διατυπώθηκε από τον John Mearsheimer, ως εκδοχή του δομικού ρεαλισμού. Με άλλα λόγια, «τα κράτη αναζητούν συνεχώς ευκαιρίες για να αποκτήσουν ισχύ σε βάρος άλλων κρατών». Περισσότερα για την ρεαλιστική θεωρία των Διεθνών Σχέσεων και τον επιθετικό ρεαλισμό, βλ. SMITH S. and BAYLIS J., 2013. Η Παγκοσμιοποίηση της Διεθνούς Πολιτικής: Μια εισαγωγή στις Διεθνείς Σχέσεις. 5η έκδοση. Αθήνα: Επίκεντρο
4 Περισσότερα για την κινεζική τάξη στο ZENG, J., 2017. Does Europe Matter? The Role of Europe in Chinese Narratives of One Belt One Road and New Type of Great Power Relations. Journal of Common Market Studies, σελ. 11-12.
5 “Branding”: Στον επιχειρηματικό κόσμο εννοούμε εκείνη την στρατηγική που διαφοροποιεί ένα προϊόν από τα υπόλοιπα και δημιουργεί μία ξεκάθαρη ταυτότητα, συνδέοντάς την με αξίες και θετικά συναισθήματα.
“National Branding”: Η Κίνα επιχειρεί να αφυπνίσει τον ρομαντισμό και τις μνήμες του παλαιού «Δρόμου του Μεταξιού», προσθέτοντας το δικό της όραμα για εκσυγχρονισμό. Περισσότερα για το θέμα, βλ. BHOOTHALINGAM R., 2016, The Silk Road as a Global Brand. SAGE Journals, Ιαν., σελ. 47-49.
6 «Οικονομική διπλωματία χρέους»: Πρόκειται για τον όρο που έχει καθιερωθεί στην διεθνή βιβλιογραφία ως “(Chinese) dept-trap diplomacy”. Περισσότερα στο ASKARY H. and ROSS J., 2018. Why China’s ‘Debt book Diplomacy’ is a Hoax. Schiller Institute, 30 Αυγ.
7 Σχετική αναφορά γίνεται και στο CHELLANEY B., 2017. China’s Debt-Trap Diplomacy. Project Syndicate, 23 Ιαν.
8 Αντίστοιχη αναφορά γίνεται και στο KUO L. and KOMMENDA N., 2018. What is China’s Belt and Road Initiative? The Guardian, 30 Ιουλ.
9 Σχετική αναφορά γίνεται και στο ECONOMY, E.C., 2018. China’s New Revolution. Foreign Affairs, σελ. 66.
10 Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της εξάρτησης εξαιτίας της εν λόγω τακτικής: Sri Lanka, Myanmar, Pakistan, Djibouti, Tajikistan, Kyrgyzstan, Laos, Maldives, Mongolia, Montenegro, χώρες οι οποίες οφείλουν περισσότερο από το μισό εξωτερικό χρέος τους στην Κίνα. Περισσότερα στο KUO L. and KOMMENDA N., 2018. What is China’s Belt and Road Initiative? The Guardian, 30 Ιουλ.
11 Μελετητές και οικονομολόγοι εκτιμούν ότι το συνολικό κόστος υλοποίησης του «Νέου Δρόμου του Μεταξιού» κυμαίνεται περί τα 8 τρις. ευρώ. Περισσότερα στο WO-LAP W.L., 2016. Getting lost in ‘One Belt, One Road’. 12 Απρ.
Για τη συγγραφή του άρθρου συνεργάστηκαν ο Κωνσταντίνος Ρούσσης, απόφοιτος από το τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης (ΕΚΠΑ) και η Σωτηρία Κόρδα, φοιτήτρια Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Πάντειου, τον συντονισμό έκανε ο Γιώργος Χαμηλάκης*.
(* O Γιώργος Χαμηλάκης είναι Δόκιμος ερευνητής της ομάδας Διαχείρισης Κρίσεων του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων)
10/04/2019