Τα αλχημιστικά κι αποκρυφιστικά μυστικά της Παναγίας των Παρισίων.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
 Οι θησαυροί της Παναγίας των Παρισίων στις στάχτες.


Ο διάσημος καθεδρικός ναός της Παναγίας των Παρισίων πάντοτε αποτελούσε έναν προνομιακό χώρο, όχι μόνον της ιστορίας της τέχνης και της λογοτεχνίας, αλλά και του αποκρυφιστικού πνεύματος.

Απόδειξη αυτού είναι ο αέναος συσχετισμός του με αποκρυφιστικά, μεταφυσικά σύμβολα και ιστορίας (από την Ουγκωϊκή απόδοση του Κουασιμόδου και τα Μυστήρια των Παρισίων του Ευγένιου Συ, έως την εμφάνισή της στον Κώδικα Ντα Βίντσι του Νταν Μπράουν). Άλλωστε η μυστηριακή μορφή του γέρου με τον φρυγικό σκούφο και το παλτό σε έναν από τους πύργους του διάσημου γοτθικού καθεδρικού ναού, αποτελεί την αλληγορία του αλχημιστή, ο οποίος από το ψηλό βάθρο της γνώσης του των απόκρυφων νόμων, παρατηρεί τον κόσμο.

Το 1905, κατά την κατασκευή του παρισινού μετρό, κάτω από τα παλιά κοιλώματα της Βαστίλης βρέθηκε ένα άγαλμα της Ίσιδας. Στη μεγάλη μαύρη θεά, της οποίας η λατρεία διαδόθηκε παντού στα πέρατα της αυτοκρατορίας μέσω των ρωμαϊκών λεγεώνων οφείλεται και η ετυμολογία της ονομασίας της πόλης (Par-Isis, το πλοίο της Ίσιδας). Η αλήθεια είναι ότι το Ιλ-ντε λα- Σιτέ, ο πρώτος οικισμός των Παρισίων, φαίνεται από τον ουρανό σαν ένα από τα σκάφη, που στην αυγή της ιστορίας απέπλευσε από τον Νείλο, στη «μαύρη γη», όπου γεννήθηκαν ο Ερμής ο Τρισμέγιστος και η τέχνη της μετατροπής ταπεινών μετάλλων σε χρυσό. Σταδιακά, η αρχαία αιγυπτιακή θεά μεταμορφώθηκε από τον δωδέκατο αιώνα στη Μαύρη Παναγία, και η κρύπτη όπου λατρεύεται βρίσκεται ακριβώς στα κατάβαθα του εδάφους του «νησιού», απέναντι από τον καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων. Άλλωστε και η επωνυμία της «Νοτρ Νταμ», «η Κυρά μας» αντιστοιχεί στον τρόπο επίκλησης της αιγυπτιακής θεότητας.

Ο Φουλκανέλι είναι ο τελευταίος διάσημος αλχημιστής, που αφιέρωσε τη ζωή του για να διαλευκάνει τα μυστήρια στον καθεδρικό ναό της Νοτρ Νταμ. Η ίδια του η ταυτότητά περιβάλλεται επίσης από ένα αδιάλυτο μυστήριο: για κάποιους, υπήρξε ένας αξιωματικός του μηχανικού που συνεργάστηκε με τον αρχιτέκτονα Εζέν Βιολέ –λε –Ντυκ στην αποκατάστασητης Νότρ Νταμ. Για άλλους είναι ο ίδιος ο Ζαν-Ζυλιέν ντε Σαμπάν ( Jean-Julien de Champagn), ο οποίος υπέγραψε τις απεικονίσεις του Μυστηρίου των Καθεδρικών. Υπολογίζεται πως έφυγε από τη ζωή το 1932 σε μία σοφίτα στο αριθμό 59 της οδού Ροσουάρ ( Rue de Rochechouart), κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό της Γκαρ ντε Λιόν, μολονότι πολλά από τα συμβάντα που διηγείται στα βιβλία του διαδραματίζονται μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γεγονός που τροφοδοτεί τη φαντασία όσων πιστεύουν ότι είχε ανακαλύψει το ελιξίριο της αιώνιας ζωής, τη συνταγή του οποίου μπορούν οι μυημένοι να διαβάσουν στην είσοδο του ναού της Νοτρ Νταμ.

Χάρη σ' αυτόν γνωρίζουμε πως οι ασθενείς συγκεντρώνονταν σε ένα ειδικό τμήμα της Παναγίας, όπου κρέμονταν έξι λάμπες και δεν εγκατέλειπαν τον ναό έως ότου ιαθούν από τις αρρώστιες τους. Ενώ κι οι γιατροί που τους φρόντιζαν, το έκαναν γύρω από το βαπτιστήριο στην είσοδο της βασιλικής. Ο λόγος αυτής της ιεροτελεστίας παραμένει ακόμη μυστήριο.

Τον 14ο αιώνα, κάθε Κυριακή συγκεντρώνονταν στην κεντρική Πύλη όλοι οι αλχημιστές (στις ειδούς του Κρόνου, όπως λέει ο Φουλκανέλι), όπου εξέθεταν τα αποτελέσματα των ερευνών τους και μελετούσαν τα αλχημικά σύμβολα που απεικονίζονται στο υπέρθυρό της.

Αλλά και στις δύο πλευρές της μεγάλης εισόδου υπάρχουν στο υπέρθυρο δύο σειρές από 12 μετώπες και 12 μορφές που αντιπροσωπεύουν τα διαφορετικά στοιχεία και τις φάσεις της αλχημικής διαδικασίας. Μάλιστα σε αυτές τις μορφές, μία γυναίκα παρουσιάζεται τρεις φορές να κρατάει σε δίσκο ένα κοράκι, σύμβολο της σήψης, ή μία σαλαμάνδρα, σύμβολο της ασβεστοποίησης και ξεχωρίζει η αναπαράσταση με τον Φιλοσοφικό Υδράργυρο, που αποτελεί το σύμβολο της μεσαιωνικής επιστήμης. Επίσης ξεχωρίζουν: ένας ιππότης με πανοπλία και δόρυ που προστατεύει το atanor (τον αλχημιστικό κλίβανο όπου προετοιμάζεται το μαγείρεμα των υλικών). Το κοράκι,το σύμβολο της σήψης που είναι απαραίτητο για τον διαχωρισμό του καθαρού και του ακάθαρτου,ιδιότητες που συνεδράζονται σε μια ίδια ένωση. Ένας άνθρωπος που κρατά ανοιχτό έναν κλίβανο και στο δεξί του χέρι τη φιλοσοφική λίθο. Στην κορυφή, όπου έζησε ο καμπούρης του Βίκτωρος Ουγκώ, μπορούμε να παρατηρήσουμε, στη γωνία του βόρειου πύργου, που περιβάλλεται από μάγισσες, το εντυπωσιακό ανάγλυφο ένας γέρου με φρυγικό σκούφο και παλτό, που ακουμπά με το ένα χέρι στην κουπαστή και με το άλλο χαϊδεύει τη γενειάδα του: είναι ο αλχημιστής, που εξετάζει και αναρωτιέται για την εξέλιξη του έργου. 

Στο άλλο άκρο του νησιού είναι το Sainte-Chapelle, που χτίστηκε μεταξύ 1245 και 1248 για να φυλάξει τα λείψανα του Θείου Πάθους. Τα υπέροχα βιτρό παράθυρα εκτελέσθηκαν με γνώμονα τις αλχημικές διαδικασίες. Το αγαπημένο του Φουλκανέλι ήταν η Σφαγή των Αθώων, μία αλληγορική απεικόνιση του «θανάτου» της πρώτης ύλης στα χέρια του υδραργύρου, με απώτερο στόχο την «ανάστασή» του στις επόμενες φάσεις της κατεργασίας του πιο ευγενούς αποτελέσματος.

Οι μεσαιωνικοί κτίστες χάραξαν τα σύμβολα του Ερμητικού δόγματος στους τοίχους των καθεδρικών ναών, τα οποία άσκησαν μεγάλη επιρροή σε κατοπινά δείγματα της μοντέρνας οικιστικής και θρησκευτικής αρχιτεκτονικής: στη δεξιά όχθη, πίσω από το Λούβρο, η εκκλησία του Saint-Germain l'Auxerrois, μας εκπλήσσει με τα τρομακτικά, αποτρόπαια δαιμόνιά του, και το υποβλητικό γλυπτό της Παναγίας της Αιγυπτίας. Λίγο πιο ανατολικά, βρίσκονται οι εκκλησίες του Saint-Merri και του Saint-Martin-des-Champs. Από την παλιά εκκλησία του Saint-Jacques de la Boucherie σήμερα υπάρχει μόνον ο πύργος, απ’ όπου ξεκινούσαν οι προσκυνητές για τον αποστολικό καθεδρικό του Σαντιάγο ντε Κομποστέλα στη Γαλικία της Ισπανίας. Λίγα μέτρα από τον πύργο διασταυρώνονται δύο δρόμοι, ένας με το όνομα του Nicolas Flamel (ο οποίος το 1389 έφτιαξε την πύλη του Saint-Jacques) και της συζύγου του, Perrenelle. Οκτώ τετράγωνα βορειότερα, στο 51 της οδού ντε Μοντμορενσί, υπάρχει μία επιγραφή: «Εδώ έζησε ο Νικολά Φλαμέλ, ένας πλούσιος παρισινός, ενορίτης του Saint-Jacques de la Boucherie, που ένας θρύλος τον θέλει να μετατρέπεται σε αλχημιστή σε αναζήτηση της φιλοσοφικής λίθου και του τρόπου μετατροπής του μολύβδου σε χρυσό».

Κανείς όμως δεν αρνείται, ωστόσο, ότι ο Φλαμέλ ξόδεψε όλη του την περιουσία για την κατασκευή καταφυγίων για τους ζητιάνους, σε νοσοκομεία και για το νεκροταφείο των Αθώων (Innocentes), στην πρόσοψη του οποίου έβαλε να χαράξουν το ιερογλυφικό με τα κλειδιά της επιστήμης του Ερμή, την οποία σύμφωνα με τον θρύλο διδάχθηκε από τον δάσκαλο Κάνς ( Canches) στη Λυόν.

Ένας χρονογράφος του δέκατου όγδοου αιώνα, δηλώνει πως τον είχε δει στην Όπερα του Παρισιού με τη σύζυγό του, Περενέλ, τέσσερις αιώνες μετά τον υποτιθέμενο θάνατό του, και ο θρύλος λέει ότι κατά την αφαίρεση της ταφόπλακάς του δεν βρέθηκαν λείψανα. Η ταφόπλακα του Φλαμέλ βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο Κλυνί (Cluny). Αυτό το μουσείο φιλοξενεί επίσης μια σειρά από μεσαιωνικές ταπετσαρίες, όπως «Η Κυρία και ο Μονόκερως», η οποία σύμφωνα με τους Ερμητικούς δεν είναι, ή δεν είναι μόνον, μια αλληγορική ερμηνεία των αισθητηριακών αντιλήψεων, αλλά επίσης και η αλχημική εργασία: η κυρία που φέρει μια σημαία με τρία μισοφέγγαρα, που αντιπροσωπεύουν το κλάσμα του υδραργύρου που συλλέγονται στο τέλος της πρώτης κατεργασίας, τρεις φορές μικρότερο από τη συνολική ποσότητά του στην αρχή της αλχημιστικής διαδικασίας...

Οι Φουλκανέλι, Ζαν –Ζυλιέν Σαμπάν ( Jean-Julien Champagne, αν δεν ήταν το ίδιο και το αυτό πρόσωπο), Ρενέ Σβάλερ (για μερικούς, η πραγματική συγγραφέας των έργων που αποδίδονται στον Φουλκανέλι) και τα παιδιά του Φερδινάνδου Λεσσέψ, που άνοιξε την διώρυγα του Σουέζ, συνήθιζαν να μαζεύονται εκεί κοντά στο 76 της Rue de Rennes, στο βιβλιοπωλείο Livrairie du Merveilleux. Ο ιδιοκτήτης του Πιερ Ντιζόλ είχε ένα μοναδικό αρχείο αποκρυφικών επιστημών. Η θρυλική βιβλιοθήκη δεν υπάρχει πια, αλλά όπως λένε οι ειδικοί στον εσωτερισμό, στα κοντινά βιβλιοπωλεία της πλατείας Σαιν Μισέλ, μπορεί κάποιος να βρει κάποιες «καλές επαφές».

Οι κληρονόμοι των Ναϊτών έκαναν τις μυστικές συναντήσεις τους κοντά στο σπίτι του Φλαμέλ, στο υπόγειο του Ωδείου, δίπλα στο γιγάντιο εκκρεμές του Φουκώ (που σήμερα εκτίθεται στο Πάνθεον): τουλάχιστον στην φαντασία του Ουμπέρτο ​​Έκο. Αλλά εξίσου παραληρηματική, όσο και αληθοφανής την ίδια στιγμή είναι και η ιδέα του Νταν Μπράουν: Το Άγιο Δισκοπότηρο βρίσκεται θαμμένο κάτω από την κορυφή της πυραμίδας του Λούβρου, που εγκαινιάστηκε το 1989. Διαφανής και αινιγματική, η πυραμίδα αυτή που θυμίζει τις αιγυπτιακές, προώρισται να συνεχίσει να εξάπτει τη φαντασία των πιστών του αποκρυφισμού, με τον ίδιο μαγνητισμό που τους ασκεί η γοτθική πρόσοψη της Νοτρ Νταμ.

Του Γιώργη-Βύρωνα Δάβου


16/4/2019


            ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ          
Drone footage shows extent of Notre Dame damage
 after horrendous fire.


 Οι θησαυροί της Παναγίας των Παρισίων
 στις στάχτες.

Με την φωτιά να έχει κατασβεστεί και τον Γάλλο πρόεδρο,  Εμανουέλ Μακρόν, να υπόσχεται ότι το μνημείο θα αποκατασταθεί πλήρως, ο ναός της Παναγίας των Παρισίων, από τα διασημότερα σύμβολα της Γαλλίας και μνημείο της παγκόσμιος πολιτιστικής κληρονομιάς, ο οποίος κινδύνευσε άμεσα με ολική καταστροφή από την πυρκαγιά της Δευτέρας, έχει ήδη τεθεί κάτω από το «μικροσκόπιο» της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας.

Η γενική διευθύντρια της UNESCO, Οντρέ Αζουλέ, η οποία διετέλεσε και υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας, σημείωσε, μεταξύ άλλων, ότι θα πραγματοποιηθεί το συντομότερο η αξιολόγηση της έκτασης της ζημιάς και για το σκοπό αυτό έχει ήδη ετοιμάσει μια έκτακτη αποστολή ομάδας ειδικών.

Η πολιτιστική σημασία του Καθεδρικού

Στόχος της UNESCO είναι η αποκατάσταση των ζημιών με την όσο το δυνατόν περισσότερη χρήση των αρχικών υλικών, όπως άλλωστε ορίζει και το σύγχρονο ρεύμα στη συντήρηση μνημείων και έργων τέχνης.

Ο ναός της Παναγίας των Παρισίων συμπεριλαμβάνεται στην κήρυξη των όχθεων του Σηκουάνα, από τη Γέφυρα του Σιλί μέχρι τη Γέφυρα της Ιένας, καθώς και των νησιών Ιλ ντε λα Σίτε - πάνω στο οποίο και βρίσκεται - και Σεν Λουί, ως μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, το 1991, από την UNESCO.

Ο ναός ξεκίνησε να χτίζεται τον 12ο αιώνα στην θέση της πρώτης χριστιανικής εκκλησίας της Γαλλίας, της βασιλικής του Αγίου Στεφάνου, η οποία με τη σειρά της είχε χτιστεί πάνω σε ρωμαϊκό ναό αφιερωμένο στον Δία.

Εκτός από το ίδιο το αρχιτεκτόνημα το οποίο αποτελεί έργο τέχνης αυτό καθεαυτό, αφού αποτελεί έναν από τους πρώτους μεγάλης κλίμακας γοτθικούς ναούς, η Παναγία των Παρισίων συνδέεται και με ένα από τα εμβληματικότερα ευρωπαϊκά κλασικά μυθιστορήματα, το ομότιτλο αριστούργημα του Ουγκό.

Ωστόσο, η πολιτιστική σημασία του μνημείου δεν «περιορίζεται» στα παραπάνω, αφού, εντός του, υπήρχε οργανωμένο μουσείο με αντικείμενα από την μακραίωνη ιστορία του, καθώς και υπόγειο Θησαυροφυλάκιο με ιστορικά και θρησκευτικά κειμήλια, σκεύη, πολύτιμα αντικείμενα τέχνης και ούτω καθεξής. Αλλά τα πιο σημαντικό έκθεμα του Θησαυροφυλακίου είναι το ακάνθινο στεφάνι του Χριστού. Φέρει περίπου 70 αγκάθια, περιβάλλεται από ένα χρυσό νήμα και βρισκόταν σε μια κρυστάλλινη λειψανοθήκη.


Κάποια από αυτά τα πολύτιμα αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένου του στεφανιού, φέρεται να έχουν διασωθεί.

Αντίθετα, παραμένει άγνωστη η τύχη ενός κομματιού ξύλου και ενός καρφιού που φέρεται να προέρχεται από τον σταυρό του Ιησού.

Οι πίνακες και τα γλυπτά

Στις πλούσιες συλλογές του έργων τέχνης περιλαμβάνεται και μια σειρά από πίνακες ζωγραφικής του 17ου και του 18ου αιώνα, οι οποίοι παραγγέλθηκαν από τη συντεχνία των χρυσοχόων του Παρισίου ως προσφορά προς το ναό, στο πλαίσιο μιας παλαιότερης παράδοσης - που χρονολογείται από τα μέσα του 15ου αιώνα - κατά την οποία γίνονταν προσφορές κάθε Πρωτομαγιά.

Η παράδοση των πινάκων άρχισε το 1630 και έκτοτε, ένας πίνακας προσφερόταν κάθε χρόνο, στις αρχές του Μάη, μέχρι το 1707, με εξαίρεση το 1683 και το 1694.

Οι πίνακες, όπως και άλλα εκκλησιαστικά αντικείμενα, κατασχέθηκαν το 1793, κατά τη διαδικασία της Γαλλικής Επανάστασης (πέντε ή έξι χάθηκαν κατά τη διάρκειά της) και μεταφέρθηκαν σε διάφορα μουσεία, μεταξύ άλλων και αυτό του Λούβρου. Κάποιοι επέστρεψαν στο ναό. Σήμερα υπάρχουν περίπου πενήντα από αυτούς τους πίνακες, αλλά μόνο 13 εκτίθονταν στην Παναγία των Παρισίων και τα παρεκκλήσια του.

Η κατάστασή τους δεν έχει διευκρινιστεί.

Στο ναό υπήρχε και ο πίνακας του Γάλλου ζωγράφου του 17ου αιώνα, Νικόλα Αντουάν, «Ο Άγιος Θωμάς ο Ακινάτης και η Κρήνη της Σοφίας» του 1648, η κατάσταση του οποίου επίσης δεν είναι γνωστή.

Στον δυτικό τοίχο του παρεκκλησίου Σεν Γκιγιόμ κρέμεται ένας από τους ωραιότερους πίνακες του καθεδρικού ναού, αριστούργημα του 18ου αιώνα, και σπάνιο κατάλοιπο από το μπαρόκ τμήμα της χορωδίας του ζωγραφισμένη το 1716 από τον Ζαν Ζουβενέ. Προς το παρόν αγνοείται η τρέχουσα κατάστασή του.


Ασφαλή είναι τα Βόρεια, Δυτικά και Νότια Παράθυρα των Ρόδων τα υπέροχα έργα τέχνης βιτρό που χρονολογούνται από την έναρξη της κατασκευής του τον 13ο αιώνα.
Υπήρξαν φόβοι ότι θα λιώσουν ή θα σπάσουν, αλλά ο Αρχιεπίσκοπος του Παρισιού επιβεβαίωσε την Τρίτη ότι είναι ασφαλή. Η σημασία αυτής της διάσωσης είναι τεράστια, δεδομένου ότι οι ειδικοί τα θεωρούσαν «πραγματικά αναντικατάστατα».



Ένα ένδυμα από λινάρι του 13ου αιώνα, που θεωρείται ότι ανήκε στον βασιλιά Λουδοβίκο τον 9ο - ο οποίος ανακηρύχθηκε άγιος από την καθολική εκκλησία - είναι επίσης ασφαλές.

Τα αγάλματα της οροφής σώθηκαν διότι είχαν μεταφερθεί λόγω της ανακαίνισης… η οποία ευθύνεται για την πυρκαγιά. Στο πλαίσιο της ανακαίνισης, 16 χάλκινα αγάλματα - που απεικονίζουν τους 12 Αποστόλους και τους τέσσερις Ευαγγελιστές - μεταφέρθηκαν μόλις λίγες ημέρες πριν την πυρκαγιά.

Ασφαλής φαίνεται να είναι η «Αποκαθήλωση», το άγαλμα του 1723 του Νικολά Κουστού, το οποίο βρισκόταν στον ψηλό βωμό του καθεδρικού ναού. Οι αρχικές εικόνες έδειξαν ότι ο σταυρός εξακολουθεί να στέκεται, αν και περιβάλλεται από καπνό και θραύσματα.

Άγνωστη παραμένει η κατάσταση και του περίτεχνου διαχωριστικού της χορωδίας από τον κλήρο, με γλυπτά του 14ου αιώνα.

Το διάσημο άγαλμα της Παναγίας και του Ιησού μωρού βρίσκεται κοντά στο γλυπτό σύμπλεγμα του Σταυρού, το οποίο μάλλον διέφυγε την καταστροφή, αλλά η κατάστασή του είναι ακόμη ασαφής. Το άγαλμα είναι μία από τις 37 απεικονίσεις της μητέρας του Ιησού στον καθεδρικό ναό.

Στο νότιο τείχος της Παναγίας των Παρισίων υπήρχε ένα άγαλμα, το οποίο φιλοτεχνήθηκε το 1934, της Αγίας Τερέζας και Ιησού παιδιού. Η Γαλλίδα μοναχή - γνωστή και ως Μικρό Λουλούδι του Ιησού - έζησε τον 19ο αιώνα και περιγράφηκε από τον Πάπα Πίο τον 10ο ως «η μεγαλύτερη αγία της σύγχρονης εποχής». Η κατάστασή του παραμένει άγνωστη.

Οι καμπάνες... με τα ονόματα

Παρά τη φωτιά που μαινόταν στην οροφή του ναού, οι πυροσβέστες κατάφεραν να αποτρέψουν την απειλή στην κεντρική δομή του μνημείου, συμπεριλαμβανομένων των δύο καμπαναριών του. Οι καμπάνες τους, οι οποίες ήχησαν σε κρίσιμες στιγμές της γαλλικής ιστορίας, πιστεύεται ότι είναι ασφαλείς.

Η μεγαλύτερη καμπάνα, ο «Εμμανουήλ», ανυψώθηκε στον νότιο πύργο το 1685 και ζυγίζει πάνω από 23 τόνους. Ο θρυλικός ήρωας του μυθιστορήματος του Ουγκό, ο Κουασιμόδος, ήταν ο κωδωνοκρούστης της.


Οι δέκα καμπάνες της Παναγίας των Παρισίων είναι διάσημες σε όλη την Ευρώπη, με τις υπόλοιπες εννέα να φέρουν τα ονόματα: Μαρία, Γκαμπριέλ, Αν- Ζενεβιέβ, Ντενίς, Μαρσέλ, Ετιέν, Μπανό - Ζοζέφ, Μορίς και Ζαν Μαρί.


Τα Όργανα και τα λείψανα

Το μεγάλο όργανο του ναού «δεν κάηκε» από την πυρκαγιά, αλλά η δομή του μπορεί να έχει υποστεί ζημιές, δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ένας από τους τρεις οργανίστες του.

Το όργανο, το οποίο ανακαινίζεται στο πέρασμα των αιώνων, αλλά το ουσιαστικό μέρος της δομής του χρονολογείται από την αρχή του 15ου αιώνα, «έχει εν μέρει διασωθεί, όμως είναι καλυμμένο με μπάζα, σκόνη και νερό», δήλωσε ο Φιλίπ Λεφέβρ που εδώ και 35 χρόνια είναι οργανίστας στην Παναγία των Παρισίων.

«Τους επόμενους μήνες, όλο αυτό θα στεγνώσει και υπάρχει κίνδυνος να προκληθούν δομικά προβλήματα», πρόσθεσε ο εβδομηντάχρονος οργανίστας.

«Ελπίζουμε ότι θα παραμείνει σταθερό και ότι μόλις καταστεί δυνατό θα προστατευθεί», πρόσθεσε επισημαίνοντας πως το εν λόγω όργανο είναι από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη.


Αντιθέτως, «το μικρό όργανο υπέστη ζημιές» από τη φωτιά, διευκρίνισε.

Τα λείψανα του Αγίου Διονυσίου και της Αγίας Γενοβέφας του 5ου αιώνα ήταν φέρονται κατεστραμμένα.

16/4/2019