Η γεωπολιτική των Σπάνιων Γαιών και το «μυστικό όπλο» της Κίνας.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
(1) Ο Τίγρης, το μακρύ ραβδί και οι Σπάνιες Γαίες.
(2) Η σύγκρουση ΗΠΑ - Κίνας θα διαρκέσει δεκαετίες.
Αποκαλούνται ''Σπάνιες Γαίες'' (''Rare Earths''). Πρόκειται για μια ομάδα 17 χημικών στοιχείων- λανθάνιο, δημήτριο, πρασεοδύμιο, νεοδύμιο, προμήθειο, σαμάριο, ευρώπιο, γαδολίνιο, τέρβιο, δυσπρόσιο, όλμιο, έρβιο, θούλιο, υττέρβιο, λουτήτιο, σκάνδιο, ύττριο- που συναντώνται σε μικρές συγκεντρώσεις στο έδαφος. Αν και αποκαλούνται Σπάνιες Γαίες, τα μέταλλα αυτά, σύμφωνα με το Αμερικανικό Κέντρο Γεωλογικών Ερευνών, βρίσκονται σε αφθονία στον φλοιό της Γης. Η σπανιότητά τους οφείλεται στο ότι είναι πολύ περιορισμένα τα σημεία εξόρυξής τους, διότι πρόκειται για μια διαδικασία δύσκολη και περιβαλλοντικά επιβλαβή.
Οι Σπάνιες Γαίες χρησιμοποιούνται σε μια ευρύτατη γκάμα προϊόντων υψηλής τεχνολογίας- από smartphones μέχρι κινητήρες ηλεκτρικών οχημάτων και από κινητήρες μαχητικών μέχρι δορυφόρους και λέιζερ. Αναλυτικότερα, χρησιμοποιούνται σε επαναφορτιζόμενες μπαταρίες για ηλεκτρικά και υβριδικά αυτοκίνητα, προηγμένα κεραμικά, υπολογιστές, DVD players, ανεμοτουρμπίνες, καταλύτες σε αυτοκίνητα και διυλιστήρια, οθόνες, τηλεοράσεις, λέιζερ, οπτικές ίνες κ.α. Κάποιες σπάνιες γαίες, όπως το νεοδύμιο και το δυσπρόσιο, είναι κρίσιμης σημασίας στους κινητήρες που χρησιμοποιούνται στα ηλεκτρικά οχήματα, ενώ άλλες είναι απαραίτητες στον στρατιωτικό εξοπλισμό, όπως οι κινητήρες των τζετ, τα συστήματα καθοδήγησης πυραύλων, τα συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας, οι δορυφόροι και τα λέιζερ.
Ένας περιορισμός των σπάνιων γαιών θα μπορούσε να βλάψει σοβαρά τα αμερικανικά όπλα, αφού κάθε αεροσκάφος F-35 Lightning II – που θεωρείται ένα από τα πιο εξελιγμένα, ευέλικτα και «αόρατα» μαχητικά αεροσκάφη στον κόσμο – απαιτεί περίπου 920 λίβρες σπάνιων γαιών, σύμφωνα με έκθεση της Αμερικανικής Υπηρεσίας Έρευνας του Κογκρέσου για το 2013. Οι Σπάνιες Γαίες, όπως το ύττριο και το τέρβιο, χρησιμοποιούνται επίσης για στόχευση με λέιζερ και όπλα σε οχήματα Future Combat Systems, σύμφωνα με την έκθεση της Υπηρεσίας Ερευνών του Κογκρέσου. Άλλες χρήσεις είναι για τεθωρακισμένα οχήματα μάχης Stryker, μη επανδρωμένα αεροσκάφη Predator και πυραύλους κρουζ Tomahawk.
China and Rare Earth Elements
Η εξάρτηση από την Κίνα
Η Κίνα είναι πρώτη στον κόσμο στην εξόρυξη των Σπάνιων Γαιών, καθώς τα ορυχεία της παράγουν το 70% της παγκόσμιας παραγωγής. Ακόμη μεγαλύτερη είναι η κινεζική κυριαρχία και στην επεξεργασία των Σπανίων Γαιών, αφού πέρυσι η Κίνα επεξεργάστηκε και παρήγαγε το 90% όλων των αξιοποιήσιμων οξειδίων.
Το μεγαλύτερο κοίτασμα Σπανίων Γαιών στον κόσμο βρίσκεται στο Μπάγιαν Όμπο, στην Εσωτερική Μογγολία της Κίνας. Θεωρείται ότι περιέχει πάνω από 40 εκατομμύρια τόνους Σπανίων Γαιών, όμως έπειτα από περισσότερα από 40 χρόνια συνεχών εργασιών έχει εξορυχθεί μόλις το 35% του αποθέματός του. Στις ΗΠΑ υπάρχει μόνο ένα ορυχείο Σπάνιων Γαιών, στο Mountain Pass της Καλιφόρνια, αλλά η MP Materials, στην οποία ανήκει, στέλνει τους περίπου 50.000 τόνους που εξορύσσει κάθε χρόνο στην Κίνα για επεξεργασία.
Επιπλέον, ο αμερικανικός ιστότοπος γεωπολιτικής ανάλυσης, ''Stratfor'', σημειώνει, ότι η ζήτηση στοιχείων Σπάνιων Γαιών θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια καθώς η παγκόσμια παραγωγή υφίσταται μια ενεργειακή μετάβαση. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την σπανιότητα, καθιστά τις Σπάνιες Γαίες την «επιτομή» της γεωπολιτικής σημασίας, καθώς και λόγο που, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, μπορεί να οδηγήσει τις μεγάλες δυνάμεις ακόμη και σε περιφερειακούς πολέμους.
Οι εισαγωγείς έχουν κάνει προσπάθειες για να μειώσουν την κατανάλωση Σπάνιων Γαιών και κυρίως την εξάρτηση από την Κίνα, ειδικά μετά από μια διπλωματική διαμάχη μεταξύ της Κίνας και της Ιαπωνίας το 2010. Η Ιαπωνία κατηγόρησε την Κίνα ότι σταμάτησε να προμηθεύει Σπάνιες Γαίες για πολιτικούς λόγους, υποδεικνύοντας σε όλο τον κόσμο τους κινδύνους που συνεπάγεται η εξάρτηση από έναν προμηθευτή.
Το 2012, η Ιαπωνία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση διαμαρτυρήθηκαν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) για τις μειώσεις. Δύο χρόνια αργότερα, η Κίνα δέχθηκε επίπληξη από τον ΠΟΕ επειδή επικαλέσθηκε περιβαλλοντικούς λόγους για να δικαιολογήσει τις ποσοστώσεις. Τελικά κατήργησε το σύστημα των ποσοστώσεων στις εξαγωγές αφού έχασε την υπόθεση.
Μέχρι τώρα οι σπάνιες γαίες έχουν εξαιρεθεί από τους δασμούς σε κινεζικά προϊόντα που έχει επιβάλει η αμερικανική κυβέρνηση, ενώ ακριβώς λόγω της μεγάλης εξάρτησης της αμυντικής βιομηχανίας τους από την Κίνα για Σπάνιες Γαίες και στη λογική «φύλαγε τα ρούχα σου», οι ΗΠΑ ξεκίνησαν και κέρδισαν μια υπόθεση στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου κατά της Κίνας και το Πεκίνο απέσυρε το 2015 τις εξαγωγικές ποσοστώσεις για στοιχεία Σπάνιων Γαιών.
Παρόλα αυτά, οι τιμές για πολλά από τα στοιχεία Σπάνιων Γαιών έχουν παραμείνει σταθερά υψηλές από το 2015, γεγονός που σημαίνει ότι νέα παραγωγικά σχέδια είναι σπανίως οικονομικά εφικτά ή ελκυστικά. Επιπλέον, η διαδικασία διύλισής τους, παράγει υποπροϊόντα επιβλαβή για το περιβάλλον, τα οποία είναι εξαιρετικά δαπανηρά στον περιορισμό των επιπτώσεών τους. Έτσι, ενώ από τις λίγες περιπτώσεις εξορύξεων που έχουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες επιτυχίας είναι στην Αυστραλία και τη Γροιλανδία. Αλλά το περιβαλλοντικό κόστος, σε συνδυασμό με την ισχύουσα σχετική νομοθεσία, καθιστά μη ελκυστικές τις μεγάλες επενδύσεις.
Κίνα προς ΗΠΑ:
«Μην πείτε πως δεν σας προειδοποιήσαμε»
«Μην πείτε πως δεν σας προειδοποιήσαμε»
Από την Κίνα προερχόταν το 80% των εισαγωγών Σπάνιων Γαιών που πραγματοποίησαν οι ΗΠΑ από το 2014 έως το 2017. Η επίσκεψη του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ σε ένα εργοστάσιο Σπάνιων Γαιών την περασμένη εβδομάδα τροφοδότησε σενάρια πως η Κίνα θα χρησιμοποιήσει την κυρίαρχη θέση της ως εξαγωγού προς τις Ηνωμένες Πολιτείες σαν μοχλό πίεσης στον εμπορικό πόλεμο. Όπως αναφέρει το Reuters, αν και η Κίνα μέχρι τώρα δεν έχει δηλώσει ξεκάθαρα πως θα θέσει περιορισμούς στις πωλήσεις σπανίων γαιών στις ΗΠΑ, κινεζικά ΜΜΕ έχουν προβεί σε σαφείς υπαινιγμούς πως θα συμβεί κάτι τέτοιο.
«Μην πείτε πως δεν σας προειδοποιήσαμε» είναι το «μήνυμα» της Κίνας προς τις ΗΠΑ κι έρχεται μέσω της εφημερίδας του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος ενώ το επίσημο κινεζικό πρακτορείο ειδήσεων μετέδωσε πως «η Κίνα κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να ανταποκριθεί στην παγκόσμια ζήτηση για σπάνιες γαίες, εφόσον αυτές χρησιμοποιούνται για θεμιτούς σκοπούς. Ωστόσο, αν κάποιος θέλει να χρησιμοποιήσει τις εισαγόμενες σπάνιες γαίες εναντίον της Κίνας, ο κινεζικός λαός θα αντιταχθεί».
Σε άρθρο με τίτλο «ΗΠΑ, μην υποτιμάτε τη δυνατότητα της Κίνας να αντεπιτεθεί», η «Λαϊκή Ημερησία», επίσημη εφημερίδα του ΚΚ Κίνας επισημαίνει την «άβολη» εξάρτηση των Ηνωμένων Πολιτειών από τις σπάνιες γαίες που έρχονται από την Κίνα.«Θα γίνουν άραγε οι σπάνιες γαίες ένα όπλο για την Κίνα, ώστε να απαντήσει στην πίεση που ασκούν οι ΗΠΑ για απολύτως κανέναν λόγο; Η απάντηση δεν είναι μυστικό», αναφέρει. «Αναμφίβολα οι ΗΠΑ θέλουν να χρησιμοποιήσουν τα προϊόντα που κατασκευάζονται με τις σπάνιες γαίες και εξάγει η Κίνα, για να αντισταθμίσει και να καταστείλει την ανάπτυξη της Κίνας. Ο κινεζικός λαός δεν θα το δεχθεί ποτέ. Συμβουλεύουμε την αμερικανική πλευρά να μην υποτιμά την ικανότητα της κινεζικής πλευράς να διαφυλάξει τα συμφέροντά της. Μην πείτε πως δεν σας προειδοποιήσαμε», προσθέτει.
Κινέζοι εμπορικοί εμπειρογνώμονες λένε πως, αν το Πεκίνο προχωρήσει σε νέους περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι πιθανό να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ουάσινγκτον και να χρησιμοποιήσει ως δικαιολογία την εθνική ασφάλεια. Σε δικό της άρθρο την Τετάρτη, η «αδελφή» εφημερίδα Global Times ανέφερε πως μια απαγόρευση εξαγωγών σπανίων γαιών «είναι ισχυρό όπλο εάν χρησιμοποιηθεί στον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ- Κίνας».
Απειλή για την παραγωγή των F-35
Ο συνεχιζόμενος εμπορικός πόλεμος μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας μπορεί να πάρει δραματικές διαστάσεις για το Πεντάγωνο αν το Πεκίνο επιλέξει να επιβάλει απαγόρευση πώλησης σε ορυκτά στοιχεία που είναι απαραίτητα για την κατασκευή στρατιωτικού εξοπλισμού και προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, αναφέρει το Sputnik. Θύμα του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ – Κίνας ενδέχεται να πέσει το πέμπτης γενιάς αμερικανικό μαχητικό αεροσκάφος F-35, καθώς τα κινεζικά μέσα μαζικής ενημέρωσης μετέδωσαν πληροφορίες περί πιθανής απαγόρευσης πώλησης σπάνιων γαιών, απαραίτητων για την παραγωγή όπλων και προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, σε αντίποινα για τους δασμούς της Ουάσιγκτον, σύμφωνα με το Bloomberg.
Έκρηξη των μετοχών
Ο σχεδόν ολοκληρωτικός έλεγχος της αγοράς από έναν παίκτη, έχει δημιουργήσει μια αγορά με υψηλές διακυμάνσεις τιμών και χειραγώγηση στην προσφορά και στη ζήτηση. Ήδη από το 1992 ο Κινέζος Πρόεδρος Ντενγκ Σιαοπίνγκ, είχε αντιληφθεί αυτό το συγκριτικό πλεονέκτημα, δηλώνοντας πως «οι ΗΠΑ έχουν τα χρήματα, ο Αραβικός κόλπος έχει το πετρέλαιο και η Κίνα τις σπάνιες γαίες». Οι πρόσφατες εξελίξεις πυροδότησαν την έκρηξη των μετοχών του συγκεκριμένου κλάδου, τις τελευταίες μέρες. Στο +10% έκλεισαν οι μετοχές της China Northern Rare Earth, της Shenghe Resources, της China Minmetals Rare Earth και της JL MAG Rare-Earth. Είναι όλες μετοχές εταιριών που δραστηριοποιούνται στις Σπάνιες Γαίες.
31/5/ 2019
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
1.
Ο Τίγρης, το μακρύ ραβδί και οι Σπάνιες Γαίες.
Πρόσφατα η Κίνα απείλησε, εμμέσως πλην σαφώς, τις ΗΠΑ με εμπάργκο στις "σπάνιες γαίες”. Πρόκειται για 17 μεταλλικά στοιχεία με κάπως παράξενα ονόματα (πχ Δυσπρόσιο, Λανθάνιο, Πρασεοδύμιο κτλ). Αντίθετα από ό,τι φαντάζεται κανείς, δεν είναι καθόλου σπάνιες, ωστόσο η εκμετάλλευσή τους αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολη λόγω του τρόπου με τον οποίο σχηματίζονται τα κοιτάσματά τους. Το αποτέλεσμα είναι η παγκόσμια αγορά να μονοπωλείται ουσιαστικά από την Κίνα, η οποία παράγει 120.000 τόνους σπανίων γαιών ετησίως, εξασφαλίζοντας, ανάλογα με το εκάστοτε υπό εξέταση στοιχείο, μερίδιο αγοράς από 80 έως 99% παγκοσμίως, αν και διαθέτει μόνο το 1/3 των αποθεμάτων –με εξαιρετικά καταστροφικά βέβαια αποτελέσματα για το περιβάλλον, λόγω των ειδικών μεθόδων που απαιτούνται για τη μετάλλευσή τους. Η Κίνα έχει επίσης ηγετική θέση παγκοσμίως στο απαραίτητο για την παραγωγή μπαταριών Κοβάλτιο.
Το μονοπώλιο αυτό είναι στρατηγικής σημασίας, λόγω της φύσης των βιομηχανικών εφαρμογών που απαιτούν χρήση των σπάνιων γαιών. Πράγματι οι τελευταίες χρησιμοποιούνται σχεδόν σε όλες τις λεγόμενες "νέες τεχνολογίες”: ηλεκτρικούς κινητήρες (π.χ. για αυτοκίνητα), γεννήτριες (ειδικά στις ανεμογεννήτριες που δεν θα υπήρχαν χωρίς αυτές), μπαταρίες, ηλιακά, μικρόφωνα και ηχεία, κινητά τηλέφωνα, καταλύτες για τα διυλιστήρια και τη χημική βιομηχανία, πυραύλους, νέα υλικά και γενικά οτιδήποτε είναι "φιλικό” είτε στο περιβάλλον είτε... στις βιομηχανίες οπλικών συστημάτων.
Ο στρατηγικός χαρακτήρας των μεταλλευμάτων έχει χρησιμοποιηθεί από την Κίνα για τη μεταφορά της παγκόσμιας βιομηχανίας στο έδαφός της. Για παράδειγμα, με πρόσχημα περιβαλλοντικούς λόγους, η χώρα περιορίζει την ποσότητα μεταλλεύματος που μπορεί να εξαχθεί, αλλά όχι τις ποσότητες τελικών προϊόντων. Το αποτέλεσμα είναι λ.χ. η General Motors να έχει μεταφέρει το σύνολο της σχετιζόμενης με μαγνήτες ερευνητικής και παραγωγικής της βάσης σε κινεζικό έδαφος. Οι περιορισμοί αυτοί αποτελούν πηγή συνεχών εντάσεων με τις ΗΠΑ και την ΕΕ – και φυσικά και τον Οργανισμό Παγκόσμιου Εμπορίου, στον οποίο η Κίνα έχει στο παρελθόν χάσει τις αμερικανικές προσφυγές.
Παρόλα αυτά, για όσο διάστημα η παραγωγή σε άλλες χώρες ή στα πολλά υποσχόμενα βάθη του ωκεανού δεν μπορεί για τεχνικούς ή οικονομικούς λόγους να ξεκινήσει, οι τριβές και οι εντάσεις αυτές πολύ λίγη επίδραση έχουν στην Κίνα, η οποία δεν διστάζει να χρησιμοποιεί τα αποθέματά της σύμφωνα με την έκφραση του Ντεγκ Χσιάοπινγκ ήδη από την δεκαετία του ’80, "όπως η Μέση Ανατολή το πετρέλαιο [...] ως ένα στρατηγικής σημασίας πλεονέκτημα”.
Έτσι συνέβη λ.χ. στη διάρκεια της κρίσης των νησίδων Σενκάκου (στα ιαπωνικά) ή Ντιάογιου (στα κινεζικά). Οι νησίδες αυτές της Ανατολικής Σινικής Θάλασσας, υπό Ιαπωνικό έλεγχο μεταπολεμικά, διεκδικούνται και από την Κίνα. Το 2010 η ιαπωνική ακτοφυλακή συνέλαβε το πλήρωμα ενός κινεζικού αλιευτικού στη διαφιλονικούμενη περιοχή. Το Πεκίνο αντέδρασε με ιδιαίτερη ένταση και οργή, χωρίς όμως η ιαπωνική πλευρά να υποχωρήσει -μέχρι που η Κίνα απείλησε με εμπάργκο σπάνιων γαιών, οπότε το πλήρωμα απελευθερώθηκε αυθημερόν και χωρίς απαγγελία κατηγοριών. Το γεγονός ότι οι σπάνιες γαίες αποτελούν πρώτη ύλη για τις περισσότερες διεθνώς ανταγωνιστικές ιαπωνικές βιομηχανίες (υβριδικά οχήματα, ηλιακά, μπαταρίες κλπ) μάλλον έπαιξε κάποιον ρόλο - ερμηνεία πάντως που η ιαπωνική κυβέρνηση δεν παρέλειψε να αρνηθεί σθεναρώς.
Οι πρόσφατες απειλές της Κίνας για εμπάργκο έναντι των ΗΠΑ είναι οπωσδήποτε ιδιαίτερα σοβαρές. Ο ίδιος ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ επισκέφτηκε προσωπικά εργοστάσιο επεξεργασίας σπάνιων γαιών, αφήνοντας να μιλήσουν οι πράξεις του. Αλλά και η Λαϊκή Ημερησία, όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας, έκλεισε σχετικό πρόσφατο κύριο άρθρο με το ιδιαίτερα απειλητικό "Μην υποτιμήσετε την ικανότητα της Κίνας να πολεμήσει - Μην πείτε ότι δεν σας προειδοποιήσαμε” (έκφραση που χρησιμοποιήθηκε πριν από τον σύντομη ένοπλη σύρραξη την Ινδία το 1963 και το 1978 πριν από τον πόλεμο με το Βιετνάμ).
Εντούτοις μπορεί κανείς να σχετικοποιήσει (αλλά όχι να μηδενίσει) την αποτελεσματικότητά των προειδοποιήσεων αυτών, για διάφορους λόγους. Ο πρώτος είναι ότι, αν και οι ΗΠΑ εισάγουν από την Κίνα το 80% των σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούν, αυτές είναι κυρίως σε μορφή βιομηχανικού προϊόντος, το οποίο έχει φυσικά παραχθεί στην Κίνα (λχ μαγνήτες της General Motors, πόλοι μπαταρίας της Panasonic - ενδιάμεσα προϊόντα και τα δύο που μπορούν να χρησιμοποιηθούν λ.χ. σε ένα Tesla). Και αυτό διότι η βιομηχανική υποδομή των ΗΠΑ στον συγκεκριμένο τομέα έχει προ πολλού μετακομίσει εξολοκλήρου σε εξωχώριες εγκαταστάσεις, κατά βάση στην... Κίνα.
Είναι πολύ δύσκολο να φανταστούμε ένα επιχείρημα (βασισμένο ενδεχομένως σε λόγους εθνικής ασφαλείας) που θα απαγορεύσει σε κινεζικές επιχειρήσεις να εξάγουν τελικά προϊόντα με σπάνιες γαίες στις ΗΠΑ, γιατί αυτό θα περιλάμβανε την πλειονότητα των βιομηχανικών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας που εξάγει η χώρα. Εάν πάλι μιλάμε απλώς για ακατέργαστες σπάνιες γαίες, η ζημιά για τις ΗΠΑ θα είναι μάλλον διαχειρίσιμη.
Ένας δεύτερος λόγος είναι το γεγονός ότι η Κίνα έχει ήδη προϊστορία με τους περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών και έχει ήδη χάσει τις σχετικές προσφυγές στον ΠΟΕ, στον οποίο φυσικά η ίδια θέλει να συνεχίσει να συμμετέχει - επομένως τα περιθώρια ελιγμών της είναι και εκεί σχετικά περιορισμένα. Μπορεί το τι επιτρέπεται και τι όχι στον ΠΟΕ να το καθορίζουν μάλλον οι ΗΠΑ παρά η Κίνα, και επομένως η τελευταία να αισθάνεται αδικημένη, όμως θα είναι επίσης όλο και πιο δύσκολο να αντιμετωπίζει συνεχώς τη δυσαρέσκεια της Ε.Ε. και της Ιαπωνίας, οι οποίες φυσικά δεν θα χάσουν την ευκαιρία να συνταχθούν με τις ΗΠΑ στο ζήτημα αυτό.
Τέλος, ένας τρίτος, πιο μακροπρόθεσμος αυτός, λόγος, είναι ότι η παραγωγή σπάνιων γαιών σε άλλες περιοχές έχει ξεκινήσει. Δεν είναι μόνο η Αυστραλία, δεύτερος (αν και με απόσταση) παραγωγός του κόσμου, αλλά και η Βραζιλία, η Ρωσία, κ.ά. Οι ίδιες οι ΗΠΑ επιταχύνουν τη λειτουργία των δικών τους ορυχείων στην Καλιφόρνια, που μέχρι τη δεκαετία του '70 ήταν τα σημαντικότερα του κόσμου – αν και βέβαια σήμερα η παραγωγή τους, επειδή η σχετική τεχνολογία δεν υπάρχει στις ΗΠΑ, διοχετεύεται εξολοκλήρου για επεξεργασία στην Κίνα. Να σημειώσουμε επίσης ότι η Γεωλογική Υπηρεσία του στρατού των ΗΠΑ έχει κάνει εκτίμηση για σημαντικότατα κοιτάσματα στο Αφγανιστάν, κάτι που παίζει κάποιο ρόλο στην παραμονή στρατευμάτων στην χώρα αυτή.
Φυσικά, ο τρίτος αυτός λόγος δεν θα παίξει ρόλο στην άμεση συγκυρία, απλώς οι αποφάσεις της Κίνας και η εξέλιξη του εμπορικού πολέμου μπορεί να επιταχύνουν τις (δύσκολο να προβλεφθούν) εξελίξεις. Και η δυσκολία δεν συνίσταται μόνο στο κατά πόσον αυτό αποτελεί το δυνατό χαρτί της Κίνας: αν η τελευταία είχε μόνο τις σπάνιες γαίες ως διαπραγματευτικό ατού, θα ήταν βέβαιο ότι θα έχανε για τους προαναφερθέντες λόγους. Όμως στον εν λόγω πόλεμο υπεισέρχονται παράγοντες όπως η μάλλον θολή στρατηγική της αμερικανικής κυβέρνησης η οποία θα ήθελε μεν να επαναπατρίσει μέρος της παραγωγικής βάσης, μόνο που αυτό διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, πλήττοντας και επιχειρήσεις επί αμερικανικού εδάφους και επιπλέον αντιβαίνει στα συμφέροντα των βιομηχανιών οι οποίες αυτοβούλως μετακόμισαν στην Κίνα. (Οι κατηγορίες περί κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας και κινεζικού εκβιασμού για μεταφορά της παραγωγής κτλ., αν και αληθείς, είναι πάντως κάπως παράδοξες: αν οι βιομηχανίες έκριναν ότι δεν θα έβγαζαν κέρδος από αυτή τη διαδικασία, δεν θα πήγαιναν στην Κίνα.)
Η σχετική αδυναμία της αμερικανικής κυβέρνησης φαίνεται λ.χ. από το γεγονός ότι το εμπάργκο κατά της "επικίνδυνης για την ασφάλεια των ΗΠΑ” Huawei έχει ήδη μετακινηθεί πίσω κατά 90 μέρες, και ίσως δοθεί κι άλλη παράταση, αφού το εν λόγω μέτρο πλήττει εταιρίες όπως οι Qualcomm, Broadcom και Google, άρα είναι κάπως δύσκολο να εφαρμοστεί άμεσα.
Αλλά υπάρχει κι ένα άλλο κάπως απρόσμενο αποτέλεσμα: το κινεζικό εμπάργκο θα αύξανε τις τιμές των σπάνιων γαιών στη Δύση. Η εκτίναξη των μετοχών των σχετικών εταιρειών όχι μόνο στη Σανγκάη αλλά και στο Χονγκ Κονγκ έχει τροφοδοτήσει ένα γαϊτανάκι φημών για αμερικανικές επενδύσεις στον συγκεκριμένο τομέα, φυσικά επί κινεζικού εδάφους, οι οποίες θα αξιοποιούσαν την άνοδο των τιμών, χωρίς παράλληλη αύξηση των εξόδων παραγωγής.
Μακροπρόθεσμα, οι δασμοί και οι απαγορεύσεις προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, απλώς επιταχύνουν τον στόχο της Κίνας να καταστεί μέχρι το 2025 παγκόσμια δύναμη σε όλες τις τεχνολογίες αιχμής (σε αρκετές από τις οποίες αυτή τη στιγμή χωλαίνει), δεδομένου ότι θα υποχρεωθεί να αναπτύξει εκ των ενόντων και επειγόντως τις αντίστοιχες παραγωγικές διαδικασίες. Τέλος, η επιβαλλόμενη από τις ΗΠΑ πολιτική δασμών, ακριβαίνει τα εισαγόμενα προϊόντα για αυτόν τον κινητήρα της παγκόσμιας ανάπτυξης που είναι ο Αμερικάνος καταναλωτής (προφανώς δυσαρεστώντας τον) και ταυτόχρονα πλήττει τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων, ακριβώς από τις περιοχές που ο πρόεδρος Τραμπ έχει το εκλογικό του ακροατήριο.
Αλλά και από την κινεζική πλευρά, αν και είναι καθαρό ότι ο εμπορικός πόλεμος λειτουργεί ως ενισχυτικό εθνικιστικής συσπείρωσης γύρω από την κυβέρνηση (οι πατριωτικές αναφορές στον πόλεμο της Κορέας, που δεν κερδήθηκε από τις ΗΠΑ λόγω της εισόδου της Κίνας σε αυτόν, έχουν αυξηθεί σημαντικά τελευταία στην χώρα), εντούτοις υπάρχουν και από εκεί όρια που δεν γίνεται να ξεπεραστούν. Διότι δεν είναι οι πρώτες ύλες το κύριο χαρακτηριστικό της κινεζικής ανόδου, αλλά τα τελικά προϊόντα και δη τα καταναλωτικά. Κύριος πελάτης είναι οι ΗΠΑ, άρα είναι περιορισμένα τα "πυρομαχικά” της Κίνας στον πόλεμο αυτό: η Αμερική, αντιθέτως, έχει άφθονα όπλα στα χέρια της. Ποιος θα κερδίσει;
Ο Μάο είχε γράψει ολόκληρο βιβλίο για τον παρατεταμένο πόλεμο και τα τρία του στάδια. Σε αυτό μάλιστα ανάφερε και την κινέζικη παροιμία: "μην ξυπνάς τον τίγρη, αν δεν κρατάς μακρύ ραβδί”. Μένει να δούμε ποιος είναι ο καλύτερος μαθητής του, το Πεκίνο ή η Ουάσιγκτον. Ή αλλιώς, μένει να δούμε ποιος κρατά το μακρύτερο ραβδί...
Δημήτρης Λένης,
αστροφυσικός
https://www.capital.gr/arthra/3363188/
o-tigris-to-makru-rabdi-kai-oi-spanies-gaies
31/5/2019
2.
Η σύγκρουση ΗΠΑ - Κίνας
θα διαρκέσει δεκαετίες.
Ηχηρά ονόματα του κόσμου των επενδύσεων μιλούν πλέον για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο. Προεξοφλούν ότι αυτός θα καλύψει τη χρονική διάρκεια της ζωής και της σταδιοδρομίας τους και προετοιμάζονται αναλόγως μεταβάλλοντας τη στρατηγική τους για να περιφρουρήσουν τα συμφέροντά τους.
Καθώς ο εμπορικός πόλεμος ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και το Πεκίνο παρατείνεται και διευρύνεται, τα πλέον ηχηρά ονόματα του κόσμου των επενδύσεων μιλούν για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο. Προεξοφλούν ότι αυτός θα διαρκέσει δεκαετίες και θα καλύψει τη χρονική διάρκεια της ζωής και της σταδιοδρομίας τους, και προετοιμάζονται αναλόγως μεταβάλλοντας τη στρατηγική τους για να περιφρουρήσουν τα συμφέροντά τους.
Την ανησυχία των επενδυτών αντανακλούν οι μεγάλες απώλειες που έχουν σημειώσει μέσα στον μήνα τα χρηματιστήρια μετά την κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και το Πεκίνο, τη διακοπή των διμερών επαφών και την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να απαγορεύσει στον κινεζικό κολοσσό της Huawei κάθε πρόσβαση στην αμερικανική αγορά και στις αμερικανικές επιχειρήσεις. Η ανησυχία αυτή στρέφει τους επενδυτές στο ασφαλές καταφύγιο των αμερικανικών ομολόγων, οι αποδόσεις των οποίων υποχώρησαν στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων δύο ετών. Παράλληλα, από τις αρχές Μαΐου έχουν εξανεμιστεί 4 τρισ. δολάρια από την κεφαλαιοποίηση των διεθνών χρηματιστηρίων, λόγω της αβεβαιότητας που καλλιεργεί ο σινοαμερικανικός εμπορικός πόλεμος.
«Αυτή η αναμέτρηση θα είναι μια παρατεταμένη διαδικασία που θα διαρκέσει όσο και η σταδιοδρομία μας», σχολιάζει ο Στίβεν Τζεν, πρώην στέλεχος του ΔΝΤ και της Morgan Stanley, που σήμερα διευθύνει την επενδυτική και συμβουλευτική Eurizon SLJ Capital. Καλεί, έτσι, επενδυτές και αναλυτές να προστατευθούν και όχι να παρακολουθούν παθητικά τις εξελίξεις. Σύμφωνα με τον Τζεν, «είναι ανάγκη να κατανοήσουμε τις οικονομικές αλλά και πολιτισμικές διαφορές ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις». Ανάλογες είναι οι εκτιμήσεις του Κιλ Σιν της επενδυτικής Gen2 Partners, που διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία ύψους περίπου 1,3 δισ. δολαρίων. Επιστρέφοντας από ταξίδι του στην Κίνα, δήλωσε πεπεισμένος πως θα χρειαστούν δεκαετίες για να διευθετηθεί η σύγκρουση. Δεδομένου ότι λήγουν τα κινεζικά ομόλογα στο χαρτοφυλάκιό του, ο Σιν τα αντικαθιστά με εταιρικά ομόλογα υψηλής διαβάθμισης, τα οποία έχουν εκδώσει εταιρείες ανεπτυγμένων αγορών. Ακόμη πιο επιθετικά αντιδρά ο Τζον Φόο της Kingsmead Asset Management, ο οποίος για πρώτη φορά στη διετή σταδιοδρομία του πούλησε όσους κινεζικούς τίτλους είχε.
Μιλώντας, άλλωστε, στην τηλεόραση του Bloomberg, ο Μαρκ Μόμπιους, βετεράνος επενδυτής στις αναδυόμενες αγορές, πρώην στέλεχος της Templeton Asset Management και συνιδρυτής της επενδυτικής Mobius Capital Partners, αναφέρθηκε σε ένα «νέο παιχνίδι». Προσέθεσε πως ο «Τραμπ άνοιξε πραγματικά το κουτί της Πανδώρας». Προκειμένου όμως να προστατευθεί από τις παρενέργειες του νέου αυτού παιχνιδιού, ο Μόμπιους αποφεύγει τις μετοχές κινεζικών εξαγωγικών εταιρειών και εταιρειών που εμπορεύονται στην εγχώρια αγορά.
Παράλληλα, ο Ρέι Ντάλιο, ιδρυτής της Bridgewater Associates, που διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία ύψους 160 δισ. δολαρίων, διαβλέπει «μακροχρόνιο ιδεολογικό πόλεμο». Επισημαίνει πως η ανάδυση της Κίνας σε παγκόσμια υπερδύναμη ικανή να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ οδηγεί τις δύο χώρες να συγκρουστούν «με όλους τους τρόπους». Διευκρινίζει μάλιστα πως αιτία της πολυεπίπεδης σύγκρουσης ανάμεσά τους είναι οι διαφορετικές προσεγγίσεις τους στη διακυβέρνηση, τη γεωπολιτική και το επιχειρείν. «Δεν μπορούν να διαπραγματευτούν τέτοιου είδους θεμελιώδη ζητήματα», τονίζει.
Οι πιο αισιόδοξοι επενδυτές
Παρά την έντονη ανησυχία που εκφράζει η πλειονότητα των επενδυτών, δεν λείπουν κι εκείνοι που αντιμετωπίζουν τον σινοαμερικανικό πόλεμο με ψυχραιμία και δεν προβλέπουν μεγάλες αναταράξεις. Ο Τζέιμς Γκόρμαν, για παράδειγμα, διευθύνων σύμβουλος της Morgan Stanley, δήλωσε σε συνέντευξή του στην τηλεόραση του Bloomberg ότι δεν βλέπει να εξελίσσεται η κατάσταση σε πλήρη εμπορικό πόλεμο. Αναγνωρίζει, ωστόσο, πως θα περάσουν δεκαετίες για να διευθετήσουν οι δύο πλευρές όσα ζητήματα τις χωρίζουν. Κάποιοι άλλοι θεωρούν πως η πρόσφατη υποχώρηση των επισφαλών τίτλων προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες για αγορές. Ανάμεσά τους η επενδυτική Yunqi Capital, hedge fund του Χονγκ Κονγκ, που διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία αξίας 130 εκατ. δολαρίων: τον Δεκέμβριο και τον Μάιο αύξησε τις θέσεις της στη RogersCorp, που παράγει υλικό τηλεπικοινωνιών και προμηθεύει έμμεσα τις κινεζικές Huawei και ZTE Corp. Ο ιδρυτής της Yunqi, Κρις Γουάνγκ, στοιχηματίζει ότι παρά τον εμπορικό πόλεμο θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα η παγκόσμια ζήτηση για τα προϊόντα της Rogers. Οπως, άλλωστε, επισημαίνουν άλλοι επενδυτές, δεν έχουν ακόμη εξανεμιστεί τελείως οι ελπίδες για πρόοδο στις διμερείς επαφές. Ο Αντι Ρόθμαν, Αμερικανός διπλωμάτης που στο παρελθόν αντιπροσώπευσε τη χώρα του στο Πεκίνο και σήμερα είναι στρατηγικός αναλυτής επενδύσεων στη Matthews Asia, εκφράζει αισιοδοξία. Σύμφωνα με τον Ρόθμαν, ο Τραμπ θα κατορθώσει να συνάψει εμπορική συμφωνία με το Πεκίνο πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του επόμενου έτους, καθώς γνωρίζει ότι μια οποιαδήποτε εμπορική συμφωνία με την Κίνα αυξάνει τις πιθανότητες επανεκλογής του. Τις τελευταίες εβδομάδες, πάντως, οι αντιδράσεις των αγορών προδίδουν εντεινόμενο σκεπτικισμό.
http://www.kathimerini.gr/1026763/article/oikonomia/
die8nhs-oikonomia/h-sygkroysh-hpa---kinas-8a-diarkesei-dekaeties
30/5/2019
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
1.
Ο Τίγρης, το μακρύ ραβδί και οι Σπάνιες Γαίες.
Πρόσφατα η Κίνα απείλησε, εμμέσως πλην σαφώς, τις ΗΠΑ με εμπάργκο στις "σπάνιες γαίες”. Πρόκειται για 17 μεταλλικά στοιχεία με κάπως παράξενα ονόματα (πχ Δυσπρόσιο, Λανθάνιο, Πρασεοδύμιο κτλ). Αντίθετα από ό,τι φαντάζεται κανείς, δεν είναι καθόλου σπάνιες, ωστόσο η εκμετάλλευσή τους αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολη λόγω του τρόπου με τον οποίο σχηματίζονται τα κοιτάσματά τους. Το αποτέλεσμα είναι η παγκόσμια αγορά να μονοπωλείται ουσιαστικά από την Κίνα, η οποία παράγει 120.000 τόνους σπανίων γαιών ετησίως, εξασφαλίζοντας, ανάλογα με το εκάστοτε υπό εξέταση στοιχείο, μερίδιο αγοράς από 80 έως 99% παγκοσμίως, αν και διαθέτει μόνο το 1/3 των αποθεμάτων –με εξαιρετικά καταστροφικά βέβαια αποτελέσματα για το περιβάλλον, λόγω των ειδικών μεθόδων που απαιτούνται για τη μετάλλευσή τους. Η Κίνα έχει επίσης ηγετική θέση παγκοσμίως στο απαραίτητο για την παραγωγή μπαταριών Κοβάλτιο.
Το μονοπώλιο αυτό είναι στρατηγικής σημασίας, λόγω της φύσης των βιομηχανικών εφαρμογών που απαιτούν χρήση των σπάνιων γαιών. Πράγματι οι τελευταίες χρησιμοποιούνται σχεδόν σε όλες τις λεγόμενες "νέες τεχνολογίες”: ηλεκτρικούς κινητήρες (π.χ. για αυτοκίνητα), γεννήτριες (ειδικά στις ανεμογεννήτριες που δεν θα υπήρχαν χωρίς αυτές), μπαταρίες, ηλιακά, μικρόφωνα και ηχεία, κινητά τηλέφωνα, καταλύτες για τα διυλιστήρια και τη χημική βιομηχανία, πυραύλους, νέα υλικά και γενικά οτιδήποτε είναι "φιλικό” είτε στο περιβάλλον είτε... στις βιομηχανίες οπλικών συστημάτων.
Ο στρατηγικός χαρακτήρας των μεταλλευμάτων έχει χρησιμοποιηθεί από την Κίνα για τη μεταφορά της παγκόσμιας βιομηχανίας στο έδαφός της. Για παράδειγμα, με πρόσχημα περιβαλλοντικούς λόγους, η χώρα περιορίζει την ποσότητα μεταλλεύματος που μπορεί να εξαχθεί, αλλά όχι τις ποσότητες τελικών προϊόντων. Το αποτέλεσμα είναι λ.χ. η General Motors να έχει μεταφέρει το σύνολο της σχετιζόμενης με μαγνήτες ερευνητικής και παραγωγικής της βάσης σε κινεζικό έδαφος. Οι περιορισμοί αυτοί αποτελούν πηγή συνεχών εντάσεων με τις ΗΠΑ και την ΕΕ – και φυσικά και τον Οργανισμό Παγκόσμιου Εμπορίου, στον οποίο η Κίνα έχει στο παρελθόν χάσει τις αμερικανικές προσφυγές.
Παρόλα αυτά, για όσο διάστημα η παραγωγή σε άλλες χώρες ή στα πολλά υποσχόμενα βάθη του ωκεανού δεν μπορεί για τεχνικούς ή οικονομικούς λόγους να ξεκινήσει, οι τριβές και οι εντάσεις αυτές πολύ λίγη επίδραση έχουν στην Κίνα, η οποία δεν διστάζει να χρησιμοποιεί τα αποθέματά της σύμφωνα με την έκφραση του Ντεγκ Χσιάοπινγκ ήδη από την δεκαετία του ’80, "όπως η Μέση Ανατολή το πετρέλαιο [...] ως ένα στρατηγικής σημασίας πλεονέκτημα”.
Έτσι συνέβη λ.χ. στη διάρκεια της κρίσης των νησίδων Σενκάκου (στα ιαπωνικά) ή Ντιάογιου (στα κινεζικά). Οι νησίδες αυτές της Ανατολικής Σινικής Θάλασσας, υπό Ιαπωνικό έλεγχο μεταπολεμικά, διεκδικούνται και από την Κίνα. Το 2010 η ιαπωνική ακτοφυλακή συνέλαβε το πλήρωμα ενός κινεζικού αλιευτικού στη διαφιλονικούμενη περιοχή. Το Πεκίνο αντέδρασε με ιδιαίτερη ένταση και οργή, χωρίς όμως η ιαπωνική πλευρά να υποχωρήσει -μέχρι που η Κίνα απείλησε με εμπάργκο σπάνιων γαιών, οπότε το πλήρωμα απελευθερώθηκε αυθημερόν και χωρίς απαγγελία κατηγοριών. Το γεγονός ότι οι σπάνιες γαίες αποτελούν πρώτη ύλη για τις περισσότερες διεθνώς ανταγωνιστικές ιαπωνικές βιομηχανίες (υβριδικά οχήματα, ηλιακά, μπαταρίες κλπ) μάλλον έπαιξε κάποιον ρόλο - ερμηνεία πάντως που η ιαπωνική κυβέρνηση δεν παρέλειψε να αρνηθεί σθεναρώς.
Οι πρόσφατες απειλές της Κίνας για εμπάργκο έναντι των ΗΠΑ είναι οπωσδήποτε ιδιαίτερα σοβαρές. Ο ίδιος ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ επισκέφτηκε προσωπικά εργοστάσιο επεξεργασίας σπάνιων γαιών, αφήνοντας να μιλήσουν οι πράξεις του. Αλλά και η Λαϊκή Ημερησία, όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας, έκλεισε σχετικό πρόσφατο κύριο άρθρο με το ιδιαίτερα απειλητικό "Μην υποτιμήσετε την ικανότητα της Κίνας να πολεμήσει - Μην πείτε ότι δεν σας προειδοποιήσαμε” (έκφραση που χρησιμοποιήθηκε πριν από τον σύντομη ένοπλη σύρραξη την Ινδία το 1963 και το 1978 πριν από τον πόλεμο με το Βιετνάμ).
Εντούτοις μπορεί κανείς να σχετικοποιήσει (αλλά όχι να μηδενίσει) την αποτελεσματικότητά των προειδοποιήσεων αυτών, για διάφορους λόγους. Ο πρώτος είναι ότι, αν και οι ΗΠΑ εισάγουν από την Κίνα το 80% των σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούν, αυτές είναι κυρίως σε μορφή βιομηχανικού προϊόντος, το οποίο έχει φυσικά παραχθεί στην Κίνα (λχ μαγνήτες της General Motors, πόλοι μπαταρίας της Panasonic - ενδιάμεσα προϊόντα και τα δύο που μπορούν να χρησιμοποιηθούν λ.χ. σε ένα Tesla). Και αυτό διότι η βιομηχανική υποδομή των ΗΠΑ στον συγκεκριμένο τομέα έχει προ πολλού μετακομίσει εξολοκλήρου σε εξωχώριες εγκαταστάσεις, κατά βάση στην... Κίνα.
Είναι πολύ δύσκολο να φανταστούμε ένα επιχείρημα (βασισμένο ενδεχομένως σε λόγους εθνικής ασφαλείας) που θα απαγορεύσει σε κινεζικές επιχειρήσεις να εξάγουν τελικά προϊόντα με σπάνιες γαίες στις ΗΠΑ, γιατί αυτό θα περιλάμβανε την πλειονότητα των βιομηχανικών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας που εξάγει η χώρα. Εάν πάλι μιλάμε απλώς για ακατέργαστες σπάνιες γαίες, η ζημιά για τις ΗΠΑ θα είναι μάλλον διαχειρίσιμη.
Ένας δεύτερος λόγος είναι το γεγονός ότι η Κίνα έχει ήδη προϊστορία με τους περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών και έχει ήδη χάσει τις σχετικές προσφυγές στον ΠΟΕ, στον οποίο φυσικά η ίδια θέλει να συνεχίσει να συμμετέχει - επομένως τα περιθώρια ελιγμών της είναι και εκεί σχετικά περιορισμένα. Μπορεί το τι επιτρέπεται και τι όχι στον ΠΟΕ να το καθορίζουν μάλλον οι ΗΠΑ παρά η Κίνα, και επομένως η τελευταία να αισθάνεται αδικημένη, όμως θα είναι επίσης όλο και πιο δύσκολο να αντιμετωπίζει συνεχώς τη δυσαρέσκεια της Ε.Ε. και της Ιαπωνίας, οι οποίες φυσικά δεν θα χάσουν την ευκαιρία να συνταχθούν με τις ΗΠΑ στο ζήτημα αυτό.
Τέλος, ένας τρίτος, πιο μακροπρόθεσμος αυτός, λόγος, είναι ότι η παραγωγή σπάνιων γαιών σε άλλες περιοχές έχει ξεκινήσει. Δεν είναι μόνο η Αυστραλία, δεύτερος (αν και με απόσταση) παραγωγός του κόσμου, αλλά και η Βραζιλία, η Ρωσία, κ.ά. Οι ίδιες οι ΗΠΑ επιταχύνουν τη λειτουργία των δικών τους ορυχείων στην Καλιφόρνια, που μέχρι τη δεκαετία του '70 ήταν τα σημαντικότερα του κόσμου – αν και βέβαια σήμερα η παραγωγή τους, επειδή η σχετική τεχνολογία δεν υπάρχει στις ΗΠΑ, διοχετεύεται εξολοκλήρου για επεξεργασία στην Κίνα. Να σημειώσουμε επίσης ότι η Γεωλογική Υπηρεσία του στρατού των ΗΠΑ έχει κάνει εκτίμηση για σημαντικότατα κοιτάσματα στο Αφγανιστάν, κάτι που παίζει κάποιο ρόλο στην παραμονή στρατευμάτων στην χώρα αυτή.
Φυσικά, ο τρίτος αυτός λόγος δεν θα παίξει ρόλο στην άμεση συγκυρία, απλώς οι αποφάσεις της Κίνας και η εξέλιξη του εμπορικού πολέμου μπορεί να επιταχύνουν τις (δύσκολο να προβλεφθούν) εξελίξεις. Και η δυσκολία δεν συνίσταται μόνο στο κατά πόσον αυτό αποτελεί το δυνατό χαρτί της Κίνας: αν η τελευταία είχε μόνο τις σπάνιες γαίες ως διαπραγματευτικό ατού, θα ήταν βέβαιο ότι θα έχανε για τους προαναφερθέντες λόγους. Όμως στον εν λόγω πόλεμο υπεισέρχονται παράγοντες όπως η μάλλον θολή στρατηγική της αμερικανικής κυβέρνησης η οποία θα ήθελε μεν να επαναπατρίσει μέρος της παραγωγικής βάσης, μόνο που αυτό διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, πλήττοντας και επιχειρήσεις επί αμερικανικού εδάφους και επιπλέον αντιβαίνει στα συμφέροντα των βιομηχανιών οι οποίες αυτοβούλως μετακόμισαν στην Κίνα. (Οι κατηγορίες περί κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας και κινεζικού εκβιασμού για μεταφορά της παραγωγής κτλ., αν και αληθείς, είναι πάντως κάπως παράδοξες: αν οι βιομηχανίες έκριναν ότι δεν θα έβγαζαν κέρδος από αυτή τη διαδικασία, δεν θα πήγαιναν στην Κίνα.)
Η σχετική αδυναμία της αμερικανικής κυβέρνησης φαίνεται λ.χ. από το γεγονός ότι το εμπάργκο κατά της "επικίνδυνης για την ασφάλεια των ΗΠΑ” Huawei έχει ήδη μετακινηθεί πίσω κατά 90 μέρες, και ίσως δοθεί κι άλλη παράταση, αφού το εν λόγω μέτρο πλήττει εταιρίες όπως οι Qualcomm, Broadcom και Google, άρα είναι κάπως δύσκολο να εφαρμοστεί άμεσα.
Αλλά υπάρχει κι ένα άλλο κάπως απρόσμενο αποτέλεσμα: το κινεζικό εμπάργκο θα αύξανε τις τιμές των σπάνιων γαιών στη Δύση. Η εκτίναξη των μετοχών των σχετικών εταιρειών όχι μόνο στη Σανγκάη αλλά και στο Χονγκ Κονγκ έχει τροφοδοτήσει ένα γαϊτανάκι φημών για αμερικανικές επενδύσεις στον συγκεκριμένο τομέα, φυσικά επί κινεζικού εδάφους, οι οποίες θα αξιοποιούσαν την άνοδο των τιμών, χωρίς παράλληλη αύξηση των εξόδων παραγωγής.
Μακροπρόθεσμα, οι δασμοί και οι απαγορεύσεις προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, απλώς επιταχύνουν τον στόχο της Κίνας να καταστεί μέχρι το 2025 παγκόσμια δύναμη σε όλες τις τεχνολογίες αιχμής (σε αρκετές από τις οποίες αυτή τη στιγμή χωλαίνει), δεδομένου ότι θα υποχρεωθεί να αναπτύξει εκ των ενόντων και επειγόντως τις αντίστοιχες παραγωγικές διαδικασίες. Τέλος, η επιβαλλόμενη από τις ΗΠΑ πολιτική δασμών, ακριβαίνει τα εισαγόμενα προϊόντα για αυτόν τον κινητήρα της παγκόσμιας ανάπτυξης που είναι ο Αμερικάνος καταναλωτής (προφανώς δυσαρεστώντας τον) και ταυτόχρονα πλήττει τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων, ακριβώς από τις περιοχές που ο πρόεδρος Τραμπ έχει το εκλογικό του ακροατήριο.
Αλλά και από την κινεζική πλευρά, αν και είναι καθαρό ότι ο εμπορικός πόλεμος λειτουργεί ως ενισχυτικό εθνικιστικής συσπείρωσης γύρω από την κυβέρνηση (οι πατριωτικές αναφορές στον πόλεμο της Κορέας, που δεν κερδήθηκε από τις ΗΠΑ λόγω της εισόδου της Κίνας σε αυτόν, έχουν αυξηθεί σημαντικά τελευταία στην χώρα), εντούτοις υπάρχουν και από εκεί όρια που δεν γίνεται να ξεπεραστούν. Διότι δεν είναι οι πρώτες ύλες το κύριο χαρακτηριστικό της κινεζικής ανόδου, αλλά τα τελικά προϊόντα και δη τα καταναλωτικά. Κύριος πελάτης είναι οι ΗΠΑ, άρα είναι περιορισμένα τα "πυρομαχικά” της Κίνας στον πόλεμο αυτό: η Αμερική, αντιθέτως, έχει άφθονα όπλα στα χέρια της. Ποιος θα κερδίσει;
Ο Μάο είχε γράψει ολόκληρο βιβλίο για τον παρατεταμένο πόλεμο και τα τρία του στάδια. Σε αυτό μάλιστα ανάφερε και την κινέζικη παροιμία: "μην ξυπνάς τον τίγρη, αν δεν κρατάς μακρύ ραβδί”. Μένει να δούμε ποιος είναι ο καλύτερος μαθητής του, το Πεκίνο ή η Ουάσιγκτον. Ή αλλιώς, μένει να δούμε ποιος κρατά το μακρύτερο ραβδί...
Δημήτρης Λένης,
αστροφυσικός
https://www.capital.gr/arthra/3363188/
o-tigris-to-makru-rabdi-kai-oi-spanies-gaies
31/5/2019
2.
Η σύγκρουση ΗΠΑ - Κίνας
θα διαρκέσει δεκαετίες.
Ηχηρά ονόματα του κόσμου των επενδύσεων μιλούν πλέον για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο. Προεξοφλούν ότι αυτός θα καλύψει τη χρονική διάρκεια της ζωής και της σταδιοδρομίας τους και προετοιμάζονται αναλόγως μεταβάλλοντας τη στρατηγική τους για να περιφρουρήσουν τα συμφέροντά τους.
Καθώς ο εμπορικός πόλεμος ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και το Πεκίνο παρατείνεται και διευρύνεται, τα πλέον ηχηρά ονόματα του κόσμου των επενδύσεων μιλούν για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο. Προεξοφλούν ότι αυτός θα διαρκέσει δεκαετίες και θα καλύψει τη χρονική διάρκεια της ζωής και της σταδιοδρομίας τους, και προετοιμάζονται αναλόγως μεταβάλλοντας τη στρατηγική τους για να περιφρουρήσουν τα συμφέροντά τους.
Την ανησυχία των επενδυτών αντανακλούν οι μεγάλες απώλειες που έχουν σημειώσει μέσα στον μήνα τα χρηματιστήρια μετά την κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και το Πεκίνο, τη διακοπή των διμερών επαφών και την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να απαγορεύσει στον κινεζικό κολοσσό της Huawei κάθε πρόσβαση στην αμερικανική αγορά και στις αμερικανικές επιχειρήσεις. Η ανησυχία αυτή στρέφει τους επενδυτές στο ασφαλές καταφύγιο των αμερικανικών ομολόγων, οι αποδόσεις των οποίων υποχώρησαν στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων δύο ετών. Παράλληλα, από τις αρχές Μαΐου έχουν εξανεμιστεί 4 τρισ. δολάρια από την κεφαλαιοποίηση των διεθνών χρηματιστηρίων, λόγω της αβεβαιότητας που καλλιεργεί ο σινοαμερικανικός εμπορικός πόλεμος.
«Αυτή η αναμέτρηση θα είναι μια παρατεταμένη διαδικασία που θα διαρκέσει όσο και η σταδιοδρομία μας», σχολιάζει ο Στίβεν Τζεν, πρώην στέλεχος του ΔΝΤ και της Morgan Stanley, που σήμερα διευθύνει την επενδυτική και συμβουλευτική Eurizon SLJ Capital. Καλεί, έτσι, επενδυτές και αναλυτές να προστατευθούν και όχι να παρακολουθούν παθητικά τις εξελίξεις. Σύμφωνα με τον Τζεν, «είναι ανάγκη να κατανοήσουμε τις οικονομικές αλλά και πολιτισμικές διαφορές ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις». Ανάλογες είναι οι εκτιμήσεις του Κιλ Σιν της επενδυτικής Gen2 Partners, που διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία ύψους περίπου 1,3 δισ. δολαρίων. Επιστρέφοντας από ταξίδι του στην Κίνα, δήλωσε πεπεισμένος πως θα χρειαστούν δεκαετίες για να διευθετηθεί η σύγκρουση. Δεδομένου ότι λήγουν τα κινεζικά ομόλογα στο χαρτοφυλάκιό του, ο Σιν τα αντικαθιστά με εταιρικά ομόλογα υψηλής διαβάθμισης, τα οποία έχουν εκδώσει εταιρείες ανεπτυγμένων αγορών. Ακόμη πιο επιθετικά αντιδρά ο Τζον Φόο της Kingsmead Asset Management, ο οποίος για πρώτη φορά στη διετή σταδιοδρομία του πούλησε όσους κινεζικούς τίτλους είχε.
Μιλώντας, άλλωστε, στην τηλεόραση του Bloomberg, ο Μαρκ Μόμπιους, βετεράνος επενδυτής στις αναδυόμενες αγορές, πρώην στέλεχος της Templeton Asset Management και συνιδρυτής της επενδυτικής Mobius Capital Partners, αναφέρθηκε σε ένα «νέο παιχνίδι». Προσέθεσε πως ο «Τραμπ άνοιξε πραγματικά το κουτί της Πανδώρας». Προκειμένου όμως να προστατευθεί από τις παρενέργειες του νέου αυτού παιχνιδιού, ο Μόμπιους αποφεύγει τις μετοχές κινεζικών εξαγωγικών εταιρειών και εταιρειών που εμπορεύονται στην εγχώρια αγορά.
Παράλληλα, ο Ρέι Ντάλιο, ιδρυτής της Bridgewater Associates, που διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία ύψους 160 δισ. δολαρίων, διαβλέπει «μακροχρόνιο ιδεολογικό πόλεμο». Επισημαίνει πως η ανάδυση της Κίνας σε παγκόσμια υπερδύναμη ικανή να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ οδηγεί τις δύο χώρες να συγκρουστούν «με όλους τους τρόπους». Διευκρινίζει μάλιστα πως αιτία της πολυεπίπεδης σύγκρουσης ανάμεσά τους είναι οι διαφορετικές προσεγγίσεις τους στη διακυβέρνηση, τη γεωπολιτική και το επιχειρείν. «Δεν μπορούν να διαπραγματευτούν τέτοιου είδους θεμελιώδη ζητήματα», τονίζει.
Οι πιο αισιόδοξοι επενδυτές
Παρά την έντονη ανησυχία που εκφράζει η πλειονότητα των επενδυτών, δεν λείπουν κι εκείνοι που αντιμετωπίζουν τον σινοαμερικανικό πόλεμο με ψυχραιμία και δεν προβλέπουν μεγάλες αναταράξεις. Ο Τζέιμς Γκόρμαν, για παράδειγμα, διευθύνων σύμβουλος της Morgan Stanley, δήλωσε σε συνέντευξή του στην τηλεόραση του Bloomberg ότι δεν βλέπει να εξελίσσεται η κατάσταση σε πλήρη εμπορικό πόλεμο. Αναγνωρίζει, ωστόσο, πως θα περάσουν δεκαετίες για να διευθετήσουν οι δύο πλευρές όσα ζητήματα τις χωρίζουν. Κάποιοι άλλοι θεωρούν πως η πρόσφατη υποχώρηση των επισφαλών τίτλων προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες για αγορές. Ανάμεσά τους η επενδυτική Yunqi Capital, hedge fund του Χονγκ Κονγκ, που διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία αξίας 130 εκατ. δολαρίων: τον Δεκέμβριο και τον Μάιο αύξησε τις θέσεις της στη RogersCorp, που παράγει υλικό τηλεπικοινωνιών και προμηθεύει έμμεσα τις κινεζικές Huawei και ZTE Corp. Ο ιδρυτής της Yunqi, Κρις Γουάνγκ, στοιχηματίζει ότι παρά τον εμπορικό πόλεμο θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα η παγκόσμια ζήτηση για τα προϊόντα της Rogers. Οπως, άλλωστε, επισημαίνουν άλλοι επενδυτές, δεν έχουν ακόμη εξανεμιστεί τελείως οι ελπίδες για πρόοδο στις διμερείς επαφές. Ο Αντι Ρόθμαν, Αμερικανός διπλωμάτης που στο παρελθόν αντιπροσώπευσε τη χώρα του στο Πεκίνο και σήμερα είναι στρατηγικός αναλυτής επενδύσεων στη Matthews Asia, εκφράζει αισιοδοξία. Σύμφωνα με τον Ρόθμαν, ο Τραμπ θα κατορθώσει να συνάψει εμπορική συμφωνία με το Πεκίνο πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του επόμενου έτους, καθώς γνωρίζει ότι μια οποιαδήποτε εμπορική συμφωνία με την Κίνα αυξάνει τις πιθανότητες επανεκλογής του. Τις τελευταίες εβδομάδες, πάντως, οι αντιδράσεις των αγορών προδίδουν εντεινόμενο σκεπτικισμό.
http://www.kathimerini.gr/1026763/article/oikonomia/
die8nhs-oikonomia/h-sygkroysh-hpa---kinas-8a-diarkesei-dekaeties
30/5/2019