Ο γεω-επιχειρηματικός ανταγωνισμός ΗΠΑ – Κίνας και η ρωσική σιγή…


 Η εξίσωση των παγκόσμιων ανταγωνισμών έχει γίνει εξαιρετικά πολύπλοκη και ως εκ τούτου ιδιαζόντως ενδιαφέρουσα. Βασικοί παίκτες του συστήματος παραμένουν οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ρωσία. Όμως, το τελευταίο διάστημα, βλέπουμε συχνότερα πολυεθνικούς κολοσσούς με εθνικό πρόσημο να προβάλλουν ως παράγοντες και ανταγωνιστές των παραδοσιακών δρώντων στην παγκόσμια σκακιέρα. Η ικανότητά τους να αντλούν τεράστια ποσά από τις χρηματαγορές, με τις μετοχές τους να έχουν μεγαλύτερη ισχύ ακόμη και από τα ισχυρότερα κρατικά ομόλογα, καθώς και η προνομιακή τους θέση στην επανάσταση της τεχνο-καθημερινότητας, κινητοποιεί αντιδράσεις και συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη κρίση μεταξύ των ΗΠΑ και του Κινεζικού γεω-επιχειρηματικού ομίλου της Huawei. Σε αυτή την σύγκρουση ΗΠΑ – Κίνας, η Ρωσία παραμένει εκκωφαντικά σιωπηρή, γεγονός που κινητοποιεί δεύτερες σκέψεις. Λογικά, θα περίμενε κανείς ότι το Κρεμλίνο δεν θα έχανε την ευκαιρία να παίξει το Κινεζικό χαρτί έναντι των ΗΠΑ, κάτι που δεν συμβαίνει, σε βαθμό τουλάχιστο τέτοιο που θα μπορούσε να μεταβάλλει κρίσιμες ισορροπίες.

Το παραπάνω ζήτημα αναμφίβολα σηκώνει πολλές ερμηνείες και αναγνώσεις. Επίσης είναι ένα ζήτημα που σαφώς δεν δύναται να εξαντληθεί στον περιορισμένο χώρο ενός άρθρου. Ακολούθως παρατίθενται μερικές σκέψεις που ενδεχομένως να βοηθήσουν στη διαμόρφωση μιας συνολικότερης εικόνας.

Κόσμος ισόρροπα δυσαρεστημένων…

Μήνες πριν το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, την άνοιξη του 2007 σε ομιλία του στη Ναυτική Ακαδημία των ΗΠΑ, ο γνωστός Henry Kissinger αναφέρθηκε στο ότι ο κόσμος μας έχει όλα τα χαρακτηριστικά του επαναστατικού 18ου αιώνα και ότι αν θέλουμε να αποφύγουμε δυσάρεστες εκπλήξεις θα πρέπει να υπάρξει μια τέτοια ισορροπία δυνάμεων ανάλογη αυτής του 19ου αιώνα.

Ο Kissinger αναφερόταν σε ένα μοντέλο της Ιεράς Συμμαχίας των αρχών του 19ου αιώνα, προσαρμοσμένου στα δεδομένα του 21ου αιώνα. Για πολλούς λόγους που δεν είναι του παρόντος να αναφερθούν, αυτή η νέα Ιερά Συμμαχία μεταξύ των ισχυρότερων κρατικών δυνάμεων υπάρχει και συνεννοείται, τουλάχιστο στα βασικά ζητήματα της παγκόσμιας ασφάλειας.

Ωστόσο, συνεννόηση και σταθερότητα δεν σημαίνουν ούτε στάση ούτε ειρήνη. Σαφώς και θα συνεχίσουν να υπάρχουν ανταγωνισμοί, συγκρούσεις και σαφώς θα συνεχίσει ο ένας να διεκδικεί κομμάτια της παγκόσμιας πίτας από τους υπόλοιπους. Αυτό που θα προσπαθήσουν από κοινού να κάνουν, είναι να αποφύγουν να περάσουν την κόκκινη γραμμή που θα κάνει τον ένα σημαντικά πιο ισχυρό από τους άλλους. Κανείς δεν πρέπει να είναι απόλυτα ευχαριστημένος! Έτσι, διαμορφώνεται μια παγκόσμια ισορροπία αμοιβαία δυσαρεστημένων, που σύμφωνα με τη θεωρία, οδηγεί σε σταθερότητα.

Λειτουργούν όμως τα πράγματα έτσι στην πράξη; Στο θαυμαστό έργο του A World Restored: Metternich, Castlereagh and the problems of peace, 1812-1822 (1957) – που μας ενδιαφέρει άμεσα εμάς τους Έλληνες, αλλά δυστυχώς μας είναι σχεδόν άγνωστο γιατί αρεσκόμαστε στις ταμπέλες και όχι στην ουσία – ο Kissinger δίνει μια απάντηση. Ναι, η σταθερότητα μπορεί να διατηρηθεί μέχρι να βρεθεί μια ευκαιρία «κέρδους» που θα κάνει έναν από τους παίκτες της συνεννόησης να πιστέψει πως αξίζει τον κόπο να τινάξει τη συνεννόηση στον αέρα για ίδιο όφελος.

Η Ιερά Συμμαχία των αρχών του 21ου αιώνα

Η Ιερά Συμμαχία των αρχών του 21ου αιώνα έχει σε πρώτο επίπεδο τις ΗΠΑ μαζί με τη Ρωσία και την Κίνα. Σε δεύτερο επίπεδο ακολουθούν τα υπόλοιπα κράτη των G20, μέλος των οποίων είναι και η Τουρκία!

ΗΠΑ και Ρωσία έχουν πολλούς λόγους να παραμένουν στενά προσηλωμένοι στους σκοπούς αυτής της Συνεννόησης. Έχουν χωρίσει ωραία τον κόσμο σε νέες σφαίρες επιρροής και καταμερισμό δραστηριοτήτων ανάλογων των ιδιαίτερων ικανοτήτων και στοχεύσεών τους.

America First και νέες τεχνολογίες για τις ΗΠΑ, παραδοσιακή γεωπολιτική και γεω-οικονομία για τη Ρωσία, ανάκαμψη στην Σοβιετική σφαίρα επιρροής με γεωγραφικές διορθώσεις που συνεπάγονται αποχώρηση από τη Λατινική Αμερική, Αφρική και Ασία και μεγαλύτερο κομμάτι στην Ευρωπαϊκή και Μεσανατολική πίτα.

Η συνεννόηση αυτή έχει ενισχυθεί από την ώρα που στον Λευκό Οίκο βρίσκεται ο Donald Trump με «κουμπάρο» τον ίδιο τον Kissinger. Είναι γνωστή η φιλία Kissinger – Putin και ο Donald Trump ήρθε να προστεθεί στο σκληρό πυρήνα ωμού πραγματισμού αυτών των πολιτικών ανδρών. Putin και Trump, λοιπόν, με «νονό» ή «κουμπάρο» τον Kissinger έχουν γράψει από κοινού τους κανόνες του παιχνιδιού.

Η χώρα η οποία έχει επιβληθεί ως συμμέτοχος στη νέα Ιερά Συμμαχία, η δύναμη που διεκδικεί κομμάτι από την πίτα των άλλων δύο μεγάλων, είναι η Κίνα. Και ως δια μαγείας, είναι η χώρα που έβγαλε από την διεθνοπολιτική της χειμερία νάρκη τη δεκαετία του ’70 ο Kissinger!

Η Κίνα έχει κάθε συμφέρον να παραμένει προσηλωμένη στους σκοπούς της νέας Ιεράς Συμμαχίας, ωστόσο είναι η μόνη που αισθάνεται ιδιαίτερα άβολα από τη μοιρασιά. Αναμένει λοιπόν την ευκαιρία «κέρδους» που θα της δώσει προβάδισμα έναντι των υπολοίπων, ώστε να γράψει εκείνη πλέον τους νέους κανόνες του παιχνιδιού.

Μια ευθεία αντιπαράθεση της Κίνας με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία θα ήταν λάθος. Το γνωρίζει αυτό καλά το Πεκίνο. Από την άλλη, ΗΠΑ και Ρωσία, αισθάνονται πλέον απειλητική την ανάσα της ασυγκράτητης Κίνας, και αυτός είναι ο ουσιαστικότερος λόγος γιατί ΗΠΑ και Ρωσία συνεννοούνται.

Ακολουθώντας το Βρετανικό μοντέλο, η Κίνα, για να κυριαρχήσει, έκτισε διακριτικά τις τελευταίες τρείς δεκαετίες μια δική της αυτοκρατορία μικρών Εταιρειών Ανατολικών Ινδιών που ακούν στο όνομα Alibaba, Cosco, Baidu, ZTE, Huawei, κα, και που κυριαρχούν ως πρωταγωνιστές στην επανάσταση της τεχνο-καθημερινότητας, με στόχο να επηρεάσουν απευθείας την παγκόσμια κοινωνία και έτσι να υπερβούν τους περιορισμούς ισχύος της παγκόσμιας πολιτικής!

Η ευκαιρία κέρδους που έψαχνε η Κίνα ονομάζεται δίκτυα 5G. Δίκτυα που θα αλλάξουν τον κόσμο, τις δουλειές, τις εργασιακές σχέσεις, την παγκόσμια οικονομία, την παγκόσμια πολιτική, την έννοια και τη σχέση μας με το χρήμα, την επικοινωνία και την καθημερινή μας ζωή, σε επαναστατικό βαθμό!

Μόλις η Κίνα έδειξε τις διαθέσεις της να εκμεταλλευτεί αυτή την ευκαιρία κέρδους, κινητοποιήθηκαν αυτόματα τα αντανακλαστικά των ΗΠΑ και σε συνεννόηση με τη Μόσχα, ο Λευκός Οίκος έδειξε τα δόντια του. Οι ΗΠΑ έχουν άμεσο συμφέρον να κόψουν τα φτερά στις φιλοδοξίες της Κίνας να ηγηθεί της επανάστασης 5G. Η Μόσχα είχε παλαιότερα δοκιμάσει τα δόντια των ΗΠΑ στην περίπτωση της δικής της Kaspersky και μπροστά στον κοινό κίνδυνο που λέγεται Κινεζική γεω-επιχειρηματικότητα, συνεννοείται πολύ καλά με την Ουάσιγκτον.

Η πρόσφατη σύγκρουση ΗΠΑ – Κίνας για τα μάτια της Huawei είναι ένα επεισόδιο από τα πολλά που θα ακολουθήσουν. Ο ένας δοκιμάζει τις αντιδράσεις του άλλου και καταγράφει τακτικές και στρατηγικές στο γεω-επιχειρηματικό πεδίο.

Με αντικειμενικούς όρους, οι ΗΠΑ είναι σε θέση να κερδίσουν σήμερα και στο άμεσο μέλλον έναν γεω-επιχειρηματικό πόλεμο με την Κίνα. Ωστόσο, η γεω-επιχειρηματική σύγκρουση που σημειώνεται στοχεύει ευθέως την Αχίλλειο Πτέρνα των ΗΠΑ που είναι η εσωτερική διαμάχη μεταξύ όσων βλέπουν ως πραγματικό εχθρό τη Ρωσία και άρα τη σύμπραξη ΗΠΑ-Κίνας επιβεβλημένη, και από την άλλη όσων βλέπουν την Κίνα ως εχθρό και άρα τη σύμπραξη ΗΠΑ-Ρωσίας ως αναγκαία.

Ενδεχομένως λοιπόν η σιωπή της Μόσχας να έχει διπλή ανάγνωση. Από τη μία να παραμένει το Κρεμλίνο σιωπηλό λόγω της συμφωνίας του με το Λευκό Οίκο. Από την άλλη, ωστόσο, να παραμένει σιωπηλό περιμένοντας να δει το βαθμό διχασμού και τη ζημιά που θα έχει η γεω-επιχειρηματική ρήξη ΗΠΑ-Κίνας στο εσωτερικό των ΗΠΑ.

Μήπως, λοιπόν, η πραγματική αναθεωρητική δύναμη είναι τελικά η Ρωσία, που σε βάθος χρόνου και μη επενδύοντας ιδιαίτερα σε ένα γεω-επιχειρηματικό μέλλον, να περιμένει την αμοιβαία φθορά ΗΠΑ-Κίνας από μια κούρσα γεω-επιχειρηματικών παιγνίων μηδενικού αθροίσματος;

  Βασίλης Κοψαχείλης,
 Διεθνολόγος

 29 Μαΐου 2019