Η «αξία» του Χονγκ Κονγκ.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ:
Χογκ Κογκ: Μια χώρα, δυο συστήματα... 
ένα εκατομμύριο διαδηλωτές.


Η «αξία» του Χονγκ Κονγκ.  

Μαζικές διαδηλώσεις έχουν ξεσπάσει στο Χονγκ Κονγκ που πυροδοτήθηκαν το νέο αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο για την έκδοση υπόπτων του πληθυσμού στην Κίνα και στην ευθύνη των Κινέζων. Το Χονγκ Κονγκ ανήκει στην Κίνα αλλά έχει διαφορετικό νομικό σύστημα, λόγω του παρελθόντος του ως Βρετανική αποικία. Ένα ισχυρό κίνημα πολιτών καταγγέλλει πως ο νόμος έχει ως σκοπό να μειώσει τα δικαιώματα που τους απέμειναν από το αποικιακό τους παρελθόν και να τους επιβάλλει τους κινέζικους νόμους που περιορίζουν τα δικαιώματα των κατηγορούμενων. Ο νόμος περί έκδοσης πολιτών επομένως απειλεί όποιον κάτοικο του Χονγκ Κονγκ θεωρεί απειλή το Πεκίνο.

Τον νόμο πρότεινε η κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ που ελέγχεται από το Πεκίνο. Όμως από την ώρα που το Ηνωμένο Βασίλειο παρέδωσε το Χονγκ Κονγκ στην Κίνα, πολλοί πιστεύουν ότι το Πεκίνο στραγγαλίζει την αυτονομία του αν και βάση της σύμβασης παράδοσης θα απέφευγε να αναμειγνύεται στις εσωτερικές υποθέσεις του Χονγκ Κονγκ. Η συμφωνία υποσκάπτεται στην πράξη και η Βρετανία δεν μπορεί πλέον να εκφέρει άποψη. Το Πεκίνο και η ηγεσία του Χονγκ Κονγκ θα έπρεπε να αναμένουν την ένταση και το εύρος της αντίστασης που συναντούν. Εφόσον οι Κινέζοι κατανοούν ποιο είναι το κλίμα στο Χονγκ Κονγκ και σίγουρα συνειδητοποιούν πόσο δραστικές αλλαγές επιφέρει ο νέος νόμος δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς ότι δεν ανέμεναν αντίσταση, αν και ίσως όχι τόσο μεγάλη. Άρα, το πιο ενδιαφέρον ερώτημα είναι: τι σκέφτονται στο Πεκίνο;





Γιατί το Χονγκ Κονγκ είναι τόσο πολύτιμο για την Κίνα

Όπως αναφέρει και το άρθρο του Geopoliticalfutures, το Χονγκ Κονγκ είναι πολύτιμο για την Κίνα. Ταυτόχρονα αποτελεί επικίνδυνη απειλή. Η οικονομική του αξία βέβαια έχει φθίνει κάπως εφόσον και άλλες πόλεις της ηπειρωτικής Κίνας έχουν ενταχθεί στην παγκόσμια οικονομία αλλά επιτελεί κρίσιμο οικονομικό ρόλο για την Κίνα. Είναι μοναδική δίοδος οικονομικών σχέσεων με τον υπόλοιπο κόσμο που λειτουργεί με δικούς του νόμους, διαφορετικούς από αυτούς στην Κίνα. Μπορεί να εμπορεύεται με μεγαλύτερη ευελιξία, μπορεί να προσελκύει ξένα κεφάλαια, επιτρέπει την κίνηση αλλοδαπών, όλα αυτά πιο εύκολα απ’ όσο η Κίνα. Ανήκει στην Κίνα αλλά είναι πιο ενσωματωμένο από αυτήν στο διεθνές οικονομικό σύστημα. Είναι μία αναγκαία δίοδος της Κίνας με τον κόσμο και αν χαθεί, θα χάσουν ένα κρίσιμο κανάλι αλληλεπίδρασης με τη διεθνή οικονομία. Στο Χονγκ Κονγκ μπορούν να γίνουν πράγματα που δεν μπορούν να γίνουν στην ίδια την Κίνα και αυτό είναι ανεκτίμητο για το Πεκίνο. Θα ήταν παράλογο αν οι Κινέζοι έκαναν σοβαρές αλλαγές σε αυτό και το Πεκίνο δεν είναι παράλογο.

Αλλά αυτό που κάνει το Χονγκ Κονγκ πολύτιμο, είναι ακριβώς αυτό που το κάνει και τόσο επικίνδυνο. Το Χονγκ Κονγκ βλέπει τον κόσμο. Επίσης βλέπει την Κίνα. Οι Κινέζοι έχουν πλήρη συναίσθηση της διαφοράς της Κίνας με το Χονγκ Κονγκ. Δεν είναι απλά θέμα οικονομικό, αν και σίγουρα παίζει ρόλο ο οικονομικός φθόνος. Επίσης είναι ότι ιδέες που γεννιούνται στο Χονγκ Κονγκ διαχέονται και στην Κίνα, ιδίως στις παράκτιες περιοχές. Οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ έχουν τις αξίες τους κυρίως από τους Βρετανούς. Περιμένουν να έχουν το δικαίωμα της κριτικής, της καινοτομίας (όχι μόνο οικονομικής) και του να υιοθετούν υβριδικά κοινωνικά στυλ εν μέρει κινέζικα και εν μέρει δυτικά.

Για πολύ καιρό μετά τον κινέζο ηγέτη Ντενγκ Ξιαοπινγκ, αυτό ακριβώς ήθελε το Πεκίνο από το Χονγκ Κονγκ. Ηταν μία εποχή καινοτομίας με περιορισμούς και στην Κίνα καλοδέχτηκαν το μικρόβιο καινοτομίας που τους έφερνε το Χονγκ Κονγκ. Μια εποχή που η οικονομία ανθεί και μεταβάλλεται, αφού μία κοινωνία χρειάζεται και την κοινωνική και πνευματική αλλαγή. Το Χονγκ Κονγκ ήταν από τα πιο πολύτιμα κανάλια για τον μετασχηματισμό αυτό.

Η Κίνα σήμερα είναι σε πολύ διαφορετική θέση από πριν μια δεκαετία. Η οικονομική κρίση του 2008 εξασθένησε διεθνώς τη θέση της ως εξαγωγέας. Από τότε πασχίζει να αυξήσει την εγχώρια κατανάλωση, να ελέγξει το οικονομικό της σύστημα και να επιβραδύνει τον ρυθμό της ανάπτυξης χωρίς να προκληθεί πολιτική και κοινωνική κρίση. Ο πρόεδρος Ξι Τζινπινγκ θεωρείται ότι έχει περισσότερη δύναμη και ικανότητα να επιβάλλει το πρόγραμμά του στην Κίνα περισσότερο από κάθε άλλο ηγέτη μετά τον Ντενγκ Ξιαοπίνγκ. Έχει αλλάξει τους κανόνες της διαδοχής ώστε να μπορεί να κυβερνά επ’ άπειρον και έχει προβεί σε συστηματικές εκκαθαρίσεις των αντιπάλων του αλλά και όσων δεν συμπνέουν με τα σχέδιά του στα πλαίσια της εκστρατείας του κατά της διαφθοράς. Δεν θα ήταν υπερβολή να τον χαρακτηρίσουμε αυταρχικό ηγέτη, τέτοιο που το κόμμα θεώρησε αναγκαίο, καθώς χρειάζονταν ριζικές αλλαγές και υπήρχαν συμφέροντα εδραιωμένα που αντιδρούσαν στις αναγκαίες αυτές αλλαγές. Οι αυταρχικοί ηγέτες εξάλλου ανεβαίνουν σε εποχές κρίσης, όχι σε εποχές όπου όλα είναι ρόδινα.

 Το πολιτικό τίμημα

Καθώς η οικονομία της Κίνας προσπαθεί να βρει νέες ισορροπίες και με διεθνείς πιέσεις από τις ΗΠΑ που είναι βασικός καταναλωτής κινέζικων αγαθών, είναι αναπόφευκτο ότι θα υπάρχουν αμφιβολίες για τον Ξι και αντίσταση στους νέους νόμους του.Το Πεκίνο έχει επιβάλλει σοβαρά μέτρα ασφαλείας στην Κίνα, όπως λογισμικό αναγνώρισης προσώπων που ταυτοποιεί τους παραβάτες ακόμη και μέσα στα πλήθη. Το αν έχει αποτελέσματα η τεχνολογία αυτή δεν έχει τόση σημασία όσο ότι ο λαός ξέρει ότι υπάρχει και το μισούν. Συμβολίζει το πού μπορεί να φτάσει το Πεκίνο για να εξασφαλίσει την σταθερότητα.

Και γι’ αυτό είναι επικίνδυνο το Χονγκ Κονγκ. Δεν είναι πλήρως στον έλεγχο του Πεκίνου και γι’ αυτό δεν υπόκειται στους κοινωνικοπολιτικούς περιορισμούς της Κίνας. Το πλεονέκτημα του Χονγκ Κονγκ είναι ότι είναι η βιτρίνα της Κίνας στον κόσμο. Αλλά αυτό σημαίνει ότι και ξένες αξίες μπορούν να διεισδύσουν  στο Χονγκ Κονγκ και από εκεί στην Κίνα και ιδίως εκείνο το τμήμα της Κίνας που είναι η καρδιά της βιομηχανίας  και να θέλουν και εκεί να μιμηθούν την επιτυχία και τις αξίες του Χονγκ Κονγκ. Η Κίνα χρειάζεται να διατηρήσει την οικονομική και εμπορική αξία του Χονγκ Κονγκ  αλλά να μειώσει το πολιτικό τίμημα. Εξ ου και ο νόμος περί έκδοσης πολιτών. Στέλνει το μήνυμα ότι το Χονγκ Κονγκ μπορεί να διατηρήσει το ευνοϊκό οικονομικό και εμπορικό του καθεστώς αλλά παρ’ όλα αυτά το Πεκίνο μπορεί να έχει πρόσβαση και να καταστέλλει οποιαδήποτε αντιδραστική πολιτική τάση. Δεν είναι η κίνηση που θα έκανε μία ασφαλής Κίνα με αυτοπεποίθηση. Είναι κίνηση μίας ανασφαλούς Κίνας επειδή απειλεί την οικονομική αξία του Χονγκ Κονγκ καθώς οι ξένοι μπορεί να αποφύγουν την επιχειρηματική δράση εκεί λόγω του νέου νόμου.

Η αντίδραση ήταν αναπάντεχα έντονη και η επικεφαλής της κυβέρνησης του Χονγκ Κονγκ Κάρι Λαμ, υποχώρησε και απέσυρε το νομοσχέδιο το Σάββατο αλλά και πάλι είδε δύο εκατομμύρια ανθρώπους να ξαναγυρνούν στους δρόμους την Κυριακή. Ο νόμος περί έκδοσης είναι βασικός. Ο Ξι προσπαθεί να αυτονομήσει την οικονομική από την πολιτική διάσταση του Χονγκ Κονγκ, να διατηρήσει τη μία και να περιορίσει  την άλλη. Το Χονγκ Κονγκ αρνείται τη διάκριση αυτή επειδή δίνει αξία στην πολιτική του αυτή διάσταση και επειδή θα χαθεί ο δυναμισμός του, αν εξαφανιστεί η διάσταση αυτή.

Ο Ξι θέλει την οικονομική αξία αλλά δεν ρισκάρει το πολιτικό τίμημα. Στο όχι πολύ μακρινό μέλλον, θα πρέπει να θυσιάσει οικονομική αξία για το πολιτικό τίμημα. Δεν έχει την πολυτέλεια μαζικών συλλήψεων τώρα αλλά δεν μπορεί να επιτρέψει και στην αντίσταση του Χονγκ Κονγκ να εξαπλωθεί στην υπόλοιπη Κίνα. Οι δικτάτορες ζουν με την αίσθηση ότι κανείς δεν μπορεί να αντισταθεί στην εξουσία τους. Αν το Χονγκ Κονγκ αντισταθεί επιτυχώς, ο Ξι θα έχει εξασθενήσει. Και δεν μπορεί να το επιτρέψει αυτό.

20/6/2019


            ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ               




Χογκ Κογκ: Μια χώρα, δυο συστήματα... ένα εκατομμύριο διαδηλωτές.

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολουθεί η παγκόσμια κοινή γνώμη τις μαζικότατες κινητοποιήσεις πολιτών στο Χογκ Κογκ ενάντια στο αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο που προβλέπει την έκδοση υπόπτων στην ηπειρωτική Κίνα.

Και μπορεί η χθεσινή ανακοίνωση της αναβολής της συζήτησης του επίμαχου νομοσχεδίου χαρακτηρίζεται από πολλούς ως προσωρινή νίκη των διαδηλωτών, μετά από τέσσερις μέρες  άγριας καταστολής και βίαιων συγκρούσεων ακόμη και μπροστά από το Κοινοβούλιο, κανείς δε μοιάζει σίγουρος πως η ηρεμία θα επανέλθει.

Όπως επισημαίνει το BBC, η συμμετοχή ενός εκατομμυρίου διαδηλωτών που βγήκε στους δρόμους τις τελευταίες μέρες, καθιστά την εν λόγω κινητοποίηση τη μαζικότερη  όλων των εποχών σε μια περιοχή, η οποία θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια στον κόσμο, ενώ είναι κομβικής σημασίας για την Κίνα, καθώς από εκεί διενεργείται το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών της. Σύμφωνα μάλιστα με διεθνείς αναλυτές, σε αυτήν ακριβώς την εξέλιξη της «σχέσης» με το Πεκίνο κρύβεται η ουσιαστική αιτία των έντονων αντιδράσεων των κατοίκων του Χογκ Κογκ.

Μια χώρα, δυο συστήματα

Για να έχουμε όμως πιο καθαρή εικόνα της κατάστασης, αξίζει να κάνει κανείς μια μικρή ιστορική αναδρομή στο «ειδικό καθεστώς» που υπάρχει στην συγκεκριμένη περιοχή των 7,5 εκατ. κατοίκων.

Κι αυτό γιατί το Χογκ Κογκ υπήρξε για περισσότερα από 150 χρόνια βρετανική αποικία, συγκεκριμένα από το 1842 μέχρι το 1997, οπότε και η κυριαρχία του μεταβιβάστηκε «μετά βαϊων και κλάδων» από τη Βρετανία στη Κίνα. Είχαν προηγηθεί έντονες διαπραγματεύσεις μεταξύ των δυο πλευρών, οι οποίες κατέληξαν στην υπογραφή συμφωνίας το 1984. Αυτή προέβλεπε έναν σχετικά υψηλό βαθμό  αυτονομίας για το Χογκ Κογκ μέχρι και  το 2047 , η οποία αφορούσε το νόμισμα, την τελωνειακή πολιτική, τις πολιτιστικές αντιπροσωπείες, τις διεθνείς αθλητικές ομάδες του αλλά και τους νόμους σχετικά με τη μετανάστευση.

Κάπως έτσι, την ώρα που το ειδικό καθεστώς του Χογκ Κόγκ καθιερώθηκε υπό τον όρο  «μια χώρα, δύο συστήματα», συνέχιζαν να ενυπάρχουν διάφορα ιδιαίτερα «προνόμια» αναφορικά με ζητήματα δημοκρατικών ελευθεριών. Για παράδειγμα, το Χογκ Κογκ εξακολουθεί να είναι μια από τις λίγες περιοχές στην Κίνα όπου μπορεί κάποιος να μνημονεύει τα γεγονότα της πλατείας Τιενανμέν.

Οι καταγγελίες για παραβίαση των δημοκρατικών ελευθεριών 
και το ελεγχόμενο σύστημα διακυβέρνησης

Παρ’ όλα αυτά, τα πράγματα φαίνεται να αλλάζουν επί τα χείρω τα τελευταία χρόνια στον συγκεκριμένο τομέα, με τις σχετικές καταγγελίες να πληθαίνουν. Για παράδειγμα, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκφράζουν ανησυχίες για την τύχη πέντε βιβλιοπωλών, οι οποίοι εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς. Το ίδιο ισχύει και με την περίπτωση ενός επιχειρηματία, ο οποίος όμως μετά από λίγες βδομάδες «επανεμφανίστηκε» υπό κράτηση από τις κινέζικές αρχές.

Την ίδια στιγμή, όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες αλλά και συγγραφείς καταγγέλλουν φαινόμενα λογοκρισίας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της απαγόρευσης εισόδου σε δημοσιογράφο των Financial Times, επειδή είχε πάρει συνέντευξη από ακτιβιστή υπέρ της ανεξαρτησίας της περιοχής.

Ένα ακόμη σημείο τριβής είναι η μεταρρύθμιση του συστήματος διακυβέρνησης, καθώς ο αρχηγός της κυβέρνησης του Χογκ Κόγκ εκλέγεται από ειδική εκλεκτορική επιτροπή 1200 μελών, εκ των οποίων οι περισσότεροι ορίζονται από το Πεκίνο.  Κάτι ανάλογο ισχύει με τα 70  μέλη που έχουν την ευθύνη του νομοθετικού έργου. Υπήρξαν δε περιπτώσεις μελών που αποπέμφθηκαν επειδή αρνήθηκαν να εκφωνήσουν τον όρκο πίστης στο κινέζικο καθεστώς (ένα κείμενο που οφείλουν να επαναλαμβάνουν οι κρατικοί αξιωματούχοι και δηλώνει την υποταγή στην κινεζική κυβέρνηση), ενώ κάποιοι άλλοι αποκλείστηκαν, καθώς εμφανίστηκαν για να δηλώσουν ευθαρσώς ότι «το Χογκ Κογκ δεν είναι Κίνα».

Κι όλα αυτά πάρα το γεγονός ότι το λεγόμενο «μίνι Σύνταγμα», το βασικό νομοθέτημα βάσει του οποίου κυβερνάται το Χογκ Κογκ κι εγκρίθηκε από το κοινοβούλιο της Κίνας το 1990, προέβλεπε  απευθείας εκλογή της ηγεσίας από τον λαό, καθώς προέκυψαν διαφορές στην «ερμηνεία» της  εν λόγω πρόβλεψης.

Επιπλέον, το 2014 όταν και πάλι είχαν λάβει χώρα μαζικές κινητοποιήσεις, η κυβέρνηση της Κίνας είχε υποσχεθεί να επιτρέψει την απευθείας από τον λαό εκλογή του αρχηγού της κυβέρνησης του Χογκ Κόγκ, αλλά από μια λίστα προσώπων, η οποία θα είχε πάρει τη δική της έγκριση. Η συγκεκριμένη πρόταση δέχτηκε ιδιαίτερη κριτική ως «κολοβή δημοκρατία» και τελικά απορρίφθηκε από το νομοθετικό σώμα.

Σήμερα, και με τη λήξη της ισχύος του «μίνι Συντάγματος» το 2047, παραμένει ασαφές τι θα συμβεί με το καθεστώς αυτονομίας του Χογκ Κογκ.

Η «συνήθεια» των μαζικών διαδηλώσεων 
και μια υπόσχεση που τηρήθηκε

Την ίδια ώρα, καταγράφεται μια όλο και μεγαλύτερη «απόσταση» των κατοίκων του Χογκ Κογκ από την Κίνα. Οι πλέον πρόσφατες πανεπιστημιακές έρευνες κατέδειξαν πως μόλις ένα 15% των πολιτών του Χογκ Κογκ αυτοπροσδιορίζονται ως Κινέζοι. Ακόμη χειρότερη είναι η κατάσταση αναφορικά με τους νέους, με ένα 3% των ερωτηθέντων ηλικίας 18-29 ετών να δηλώνουν Κινέζοι.

Σε κάθε περίπττωση, το Χογκ Κογκ είναι αρκετά εξοικειωμένο με δυναμικές κινητοποιήσεις.
  • το 1966 μαζικές διαδηλώσεις ακύρωσαν αύξηση των ναύλων των Ferry Boat
  • τo 2003 περίπου 500 χιλιάδες  πολίτες συγκεντρώθηκαν στη μνήμη των θυμάτων της πλατείας Τιενανμέν
  • το 2014 δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές βρέθηκαν επί 79 μέρες στους δρόμους ενάντια στη μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος, η οποία ενίσχυε το ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας στην επιλογή των υποψήφιων εκπροσώπων
Τότε μάλιστα, στην τελευταία διαδήλωση οι δρόμοι γέμισαν με σημειώματα στα οποία ήταν γραμμένη η φράση: «Θα επιστρέψουμε». Και φαίνεται πως ήταν μια υπόσχεση που έμελλε να τηρήσουν..

Αλέξανδρος Ζέρβας

14/6/2019