Πόλεμος στη Λιβύη, ναυάγια στη Μεσόγειο και νέα προσφυγική κρίση.



Δεκάδες άνθρωποι αγνοούνται ύστερα από ένα νέο προσφυγικό ναυάγιο ανοιχτά της Λιβύης. Μια γυναίκα και ένα παιδί ήταν οι πρώτοι που ανασύρθηκαν νεκροί από τη θάλασσα. Ακόμη 25 άνθρωποι αγνοούνται, ενώ σύμφωνα με την ακτοφυλακή διασώθηκαν 73. Πολλοί από τους διασωθέντες, όπως αναφέρεται, είναι τραυματίες, χωρίς όμως να διευκρινίζεται η σοβαρότητα της κατάστασης τους. Εκπρόσωπος του λιβυκού ναυτικού δήλωσε ότι άγνωστοι λήστεψαν τους μετανάστες και αφαίρεσαν τη μηχανή του σκάφους αφού είχε αποπλεύσει.

Οι μετανάστες βρέθηκαν ακινητοποιημένοι στα ανοιχτά, ενώ το φουσκωτό είχε αρχίσει να βάζει νερά, περίπου 26 χιλιόμετρα ανοιχτά της Γκαράμπουλι, ανατολικά της Τρίπολης. Σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση, οι διασωθέντες, 40 άνδρες, 25 γυναίκες και 8 παιδιά από την Κένυα, την Ακτή Ελεφαντοστού, τη Νιγηρία και το Σουδάν μεταφέρθηκαν σε κέντρο κράτησης στην Τατζούρα, ανατολικό προάστιο της λιβυκής πρωτεύουσας.

Στη Λιβύη τους περιμένει επίσης μια κόλαση, καθώς οι μάχες μαίνονται και η χώρα βυθίζεται και πάλι στο χάος ενός πολέμου. Ενός πολέμου από τον οποίο δεν βγήκε ποτέ. Μέχρι στιγμής ο αριθμός των ανθρώπων, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους για να γλιτώσουν από τις εχθροπραξίες ξεπερνά τους 40.000, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, ενώ πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι θα υπάρξουν πολλοί περισσότεροι πρόσφυγες που θα προσπαθήσουν να περάσουν τη Μεσόγειο για να βρεθούν στην Ευρώπη.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι προετοιμασμένη για μια νέα προσφυγική κρίση, προειδοποιεί ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Φιλίπο Γκράντι. «Η Ευρώπη σήμερα δεν είναι προετοιμασμένη για μια κρίση των προσφύγων, τα κράτη δεν συμβαδίζουν σε αυτό το θέμα», τονίζει χαρακτηριστικά σε συνέντευξη του στη γερμανική εφημερίδα Die Welt. Οι πολίτες της ΕΕ είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τους. «Το ευρωπαϊκό κοινό υποτιμά κάθε απειλή, οποιαδήποτε μετατόπιση που δεν συμβαίνει στην Ευρώπη», υπογραμμίζει ο Γκράντι, τονίζοντας ότι η Ευρώπη πρέπει να δεσμευθεί να τερματίσει την εμφύλια σύγκρουση στη Λιβύη.

Ταυτόχρονα η κατάσταση των προσφύγων εκεί επιδεινώνεται τραγικά. «Στα στρατόπεδα των προσφύγων οι άνθρωποι απειλούνται άμεσα από τις μάχες και τις τελευταίες εβδομάδες προσπαθήσαμε να έχουμε πρόσβαση στα στρατόπεδα», δήλωσε ο Γκράντι. Κι ενώ, όπως υποστήριξε, βρίσκεται σε εξέλιξη η εξακρίβωση του απολογισμού των άμαχων θυμάτων από τις ένοπλες μάχες, χιλιάδες πρόσφυγες παραμένουν παγιδευμένοι σε κέντρα κράτησης γύρω από την πρωτεύουσα.

Διαβάστε επίσης

«Αντιμετωπίζουμε έναν επιθετικό πόλεμο που θα εξαπλώσει τον καρκίνο του σε ολόκληρη τη Μεσόγειο και την Ευρώπη»

Έχουν περάσει τρεις μήνες από τότε που ο Abdi πήγε στο Bani Walid, μια πόλη γνωστή στους πρόσφυγες και τους μετανάστες της Λιβύης, ως «πόλη-φάντασμα», εξαιτίας των λαθρεμπόρων που δρουν εκεί διεκδικώντας χρήματα και βασανίζοντας όταν δεν παίρνουν αυτό που θέλουν. Ο έφηβος απελευθερώθηκε από το κέντρο κράτησης της Τρίπολης κατά τη διάρκεια των εντάσεων πέρυσι και ζήτησε να επανεγκατασταθεί μέσω νόμιμων διαδικασιών πριν παραδοθεί.

Χρησιμοποιώντας ένα «λαθραίο» τηλέφωνο, έστελνε ανά καιρούς μηνύματα για να ενημερώσει ότι ήταν καλά, να ρωτήσει για τα σκάφη διάσωσης στη Μεσόγειο και μερικές φορές να μοιραστεί αιματηρές φωτογραφίες άλλων που στάθηκαν λιγότερο τυχεροί από αυτόν, αφού βασανίστηκαν επειδή δεν έδιναν στους λαθρεμπόρους τα χρήματα που ζητούσαν. Τώρα που ο πόλεμος έχει ξεσπάσει στην Τρίπολη, κανείς δεν ξέρει αν θα καταφέρουν τελικά να φύγουν.

Για τον Abdi, το να περάσει τη Μεσόγειο φαινόταν σαν τη μόνη διέξοδο από έναν κύκλο εκμετάλλευσης και βίας στη Λιβύη, όπου οι μετανάστες και οι πρόσφυγες αντιμετωπίζονταν ως αντικείμενα που αγοράζονται και πωλούνται.

Δεδομένου ότι οι δυνάμεις του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ, ηγέτη της ανατολικής Λιβύης, εξαπέλυσαν επίθεση για την κατάληψη της Τρίπολης, της πρωτεύουσας της χώρας στις 4 Απριλίου, οι μετανάστες χρησιμοποιήθηκαν και πάλι για διαπραγματεύσεις μεταξύ πολιτικών. O πρωθυπουργός της αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Τρίπολης Φαγέζ Αλ Σαράζ, δήλωσε ότι η διεθνής κοινότητα πρέπει να είναι «ενωμένη και σταθερή» και προειδοποίησε ότι 800.000 άνθρωποι θα μπορούσαν να περάσουν από τη Μεσόγειο στην Ιταλία. «Αντιμετωπίζουμε έναν επιθετικό πόλεμο που θα εξαπλώσει τον καρκίνο του σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, την Ιταλία και την Ευρώπη», ανέφερε χαρακτηριστικά σε δηλώσεις του.

Αλλά ο Matteo Villa, από το Ιταλικό Ινστιτούτο Διεθνών Πολιτικών Μελετών, δήλωσε ότι οι εκτιμήσεις του Φαγέζ Αλ Σαράζ είναι υπερβολικές και μοναδικός του στόχος ήταν να στείλει ένα μήνυμα στην Ιταλία. «Δεν υπάρχουν ακόμη 800.000 μετανάστες στη Λιβύη αυτή τη στιγμή», δήλωσε στο Al Jazeera. «Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 660.000. Αυτές είναι απεγνωσμένες προσπάθειες για να προκαλέσουν φόβο».

Υποστήριξε μάλιστα ότι η μεγαλύτερη αστάθεια οδηγεί συνήθως σε λιγότερες αναχωρήσεις, όχι σε περισσότερες. Κι αυτό επειδή οι αναχωρήσεις για τους μετανάστες είναι οργανωμένες από τη μαφία, δηλαδή παραστρατιωτικές οργανώσεις. Αλλά από την στιγμή που αυτοί συμμετέχουν στις συγκρούσεις, αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν όλο και λιγότερες βάρκες που μπορούν να μεταφέρουν πρόσφυγες στην Ευρώπη. «Αυτό είναι κακό για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες επειδή χρειάζονται επειγόντως μια ασφαλή διέξοδο», πρόσθεσε.

Στα κέντρα κράτησης της Λιβύης, πολλοί πρόσφυγες και μετανάστες ξεμένουν από χρήματα και υφίστανται εκμετάλλευση και κακοποίηση από τους λαθρεμπόρους, οι οποίοι συχνά αυξάνουν τις συμφωνημένες τιμές και τους βασανίζου,ν αν δεν μπορούν να πληρώσουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Qasr bin Ghashir, ένα κέντρο κράτησης που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή από τότε που άρχισαν οι μάχες, όπου οι πρόσφυγες δήλωσαν ότι ο μεγαλύτερος φόβος τους είναι να πέσουν θύματα λαθρεμπόρων, δεδομένου ότι δεν έχουν καμία προστασία. «Πάνω απ’ όλα οι λαθρέμποροι είναι η μεγαλύτερη απειλή για εμάς. Υπάρχει ένα εμπόριο σκλάβων σε αυτή τη χώρα», ανέφερε ένας άντρας από την Ερυθραία. «Μας απαγάγουν και μας ζητούν χρήματα. Αν δεν έχεις τα χρήματα σε χτυπάνε και βιάζουν τις γυναίκες, ενίοτε και τους άνδρες».

Ο Craig Kenzie, συντονιστής του έργου των Γιατρών Χωρίς Σύνορα (MSF) για την Τρίπολη, δήλωσε ότι δεν μπορεί να επαληθεύσει πόσοι άνθρωποι προσπαθούν επί του παρόντος να διασχίσουν τη Μεσόγειο, αλλά η χώρα θεωρήθηκε διαδρομή αποφυγής κατά τη διάρκεια προηγούμενων εντάσεων στην Τρίπολη.

Μέχρι στιγμής φέτος, 479 άνθρωποι πέθαναν ή εξαφανίστηκαν στην προσπάθεια τους να διασχίσουν τη Μεσόγειο, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (IOM). Παράλληλα, ο αριθμός των ατόμων που έφτασαν στην Ευρώπη μετά την αναχώρηση τους από τη Λιβύη, την Τυνησία και την Αλγερία το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους ήταν λιγότερος από 500, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή υπηρεσία συνόρων Frontex.

Ο ήδη υψηλός κίνδυνος του πνιγμού μπορεί να αυξηθεί κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων. Σύμφωνα μάλιστα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, το Σεπτέμβριο του περασμένου έτους, όταν ξέσπασαν συγκρούσεις στην πόλη, ένας στους οκτώ ανθρώπους που επιχείρησαν να διασχίσουν τη Μεσόγειο πέθανε ή εξαφανίστηκε.

Στην Τρίπολη, οι περισσότεροι πρόσφυγες και μετανάστες που μίλησαν στο Al Jazeera δήλωσαν ότι ήταν απλώς απελπισμένοι για να φτάσουν σε έναν ασφαλή προορισμό. «Δεν ξέρουμε πού να πάμε, αλλά δεν έχουμε άλλη επιλογή. Ο πόλεμος γίνεται όλο και πιο κοντά μας και θα προσπαθήσουμε να σωθούμε», ανέφερε ένας από αυτούς.

«Αδύνατον να προβλέψουμε τον αριθμό των ανθρώπων που θα μπορούσαν να εγκαταλείψουν τη Λιβύη»

Την ίδια στιγμή, οι προσπάθειες έρευνας και διάσωσης στη Μεσόγειο έχουν σταματήσει, καθώς οι ΜΚΟ αντιμετωπίζουν αυξανόμενη πίεση από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μετά και την απόφαση του Ιταλού υπουργού Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι,  ότι δεν θα επιτρέπεται πλέον η αποβίβαση των προσφύγων στην Ιταλία. Ωστόσο, η πολιτική «κλειστών λιμένων» δεν έχει συνταχθεί νόμιμα και στην πράξη τα σκάφη θα μπορούσαν ακόμη να ζητήσουν να αποβιβαστούν σε ιταλικό λιμένα.

Αξίζει να σημειωθεί , ότι το ιταλικό σκάφος Mare Jonio και το γερμανικό Alan Kurdi είναι τα μόνα δύο σκάφη μη κυβερνητικών οργανώσεων που βρίσκονται σε λειτουργία, ενώ τον περασμένο μήνα η Ευρωπαϊκή Ένωση διέκοψε τις περιπολίες θαλάσσιας διάσωσης στο πλαίσιο της επιχείρησης Sophia, η οποία επί του παρόντος παρέχει μόνο εναέρια επιτήρηση.

Τα ιταλικά ΜΜΕ ανέφεραν την περασμένη βδομάδα ότι 100.000 πρόσφυγες βρίσκονταν στις ακτές της Λιβύης και ήταν έτοιμοι να φύγουν. Οι ειδικοί θεώρησαν αυτόν τον αριθμό ως υπερβολικό. «Είναι αδύνατον να προβλέψουμε τον αριθμό των ανθρώπων που θα μπορούσαν να εγκαταλείψουν τη Λιβύη», έγραψε ο Φλάβιο ντι Τζιάκομο, εκπρόσωπος του οργανισμού μετανάστευσης του ΟΗΕ, σε ένα tweet.

3/6/2019