Ο θιγμένος Άλαν Ντάνκαν και οι υποχρεώσεις της Βρετανίας στην Κύπρο.
Οι πρόσφατες δηλώσεις του Άλαν Ντάνκαν, υπουργού Ευρώπης της Μεγάλης Βρετανίας, με τις οποίες έθεσε ζήτημα «αμφισβήτησης κυριαρχίας» στην κυπριακή ΑΟΖ, δημιούργησαν δικαίως αγανάκτηση στην πολιτική και πολιτειακή ηγεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας.
- Θυμίζουμε ότι ο Βρετανός υπουργός κλήθηκε να σχολιάσει την παραβίαση από τα τουρκικά ερευνητικά σκάφη της κυπριακής ΑΟΖ, μόλις 37 ναυτικά μίλια από τις ακτές του νησιού μας. Και κατά πάγια ποντιοπιλατική πολιτική πρακτική, κράτησε «ίσες αποστάσεις», γκριζάροντας ουσιαστικά «την υπό διεκδίκηση περιοχή».
Σημειώνουμε από σχετικό τηλεγράφημα του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων την τραγελαφική αναφορά ότι «ο σερ Άλαν Ντάνκαν είναι θιγμένος από τις έντονες επικρίσεις της κυπριακής πλευράς προς το πρόσωπό του». Προφανώς θα νιώθει ότι του οφείλαμε και ευχαριστίες ή ένα παράσημο τιμής και ευγνωμοσύνης.
- Προσθέτουμε στο σκηνικό της παράστασης θεάτρου του παραλόγου ότι ο εντιμότατος Ντάνκαν είναι «υπουργός Ευρώπης» την ώρα που η χώρα του είναι με το ενάμισι πόδι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης… Όχι, βέβαια, πως πάμε πίσω και εμείς, που προσπεράσαμε πολύ γρήγορα το θέμα, για να αφιερωθούμε στα «ζωτικής σημασίας» -για τις κομματικές ελίτ– ζητήματα κυριαρχίας και ποσοστών στις… ευρωεκλογές.
Οι δηλώσεις Ντάνκαν θα μπορούσαν να θέσουν στο τραπέζι πλήθος ζητημάτων, τα οποία αφορούν στις κυπροβρετανικές σχέσεις. Θυμίζουμε ότι η Μεγάλη Βρετανία με τις συνθήκες Ζυρίχης – Λονδίνου είναι «εγγυήτρια δύναμη» της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας και της διατήρησης της κρατικής υπόστασης της χώρας.
Κι επίσης, με τις ίδιες Συνθήκες, κατέχει, εδώ και εξήντα χρόνια, στρατιωτικές βάσεις στις περιοχέςΑκρωτηρίου – Επισκοπής και Δεκέλειας, συνολικής έκτασης 99 τετραγωνικών μιλίων (περίπου 2,85% του κυπριακού εδάφους). Συνολικά, και οι δύο βάσεις ελέγχουν 84 χιλιόμετρα ακτογραμμής (περίπου το 13% του συνόλου των ακτών της Κύπρου…).
Εκτός των βάσεων, σύμφωνα με τις ίδιες Συνθήκες, οι βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις έχουν το δικαίωμα ελέγχου και περιστασιακής χρήσης αρκετών άλλων σημείων της νήσου, για τη διεξαγωγή ασκήσεων, την τοποθέτηση ραντάρ κ.ο.κ.
Για την παροχή αυτών των «διευκολύνσεων» από την Κυπριακή Δημοκρατία, τη χρήση του οδικού δικτύουκ.ο.κ., έξω από τις «κυρίαρχες» βάσεις, η Βρετανία ανέλαβε την υποχρέωση καταβολής μιας οικονομικής αποζημίωσης –αντί ενοικίου- προς τη Δημοκρατία. Μετά τις ταραχές του 1963-1964 η Βρετανία έχει σταματήσει να καταβάλλει την οικονομική της συνδρομή προς την Κυπριακή Δημοκρατία με τον ισχυρισμό, κατά μία άποψη, ότι δεν θα «καταβαλλόταν δίκαια στις δύο κοινότητες».
Το καθυστερούμενο ποσό σήμερα, για τα 55 χρόνια του βρετανικού χρέους προς την Κύπρο, είναι άγνωστο, σίγουρα είναι πολύ μεγάλο. Χωρίς να υπολογίζονται οι τόκοι.
Ένα άλλο –παλαιότερο- χρέος του Ηνωμένου Βασιλείου προς την Κύπρο είναι αυτό που προέκυψε από την επιβολή του «Φόρου Υποτελείας». Όταν οι πρόγονοι του σερ Άλαν Ντάνκαν κατέλαβαν την Κύπρο το 1878, την οποία παραχώρησαν χωρίς καμία σκέψη και στενοχώρια οι πρόγονοι του πολυχρονεμένου Ταγίπ Ερντογάν, μαζί με τους κατοίκους της, δίκην ανδραπόδων, θυμήθηκαν ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία όφειλε σε Βρετανούς και Γάλλους τραπεζίτες ένα χρέος από την εποχή του Κριμαϊκού Πολέμου.
Και παρακρατούσαν για τα οφειλόμενα του δανείου του 1855 ετησίως, μέχρι το 1928, ποσό ύψους 92.800 λιρών ετησίως, το οποίο, όμως, δεν πλήρωνε η Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά οι κάτοικοι της Κύπρου, μουσουλμάνοι και «μη μουσουλμάνοι», για να χρησιμοποιήσουμε και την αποικιακή ορολογία. Ήταν ο επαχθής «Φόρος Υποτελείας». Όταν καταργήθηκε επιτέλους αυτός, στα χρόνια του κυβερνήτη σερ Ρόναλντ Στορς, η κυπριακή πολιτική ηγεσία της εποχής, με ηγέτη τον μητροπολίτη Κιτίου και βουλευτή Νικόδημο Μυλωνά, έθεσε επί τάπητος και απαίτησε την επιστροφή στους ληστρικά φορολογηθέντες Κυπρίους του «πλεονάσματος» ή «περισσευμάτων» του «Φόρου», ενός καθόλου ευκαταφρόνητου ποσού, δεκάδων χιλιάδων λιρών τότε.
Οι Βρετανοί απαξίωσαν να απαντήσουν και σε αυτή την κυπριακή απαίτηση κι ήταν κι αυτός ένας παράγοντας που οδήγησε στον ξεσηκωμό των Οκτωβριανών του 1931. Το ακριβές ύψος του χρέους της Μεγάλης Βρετανίας προς την Κύπρο σήμερα, που προέρχεται από την κατακράτηση των «περισσευμάτων» του «Φόρου Υποτελείας», έχει υπολογίσει στα βιβλία του ο μακαρίτης Χριστοφής Οικονομίδης, ένας από τους παλαιότερους οικονομολόγους του τόπου. Χωρίς να υπολογίζονται οι τόκοι…
Τα παραπάνω είναι δυο μόνο κεφάλαια από όσα, κατά κυριολεξίαν, οφείλει η Βρετανία στην Κυπριακή Δημοκρατία. Θεωρούμε ότι τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να διεκδικηθούν από τη χώρα μας για την ευημερία όλων των πολιτών της. Θα επανέλθουμε σε επόμενο σημείωμά μας με άλλα προκλητικώς χρονίζοντα βρετανικά χρέη προς την Κύπρο. Πολιτικά και ηθικά.
ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΠΑΠΟΛΥΒΙΟΣ
Αναπλ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου
www.papapolyviou.com
https://www.apopseis.com/o-thigmenos-alan-ntankan
-kai-oi-ypochreoseis-tis-vretanias-stin-kypro/
8/6/2019
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
«Έτοιμη» η ΕΕ για κατάλληλη απάντηση
προς την Τουρκία.
Άλλο ένα σκαλοπάτι στην οικοδόμηση μέτρων κατά της Τουρκίας, ενόψει της Συνόδου Κορυφής στις 20-21 Ιουνίου, ανεβαίνει η Λευκωσία, μέσα από το προσχέδιο Συμπερασμάτων των 28 υπουργών Εξωτερικών για τη διεύρυνση. Το προσχέδιο, το οποίο εξασφάλισε ο «Φ», κάνει ένα βήμα προς τα εμπρός και σημειώνει ότι η ΕΕ «είναι έτοιμη (stands ready) να απαντήσει κατάλληλα και σε πλήρη αλληλεγγύη προς την Κύπρο», για το ζήτημα των τουρκικών έκνομων δραστηριοτήτων στην ΑΟΖ, αφήνοντας ανοικτό τον δρόμο για αποφάσεις, οι οποίες βεβαίως παραπέμπονται στη Σύνοδο Κορυφής, με όλα τα σενάρια ανοικτά.
Σημειώνουμε ότι τα Συμπεράσματα διεύρυνσης των ΥΠΕΞ αποτελούν την ετήσια αξιολόγηση των 28 κρατών μελών για όλες τις υποψήφιες χώρες, περιλαμβανομένης της Τουρκίας, στη βάση της πρόσφατης έκθεσης της Κομισιόν και δεν εξετάζουν το ενδεχόμενο λήψης μέτρων, κάτι που άλλωστε μόνο στο ανώτατο επίπεδο μιας Συνόδου Κορυφής θα μπορούσε να αποφασισθεί. Υπό αυτή την έννοια, η Λευκωσία δεν μπορεί παρά να είναι ικανοποιημένη, καθώς το προσχέδιο Συμπερασμάτων των ΥΠΕΞ των «28» διατηρεί ανοικτή τη προοπτική επιβολής κόστους κατά της Άγκυρας στη Σύνοδο Κορυφής, χωρίς βεβαίως αυτό να θεωρείται ως δεδομένο, καθώς η μάχη στη διπλωματική σκακιέρα μαίνεται (σ.σ βλέπε άλλη στήλη) και όλα θα εξαρτηθούν από τις συμμαχίες που θα εξασφαλιστούν.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ:
Όπως συναφώς πληροφορείται ο «Φ», το προσχέδιο των Συμπερασμάτων διεύρυνσης δεν είναι βέβαιο ότι θα εγκριθεί στη Σύνοδο των ΥΠΕΞ στις 17 Ιουνίου, καθώς όπως πληροφορούμαστε, η Γερμανία και η Γαλλία διατυπώνουν σοβαρές επιφυλάξεις. Όχι λόγω Τουρκίας, αλλά λόγω Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας, κάτι όμως που επηρεάζει όλες τις υποψήφιες χώρες, καθώς τα Συμπεράσματα διεύρυνσης εγκρίνονται ως ενιαίο κείμενο και όχι χωριστά για κάθε υποψήφια χώρα (βλέπε άλλη στήλη).
Ακόμη όμως και στην περίπτωση που το προσχέδιο Συμπερασμάτων δεν υιοθετηθεί, αυτό δεν θα ανατρέψει τον σχεδιασμό της Λευκωσίας, καθώς ο δρόμος για μέτρα κατά της Τουρκίας θα παραμείνει και πάλι ανοικτός στη Σύνοδο Κορυφής στις 20-21 Ιουνίου και η θέση της ΕΕ να απαντήσει κατάλληλα και σε πλήρη αλληλεγγύη προς την Κύπρο έχει ήδη διατυπωθεί από την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ, Φεντερίκα Μογκερίνι, έχει αναπαραχθεί στην έκθεση προόδου της Κομισιόν και θεωρείται πλέον ως «κοινοτικό λεκτικό».
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Άρα, στη πραγματικότητα, το μόνο που η Λευκωσία διεκδικεί μέσα από το κείμενο των Συμπερασμάτων διεύρυνσης των ΥΠΕΞ των «28» είναι η διατήρηση ζωντανής προοπτικής για μέτρα κατά της Τουρκίας, κάτι που εξασφαλίζεται είτε το προσχέδιο Συμπερασμάτων υιοθετηθεί στη βάση του λεκτικού που αποκαλύπτουμε σήμερα είτε όχι.
Άλλωστε, η προστιθέμενη αξία του εν λόγω προσχεδίου Συμπερασμάτων είναι η έκφραση «ετοιμότητας» της ΕΕ να απαντήσει κατάλληλα προς την Τουρκία, κάτι που αποτελεί μεν ένα θετικό βήμα, αλλά σε πρακτικό επίπεδο δεν προκαθορίζει τις αποφάσεις που θα ληφθούν από τη Σύνοδο Κορυφής.
Σε κάθε περίπτωση, το προσχέδιο Συμπερασμάτων διεύρυνσης «καταδικάζει έντονα τις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο» και σημειώνει ότι «το Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να απόσχει από τέτοιες έκνομες ενέργειες». Υπογραμμίζει δε ότι «η ΕΕ θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και είναι έτοιμη να απαντήσει κατάλληλα και σε πλήρη αλληλεγγύη προς την Κύπρο».
Επιπλέον, το Συμβούλιο επαναλαμβάνει ότι «η αναγνώριση όλων των κρατών μελών είναι απαραίτητη» και ότι «η Τουρκία πρέπει να αποφύγει απειλές και ενέργειες που προκαλούν ζημιά στις καλές γειτονικές σχέσεις». Η ΕΕ καλεί την Άγκυρα να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία και «να σέβεται την κυριαρχία των κρατών μελών επί των χωρικών τους υδάτων και επί του εναερίου τους χώρου, ως επίσης και τα κυριαρχικά τους δικαιώματα να εξερευνούν και να εκμεταλλεύονται τους φυσικούς τους πόρους, σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ και το Διεθνές Δίκαιο, περιλαμβανομένης της UNCLOS (σ.σ Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας)».
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ:
Στο Κυπριακό το προσχέδιο Συμπερασμάτων αναφέρει: «Η ΕΕ παραμένει πλήρως δεσμευμένη σε μια συνολική λύση του κυπριακού προβλήματος» και επαναλαμβάνει ότι «παραμένει κρίσιμο όπως η Τουρκία δεσμευθεί και συμβάλει σε μια τέτοια διευθέτηση, περιλαμβανομένων των εξωτερικών πτυχών της (σ.σ θέματα ασφάλειας), εντός του πλαισίου του ΟΗΕ, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Σ.Α. και σύμφωνα με τις Αρχές επί των οποίων εδράζεται η ΕΕ και με το κοινοτικό κεκτημένο».
Το προσχέδιο Συμπερασμάτων για τη διεύρυνση επικαλείται επίσης τα Συμπεράσματα, το Διαπραγματευτικό Πλαίσιο και τη Δήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου 2005, καλώντας την Τουρκία να εκπληρώσει τις κυπρογενείς της υποχρεώσεις, για πλήρη και χωρίς διακρίσεις εφαρμογή του Συμπληρωματικού Πρωτοκόλλου (σ.σ άνοιγμα τουρκικών λιμένων προς την Κυπριακή Δημοκρατία).
Γερμανο-γαλλικές ενστάσεις
Γερμανία και Γαλλία διατυπώνουν ενστάσεις για την υιοθέτηση του προσχεδίου Συμπερασμάτων διεύρυνσης, λόγω Βόρειας Μακεδονίας και Αλβανίας. Η μεν Γερμανία ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει χρόνος για την «απαραίτητη τοποθέτηση» εκ μέρους της Μπούντεσταγκ, καθώς το θέμα δεν έχει περιληφθεί στην ατζέντα του γερμανικού Κοινοβουλίου. Και η δε Γαλλία θεωρεί ότι με δεδομένη την άνοδο της ακροδεξιάς, όπως αυτή απεικονίστηκε στις πρόσφατες Ευρωεκλογές, δεν είναι δυνατόν στην παρούσα χρονική στιγμή, να εκδοθεί ένα κείμενο Συμπερασμάτων που να θέτει θέμα έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων για την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία.
Εάν τελικά οι δύο ισχυρές χώρες της ΕΕ δεν δώσουν τη συγκατάθεσή τους για την έκδοση Συμπερασμάτων διεύρυνσης, λόγω Βόρειας Μακεδονίας και Αλβανίας, τότε εκ των πραγμάτων δεν θα εκδοθούν Συμπεράσματα, τουλάχιστον επί του παρόντος, για όλες τις υπό διεύρυνση χώρες, περιλαμβανομένης και της Τουρκίας. Όπως πάντως σημειώσαμε, και στην περίπτωση αυτή, θα εξακολουθήσει να παραμένει ανοικτός ο δρόμος για υλοποίηση της προσπάθειας της Λευκωσίας, προς την κατεύθυνση επιβολής κόστους προς την Άγκυρα, για την ΑΟΖ. Με όλα τα σενάρια ανοικτά στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου και με δεδομένη τη θέση της ΕΕ, για «κατάλληλη απάντηση προς την Τουρκία» και «σε πλήρη αλληλεγγύη προς την Κύπρο».
Ντέρμπι για γερά νεύρα
Μαραθώνιος παρασκηνιακών επαφών βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ του ΥΠΕΞ της Κυπριακής Δημοκρατίας και σημαίνοντων κύκλων της ΕΕ, ενόψει της διαμόρφωσης του κειμένου Συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής, στις 20 -21 Ιουνίου, με επίκεντρο το ζήτημα επιβολής μέτρων κατά της Τουρκίας. Όπως πληροφορείται ο «Φ», ο Νίκος Χριστοδουλίδης βρίσκεται σε συνεχή επαφή με αξιωματούχους της ΕΕ, καθώς και με εταίρους του στην ΕΕ, επιχειρώντας να διασφαλίσει ότι η Άγκυρα θα βρεθεί αντιμέτωπη με συγκεκριμένο ευρωπαϊκό κόστος για τις έκνομες ενέργειες στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ο ΥΠΕΞ της Κύπρου επέβαλε συσκότιση γύρω από τις ενέργειες της Λευκωσίας, οι οποίες εκ των πραγμάτων κινούνται σε δύο κατευθύνσεις. Πρώτον για την επιβολή κόστους κατά εταιρειών και προσώπων που ενέχονται στις έκνομες δραστηριότητες της Άγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ. Και δεύτερον, για διασύνδεση των τουρκικών ντοσιέ και των αιτημάτων του Ταγίπ Ερντογάν έναντι στην ΕΕ, με τον τερματισμό κάθε ενέργειας και παράνομης διεκδίκησης στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στόχος της Λευκωσίας είναι η λήψη ομόφωνης απόφασης των «28» για καταβολή συγκεκριμένου ευρωπαϊκού κόστους από πλευράς της Άγκυρας και η καταγραφή της στα Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής στις 20-21 Ιουνίου.
Την ίδια ώρα, όπως αποκάλυψε ο «Φ», ο Τούρκος ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, έστειλε αντιπροσωπεία σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, περιλαμβανομένων των Βρυξελλών, του Παρισιού και του Βερολίνου, εμμένοντας ότι η Άγκυρα έχει δήθεν «νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα» στην κυπριακή ΑΟΖ. Όπως δε είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, η Τουρκία βασίζεται στη στήριξη της Βρετανίας και κάποιων άλλων κρατών μελών, θεωρώντας ότι δεν πρόκειται να προσυπογράψουν αποφάσεις που θα συνεπάγονται κυρώσεις για το ίδιο το τουρκικό κράτος και που θα προκαλούν περαιτέρω εμπόδια στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Παράλληλα και στο πλαίσιο της επιχειρηματολογίας που αναπτύσσει η αντιπροσωπεία του Τουρκικού ΥΠΕΞ, περιλαμβάνεται και η θέση ότι το θέμα της οριοθέτησης θαλάσσιας δικαιοδοσίας δεν μπορεί να αφορά στην ΕΕ, παρακάμπτοντας το γεγονός ότι η Τουρκία εισέβαλε στην ΑΟΖ κράτους μέλους Κοινότητας.
Ο επικεφαλής της τουρκικής αντιπροσωπείας, Πρέσβης Cagatay Erciyes, ακολούθησε, όπως πληροφορούμαστε, ιδιαίτερα σκληρή γραμμή, ξεκαθαρίζοντας προς κάθε κατεύθυνση ότι η Άγκυρα δεν πρόκειται να κάνει πίσω στο θέμα της κυπριακής ΑΟΖ. Όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε και Βρετανοί διπλωμάτες, στις επαφές που πραγματοποιούν, φροντίζουν να διαμηνύουν ότι «εξ όσων αντιλαμβάνονται» η Άγκυρα δεν πρόκειται να υπαναχωρήσει και δημιουργούν την εντύπωση ότι κατανοούν τις τουρκικές θέσεις.
Παύλος Ξανθούλης,
Βρυξέλλες
9 Ιουνίου 2019