Ο Ερντογάν πρέπει τώρα να συμβιβαστεί.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ:
Η οικονομία «στριμώχνει» επικίνδυνα τον Ερντογάν.


Ο Ερντογάν πρέπει τώρα να συμβιβαστεί.

Η απώλεια της Κωνσταντινούπολης και πως μπορεί να αποδειχτεί η αρχή του τέλους για την πολιτική του κυριαρχία. Ποιες κινήσεις μπορεί να του γυρίσουν μπούμερανγκ και γιατί η καλύτερη στρατηγική είναι μια στροφή 180 μοιρών.

O Ρ. Τ. Ερντογάν έριξε τη ζαριά και έχασε άσχημα. Αφότου το κόμμα του, το AKP έχασε για λίγο τον Μάρτιο τις εκλογές στην Κωνσταντινούπολη πίεσε τη Δικαιοσύνη για να διεξαχθούν νέες εκλογές. Οι ψηφοφόροι αντέδρασαν προσφέροντας ευρύτερη νίκη στην αντιπολίτευση και τον υποψήφιό της Εκρ. Ιμάμογλου και μια ακόμα σημαντικότερη νίκη για την δημοκρατία στη χώρα. Ο Ερντογάν τώρα θα πρέπει να σκεφτεί πολύ προσεκτικά το πώς θα αντιδράσει.

Η ήττα στην εμπορική πρωτεύουσα της χώρας είναι τεράστιο συμβολικό χτύπημα. Είναι η πόλη που λειτούργησε ως εφαλτήριο για τον Ερντογάν όταν υπήρξε δήμαρχος προ 25 ετών. Προστιθέμενη στα υπόλοιπα αποτελέσματα των εκλογών του Μαρτίου, το AKP έχει τώρα χάσει τον έλεγχο σχεδόν όλων των σημαντικών πόλεων της χώρας.

Η απώλεια της πόλης αντιπροσωπεύει επίσης μια πολύ χειροπιαστή ζημιά. Το AKP για χρόνια απολάμβανε τον απόλυτο έλεγχο του προϋπολογισμού ύψους 4 δισ. δολαρίων της Κωνσταντινούπολης, επιτρέποντάς του να διατηρεί ένα δίκτυο πελατειακών σχέσεων το οποίο υπήρξε σημαντικός πυλώνας για την υποστήριξή του. Η ικανότητά του να μοιράζει δημόσιες συμβάσεις, αλλά και η παροχή δημόσιων υπηρεσιών υπήρξε κομβική για την ικανότητά του να μείνει στην εξουσία.

Το τρίτο μεγάλο εμπόδιο για τον Ερντογάν είναι η ξεκάθαρη απόδειξη ότι τώρα το AKP αντιμετωπίζει μια ανανεωμένη και αποτελεσματική αντιπολίτευση με την μορφή του CHP, του κόμματος του κου Ιμάμογλου και των πολιτικών του εταίρων. Η φήμη του ως ένθερμου πατριωτικού και κοσμικού κόμματος κρατούσε μακριά τους συντηρητικούς Μουσουλμάνους που έγιναν το θεμέλιο της στήριξης του AKP και τους Κούρδους. Ο κος Ιμάμογλου όμως διεξήγαγε μια ανοικτή και χωρίς αποκλεισμούς προεκλογική εκστρατεία, νηστεύοντας κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού και κατάφερε να κερδίσει κάποιες από τις συντηρητικές ψήφους. Το CHP ήταν σε θέση να σχηματίσει συμμαχίες, περιλαμβανομένου ενός κόμματος που κυριαρχείται από Κούρδους.

Ενώ η νίκη της αντιπολίτευσης δείχνει ότι στοιχεία της τουρκικής δημοκρατίας είναι ακόμα ζωντανά, αυτό δεν πρέπει να υποκρύπτει το εύρος στο οποίο ο κος Ερντογάν έχει δράσει σε άλλους τομείς. Δεκάδες χιλιάδες δάσκαλοι, δημόσιοι υπάλληλοι, αστυνομικοί και αξιωματικοί του στρατού έχουν φυλακιστεί μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Δεκάδες χιλιάδες περισσότεροι έχουν χάσει τη δουλειά τους.

Το πώς θα προχωρήσει τώρα ο Ερντογάν είναι κρίσιμο. Το ένστικτο ίσως είναι να αυξήσει την καταστολή. Θα μπορούσε να επιχειρήσει να πνίξει την χρηματοδότηση του CHP και να κυνηγήσει δικαστικά τους ηγέτες του. Πιέζοντας, όμως, ακόμα περισσότερο τους δημοκρατικούς θεσμούς της Τουρκίας και αγνοώντας ταυτόχρονα την οικονομική δυσαρέσκεια η οποία είναι η πηγή των προβλημάτων του AKP, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια επικίνδυνη αύξηση της πίεσης.

Μια έξυπνη αντίδραση θα ήταν να γυρίσει σε αυτό που τον έκανε αρχικά επιτυχημένο και να εστιάσει στην βιώσιμη ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Αυτό θα σήμαινε εγκατάλειψη των ανορθόδοξων ιδεών (όπως η πίστη ότι τα υψηλά επιτόκια τροφοδοτούν τον πληθωρισμό), αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας και ανασχηματισμό με τον οποίο ο γαμπρός του Berat Albayrak θα φύγει από το υπουργείο Οικονομικών και στο διάδοχό του θα επιτραπεί να πραγματοποιήσει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Σημαίνει επίσης ξαναχτίσιμο των σχέσεων με τη Δύση (που αναμένεται να χειροτερεύσουν καθώς η χώρα ετοιμάζεται να αγοράσει αντιαεροπορικούς πυραύλους από τη Ρωσία) και περιορισμό των αυταρχικών του τάσεων.

Αυτό ίσως φαντάζει απίθανο. Ο Ερντογαν υπήρξε έτοιμος στο παρελθόν να συμβιβαστεί ή να κάνει στροφή 180 μοιρών όταν φάνηκε ότι ήταν προς το συμφέρον του. Είναι καιρός να το κάνει ξανά. Αν όχι, το αποτέλεσμα στην Κωνσταντινούπολη, εκεί απ’ όπου ξεκίνησε, ίσως σηματοδοτήσει την αρχή του τέλους της μακράς κυριαρχίας του στην τουρκική πολιτική σκηνή.

The editorial board
 FT.COMFT.COM 

  26 Ιουνίου 2019 

           ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ            
Η οικονομία «στριμώχνει» επικίνδυνα τον Ερντογάν.

Στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι της πολιτικής του κυριαρχίας βρίσκεται ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καθώς την ώρα που η στροφή των κεντρικών τραπεζών αναμένεται να ενισχύσει τις ροές προς τις αναδυόμενες οικονομίες, η τουρκική οικονομία απειλείται με νέα κρίση και ο επιχειρηματικός κόσμος ζητάει μεταρρυθμίσεις για να... αποφευχθούν τα βράχια.

 Όταν έγινε γνωστό το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών της Κωνσταντινούπολης και η μεγάλη νίκη του Εκρέμ Ιμάμογλου, η οποία ισοδυναμεί με σημαντικό πλήγμα για τον Ερντογάν, η τουρκική λίρα κατέγραψε τη μεγαλύτερη άνοδο από όλα τα νομίσματα στον πλανήτη. Η εντυπωσιακή αντίδραση των επενδυτών είναι ενδεικτική του κλίματος από τη στιγμή που οι αγορές απαιτούν να αλλάξει οικονομική πολιτική ο Τούρκος πρόεδρος και μόνο με τέτοια «χαστούκια» είναι πιθανό να πειστεί.

 Το θέμα είναι ότι ο σουλτάνος αντιδρά πάντοτε νευρικά όταν στριμώχνεται και μετά την επικράτηση του Ιμάμογλου και τις αλλεπάλληλες αναφορές του Τύπου στις μεγάλες προοπτικές του νέου δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, ίσως στριμώχνεται πιο πολύ από ποτέ και επομένως καθίσταται πιο απρόβλεπτος από ποτέ. Εύλογα, λοιπόν, η εφορία στις αγορές δεν κράτησε ούτε μία ημέρα την ώρα που ο φόβος επιβολής κυρώσεων από τις ΗΠΑ αυξάνεται καθημερινά με φόντο τους S-400.

 Ανεξάρτητα όμως από την κόντρα με τον Ντόναλντ Τραμπ η νίκη του Ιμάμογλου αφήνει κάποια περιθώρια αισιοδοξίας αναφορικά με την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων. Και αυτό γιατί ενώ ο Ερντογάν είναι αμετακίνητος στις απόψεις του, ο πολιτικός σεισμός που ξεκίνησε από την Κωνσταντινούπολη δείχνει να «απελευθερώνει» δυνάμεις του επιχειρηματικού κόσμου που βλέπουν την πραγματική οικονομία να πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο, με την ανεργία στο 14%, τον πληθωρισμό στο 18,7% και το εξωτερικό χρέος που πρέπει να αποπληρωθεί μέσα στα επόμενα 2 χρόνια στα 178 δισ. δολάρια ή 25% του ΑΕΠ.

 Επιχειρηματικοί φορείς έσπευσαν να εκμεταλλευτούν τη συγκυρία και να ζητήσουν από τον Ερντογάν αυτά που μέχρι σήμερα ο σουλτάνος κάνει ότι δεν βλέπει. Η τουρκική ένωση βιομηχανιών και επιχειρήσεων, TUSIAD, ζήτησε αλλαγή κατεύθυνσης υποστηρίζοντας ότι το κράτος και όλο το φάσμα του ιδιωτικού τομέα θα πρέπει να συνεργαστούν έτσι ώστε η Κωνσταντινούπολη, της οποίας η οικονομική δραστηριότητα «ευθύνεται» για το 1/3 του τουρκικού ΑΕΠ, να συμβάλλει για να φτάσει η οικονομία στο μέγιστο των δυνατοτήτων της.

 Οι ξένοι επενδυτές από την πλευρά τους, ζητούν μέσω της ένωσης YASED, να εφαρμοστούν μεταρρυθμίσεις για τις επιχειρήσεις, την οικονομία και το επενδυτικό περιβάλλον, με στόχο να εισέλθει η τουρκική οικονομία ισχυρή στο 2023, έτος που θα εορταστούν τα 100 χρόνια της τουρκικής δημοκρατίας. Μεταρρυθμίσεις για να δοθεί ώθηση στην οικονομία ζήτησε και η ένωση νέων επιχειρηματιών TUGIAD.

 Από την εκρηκτική ανάπτυξη του 7,4% το 2017, στη νομισματική κρίση του 2018 και στην ύφεση στις αρχές του 2019, η πορεία της πτώσης για την τουρκική οικονομία ήταν εξαιρετικά απότομη. Μάλιστα, κάθε φορά που κλιμακώνεται η ένταση με τις ΗΠΑ, βγαίνουν στην επιφάνεια τα μεγάλα προβλήματα που άφησε ο ανεξέλεγκτος καλπασμός του τουρκικού ΑΕΠ που βασίστηκε σε δανεικά και μάλιστα σε ξένο νόμισμα. Ο φόβος των κυρώσεων από τον Τραμπ τρομάζει τους επενδυτές και οι μαζικές εκροές κεφαλαίων στέλνουν σε κατρακύλα την τουρκική λίρα, διογκώνοντας παράλληλα το βάρος του χρέους για τράπεζες και επιχειρήσεις.

 Ίσως γι' αυτό το λόγο ο επιχειρηματικός κόσμος προειδοποιεί εμμέσως τον Ερντογάν ότι θα αποσύρει την... τυφλή στήριξη προς το πρόσωπό του, τώρα που ο Ιμάμογλου φέρνει αέρα αλλαγής. Στο μεταξύ, ο Ερντογάν βλέπει τις εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών να κάνουν λόγο για επιστροφή σε ισχυρή ανάπτυξη από το 2020 μετά την... ανάπαυλα του 2019, όπου εμφανίζει συρρίκνωση 2,6% στο α' τρίμηνο. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το τουρκικό ΑΕΠ θα μεγεθυνθεί κατά 3% το 2020 και 4% το 2021, μετά από συρρίκνωση της τάξης του 1,9% το 2019.

 Ο σουλτάνος ελπίζει ότι θα μπορέσει να επαναφέρει την Τουρκία στο δρόμο της ευημερίας μέχρι τις εκλογές του 2023. Για να καταφέρει όμως η τουρκική οικονομία να ξεφύγει από το τέλμα θα πρέπει η δημοσιονομική και η νομισματική πολιτική να αποτρέψουν τις απότομες διακυμάνσεις της τουρκικής λίρας που είδαμε το 2018 και να βρεθεί λύση για την αναδιάρθρωση των χρεών μεγάλων επιχειρήσεων. Μετά από 25 ολόκληρα χρόνια ο Ερντογάν έχασε τον έλεγχο της Κωνσταντινούπολης, τώρα κινδυνεύει να χάσει και τον έλεγχο της οικονομίας..

  Του Κωνσταντίνου Μαριόλη

 https://www.liberal.gr/economy/
i-oikonomia-isonstrimochneisin-epikinduna-ton-erntogan/257119

26 Ιουνίου 2019