Πιθανότερο από ποτέ το σκληρό Brexit.
Τρία χρόνια μετά το δημοψήφισμα του 2016 η Βρετανία δεν έχει αποφασίσει ποιο είναι το δίλημμα που αντιμετωπίζει: η επιλογή ανάμεσα στην έξοδο και την παραμονή ή ανάμεσα στο "σκληρό” και το συμφωνημένο Brexit.
Αποσύροντας από το τραπέζι την απειλή μιας άτακτης εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε, η Τερέζα Μέι κατέστρεψε τη δυνατότητα έγκαιρης έγκρισης, με ψήφους και της αντιπολίτευσης, της συμφωνίας της για το Brexit – και την πρωθυπουργία της. Αντιστρόφως, όσοι επιθυμούν να αναιρέσουν μέσω ενός δεύτερου δημοψηφίσματος την ίδια την επιλογή του Brexit απλώς καθιστούν την άτακτη έξοδο περισσότερο πιθανή από ποτέ. Η ειρωνεία της Ιστορίας θριαμβεύει πέρα και πάνω από τις επιδιώξεις των επιμέρους πρωταγωνιστών της.
Έφθασε έτσι η 7η Ιουνίου, ημέρα της προαναγγελθείσας παραίτησης της Μέι από την ηγεσία των Συντηρητικών, χωρίς να έχει αλλάξει κάτι το ουσιώδες στις παραμέτρους του βρετανικού ζητήματος: στη Βουλή των Κοινοτήτων δεν υφίσταται πλειοψηφία για κάποιο από τα διαθέσιμα σενάρια, ενώ μεταξύ των "27” δεν υφίσταται καμία διάθεση επαναδιαπραγμάτευσης του σχεδίου συμφωνίας στο οποίο είχε καταλήξει η Μέι.
Το πρακτικό ερώτημα κατά πόσον είναι δυνατό να υπάρξει απεμπλοκή μέχρι την εκπνοή της προθεσμίας της 31ης Οκτωβρίου θα πρέπει να απαντηθεί αρνητικά.
Στην ίδια τη Βρετανία οι σκοπιμότητες της εσωτερικής πολιτικής αντιπαράθεσης παίρνουν το πάνω χέρι. Η διαδικασία ανάδειξης διαδόχου της Μέι δεν θα ολοκληρωθεί πριν από τα τέλη Ιουλίου και η αλλαγή σκυτάλης στην Ντάουνινγκ Στριτ δεν θα πραγματοποιηθεί προτού ο νέος ηγέτης βεβαιωθεί ότι διαθέτει τη δεδηλωμένη. Είναι δε πιθανό να ροκανιστεί ακόμη περισσότερο ο χρόνος εάν υλοποιηθεί το τέχνασμα των Συντηρητικών να προκαλέσουν τη διακοπή των εργασιών της Βουλής για το θέρος πριν από την ολοκλήρωση των εσωκομματικών τους διαδικασιών.
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον διαθέτει αναμφισβήτητο προβάδισμα -και έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι στις 31 Οκτωβρίου η Βρετανία εγκαταλείπει την Ε.Ε. είτε με συμφωνία είτε χωρίς. Προκειμένου μάλιστα να σιγουρευτούν ότι ο νέος ηγέτης δεν θα "ξαναζεστάνει” το σχέδιο Μέι μέσω μιας προσχηματικής επαναδιαπραγμάτευσης οι αντιευρωπαϊστές Συντηρητικοί έχουν δημοσιοποιήσει ένα 10σέλιδο κείμενο με τους όρους τους για μια αποδεκτή συμφωνία.
Τόσο για αυτούς όσο και για τον Τζόνσον, άλλωστε, η πρώτη προτεραιότητα είναι διαφορετική: η διάσωση του Συντηρητικού κόμματος από την απειλή του κόμματος Brexit του Νάιτζελ Φαράζ, μετά τo ταπεινωτικό μονοψήφιο ποσοστό των Τόρηδων στις ευρωεκλογές.
Μάλιστα η επαναληπτική εκλογή της Πέμπτης για την βουλευτική έδρα του Πίτερμποροου, περιοχής που επέλεξε το Brexit το 2016, είναι διδακτική. Οι μεν Εργατικοί διατήρησαν την έδρα με οριακή διαφορά, ενώ τα κόμματα των Φιλελευθέρων-Δημοκρατών και των Πρασίνων, που διέπρεψαν στις ευρωκλογές, είχαν πενιχρές επιδόσεις, καθώς η διαφορά αναλογικού και πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος αλλάζει και τις συμπεριφορές των ψηφοφόρων. Όμως οι Συντηρητικοί περιορίστηκαν στην τρίτη θέση, καθώς το κόμμα του Brexit τους ξεπέρασε.
Όρος επιβίωσης των Συντηρητικών είναι το να έχει συντελεσθεί, με οποιονδήποτε τρόπο, η έξοδος από την Ε.Ε. πριν από τις επόμενες γενικές εκλογές, ώστε η αναμέτρηση του Τζόνσον με τον Τζέρεμι Κόρμπιν να μην είναι προδικασμένη.
Άλλωστε τυχόν παράταση της προθεσμίας της 31ης Οκτωβρίου απαιτεί όχι μόνο την υποβολή σχετικού αιτήματος από τη βρετανική κυβέρνηση, αλλά και την ομόφωνη αποδοχή του από τους "27” - στους κόλπους των οποίων πληθαίνουν όσοι θεωρούν το κόστος της παράτασης του σίριαλ μεγαλύτερο από αυτό μιας άτακτης εξόδου.
Ο Εμανουέλ Μακρόν που αντιστάθηκε στην ιδέα μιας μακράς παράτασης αισθάνεται, σύμφωνα με το περιβάλλον του, ήδη δικαιωμένος. Η παρουσία ενός Μπόρις Τζόνσον στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το οποίο θα έπρεπε να αφοσιωθεί στην ατζέντα της επανεκκίνησης ενός ευρωπαϊκού σχεδίου φαντάζει ως εφιάλτης. Το πρόβλημα της Τερέζα Μέι έχει γίνει πλέον πρόβλημα των "27
Του Κώστα Ράπτη
8/6/2019