Το «Ελντοράντο» της Αρκτικής.
Το «Ελντοράντο» της Αρκτικής.
Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να οδηγήσει στη μετακίνηση 143 εκατομμυρίων ανθρώπων μόνο μέχρι το 2050, σύμφωνα με μια μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας. Υπάρχουν κλιματολογικές μελέτες που υποστηρίζουν πως μέχρι το έτος 2100 η μέση θερμοκρασία της Γης θα αυξηθεί από 2°C μέχρι και 4°C σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Οι προβλέψεις για τις επιπτώσεις είναι εφιαλτικές: Ο πλανήτης όπως τον ξέρουμε δεν θα υπάρχει. Σε πολλές περιοχές τεράστιες εκτάσεις θα βρεθούν κάτω από το νερό και πολλές άλλες θα ερημοποιηθούν. Παράλληλα, εκτεταμένες πλημμύρες, ξηρασίες και ξαφνικοί τυφώνες θα πλήξουν πολλές περιοχές του πλανήτη. Τα ακραία περιβαλλοντικά φαινόμενα θα γίνουν ο κανόνας, ακόμη και σε περιοχές που είχαν πριν ήπιο κλίμα, όπως η Μεσόγειος. Η άνοιξη και το φθινόπωρο θα είναι απλώς μια ρομαντική ανάμνηση.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη Ρωσία
Στο βόρειο ημισφαίριο οι περισσότεροι πάγοι των πόλων θα λιώσουν, πρώτα οι θαλάσσιοι πάγοι του Αρκτικού ωκεανού και κατόπιν και της Γροιλανδίας. Η βόρεια σιβηριανή τούνδρα θα μετατραπεί σ’ έναν απέραντο βαλτότοπο, απελευθερώνοντας έτσι επιπλέον μεθάνιο που βρίσκεται ως τώρα εγκλωβισμένο στο μονίμως παγωμένο υπέδαφός της. Θα είναι ωστόσο πιο εύκολες οι γεωτρύσεις. Από την άλλη όμως η νότια Σιβηρία θα αποκτήσει πιο ήπιο κλίμα και τεράστιες εκτάσεις της μπορούν να καλλιεργηθούν και να φιλοξενήσουν δεκάδες εκατομμύρια νέους κατοίκους. Σε γενικές γραμμές η Ρωσία όχι μόνον θα είναι κάπως προστατευμένη από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε πλανητικό επίπεδο, αλλά θα είναι και ωφελημένη από αυτές και μάλιστα με μετρήσιμους όρους.
Πολιτικοί παράγοντες στη Μόσχα θεωρούν πως αυτό θα αποτελέσει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την ανάδειξη και πάλι της Ρωσίας σε παγκόσμια υπερδύναμη. Γι' αυτό και επιμένουν να μην κάνουν τίποτε το σημαντικό για τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και αερίων θερμοκηπίου και της κατανάλωσης γενικότερα των ορυκτών καυσίμων, μιας και η Ρωσία είναι μεγάλος παραγωγός, καταναλωτής και εξαγωγέας φυσικού αερίου, πετρελαίου και άνθρακα.
Οι πάγοι λιώνουν, αλλά ανοίγουν νέοι θαλάσσιοι δρόμοι
Σε ένα Forum τον Μάρτιο του 2017 ο πρόεδρος Πούτιν επιβεβαίωσε την άποψη πως η κλιματική αλλαγή και το λιώσιμο των πάγων στην Αρκτική θα έχει πολλά οφέλη για τη Ρωσία. Η εικόνα την ίδια χρονιά ενός ρωσικού παγοθραυστικού, που μετέφερε εμπορεύματα, να διασχίζει κάθετα τον Αρκτικό ωκεανό από το ρωσικό λιμάνι του Μούρμανσκ μέχρι την Αλάσκα, επιβεβαίωσε αυτή την άποψη. Οι πάγοι μπορεί να λιώνουν αλλά ένας θαλάσσιος δρόμος εμπορίου ανοίγει και η παγωμένη από τον βορρά Ρωσία αποκτά άμεση πρόσβαση στις ανοικτές θάλασσες.
Μπορεί χώρες με χαμηλό μέσο υψόμετρο στη νοτιοανατολική Ασία, την Ευρώπη αλλά και τη βόρεια Αμερική, να πληγούν άμεσα από την άνοδο της στάθμης των θαλασσών, έστω και μερικά εκατοστά, η Ρωσία ωστόσο δεν θα πληγεί σοβαρά. Φτωχές χώρες όπως το Μπαγκλαντές, η Μιανμάρ, η Καμπότζη και η Νιγηρία θα δουν μεγάλες και πυκνοκατοικημένες περιοχές τους να χάνονται κάτω από τα νερά, χωρίς να μπορούν να κάνουν σχεδόν τίποτε -σε αντίθεση με την πλούσια Ολλανδία που θα χρειαστεί να κατασκευάσει νέα και πιο σοφιστικέ προστατευτικά φράγματα. Οι φτωχές χώρες απλά θα γίνουν πηγή προέλευσης εκατομμυρίων νέων, περιβαλλοντικών αυτή τη φορά, προσφύγων.
Η Αμερική χάνει, η Ρωσία κερδίζει
Η τεράστια ωστόσο Ρωσία, που είναι κυρίως ηπειρωτική χώρα, ευνοείται από τη γεωγραφία και δεν θα δει τόσο μεγάλες αρνητικές επιπτώσεις. Για παράδειγμα αν η μέση στάθμη της θάλασσας ανεβεί κατά 45 εκατοστά τότε 14,2 εκατομμύρια Αμερικανοί θα πρέπει να μετακινηθούν από τις ακτές, τις παράκτιες πόλεις και το δέλτα του Μισισίπι. Αντίθετα η ίδια αύξηση δε θα επιφέρει την ανάγκη μετακίνησης πάνω από 1,9 εκατομμυρίων Ρώσων. Η Ουάσιγκτον θα πρέπει επίσης να μετακινήσει περίπου 700 στρατιωτικές εγκαταστάσεις και βάσεις στις ΗΠΑ και στον κόσμο, με τεράστιο οικονομικό κόστος, καθώς βρίσκονται σε σημεία που πλήττονται από την κλιματική αλλαγή, Οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες.
Μπορεί η Ουάσιγκτον να διαθέτει περισσότερους πόρους για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε σύγκριση με τη Μόσχα, ωστόσο η δεύτερη διαθέτει υπομονή καθώς γνωρίζει πως “το μέλλον εργάζεται γι' αυτήν”. Πουθενά δε φαίνεται αυτό καλύτερα από τις νέες δυνατότητες που δίνει στη Ρωσία, η οποία έχει και τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στο βορρά της, το λιώσιμο των αρκτικών πάγων. Αυτό καθιστά τον Αρκτικό ωκεανό διαπλεύσιμο και οικονομικά εκμεταλλεύσιμο. Μια αμερικανική μελέτη ισχυρίζεται πως το λιώσιμο των πάγων στον Αρκτικό ωκεανό θα τον καταστήσει κατά 95% οικονομικό πιο αποδοτικό από κάθε άποψη.
Το “Ελντοράντο” της Αρκτικής προσεχώς ανοικτό
Αυτό λοιπόν που είναι άσχημα νέα για τον κόσμο, για τη Ρωσία είναι απλώς μια ευκαιρία. Μια άλλη αμερικανική μελέτη, γεωλογική αυτή τη φορά, υποστηρίζει πως το 13% των παγκοσμίων αποθεμάτων πετρελαίου και το 30% των αντίστοιχων του φυσικού αερίου είναι εγκλωβισμένο κάτω από τον πυθμένα του Αρκτικού ωκεανού. Δηλαδή ακριβώς στην πίσω αυλή της Ρωσίας του Πούτιν. Εφόσον οι πάγοι λιώσουν και το παγωμένο υπέδαφος υποχωρήσει η εκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων θα γίνει πολύ πιο οικονομική και αυτό θα οδηγήσει σε “επενδυτική άνοιξη” και οικονομική έκρηξη στη Ρωσία.
Ανάπτυξη θα φέρει στη Ρωσία και το άνοιγμα του λεγόμενου “βόρειου διαδρόμου” για τη ναυσιπλοΐα: ένα τάνκερ από το Τόκιο θα παρακάμπτει έτσι τη διώρυγα του Σουέζ και θα χρειάζεται πλέον το μισό χρόνο για να φθάσει στο Λονδίνο. Αυτό ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Κίνα, που αναζητεί εναλλακτική και φθηνότερη θαλάσσια διαδρομή για να μεταφέρει τα εμπορεύματά της στην Ευρώπη. Οι Ρώσοι θα επιβάλουν τα δικά τους πλοία και Ρώσοι πιλότοι να οδηγούν τα ξένα εμπορικά πλοία που θα περνούν βορείως των ρωσικών ακτών ώστε να εισπράττουν έτσι και ειδικά “τέλη διέλευσης”. Οι πρώτες διαδρομές αυτού του είδους θα ξεκινήσουν το 2024 και θα πολλαπλασιαστούν κατά τις επόμενες δεκαετίες. Αυτό είναι εφικτό καθώς το καλοκαίρι του 2017 ένα τάνκερ μεταφοράς LNG διέσχισε τα παγωμένα νερά του Αρκτικού ωκεανού χωρίς τη συνοδεία παγοθραυστικού, κάτι που μόλις μια δεκαετία πριν θεωρούνταν ανέφικτο.
Ρωσικές Business με Real Estate και αγροκαλλιέργειες στη Σιβηρία
Γι' αυτό ο Πούτιν δεν ανησυχεί ιδιαίτερα για την κλιματική αλλαγή. Άλλωστε η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας θα μετατρέψει τεράστιες εκτάσεις της παγωμένης και αφιλόξενης Σιβηρίας σε κατοικήσιμη και καλλιεργήσιμη ζώνη. Οι δυνατότητες νέου εποικισμού της Σιβηρίας θα είναι τεράστιες, κάτι που εκτινάξει κι άλλο τη ρωσική οικονομία. Ήδη η οικονομική ελίτ της Μόσχας έχει ξεκινήσει επενδύσεις στο real estate της Σιβηρίας προσβλέποντας σε μεγάλη μελλοντική αύξηση των τιμών της γης και των κατοικιών, καθώς η περιοχή θα προσελκύσει εκατομμύρια νέους κατοίκους από όλο τον κόσμο. Οι νέοι κάτοικοι της νότιας Σιβηρίας δεν θα είναι μόνον Ρώσοι (αυτή η αχανής χώρα έχει μόνον 143 εκ. κατοίκους), αλλά κυρίως περιβαλλοντικοί πρόσφυγες που θα αναζητούν νέα πατρίδα και κατοικίες. Αυτό θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο την ισχύ και την επιρροή της Μόσχας στον κόσμο.
Τα οφέλη υπερκαλύπτουν το κόστος
Η αγροκαλλιέργεια της Σιβηρίας, ο διάπλους της Αρκτικής, η εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων, οι περιβαλλοντικοί πρόσφυγες και η αναγκαστική μετακίνηση των αμερικανικών βάσεων, που είναι όλα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής, ωφελούν τη Ρωσία και ενισχύουν την παγκόσμια γεωπολιτική της θέση. Γι' αυτό το Κρεμλίνο πιστεύει στη λεγόμενη “θετική κλιματική αλλαγή” και δεν επιθυμεί να συνεισφέρει το παραμικρό στον περιορισμό των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, που είναι και ο βασικός υπεύθυνος της πλανητικής υπερθέρμανσης. Ακόμη κι αν χρειαστεί να πληρώσει κάποιο σημαντικό περιβαλλοντικό κόστος εξαιτίας αυτών των κλιματικών αλλαγών π.χ. μεγάλες πυρκαγιές στη σιβηριανή Τάιγκα και πλημμύρες στη ρωσική Άπω Ανατολή, η Ρωσία θα το υπομείνει καρτερικά, διότι θεωρεί πως τα οφέλη που θα αποκομίσει θα είναι πολλαπλάσια.
Γιώργος Στάμκος
27/7/2019
* * *
