Η αμφισβήτηση του "Δόγματος Κάρτερ" στον Περσικό Κόλπο.
Η αμφισβήτηση του "Δόγματος Κάρτερ"
στον Περσικό Κόλπο.
Εκφωνώντας τον Ιανουάριο του 1980 την καθιερωμένη ετήσια ομιλία για την "κατάσταση της Ένωσης” ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ τόνισε το εξής: "Η θέση μας είναι απολύτως ξεκάθαρη: κάθε προσπάθεια από οποιαδήποτε εξωτερική δύναμη να αποκτήσει τον έλεγχο της περιοχής του Περσικού Κόλπου θα θεωρηθεί επίθεση στα ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ και θα αποκρουσθεί με κάθε δυνατό μέσο, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής ισχύος".
Πρόκειται για ό,τι έκτοτε καθιερώθηκε να λέγεται "δόγμα Κάρτερ” και παραμένει μία από τις ορίζουσες της αμερικανικής στρατηγικής. Διατυπώθηκε στον απόηχο της σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν και της Ισλαμικής Επανάστασης στο Ιράν και αποτυπώνει τη σημασία που διαχρονικά αποδίδει η Ουάσιγκτον στον έλεγχο των παγκόσμιων ενεργειακών ροών.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, πάλι, μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο στον απόηχο της επίθεσης του Σαββάτου που έθεσε εκτός λειτουργίας το ήμισυ της σαουδαραβικής πετρελαϊκής παραγωγής είχε μία πολύ πιο περίπλοκη, αν όχι ακροβατική, τοποθέτηση.
Δεν επιθυμώ τον πόλεμο αν και είμαστε, αν χρειαστεί πανέτοιμοι να τον εξαπολύσουμε. Διαθέτουμε πολλές επιλογές, αλλά δεν τις εξετάζουμε πριν βεβαιωθούμε απολύτως για τους δράστες της επίθεσης του Σαββάτου. Έχουμε επ' αυτού τις εκτιμήσεις μας (βλ. Ιράν), αλλά αναμένουμε επιβεβαίωση με βάση και τα συμπεράσματα της Σαουδικής Αραβίας. Στηρίζουμε το Ριάντ, που συμβάλλει τα μέγιστα στην οικονομία μας,, αλλά εναπόκειται στο ίδιο να μας υποδείξει με ποιον τρόπο και να αναλάβει το κόστος. Δεν δεχόμαστε όρους (λ.χ. την άρση των κυρώσεων) προκειμένου να συνομιλήσουμε με το Ιράν, αλλά είναι βέβαιο ότι τα πράγματα θα οδηγηθούν κάποια στιγμή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η επίθεση του Σαββάτου δεν αφορά την ασφάλεια των ΗΠΑ και σε κάθε περίπτωση δεν έχουν ακόμη αναληφθεί δεσμεύσεις έναντι των Σαουδαράβων και δεν υπάρχει καμία βιασύνη στο πώς θα αντιμετωπίσουμε το Ιράν.
Αυτό ήταν το μήνυμα του Αμερικανού προέδρου, που πάντως δεν απέτρεψε τις επιθέσεις από τους εσωτερικούς πολιτικούς του αντιπάλους.
Στελέχη των Δημοκρατικών καταγγέλλουν τον ένοικο του Λευκού Οίκου ότι μοιάζει σαν να αναμένει εντολές από τους Σαουδάραβες "χειριστές” του, σε μια εικόνα αναντίστοιχη προς το κύρος μιας υπερδύναμης. Η πεποίθηση ότι η σχέση του Τραμπ με τον Οίκο των Σαούντ υποκρύπτει αθέμιτη προσωπική ιδιοτέλεια σκιάζει τη δημόσια συζήτηση, ενώ η υπόθεση της δολοφονίας του Τζαμάλ Χασόγκι έχει τραυματίσει τις διμερείς σχέσεις και το Κογκρέσο επιχειρεί να μπλοκάρει κάθε αμερικανική συνδρομή στον πόλεμο της Σαουδικής Αραβίας και των συμμάχων της στην Υεμένη.
Είναι σαφές ότι βρισκόμαστε πολύ μακριά από το πνεύμα του "δόγματος Κάρτερ” - και όχι μόνο επειδή η Αμερική έχει έκτοτε ενεργειακά απεξαρτηθεί από τα κοιτάσματα του Περσικού Κόλπου.
Η στρατιωτική "ομπρέλα” των ΗΠΑ πάνω από την Αραβική Χερσόνησο δείχνει να έρχεται αντιμέτωπη με ανυπέρβλητα όρια. Τόσο εσωτερικά (που αφορούν την απροθυμία του αμερικανικού πληθυσμού για νέες περιπέτειες στην περιοχή, όπως γνωρίζει πολύ καλά ο μαχόμενος για την επανεκλογή του Τραμπ) όσο και εξωτερικά.
Οι τυχοδιωκτισμοί με τους οποίους έχει συνδέσει το όνομά του ο ισχυρός άνδρας της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκηπας διάδοχος Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν είναι μη υπερασπίσιμοι, ενώ η ενότητα του Συμβουλίου Ασφαλείας του Κόλπου, που συνασπίζει τις μοναρχίες της περιοχής έχει διαρραγεί: το Κατάρ βρίσκεται σε ανοιχτή σύγκρουση με το Ριάντ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα το τελευταίο διάστημα αποστασιοποιούντα προτάσσοντας τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους, ενώ το Κουβέιτ και το Ομάν είχαν πάντα μια ουδέτερη στάση.
Η στρατιωτική ισχύς των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας μικρή χρησιμότητα αποδεικνύεται ότι έχει μπροστά στα ασύμμετρα πλήγματα που μπορούν να επιφέρουν το Ιράν και οι σύμμαχοί του (Χεζμπολλάχ, Χούθι, Ιρακινοί πολιτοφύλακες), μεταφέροντας την σύγκρουση σε μια εκτεταμένη περιοχή. Η προσπάθεια του Τραμπ να επηρεάσει την "περιφερειακή συμπεριφορά” της Τεχεράνης, ώστε να καθησυχάσει τους πελάτες των ΗΠΑ στην περιοχή, μάλλον οδηγεί στα αντίθετα αποτελέσματα, εφόσον η Ισλαμική Δημοκρατία διαμηνύει ότι δεν σκοπεύει να διαπραγματευτεί παρά μόνο υπό τον όρο της άρσης των κυρώσεων και δεν προτίθεται να εμπλακεί σε "ελεγχόμενες” εχθροπραξίες, παρά μόνο, αν χρειαστεί, σε ολομέτωπη αντιπαράθεση.
Μένει η πρόσφατη επίσκεψη του επικεφαλής του ιρανικού Γενικού Επιτελείου στο Πεκίνο, η προαναγγελία κοινών ναυτικών ασκήσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας με τη Ρωσία και την Κίνα και η μάλλον ειρωνική παρότρυνση του Βλαντίμιρ Πούτιν προς το Ριάντ να αποκτήσει, όπως η Τουρκία και το Ιράν, ρωσικά αντιπυραυλικά συστήματα για να αποτρέψει επιθέσεις σαν του Σαββάτου, για να αντιληφθούμε ότι η αμερικανική "αποκλειστικότητα” στον Περσικό Κόλπο αποτελεί παρελθόν.
Του Κώστα Ράπτη
17/9/2019
ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Γιατί οι επιθέσεις στη Σαουδική Αραβία
έχουν βαρύνουσα σημασία.
Οι επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην πετρελαϊκή υποδομή της Σαουδικής Αραβίας δεν έχουν προηγούμενο στην ιστορία της παγκόσμιας βιομηχανίας πετρελαίου. Αυτές οι επιθέσεις στο Abqaiq, που είναι μια από τις μεγαλύτερες πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της χώρας και η μεγαλύτερη μονάδα επεξεργασίας αργού στον κόσμο, αφαίρεσαν συνολικά 5,7 εκατ. βαρέλια από την ημερήσια παραγωγή πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διαταραχή στην αγορά πετρελαίου που έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα, καθώς η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί με το σύνολο της παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου και ξεπερνά το ύψος της μη αξιοποιούμενης παραγωγικής δυναμικότητας εξόρυξης πετρελαίου του πλανήτη.
Ωστόσο, μέσα σε 24 ώρες, η "μητέρα” όλων των επιθέσεων σε πετρελαϊκές υποδομές δεν ήταν καν μεταξύ των δημοφιλέστερων στο Twitter.
Κατά την άποψή μου, αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αποτιμούν ορθά τη σοβαρότητα της κατάσταση. Για του λόγου το αληθές, υπήρξαν άνθρωποι που μου είπαν ότι δεν είμαστε πλέον τόσο εξαρτημένοι από το πετρέλαιο της Σαουδικής Αραβίας, επομένως δεν θα μας επηρεάσει ιδιαίτερα στις ΗΠΑ.
Αυτό το αίσθημα είναι μεν κατανοητό, αλλά δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Είναι αλήθεια ότι πλέον εισάγουμε πολύ λιγότερο πετρέλαιο από τη Σαουδική Αραβία. Την εποχή που ξεκινούσε η εκρηκτική ανάπτυξη του τομέα σχιστολιθικού πετρελαίου, εισαγάγαμε περίπου 1,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως από τη Σαουδική Αραβία. Το 2018, οι εισαγωγές μας από το βασίλειο ήταν 900.000 βαρέλια την ημέρα, αριθμός που αντιστοιχεί σε κάτι λιγότερο από το 10% των εισαγωγών μας σε αργό πετρέλαιο.
Αλλά οι αγορές πετρελαίου είναι παγκόσμιες, και η Σαουδική Αραβία είναι ο σημαντικότερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο. Εδώ και καιρό η χώρα παίζει σταθεροποιητικό ρόλο στους κόλπους του ΟΠΕΚ (Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών), διασφαλίζοντας τον εφοδιασμό των παγκόσμιων αγορών πετρελαίου. Η πετρελαϊκή βιομηχανία της χώρας δε είχε την τύχη να βιωσει την αίσθηση ότι είναι "άτρωτη”. Αυτού του είδους η επίθεση υποτίθεται ότι ήταν αδύνατη.
Αυτή η αίσθηση όμως έχει πλέον εξανεμιστεί μετά τις πρόσφατες επιθέσεις. Δεν πρόκειται απλώς για μια αναταραχή μερικών εκατοντάδων χιλιάδων βαρελιών αργού ημερησίως στην παραγωγή κάποιας εμπόλεμης χώρας. Πρόκειται για ένα πλήγμα εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως στην παραγωγή ενός από τους σημαντικότερους και πιο σταθερούς παραγωγούς πετρελαίου στον κόσμο.
Σε πρώτη φάση, θα μειωθούν τα αποθέματα αργού. Επίσης, οι εισαγωγείς πετρελαίου θα επιδιώξουν να εξασφαλίσουν αποθέματα. Οι τιμές ήταν αναμενόμενο ότι θα εκτιναχθούν, όπως και έγινε. Στην πρώτη συνεδρίαση των αγορών μετά τις επιθέσεις, οι τιμές του αργού κατέγραψαν τη μεγαλύτερη ενδοσυνεδριακή άνοδο στην ιστορία. Το αργό τύπου Brent ξεκίνησε τις συναλλαγές με "άλμα” σχεδόν 20%, ενώ τόσο το WTI (West Texas Intermediate) όσο και το Brent κατέγραφαν διψήφια άνοδο στο μεγαλύτερο μέρος της συνεδρίασης.
Το γεγονός αυτό σίγουρα θα μας υπενθυμίσει πόσο ευάλωτες είναι οι παγκόσμιες προμήθειες πετρελαίου. Και θα επαναφέρει το premium κινδύνου στην αγορά.
Ο τελικός αντίκτυπος στην τιμή του πετρελαίου πάντως θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα η Σαουδική Αραβία θα κατορθώσει να επαναφέρει την παραγωγή της σε κανονικά επίπεδα. Εάν η τρέχουσα κατάσταση παραταθεί, δεν αποκλείεται οι τιμές του πετρελαίου να φτάσουν τα 100 δολάρια το βαρέλι. Ωστόσο, δεν έχουμε κάποιο προηγούμενο ώστε να κάνουμε ασφαλέστερες προβλέψεις, καθώς ο κόσμος δεν έχει βιώσει ποτέ άλλοτε τέτοια μεγάλη αναταραχή στην αγορά πετρελαίου.
Οι παραγωγοί πετρελαίου που έχουν τη δυνατότητα, θα αυξήσουν την παραγωγή τους. Οι παραγωγοί των ΗΠΑ θα επωφεληθούν ιδιαίτερα από αυτή την αιφνίδια παγκόσμια αναταραχή. Οι μετοχές πολλών αμερικανικών πετρελαϊκών εταιρειών ήδη καταγράφουν διψήφια άνοδο, καθώς άξαφνα "βλέπουν” την προοπτική πολύ υψηλότερων τιμών πετρελαίου.
Το Ριάντ ανακοίνωσε ότι η Σαουδική Αραβία αναμένεται να αποκαταστήσει γρήγορα περίπου το ⅓ της παραγωγής που έχει πληγεί. Ωστόσο, οι δορυφορικές φωτογραφίες δείχνουν εκτεταμένες ζημιές σε μέρος των εγκαταστάσεων. Θα χρειαστούν εβδομάδες ή και μήνες για να επανέλθει η παραγωγή σε φυσιολογικά επίπεδα - υποθέτοντας ότι όλα θα πάνε βάσει προγράμματος και ότι δεν θα υπάρξουν άλλες επιθέσεις.
Αλλά μην αυταπατάσθε. Παρότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στα γεωπολιτικά γεγονότα, όταν πρόκειται για τις αγορές πετρελαίου, πρόκειται για μια πολύ σημαντική υπόθεση. Θα σας επηρεάσει.
Του Robert Rapier
https://www.capital.gr/forbes/3382638/
giati-oi-epitheseis-sti-saoudiki-arabia-exoun-barunousa-simasia
17/9/2019
έχουν βαρύνουσα σημασία.
Οι επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην πετρελαϊκή υποδομή της Σαουδικής Αραβίας δεν έχουν προηγούμενο στην ιστορία της παγκόσμιας βιομηχανίας πετρελαίου. Αυτές οι επιθέσεις στο Abqaiq, που είναι μια από τις μεγαλύτερες πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της χώρας και η μεγαλύτερη μονάδα επεξεργασίας αργού στον κόσμο, αφαίρεσαν συνολικά 5,7 εκατ. βαρέλια από την ημερήσια παραγωγή πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διαταραχή στην αγορά πετρελαίου που έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα, καθώς η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί με το σύνολο της παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου και ξεπερνά το ύψος της μη αξιοποιούμενης παραγωγικής δυναμικότητας εξόρυξης πετρελαίου του πλανήτη.
Ωστόσο, μέσα σε 24 ώρες, η "μητέρα” όλων των επιθέσεων σε πετρελαϊκές υποδομές δεν ήταν καν μεταξύ των δημοφιλέστερων στο Twitter.
Κατά την άποψή μου, αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αποτιμούν ορθά τη σοβαρότητα της κατάσταση. Για του λόγου το αληθές, υπήρξαν άνθρωποι που μου είπαν ότι δεν είμαστε πλέον τόσο εξαρτημένοι από το πετρέλαιο της Σαουδικής Αραβίας, επομένως δεν θα μας επηρεάσει ιδιαίτερα στις ΗΠΑ.
Αυτό το αίσθημα είναι μεν κατανοητό, αλλά δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Είναι αλήθεια ότι πλέον εισάγουμε πολύ λιγότερο πετρέλαιο από τη Σαουδική Αραβία. Την εποχή που ξεκινούσε η εκρηκτική ανάπτυξη του τομέα σχιστολιθικού πετρελαίου, εισαγάγαμε περίπου 1,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως από τη Σαουδική Αραβία. Το 2018, οι εισαγωγές μας από το βασίλειο ήταν 900.000 βαρέλια την ημέρα, αριθμός που αντιστοιχεί σε κάτι λιγότερο από το 10% των εισαγωγών μας σε αργό πετρέλαιο.
Αλλά οι αγορές πετρελαίου είναι παγκόσμιες, και η Σαουδική Αραβία είναι ο σημαντικότερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο. Εδώ και καιρό η χώρα παίζει σταθεροποιητικό ρόλο στους κόλπους του ΟΠΕΚ (Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών), διασφαλίζοντας τον εφοδιασμό των παγκόσμιων αγορών πετρελαίου. Η πετρελαϊκή βιομηχανία της χώρας δε είχε την τύχη να βιωσει την αίσθηση ότι είναι "άτρωτη”. Αυτού του είδους η επίθεση υποτίθεται ότι ήταν αδύνατη.
Αυτή η αίσθηση όμως έχει πλέον εξανεμιστεί μετά τις πρόσφατες επιθέσεις. Δεν πρόκειται απλώς για μια αναταραχή μερικών εκατοντάδων χιλιάδων βαρελιών αργού ημερησίως στην παραγωγή κάποιας εμπόλεμης χώρας. Πρόκειται για ένα πλήγμα εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως στην παραγωγή ενός από τους σημαντικότερους και πιο σταθερούς παραγωγούς πετρελαίου στον κόσμο.
Σε πρώτη φάση, θα μειωθούν τα αποθέματα αργού. Επίσης, οι εισαγωγείς πετρελαίου θα επιδιώξουν να εξασφαλίσουν αποθέματα. Οι τιμές ήταν αναμενόμενο ότι θα εκτιναχθούν, όπως και έγινε. Στην πρώτη συνεδρίαση των αγορών μετά τις επιθέσεις, οι τιμές του αργού κατέγραψαν τη μεγαλύτερη ενδοσυνεδριακή άνοδο στην ιστορία. Το αργό τύπου Brent ξεκίνησε τις συναλλαγές με "άλμα” σχεδόν 20%, ενώ τόσο το WTI (West Texas Intermediate) όσο και το Brent κατέγραφαν διψήφια άνοδο στο μεγαλύτερο μέρος της συνεδρίασης.
Το γεγονός αυτό σίγουρα θα μας υπενθυμίσει πόσο ευάλωτες είναι οι παγκόσμιες προμήθειες πετρελαίου. Και θα επαναφέρει το premium κινδύνου στην αγορά.
Ο τελικός αντίκτυπος στην τιμή του πετρελαίου πάντως θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα η Σαουδική Αραβία θα κατορθώσει να επαναφέρει την παραγωγή της σε κανονικά επίπεδα. Εάν η τρέχουσα κατάσταση παραταθεί, δεν αποκλείεται οι τιμές του πετρελαίου να φτάσουν τα 100 δολάρια το βαρέλι. Ωστόσο, δεν έχουμε κάποιο προηγούμενο ώστε να κάνουμε ασφαλέστερες προβλέψεις, καθώς ο κόσμος δεν έχει βιώσει ποτέ άλλοτε τέτοια μεγάλη αναταραχή στην αγορά πετρελαίου.
Οι παραγωγοί πετρελαίου που έχουν τη δυνατότητα, θα αυξήσουν την παραγωγή τους. Οι παραγωγοί των ΗΠΑ θα επωφεληθούν ιδιαίτερα από αυτή την αιφνίδια παγκόσμια αναταραχή. Οι μετοχές πολλών αμερικανικών πετρελαϊκών εταιρειών ήδη καταγράφουν διψήφια άνοδο, καθώς άξαφνα "βλέπουν” την προοπτική πολύ υψηλότερων τιμών πετρελαίου.
Το Ριάντ ανακοίνωσε ότι η Σαουδική Αραβία αναμένεται να αποκαταστήσει γρήγορα περίπου το ⅓ της παραγωγής που έχει πληγεί. Ωστόσο, οι δορυφορικές φωτογραφίες δείχνουν εκτεταμένες ζημιές σε μέρος των εγκαταστάσεων. Θα χρειαστούν εβδομάδες ή και μήνες για να επανέλθει η παραγωγή σε φυσιολογικά επίπεδα - υποθέτοντας ότι όλα θα πάνε βάσει προγράμματος και ότι δεν θα υπάρξουν άλλες επιθέσεις.
Αλλά μην αυταπατάσθε. Παρότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στα γεωπολιτικά γεγονότα, όταν πρόκειται για τις αγορές πετρελαίου, πρόκειται για μια πολύ σημαντική υπόθεση. Θα σας επηρεάσει.
Του Robert Rapier
https://www.capital.gr/forbes/3382638/
giati-oi-epitheseis-sti-saoudiki-arabia-exoun-barunousa-simasia
17/9/2019