Η Τεχνητή Νοημοσύνη στην υπηρεσία του πολέμου.


 Η Τεχνητή Νοημοσύνη 
στην υπηρεσία του πολέμου.

Η πολεμική χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι η πλέον διαδεδομένη «ονείρωξη» του διεθνούς στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος, το πιο δημοφιλές πεδίο υπαρξιακών αναλύσεων υπό την κάλυψη της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου επιστημονικής φαντασίας και, φυσικά, ο απόλυτος εφιάλτης για τους λαούς του κόσμου.

Τα ασύλληπτα ποσά και η δυσθεώρητη εφαρμογή γνώσεων και ικανοτήτων που σπαταλώνται στην έρευνα και κατασκευή όλο και πιο θανατηφόρων, «έξυπνων» μηχανών, συνιστούν την πιο χαρακτηριστική «εξίσωση» ενός διαρκώς κλιμακούμενου εξακοντισμού της τεχνολογικής εξέλιξης… προς έναν αυτοκτονικό στόχο για όλη την ανθρωπότητα.

‘Ολα δείχνουν, ότι οι πόλεμοι του, όχι πολύ μακρινού, μέλλοντος, θα είναι πιο σύντομοι, με μεγαλύτερη χρήση υψηλής τεχνολογίας, θα διεξάγονται από μηχανές - σε ένα ποσοστό ακόμη και σε επιτελικό επίπεδο - και πιο θανατηφόροι.  

Πλοία με όπλα… και «μυαλό»

Τα, σε μεγάλο βαθμό, αυτόνομα όπλα δεν είναι εντελώς νέα τεχνολογία. Τέτοια συστήματα έχουν αναπτυχθεί εδώ και δεκαετίες, αν και μόνο σε περιορισμένους, αμυντικούς ρόλους, όπως η κατάρριψη πυραύλων που εκτοξεύονται κατά πλοίων. Όμως, με την ανάπτυξη συστημάτων που εγχέονται με Τεχνητή Νοημοσύνη, οι στρατιωτικοί βρίσκονται πλέον στα πρόθυρα της κατασκευής μηχανών πεδίου μάχης, που μπορούν να επιτεθούν επιλέγοντας στόχους και λαμβάνοντας θανατηφόρα δράση χωρίς άμεση ανθρώπινη παρέμβαση.

Για παράδειγμα, όπως αναφέρει το The Atlantic, στο νησί Γουάλοπς, στην ανατολική ακτή της Βιρτζίνια των ΗΠΑ, «τρέχει» ένα πρόγραμμα του σώματος των πεζοναυτών που ονομάζεται Sea Mob, με σκοπό την δημιουργία σκαφών εξοπλισμένων με τεχνολογία αιχμής, τα οποία θα μπορούσαν σύντομα να αναλάβουν δράση, χωρίς ανθρώπινο χέρι στο τιμόνι τους.

Ήδη, στις ακτές του νησιού πλέουν σκάφη που μοιάζουν να ελέγχονται από «φαντάσματα», αφού εκτελούν απόλυτα συντονισμένες κινήσεις… μόνα τους. Τα σκάφη χρησιμοποιούν εργαλεία υψηλής τεχνολογίας για να ανιχνεύουν το περιβάλλον τους, να επικοινωνούν μεταξύ τους και να λαμβάνουν θέσεις μάχης επί του πεδίου. Εξοπλισμένα με πολυβόλα μεγάλου διαμετρήματος, θα μπορούν να δημιουργούν μια σταθερή και αδιαπέραστη «ασπίδα» πυρός για την προστασία των στρατευμάτων που θα πραγματοποιούν την ίδια στιγμή απόβαση στην ακτή.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα

Προς το παρόν, οι στρατιωτικοί των ΗΠΑ δεν έχουν δώσει πλήρη έλεγχο στις μηχανές και λένε ότι δεν υπάρχουν ανάλογα σχέδια για το άμεσο μέλλον. Σύμφωνα με το The Atlantic πολλοί αξιωματικοί - εκπαιδευμένοι για χρόνια στη σημασία του ελέγχου του πεδίου μάχης - παραμένουν βαθιά σκεπτικοί σχετικά με την παράδοση τέτοιας εξουσίας σε ένα ρομπότ. Οι σκεπτικιστές, τόσο εντός όσο και εκτός του στρατού, ανησυχούν ότι δεν θα είναι σε θέση να προβλέψουν ή να κατανοήσουν τις αποφάσεις που θα λαμβάνουν οι έξυπνες μηχανές, ότι θα δίνει οδηγίες ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής που θα μπορούσε να χακαριστεί και γενικά για τις μηχανές που ξεφεύγουν από τις παραμέτρους που έχουν δημιουργήσει οι εφευρέτες τους.

Κάποιοι ισχυρίζονται επίσης, ότι, επιτρέποντας στα όπλα να αποφασίσουν να σκοτώσουν παραβιάζονται οι ηθικοί και νομικοί κανόνες που διέπουν τη χρήση βίας στο πεδίο της μάχης και οι οποίοι προέκυψαν από τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ωστόσο, το δημοσίευμα υποστηρίζει πως τα πλεονεκτήματα της χρήσης τεχνητά έξυπνων μηχανών πολέμου είναι τόσο προφανή, όσο και τα μειονεκτήματα. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι χρειάζονται περίπου 1/4 του δευτερολέπτου για να αντιδράσουν σε κάτι που βλέπουν. Αλλά οι σημερινές μηχανές μας έχουν ξεπεράσει, τουλάχιστον στην ταχύτητα επεξεργασίας.

Αλλά αυτή δεν φτάνει.

Λίγους μήνες πριν, ερευνητές στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης, εστίασαν ένα δίκτυο υπολογιστών σε ένα σύνολο 1,2 εκατομμυρίων εικόνων. Το σύστημα προσπάθησε να ταυτοποιήσει όλα τα απεικονιζόμενα αντικείμενα σε μόλις 90 δευτερόλεπτα ή 0.000075 δευτερόλεπτα ανά εικόνα. Το αποτέλεσμα ήταν μακράν απογοητευτικό: Σε αυτή την απίστευτη ταχύτητα, το δίκτυο αναγνώριζε σωστά τα αντικείμενα μέχρι και το 58% του χρόνου, ένα ποσοστό που θα ήταν καταστροφικό σε ένα πεδίο μάχης.

Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι οι μηχανές μπορούν να δράσουν και να αντιδράσουν πολύ πιο γρήγορα από όσο μπορούμε εμείς, αναδεικνύεται όλο και περισσότερο σε μείζον ζήτημα, καθώς ο ρυθμός του πολέμου επιταχύνεται. Την επόμενη δεκαετία, οι πύραυλοι θα πετούν με ένα μίλι ανά δευτερόλεπτο, δηλαδή πολύ γρήγορα για τους ανθρώπους που θα πρέπει να λάβουν κρίσιμες αμυντικές αποφάσεις. Τα Drones θα επιτίθενται σε αυτοκατευθυνόμενα σμήνη και εξειδικευμένοι υπολογιστές θα επιτίθενται ο ένας στον άλλο με την ταχύτητα του φωτός. Οι άνθρωποι θα φτιάχνουν τα όπλα και θα τα φορτώνουν με τις αρχικές οδηγίες, αλλά μετά από αυτό, πολλοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι προβλέπουν ότι θα συνεχίζουν τον πόλεμο… μόνα τους.

Το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό πειραματίζεται με ένα πλοίο των 135 τόνων που ονομάζεται «Sea Hunter», το οποίο θα μπορεί να περιπολεί τους ωκεανούς χωρίς πλήρωμα, αναζητώντας υποβρύχια. Το πλοίο έχει ήδη ταξιδέψει τα 2.500 μίλια από τη Χαβάη στην Καλιφόρνια μόνο του, αν και χωρίς οπλισμό.

Ο στρατός αναπτύσσει ένα νέο σύστημα για τα τανκ, με το οποίο θα μπορούν να επιλέγουν στόχους, μόνα τους. Αναπτύσσει επίσης ένα σύστημα πυραύλων, το οποίο επίσης έχει την ικανότητα να επιλέγει στόχους, δίχως ανθρώπινη παρέμβαση. Ήδη τον Μάρτιο, το Πεντάγωνο ζήτησε από το Κογκρέσο χρήματα να αγοράσει πάνω από χίλιους τέτοιους πυραύλους, με κόστος 367,3 εκατομμύρια δολάρια.

Αναλόγως, η Πολεμική Αεροπορία αναπτύσσει μια πειραματική έκδοση του οπλισμού των F-16, ως μέρος του προγράμματος «Sky Borg», στο οποίο, ένας υπολογιστής θα είναι ο αποκλειστικός διαχειριστής των όπλων σε μία μάχη.

Ποιος αποφασίζει τι

Το ζήτημα προκύπτει περισσότερο ως πολιτικό -φιλοσοφικό, παρά ως τεχνολογικό. Όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το τεχνολογικό επίπεδο αυτή τη στιγμή είναι σε θέση να δημιουργήσει τέτοια όπλα. Μέχρι στιγμής όμως, ακόμη και τα νέα συστήματα των «έξυπνων» όπλων, είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε ο άνθρωπος να πρέπει ακόμα να εγκρίνει τη χρήση τους. Αλλά είναι επίσης γεγονός, πως θα χρειαστούν μόνο μικρές τροποποιήσεις για να τους επιτραπεί να δράσουν χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.

Οι κανόνες του Πενταγώνου, οι οποίοι θεσπίστηκαν επί Ομπάμα, δεν απαγορεύουν να δοθεί στους υπολογιστές η εξουσία να λαμβάνουν θανατηφόρες αποφάσεις. Απαιτούν μόνο προσεκτικότερη επιθεώρηση ή αναθεώρηση των σχεδίων δράσης από επιτελικούς. Έτσι, οι αξιωματικοί όλων των υπηρεσιών έχουν εμπλακεί σε μια αγωνιώδη, υπαρξιακή συζήτηση για το πώς, πότε και υπό ποιες συνθήκες θα αφήσουν τις μηχανές να αποφασίσουν να σκοτώσουν.

Οι ΗΠΑ δεν είναι η μόνη χώρα που κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Ήδη από τη δεκαετία του '90, το Ισραήλ δημιούργησε ένα drone με σύστημα ΤΝ που ονομάζεται HARPY, το οποίο μπορεί να επιτίθεται αυτόνομα στα συστήματα ραντάρ. Το Ισραήλ έχει ήδη πουλήσει το όπλο αυτό στην Κίνα και σε άλλες χώρες. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Βρετανία ανέπτυξε τον πύραυλο Brimstone, ο οποίος μπορεί να εντοπίσει οχήματα στο πεδίο της μάχης και να συντονιστεί με άλλους πυραύλους, ώστε να «βρουν» μαζί τον καλύτερο τρόπο εξόντωσης του στόχου.

Το 2018 ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ανακοίνωσε την ανάπτυξη ενός υποβρυχίου ρομπότ που λέγεται ότι είναι εφοδιασμένο με πυρηνικά όπλα. Ο ίδιος πάντως δήλωσε ότι η τεχνητή νοημοσύνη «έρχεται με τεράστιες ευκαιρίες αλλά και απειλές που είναι δύσκολο να προβλεφθούν». Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι η χώρα που θα ηγηθεί της έρευνας και ανάπτυξης της ΤΝ θα «γίνει ο κυβερνήτης του κόσμου».

Η Κίνα, ήδη από το 2017, ανακοίνωσε ότι θα είναι παγκόσμιος ηγέτης στην Τεχνητή Νοημοσύνη μέχρι το 2030. Προς το παρόν φαίνεται πως το Πεκίνο αναπτύσσει μη στρατιωτικές εφαρμογές στην ΤΝ, αλλά η αλλαγή χρήσης είναι πολύ εύκολο να συμβεί.

Όλα αυτά έχουν οδηγήσει σε έναν «τεχνολογικό Ψυχρό Πόλεμο», με βασικούς ανταγωνιστές τις ΗΠΑ, την Ρωσία και την Κίνα. Αν και το αμερικανικό Πεντάγωνο είναι «σφίγγα» σε ό,τι αφορά στα ποσά, το  Κογκρέσο εκτιμά ότι το υπουργείο Άμυνας δαπάνησε περισσότερα από 600 εκατομμύρια δολάρια για έρευνα πάνω στην ΤΝ το 2016 και περισσότερα από 800 εκατομμύρια δολάρια το 2017. Τον Μάρτιο, το Πεντάγωνο δήλωσε ότι θέλει από το Κογκρέσο να εγκρίνει περισσότερα - 927 εκατομμύρια δολάρια - για το επόμενο έτος, ώστε να εξελίξει τα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης. Από αυτά, 209 εκατομμύρια δολάρια θα κατευθυνθούν προς το νέο γραφείο ΤΝ του Πενταγώνου, το Κοινό Κέντρο Τεχνητής Νοημοσύνης (JAIC), το οποίο ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 2018 για να επιβλέπει όλα τα έργα ΤΝ που κοστίζουν περισσότερα από 15 εκατομμύρια δολάρια.

Διαστημική τεχνολογία στην υπηρεσία του πολέμου

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το πώς όλες οι δομές στην τεχνολογία αιχμής συντονίζονται, όταν χρειαστεί, με τις ανάγκες της πολεμικής βιομηχανίας.

Έτσι, το πολεμικό ναυτικό εξέλιξε το «Sky Borg», εμπνεόμενο από τον τρόπο που έλυσαν οι επιστήμονες της NASA το πρόβλημα της αυτονομίας των ρόβερ «Spirit» και «Opportunity» που έστειλαν στον Άρη το 2003. Οι επιστήμονες ήξεραν ότι μετά την προσεδάφιση στον Άρη, σε μια απόσταση 286 εκατομμυρίων μιλίων από την Γη, θα ήταν αδύνατη η επικοινωνία μεγάλης ταχύτητας. Μια απλή εντολή στα ρόβερ να μην πέσουν από έναν βράχο, θα έφτανε σε αυτά… δέκα λεπτά μετά την πτώση τους.

Έτσι, έπρεπε να αναπτύξουν αισθητήρες και υπολογιστές που θα επέτρεπαν στα ρόβερ να κινούνται στο έδαφος του Άρη αυτόνομα. Η προσπάθεια στέφθηκε με τεράστια επιτυχία, αφού, ενώ αρχικά η αποστολή ήταν σχεδιασμένη να διαρκέσει μόλις 90 ημέρες και τα ρόβερ να περιπλανηθούν για μισό μίλι το καθένα, τελικά «έγραψαν» χιλιόμετρα στην επιφάνεια του πλανήτη, για μια περίοδο έξι ετών στην περίπτωση του «Spirit» (συμπεριλαμβανομένου του ενός χρόνου που είχε κολλήσει στην άμμο) και 14 του «Opportunity».

Το επίτευγμα προσέλκυσε την προσοχή επιστημόνων του πολεμικού ναυτικού, οι οποίοι ζήτησαν από τους συναδέλφους τους της NASA να βοηθήσουν στη δημιουργία αυτόνομων πολεμικών πλοίων.

Το αποτέλεσμα ξεπέρασε τις δυνατότητες των ρόβερ, αφού η ΤΝ στα πλοία σχεδιάστηκε να γίνεται καλύτερη και εξυπνότερη από την «εμπειρία» της καθώς δούλευε.

Βασικά, όλα τα πλοία του συστήματος μοιράζονται τα δεδομένα που συλλέγουν οι αισθητήρες τους, δημιουργώντας μια κοινή άποψη και επιτρέποντας σε κάθε ένα από αυτά να αποφασίσουν τι πρέπει να κάνουν μόνα τους ή σε συνεργασία. Μαζί, λειτουργούν σαν μια έξυπνη ομάδα μάχης ή μια ομάδα πεζοναυτών. Κάθε πλοίο κάνει αυτό που πιστεύει ότι είναι το καλύτερο για τον εαυτό του, αλλά είναι επίσης μέρος ενός ενορχηστρωμένου «μπαλέτου» θανάτου που στοχεύει στο να εξοντώσει μια σειρά πιθανών στόχων.

Ένας λόγος που καθιστά την αυτονομία των όπλων αναγκαία, είναι ο κίνδυνος χακαρίσματος των επικοινωνιών του στρατού. Εάν συμβεί αυτό, τα οπλικά συστήματα ενός ρομποτικού πλοίου θα πρέπει να είναι σε θέση να ενεργούν από μόνα τους, αλλιώς θα είναι άχρηστα.

Το ναυτικό εξελίσσει και ρομπότ υποβρύχια, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό και την απενεργοποίηση υποβρύχιων ναρκών. Τον Φεβρουάριο, η Boeing ανέλαβε μια εργολαβία από το ναυτικό ύψους 43 εκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή τεσσάρων αυτόνομων υποβρυχίων μέχρι το 2022. Θα έχουν μήκος 15 μέτρα και θα μπορούν να ταξιδεύουν κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας για 7.500 μίλια. Τα υποβρύχια αυτά θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για επιθέσεις τόσο σε άλλα επανδρωμένα υποβρύχια όσο και σε πλοία επιφανείας.

Ο διαρκής φόβος

Ακόμη και οι απολογητές της χρήσης ΤΝ στον πόλεμο παραδέχονται ότι θα υπάρξουν στιγμές κατά τις οποίες τα μηχανήματα θα κάνουν το λάθος. Ένας από αυτούς, ο Ρόμπερτ Γουόρκ, βετεράνος πεζοναύτης, ο οποίος διετέλεσε και αναπληρωτής υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ και τώρα ανήκει στο δυναμικό της «δεξαμενής σκέψης «Κέντρο για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια», στην Ουάσινγκτον, εξηγεί, ότι «δεν ψάχνουμε για την παντοδύναμη μηχανή που δεν κάνει ποτέ λάθος. Αυτό που ψάχνουμε είναι μηχανές που έχουν δοκιμαστεί και που έχουμε την εμπιστοσύνη ότι η ΤΝ θα κάνει ό,τι έχει σχεδιαστεί να κάνει και ελπίζουμε να μπορέσουμε να εξηγήσουμε τους λόγους για τους οποίους πήρε μια απόφαση».

Υποστηρίζει, επίσης, ότι η ΤΝ μπορεί να σώζει ζωές λόγω της υπολογιστικής της ακρίβειας και ότι θα κάνει τα όπλα «καλύτερα». Δηλαδή, θα είναι «λιγότερο πιθανό να παραβιαστούν οι νόμοι του πολέμου, λιγότερο πιθανό να σκοτώσουν αμάχους και να προκαλέσουν γενικά παράπλευρες απώλειες».

Σήμερα πάντως, όλοι οι εμπλεκόμενοι δηλώνουν δημοσίως πως κανείς στον στρατό δεν θέλει να απομακρύνει τους ανθρώπους από τις επιτελικές λήψεις αποφάσεων. Όλοι επίσης φέρονται να συμφωνούν, ότι η ιδέα των μηχανών που επιλέγουν εντελώς αυτόνομα τους δικούς τους στόχους ή «επαναστατούν» εναντίον των δημιουργών τους (σσ. κλασικό μοτίβο στην επιστημονική φαντασία, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τον «Εξολοθρευτή» και το «Battlestar Galactica≥) είναι απίθανη επειδή οι σχετικές τεχνολογίες που αναπτύσσονται έχουν μόνο περιορισμένες εφαρμογές. Όπως το θέτει ο Γουόρκ, «θα επιτεθούν μόνο εκεί που τους είπαμε να επιτεθούν».

Για τον στρατηγό Πολ Σάλβα, μέλος της Μεικτής Επιτροπής των Αρχηγών των Επιτελείων μέχρι την πρόσφατη αποστρατεία του, δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα. Μιλώντας σε μια «δεξαμενή σκέψης» της Ουάσιγκτον κατέστησε σαφές ότι το ζήτημα δεν είναι υποθετικό. Αντίθετα θεωρεί, πως όσο ο διεθνής ανταγωνισμός στον τομέα αυξάνεται, η έννοια ενός εντελώς ρομποτικού συστήματος που μπορεί να αποφασίσει αν θα βλάψει ή όχι έναν αντίπαλο είναι πολύ περισσότερο παρούσα από όσο νομίζουμε ή ελπίζουμε.

Προς το παρόν, οι τεχνικοί προσπαθούν να καθησυχάσουν τους φόβους. Όπως το έθεσε ένας από αυτούς, επιστήμονας στο πρόγραμμα Sea Mob, όντως «κατασκευάζουμε το Sky Net» (σσ. η ΤΝ που στρέφεται εναντίον της ανθρωπότητας στον «Εξολοθρευτή»). «Αλλά «η δουλειά μας είναι να βεβαιωθούμε, ότι τα ρομπότ δεν θα μας σκοτώσουν».

5/9/2019