'Εκπτωτοι βεζίρηδες εναντίον σουλτάνου.


 'Εκπτωτοι βεζίρηδες εναντίον σουλτάνου. 

Τον Απρίλιο του 2016 διοχετεύθηκαν σε τουρκικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης 27 ντοκουμέντα-φωτιά. Ο τότε πρωθυπουργός και επικεφαλής του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) Αχμέτ Νταβούτογλου εμφανιζόταν να διαφωνεί σε καίρια θέματα με τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν και να υπονομεύει την πολιτική του. Δεν πέρασε πολύς καιρός και ο Νταβούτογλου εκπαραθυρώθηκε, δίνοντας τη θέση του στον Μπιναλί Γιλντιρίμ. Ο νέος πρωθυπουργός ήταν έμπιστος του Ερντογάν σε τέτοιο βαθμό, που δέχθηκε την κατάργηση του αξιώματός του όταν ο πρόεδρος καθιέρωσε προσωποκεντρικό πολιτειακό σύστημα. Οπως δέχθηκε και να κατέβει υποψήφιος δήμαρχος στην Κωνσταντινούπολη, στις δημοτικές εκλογές-καρμανιόλα για το ΑΚΡ, τον περασμένο Μάρτιο.

Τα ντοκουμέντα που έκαψαν τον Νταβούτογλου ονομάστηκαν The Pelican Files, παραπέμποντας στην επιτυχημένη ταινία «The Pelican Brief», ένα πολιτικό θρίλερ του Αλαν Πάκουλα με τον Ντένζελ Ουάσιγκτον και την Τζούλια Ρόμπερτς. Οι Pelicanists, όπως ονομάστηκαν όσοι κρύβονταν πίσω από τη διαρροή, είχαν συγκροτηθεί αρχικά ως ομάδα κρούσης του ΑΚΡ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ένα πεδίο όπου μέχρι τότε το ισλαμικό κόμμα υστερούσε έναντι της κοσμικής αντιπολίτευσης. Στην πορεία, όμως, εξελίχθηκαν σε «κόμμα μέσα στο κόμμα», μια συμπαγή ομάδα δημοσιογράφων, πανεπιστημιακών και συμβούλων, απολύτως πιστών στον Ερντογάν, με επιρροή στα μέσα ενημέρωσης και στο κράτος.

Η ώρα της εκδίκησης ήρθε για τον Νταβούτογλου την τελευταία νύχτα του περασμένου Μαρτίου. Πληρώνοντας βαρύ τίμημα για την οικονομική ύφεση, το ΑΚΡ υπέστη βαριά ήττα στις δημοτικές εκλογές, χάνοντας τις μεγαλύτερες πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της Κωνσταντινούπολης, όπου ο άχρωμος Γιλντιρίμ έχασε οριακά από τον χαρισματικό Εκρέμ Ιμάμογλου. Η ομάδα των Pelicanists στοχοποιήθηκε για τον ρόλο που φέρεται να έπαιξε στη μοιραία απόφαση του Ερντογάν να αμφισβητήσει το αποτέλεσμα και να προκαλέσει επαναληπτικές εκλογές, όπου η οριακή νίκη του Ιμάμογλου μετατράπηκε σε σαρωτικό θρίαμβο.

Σαν έτοιμος από καιρό, ο Νταβούτογλου άρχισε τις προετοιμασίες για τη συγκρότηση καινούργιου πολιτικού κόμματος, που θα διεκδικήσει τους απογοητευμένους από το ΑΚΡ ψηφοφόρους του μετριοπαθούς Ισλάμ. Οι επικρίσεις του κατά του Ερντογάν πύκνωσαν και έγιναν τοξικότερες. Το αποκορύφωμα ήρθε πριν από λίγες ημέρες, όταν δήλωσε: «Αν διερευνηθούν οι υποθέσεις που συνδέονται με την τρομοκρατία, τότε πολλοί άνθρωποι (δηλαδή, ο Ερντογάν και στενοί συνεργάτες του) δεν θα μπορούν να κυκλοφορούν και να αντικρίζουν τον κόσμο».

Ηταν μια πολιτική βόμβα μεγατόνων. Πρωθυπουργός της Τουρκίας από το 2014 έως το 2016, ο Νταβούτογλου υπονοούσε ότι μια σειρά βομβιστικών επιθέσεων που αποδόθηκαν στους Κούρδους οργανώθηκε με ανάμειξη του βαθέος κράτους. Στόχος ήταν να τορπιλιστεί η ειρηνευτική διαδικασία στο Κουρδικό και να στραφεί το ΑΚΡ σε κυβερνητική συνεργασία με το υπερεθνικιστικό ΜΗΡ. Οπως ήταν επόμενο, ο Eρντογάν κίνησε τη διαδικασία διαγραφής του Νταβούτογλου, αλλά εκείνος τον πρόλαβε. Την Παρασκευή, παραιτήθηκε από το ΑΚΡ και προανήγγειλε τη δημιουργία νέου κόμματος, αν και παραμένει αναπάντητο το ερώτημα γιατί δεν μίλησε νωρίτερα και γιατί, όταν μίλησε, δεν είπε περισσότερα.

«Υπονομεύει την ανάπτυξη»

Παράλληλα με τον πρώην πρωθυπουργό, μια άλλη πολιτική προσωπικότητα του ΑΚΡ ετοιμάζεται να δημιουργήσει νέο κεντροδεξιό κόμμα. Πρόκειται για τον Αλί Μπαμπατζάν, ο οποίος χρημάτισε υπουργός Εξωτερικών, Οικονομικών και επί έξι χρόνια αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Την περασμένη εβδομάδα, ο Μπαμπατζάν επιβεβαίωσε τις φήμες για δημιουργία νέου κόμματος με συνέντευξή του, όπου κατηγόρησε τον Ερντογάν ότι με τις απολυταρχικές παρεμβάσεις του στη Δικαιοσύνη και στον Τύπο απομακρύνει επενδυτές και υπονομεύει την οικονομική ανάπτυξη.

Στο εγχείρημα του Μπαμπατζάν λέγεται ότι θα συμμετάσχει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ο πολιτικός του μέντορας Αμπντουλάχ Γκιουλ, ιδρυτικό στέλεχος του ΑΚΡ και τέως πρόεδρος της Δημοκρατίας. Οι σχέσεις του Γκιουλ με τον Ερντογάν ήταν τόσο κακές, που το κεμαλικό κόμμα CHP σκεφτόταν σοβαρά να υποστηρίξει τον Γκιουλ ως κοινό υποψήφιο της αντιπολίτευσης στις προεδρικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2018. Ο ίδιος φαίνεται ότι έκλινε στο να δεχθεί την πρόταση, αλλά μεταπείστηκε όταν ένα ελικόπτερο που μετέφερε τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων και έναν απεσταλμένο του Ερντογάν προσγειώθηκαν στην αυλή του σπιτιού του. Το τι του είπαν παραμένει άγνωστο, εκ του αποτελέσματος όμως αποδείχθηκαν πειστικοί: ο Γκιουλ δεν έθεσε υποψηφιότητα.

Πολλοί εκτιμούν πως ο Μπαμπατζάν έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να βρει απήχηση από τον Νταβούτογλου. Πρώτα απ’ όλα γιατί δεν διετέλεσε πρωθυπουργός και δεν χρεώθηκε προσωπικά διώξεις πολιτικών αντιπάλων. Αντίθετα, ο κόσμος τον θυμάται ως «τσάρο της οικονομίας» τα χρόνια των παχειών αγελάδων. Επιπλέον, γιατί κατάφερε να οικοδομήσει πολύ καλές σχέσεις με τις τουρκικές επιχειρηματικές ελίτ και μεγάλους ξένους επενδυτές, κάτι που μπορεί εξασφαλίσει πολύτιμα καύσιμα για το πολιτικό του εγχείρημα. Πρόσφατα δημοσιεύματα αναφέρουν ότι ο Μπαμπατζάν απολαμβάνει στήριξη από την Τουρκική Ενωση Βιομηχάνων και Επιχειρηματιών (TUSAID).

Θορυβημένος από τις εξελίξεις, ο Ερντογάν επιχειρεί προληπτικά πλήγματα κατά των αντιπάλων του, περιοδεύοντας ανά τη χώρα. Τις προάλλες κατηγόρησε τον Μπαμπατζάν ότι «διασπά την ούμα» (την κοινότητα των πιστών) και προειδοποίησε ότι «όσοι διαπράττουν προδοσία (σ.σ.: δηλαδή, τον αμφισβητούν) θα πληρώσουν το τίμημα».

Η σύγκρουση προβλέπεται άγρια. Μια πρόγευση μας έδωσε η Χιλάλ Καπλάν, αρθρογράφος της πιστής στον Ερντογάν εφημερίδας Sabah και μέλος, όπως λέγεται και γράφεται, της ομάδας Pelican. Σε πρόσφατο άρθρο της, η Καπλάν απάντησε στον Νταβούτογλου για τα αίτια της κατάρρευσης των ειρηνευτικών συνομιλιών με τους Κούρδους, ρίχνοντας την ευθύνη στις μεγάλες διαδηλώσεις του 2013 και στο δίκτυο του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν. Θα μπορούσε να ερμηνευθεί και σαν έμμεση προειδοποίηση προς τον Νταβούτογλου ότι, αν τραβήξει στα άκρα το σχοινί, δεν αποκλείεται να κατηγορηθεί ότι συμπλέει με τον «τρομοκράτη» Γκιουλέν και τις ΗΠΑ.

Ουδείς μπορεί να προεξοφλήσει αν τα εγχειρήματα των πρώην στενών συνεργατών του Ερντογάν στεφθούν από επιτυχία. Είναι βέβαιο όμως ότι ο πρόεδρος-σουλτάνος έχει ήδη καταφέρει να δώσει στην πολιτική ζωή της χώρας του μιαν ατμόσφαιρα ίντριγκας και μηχανορραφιών που παραπέμπει στην εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.


16/9/2019 


   ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ