Για πρώτη φορά οι αστρονόμοι είδαν τον μυστηριώδη κοσμικό ιστό που συνδέει τους γαλαξίες στο σύμπαν
Για πρώτη φορά οι αστρονόμοι είδαν τον μυστηριώδη κοσμικό ιστό
που συνδέει τους γαλαξίες στο σύμπαν.
Ενας τεράστιος, σχεδόν αόρατος, ιστός μιας μυστηριώδους κοσμικής «αράχνης» συνδέει τα πάντα στο σύμπαν και για πρώτη φορά οι επιστήμονες μπόρεσαν να τον παρατηρήσουν άμεσα σε μεγάλη κλίμακα.
Οι «λεωφόροι», τα «ποτάμια» ή τα «δίχτυα» αυτού του ιστού, που διασυνδέουν γαλαξίες, αποτελούνται από αέρια κυρίως υδρογόνου.
Οι κοσμολόγοι είχαν αναπτύξει τη θεωρία ότι όλοι οι γαλαξίες του σύμπαντος διασυνδέονται μέσω ενός τεράστιου ιστού ή δικτύου, αλλά δεν είχε καταστεί δυνατή η ανίχνευση του, επειδή είναι μια από τις πιο αχνές κοσμικές δομές και εύκολα σκεπάζεται από τη λάμψη των πέριξ γαλαξιών.
Τώρα μια διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακοίνωσε ότι κατάφερε να παρατηρήσει και να φωτογραφήσει για πρώτη φορά σε ένα αρχαίο σμήνος γαλαξιών τα «νήματα» αυτά, που συνδέουν δεκάδες γαλαξίες μεταξύ τους, παρέχοντας έτσι βάσιμες ενδείξεις ότι όντως η κοσμολογική θεωρία ισχύει.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αστρονόμο Χιντέκι Ουμεχάτα του Πανεπιστημίου του Τόκιο και του ερευνητικού κέντρου RIKEN, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science", εντόπισαν δύο τεράστια «πλοκάμια» του κοσμικού ιστού, αποτελούμενα από υδρογόνο, σε ένα γαλαξιακό σμήνος (SSA22) στον αστερισμό του Υδροχόου, σε απόσταση περίπου 12 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη.
Η παρατήρηση του αέριου ιστού έγινε με το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή.
«Είναι η πρώτη φορά που πραγματικά βλέπουμε τους ιστούς, οι οποίοι συνδέουν ένα αριθμό γαλαξιών», δήλωσε ο Ουμεχάτα.
Εκτιμάται ότι ο κοσμικός ιστός, ο οποίος σήμερα περιλαμβάνει πάνω από το 60% των συνολικών αερίων του σύμπαντος, εμφανίστηκε αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια μετά τη «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ), μαζί με τους πρώτους γαλαξίες, καθώς η δύναμη της βαρύτητας βοήθησε να σχηματιστούν «ποτάμια» υδρογόνου ανάμεσα τους. Στα σημεία διασταύρωσης των «ποταμών», έλαβε χώρα η δημιουργία γαλαξιών, άστρων, μαύρων οπών και κβάζαρ (ενεργών γαλαξιακών κέντρων).
Ο ιστός που είδαν οι αστρονόμοι, εκτείνεται σε μεγάλη απόσταση άνω των τριών εκατομμυρίων ετών φωτός, παρόλα αυτά δεν αποτελεί παρά ένα μικρό μόνο μέρος του συνολικού συμπαντικού διαγαλαξιακού ιστού.
«Είδαμε απλώς την κορυφή του παγόβουνου του κοσμικού ιστού. Αλλά πάντως επιβεβαιώσαμε την ύπαρξη του. Είναι κάτι τρομερά παράξενο. Κοιτάζεις το διάστημα και νομίζεις ότι είναι άδειο, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι. Υπάρχει αυτή η γιγάντια θαυμάσια δομή του κοσμικού ιστού», δήλωσε η Έρικα Χάμντεν του Πανεπιστημίου της Αριζόνα.
Map showing the gas filaments (blue) running from the top to the bottom of the image, detected using the MUSE instrument at the Very Large Telescope. The white dots embedded within these filaments are very active star forming galaxies which are being fed by the filaments, and which are detected using the Atacama Large Millimeter/submillimeter array.
from the galaxies. Photograph: Hideki Umehata/PA
[ Astronomers catch glimpse of 'cosmic web'
Astronomers have caught a rare glimpse of the gaseous filaments
that connect galaxies. Faintly glowing wisps of gas have given astronomers a rare glimpse of one of the universe's largest but most elusive features - the intergalactic filaments of the cosmic web.
The threads, which are excited by the intense light of surrounding star-forming galaxies, were discovered using the characteristic radiation they produce.
In a new study, scientists report the detection of individual filaments of intergalactic gas spanning among young galaxies in a newly forming cluster, and fuelling their growth.
The analysis was done on SSA22, a massive proto-cluster of galaxies located about 12 billion light years away in the constellation of Aquarius.
Cosmological simulations predict that more than 60 per cent of the hydrogen created during the Big Bang is distributed as long filaments, which thread through the intergalactic medium and form the so-called cosmic web.
Where they cross, galaxies form and are fed by streams of cooling gas.
Lead author Dr Hideki Umehata, of the RIKEN Cluster for Pioneering Research and the University of Tokyo, said: "The presence of such intense radiation suggests very strongly that gas falling along the filaments under the force of gravity triggers the formation of many starbursting galaxies and supermassive black holes, ultimately giving the universe the structure that we see today.
"Previous observations have shown similar emission from blobs of gas extending beyond galaxies, but now we have been able to clearly show that these filaments stretch to much larger distances, going even beyond the edge of the field that we viewed.
"This adds credence to the idea that these filaments are actually powering the intense activity that we see in galaxies within large structures assembling in the early universe."
Using the Multi Unit Spectroscopic Explorer on the European Southern Observatory's Very Large Telescope, Dr Umehata and colleagues detected and mapped the light emitted by hydrogen irradiated by the galaxies within a distant proto-cluster.
The results show the gas is arranged into long filaments, providing fuel for intense formation of stars and for the growth of supermassive black holes.
This is in accordance with predictions of models of galaxy formation.
According to the study published in the journal Science, the detected filaments contained a significant reservoir of gas, which will help to fuel the continued growth of galaxies in this region.
Computer simulations, such as those carried out by Durham's Institute for Computational Cosmology (ICC), indicate that the cosmic web forms the scaffolding of the cosmos, providing the framework for galaxies and clusters to form and evolve.
Nina Massey, Australian Associated Press
https://www.newcastleherald.com.au/story/6422617/
astronomers-catch-glimpse-of-cosmic-web/?cs=7579 ]
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
4/10/2019
ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
1.
Τεράστια μαύρη τρύπα «καταπίνει» άστρο
στο μέγεθος του Ήλιου (βίντεο).
Την καταστροφή ενός άστρου στο μέγεθος του Ήλιου από μία τεράστια μαύρη τρύπα - 375 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη - κατέγραψε η NASA. Το εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο, γνωστό ως «παλλιροϊκή παραμόρφωση», καταγράφηκε από τον διαστημικό οργανισμό Transity Exoplanet Survey Satellite (TESS). Στο βίντεο καταγράφεται το άστρο να έλκεται από την βαρύτητα της μαύρης τρύπας, η οποία έχει περίπου έξι εκατομμύρια φορές το μέγεθός του, να περιστρέφεται γύρω της και τελικά να πέφτει μέσα, αφήνοντας πίσω του μία λαμπερή «ουρά». Η έκρηξη, την οποία οι αστρονόμοι ήταν σε θέση να παρατηρήσουν από την αρχή μέχρι το τέλος, συμβαίνει μόνο μεταξύ 10.000 και 100.000 ετών σε έναν γαλαξία στο μέγεθος του Milky Way.
NASA captures black hole destroying a star the size of the Sun
https://www.kathimerini.gr/1044495/gallery/epikairothta/episthmh/terastia-mayrh-trypa-katapinei-astro-sto-mege8os-toy-hlioy-vinteo
27/9/2019
2.
Η μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία
καταβροχθίζει ό,τι βρίσκει δίπλα της.
Η τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία μας φαίνεται να έχει αποκτήσει ασυνήθιστα μεγάλη όρεξη και να καταβροχθίζει με αυξημένη ταχύτητα ό,τι βρίσκει γύρω της, αλλιώς δεν μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι είναι σήμερα η φωτεινότερη που έχει υπάρξει κατά τα τελευταία 24 χρόνια.
Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι γιατί η μαύρη τρύπα, που αποκαλείται «Τοξότης» (Sagittarius A* ή Sgr A*), έχει ενεργοποιηθεί τόσο πολύ και έχει μεγαλώσει τα «γεύματα» μεσοαστρικών νεφών και σκόνης που περιφέρονται γύρω της και, όταν πέφτουν μέσα της, εκπέμπουν ακτινοβολία που φθάνει ως τη Γη.
«Δεν έχουμε δει τίποτε παρόμοιο κατά τα 24 χρόνια που μελετούμε την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα. Συνήθως, είναι μια αρκετά ήσυχη και αδύναμη μαύρη τρύπα σε ‘δίαιτα'. Δεν ξέρουμε πού οφείλεται αυτό το ‘όργιο' της», ανέφερε ο καθηγητής φυσικής και αστρονομίας Αντρέα Γκετς του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Λος 'Αντζελες (UCLA).
Οι επιστήμονες, οι οποίοι έκαναν σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστροφυσικής "Astrophysical Journal Letters", ανέλυσαν περισσότερες από 13.000 παρατηρήσεις της μαύρης τρύπας που έχουν γίνει από το 2003 μέχρι σήμερα από το αμερικανικό τηλεσκόπιο Κεκ στη Χαβάη και το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή. Διαπιστώθηκε ότι από φέτος το Μάιο η περιοχή γύρω από τον «ορίζοντα γεγονότων» (το σημείο χωρίς επιστροφή) της μαύρης τρύπας έχει διπλάσια φωτεινότητα.
«Το μεγάλο ερώτημα είναι αν η μαύρη τρύπα μπαίνει σε μια νέα φάση ή αν απλώς βλέπουμε τα ‘πυροτεχνήματα' από λίγες ασυνήθιστες πτώσεις αερίων μέσα της», δήλωσε ο καθηγητής φυσικής και αστρονομίας Μαρκ Μόρις του UCLA.
Χιλιάδες άστρα κινούνται πέριξ της κεντρικής μαύρης τρύπας, που απέχει περίπου 26.000 έτη φωτός από τη Γη και δεν συνιστά κίνδυνο για τον πλανήτη μας. Η ακτινοβολία της θα έπρεπε να είναι δέκα δισεκατομμύρια φορές πιο φωτεινή για να επηρεάσει τη ζωή στη Γη.
Zooming into Sagittarius A*
Mysterious Flash From Our Galaxy’s Supermassive Black Hole Sagittarius A
Baffles Scientists
Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ
https://www.kathimerini.gr/1042798/article/epikairothta/episthmh/h-mayrh-trypa-sto-kentro-toy-gala3ia-katavrox8izei-oti-vriskei-dipla-ths
16/9/2019
3.
Ανακαλύφθηκε άστρο διαμέτρου 25 χιλιομέτρων
με μάζα 2,2 φορές μεγαλύτερη του Ηλιου.
Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε ένα άστρο νετρονίων (πάλσαρ) με τη μεγαλύτερη μάζα που έχει ποτέ βρεθεί. Είναι σχεδόν 2,2 φορές μεγαλύτερη της μάζας του Ήλιου μας ή 333.000 μεγαλύτερη της Γης, συμπιεσμένη μέσα σε μια σφαίρα διαμέτρου μόνο 25 χιλιομέτρων, δηλαδή περίπου όσο μια πόλη. Πρόκειται για ένα άστρο σε απόσταση 4.600 ετών φωτός από τη Γη, το οποίο αποτελεί ζευγάρι με έναν γειτονικό λευκό νάνο.
Η ανακάλυψη του διπλού συστήματος επιτεύχθηκε με το τηλεσκόπιο του Αστεροσκοπείου Green Bank της Δ.Βιρτζίνια από επιστήμονες έξι χωρών (ΗΠΑ, Βρετανία, Καναδάς, Αυστραλία, Κίνα, Ουγγαρία), με επικεφαλής τη Θένκφουλ Κρομάρτι του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, και η σχετική δημοσίευση έγινε στο περιοδικό αστρονομίας «Nature Astronomy». Οι 2,17 ηλιακές μάζες που ζυγίζει το συγκεκριμένο άστρο, είναι πολύ κοντά στο θεωρητικό όριο συμπιεσμένης μάζας, την οποία μπορεί να έχει ένα σώμα προτού μετατραπεί σε μαύρη τρύπα.
Οι εξωτικοί αστέρες νετρονίων είναι συμπιεσμένα απομεινάρια τεράστιων άστρων, που αρχικά μετατράπηκαν με εκρηκτικό τρόπο σε υπερκαινοφανείς αστέρες (σούπερ-νόβα). Στη συνέχεια, ο πυρήνας του άστρου κατέρρευσε εκ των έσω και τα πρωτόνια και ηλεκτρόνια του συγχωνεύθηκαν μεταξύ τους, δημιουργώντας νετρόνια. Τα πάλσαρ θεωρούνται τα πυκνότερα φυσικά αντικείμενα στο γνωστό σύμπαν (με εξαίρεση τις μαύρες τρύπες), καθώς μόνο ένα κουταλάκι ζάχαρης από το υλικό τους θα μπορούσε να ζυγίζει 100 τόνους στη Γη ή σχεδόν όσο όλος ο ανθρώπινος πληθυσμός του πλανήτη μας.
Τα άστρα αυτά στριφογυρίζουν με τρομερή ταχύτητα και περιοδικότητα σαν σβούρες ή φάροι, εκπέμποντας από τους μαγνητικούς πόλους τους δίδυμες ακτίνες ραδιοκυμάτων, που κατά σταθερά χρονικά διαστήματα «σαρώνουν» το διάστημα και μπορεί να γίνουν αντιληπτές από τη Γη. Μερικά πάλσαρ πραγματοποιούν εκατοντάδες περιστροφές κάθε δευτερόλεπτο και οι αστρονόμοι μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν σαν το ισοδύναμο των ατομικών ρολογιών, κάτι που βοηθά στη μελέτη του χωροχρόνου και στην κατανόηση της γενικής θεωρίας σχετικότητας του Αϊνστάιν.
Astronomers Detect the Most Massive Neutron Star Ever
Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ
https://eurekalert.org/pub_releases/
2019-09/gbo-mmn091319.php
https://www.kathimerini.gr/1042940/article/epikairothta/episthmh/anakalyf8hke-astro-diametroy-25-xiliometrwn-me-maza-22-fores-megalyterh-toy-hlioy
17/9/2019
Η μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία
καταβροχθίζει ό,τι βρίσκει δίπλα της.
Η τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία μας φαίνεται να έχει αποκτήσει ασυνήθιστα μεγάλη όρεξη και να καταβροχθίζει με αυξημένη ταχύτητα ό,τι βρίσκει γύρω της, αλλιώς δεν μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι είναι σήμερα η φωτεινότερη που έχει υπάρξει κατά τα τελευταία 24 χρόνια.
Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι γιατί η μαύρη τρύπα, που αποκαλείται «Τοξότης» (Sagittarius A* ή Sgr A*), έχει ενεργοποιηθεί τόσο πολύ και έχει μεγαλώσει τα «γεύματα» μεσοαστρικών νεφών και σκόνης που περιφέρονται γύρω της και, όταν πέφτουν μέσα της, εκπέμπουν ακτινοβολία που φθάνει ως τη Γη.
«Δεν έχουμε δει τίποτε παρόμοιο κατά τα 24 χρόνια που μελετούμε την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα. Συνήθως, είναι μια αρκετά ήσυχη και αδύναμη μαύρη τρύπα σε ‘δίαιτα'. Δεν ξέρουμε πού οφείλεται αυτό το ‘όργιο' της», ανέφερε ο καθηγητής φυσικής και αστρονομίας Αντρέα Γκετς του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Λος 'Αντζελες (UCLA).
Οι επιστήμονες, οι οποίοι έκαναν σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστροφυσικής "Astrophysical Journal Letters", ανέλυσαν περισσότερες από 13.000 παρατηρήσεις της μαύρης τρύπας που έχουν γίνει από το 2003 μέχρι σήμερα από το αμερικανικό τηλεσκόπιο Κεκ στη Χαβάη και το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή. Διαπιστώθηκε ότι από φέτος το Μάιο η περιοχή γύρω από τον «ορίζοντα γεγονότων» (το σημείο χωρίς επιστροφή) της μαύρης τρύπας έχει διπλάσια φωτεινότητα.
«Το μεγάλο ερώτημα είναι αν η μαύρη τρύπα μπαίνει σε μια νέα φάση ή αν απλώς βλέπουμε τα ‘πυροτεχνήματα' από λίγες ασυνήθιστες πτώσεις αερίων μέσα της», δήλωσε ο καθηγητής φυσικής και αστρονομίας Μαρκ Μόρις του UCLA.
Χιλιάδες άστρα κινούνται πέριξ της κεντρικής μαύρης τρύπας, που απέχει περίπου 26.000 έτη φωτός από τη Γη και δεν συνιστά κίνδυνο για τον πλανήτη μας. Η ακτινοβολία της θα έπρεπε να είναι δέκα δισεκατομμύρια φορές πιο φωτεινή για να επηρεάσει τη ζωή στη Γη.
Zooming into Sagittarius A*
Mysterious Flash From Our Galaxy’s Supermassive Black Hole Sagittarius A
Baffles Scientists
Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ
https://www.kathimerini.gr/1042798/article/epikairothta/episthmh/h-mayrh-trypa-sto-kentro-toy-gala3ia-katavrox8izei-oti-vriskei-dipla-ths
16/9/2019
3.
Ανακαλύφθηκε άστρο διαμέτρου 25 χιλιομέτρων
με μάζα 2,2 φορές μεγαλύτερη του Ηλιου.
Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε ένα άστρο νετρονίων (πάλσαρ) με τη μεγαλύτερη μάζα που έχει ποτέ βρεθεί. Είναι σχεδόν 2,2 φορές μεγαλύτερη της μάζας του Ήλιου μας ή 333.000 μεγαλύτερη της Γης, συμπιεσμένη μέσα σε μια σφαίρα διαμέτρου μόνο 25 χιλιομέτρων, δηλαδή περίπου όσο μια πόλη. Πρόκειται για ένα άστρο σε απόσταση 4.600 ετών φωτός από τη Γη, το οποίο αποτελεί ζευγάρι με έναν γειτονικό λευκό νάνο.
Η ανακάλυψη του διπλού συστήματος επιτεύχθηκε με το τηλεσκόπιο του Αστεροσκοπείου Green Bank της Δ.Βιρτζίνια από επιστήμονες έξι χωρών (ΗΠΑ, Βρετανία, Καναδάς, Αυστραλία, Κίνα, Ουγγαρία), με επικεφαλής τη Θένκφουλ Κρομάρτι του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, και η σχετική δημοσίευση έγινε στο περιοδικό αστρονομίας «Nature Astronomy». Οι 2,17 ηλιακές μάζες που ζυγίζει το συγκεκριμένο άστρο, είναι πολύ κοντά στο θεωρητικό όριο συμπιεσμένης μάζας, την οποία μπορεί να έχει ένα σώμα προτού μετατραπεί σε μαύρη τρύπα.
Οι εξωτικοί αστέρες νετρονίων είναι συμπιεσμένα απομεινάρια τεράστιων άστρων, που αρχικά μετατράπηκαν με εκρηκτικό τρόπο σε υπερκαινοφανείς αστέρες (σούπερ-νόβα). Στη συνέχεια, ο πυρήνας του άστρου κατέρρευσε εκ των έσω και τα πρωτόνια και ηλεκτρόνια του συγχωνεύθηκαν μεταξύ τους, δημιουργώντας νετρόνια. Τα πάλσαρ θεωρούνται τα πυκνότερα φυσικά αντικείμενα στο γνωστό σύμπαν (με εξαίρεση τις μαύρες τρύπες), καθώς μόνο ένα κουταλάκι ζάχαρης από το υλικό τους θα μπορούσε να ζυγίζει 100 τόνους στη Γη ή σχεδόν όσο όλος ο ανθρώπινος πληθυσμός του πλανήτη μας.
Τα άστρα αυτά στριφογυρίζουν με τρομερή ταχύτητα και περιοδικότητα σαν σβούρες ή φάροι, εκπέμποντας από τους μαγνητικούς πόλους τους δίδυμες ακτίνες ραδιοκυμάτων, που κατά σταθερά χρονικά διαστήματα «σαρώνουν» το διάστημα και μπορεί να γίνουν αντιληπτές από τη Γη. Μερικά πάλσαρ πραγματοποιούν εκατοντάδες περιστροφές κάθε δευτερόλεπτο και οι αστρονόμοι μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν σαν το ισοδύναμο των ατομικών ρολογιών, κάτι που βοηθά στη μελέτη του χωροχρόνου και στην κατανόηση της γενικής θεωρίας σχετικότητας του Αϊνστάιν.
Astronomers Detect the Most Massive Neutron Star Ever
Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ
https://eurekalert.org/pub_releases/
2019-09/gbo-mmn091319.php
https://www.kathimerini.gr/1042940/article/epikairothta/episthmh/anakalyf8hke-astro-diametroy-25-xiliometrwn-me-maza-22-fores-megalyterh-toy-hlioy
17/9/2019