Έξω τα κόμματα από το Πανεπιστήμιο.
FATIDO VIA GETTY IMAGES
Ας μην ξεχνάμε ότι το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενδεικτικά, είναι παλαιότερο και ιστορικότερο από οποιοδήποτε ελληνικό κόμμα. Και η προσφορά του στον τόπο και τους ανθρώπους είναι απείρως σημαντικότερη. Οπότε του αξίζει να βρίσκεται πέρα από τα κόμματα, όπως και κάθε άλλο ΑΕΙ.
Έξω τα κόμματα από το Πανεπιστήμιο.
Με αφορμή τα πρόσφατα γεγονότα στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, χάθηκε για άλλη μια φορά το μέτρο στη δημόσια συζήτηση. Πλέον εξοργιστικοί και προσβλητικοί είναι οι διαξιφισμοί των πολιτικών κομμάτων πάνω από τις χαίνουσες πληγές των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Και αυτό γιατί ο κομματισμός εντός των πανεπιστημίων, για τον οποίο φέρουν βαρύτατες ευθύνες τα περισσότερα ελληνικά κόμματα, είναι μια από τις βασικότερες κακοδαιμονίες τους.
Τόσο τα κόμματα που έχουν κυβερνήσει, όσο και άλλα που δεν κυβέρνησαν, ευαγγελίζονται την ανάγκη μιας μεγάλης αναμόρφωσης των ελληνικών πανεπιστημίων. Υποστηρίζω ότι η ευκολότερη μεταρρύθμιση θα ήταν η απόσυρση όλων των κομματικών παρατάξεων από τα Πανεπιστήμια. Δεν κατανοώ το γιατί δραστηριοποιούνται ακόμα τα πολιτικά κόμματα, με επίσημο ή ημιεπίσημο τρόπο, στα πανεπιστήμια. Δεν καταλαβαίνω το γιατί χρειάζεται να διατηρούν γραφεία εντός των σχολών και να αντιμετωπίζονται ως θεσμικοί παράγοντες σε θέματα λειτουργίας των πανεπιστημίων.
Στην πρώτη περίοδο της μεταπολίτευσης, η εμπλοκή των κομματικών μηχανισμών στη λειτουργία των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων συνέβαλε στον εκδημοκρατισμό τους. Από τότε όμως πέρασαν δεκαετίες και τα κόμματα χρησιμοποιούν πια τις παρατάξεις τους αποκλειστικά για να πυκνώνουν τις τάξεις των μελών τους. Το πανεπιστήμιο χρησιμοποιείται ως πεδίο προσέγγισης οπαδών. Η εμπλοκή όμως των κομμάτων στα πανεπιστήμια προκαλεί αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις, δίχως να προσφέρει κάτι στο πανεπιστήμιο. Αντίθετα, η κομματικοποίηση οδηγεί στην υποβάθμιση του πανεπιστημιακού χώρου και της εκπαιδευτικής-ερευνητικής διαδικασίας, μέσω της αμφιλεγόμενης κομματικής δράσης και αισθητικής. Το πανεπιστήμιο έχει πολλά προβλήματα να λύσει και δεν χρειάζεται να του φορτώνουν τα κόμματα και τα δικά τους.
Θα αντιτείνουν πολλοί ότι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες πρέπει να εκφράζονται και να πολιτικοποιούνται. Αρχικά, απαντώ ότι τα αιτήματα και οι θέσεις των φοιτητριών και των φοιτητών μπορούν να εκφράζονται, ακηδεμόνευτα και αδιαμεσολάβητα, από τον ένα και ενιαίο φοιτητικό σύλλογο κάθε σχολής, δίχως κομματικές παρατάξεις. Οι φοιτητικοί σύλλογοι είναι βέβαια σωματεία, με καταστατικό εγκεκριμένο από το πρωτοδικείο. Συνεπώς, τα ίδια τα μέλη των συλλόγων αυτών ευθύνονται για τη μικρή συμμετοχή στις διαδικασίες και για την ανεξέλεγκτη δράση των κομματικών παρατάξεων. Άλλη τόση ευθύνη, και ίσως μεγαλύτερη, φέρουν όμως και τα κόμματα που τις συντηρούν. Για να εξηγούμαι, δεν διαφωνώ με την ύπαρξη οργανωμένης φοιτητικής δράσης. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες έχουν αναφαίρετο δικαίωμα να συγκροτούνται σε ομάδες και να εκφράζονται για θέματα ενδοπανεπιστημιακά και εξωπανεπιστημιακά. Υποστηρίζω όμως ότι αυτές οι ομάδες δεν χρειάζεται να είναι κομματικά εξαρτημένες και υπόλογες σε κέντρα εκτός πανεπιστημίων.
Από την άλλη, η άρτια πολιτικοποίηση των φοιτητών και των φοιτητριών είναι ζητούμενο των σπουδών και πρέπει το πανεπιστήμιο να μεριμνά για αυτή, μέσω της διασφάλισης της ελεύθερης διακίνησης ιδεών και του ανοικτού διαλόγου. Οι νέοι άνθρωποι έχουν ανάγκη, πέρα από τη μόρφωση και την επιστημοσύνη, την πολιτική τους συγκρότηση, ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της οργανωμένης κοινωνίας και να συμβάλουν στον περαιτέρω εξανθρωπισμό και εκδημοκρατισμό της οικουμένης. Η κομματικοποίηση όμως δεν συντελεί σε αυτή την κατεύθυνση και δεν αφορά το πανεπιστήμιο, το οποίο από τη φύση του οφείλει να είναι χώρος αμφισβήτησης και ζύμωσης νέων ιδεών. Όχι χώρος συντήρησης και εξυπηρέτησης κομματικών μηχανισμών. Η πολιτικοποίηση των νέων προάγεται πληρέστερα, θεωρώ, από τις απροϋπόθετες συζητήσεις και τις κοινές δράσεις. Οι διάφορες ομάδες εντός των πανεπιστημίων είναι φυσικό να είναι φορείς διαφορετικών προσεγγίσεων για την κοινωνία, την οικονομία, την παιδεία. Δεν είναι εύλογο όμως το γιατί πρέπει να μεταφέρεται εντός πανεπιστημίου ο ευτελισμός της κομματοκρατίας και η φοιτητική δράση να φιλτράρεται από τα κόμματα. Οι φοιτητές δεν χρειάζονται τα κόμματα για να σκεφτούν και να δράσουν.
Επειδή το Πανεπιστήμιο στην Ελλάδα είναι δημόσιο και όχι κρατικό και κομματικό, ας πάρουν τα κόμματα την πρωτοβουλία να καταργήσουν τυπικά και ουσιαστικά τις φοιτητικές τους παρατάξεις. Να αφήσουν, με άλλα λόγια, το πανεπιστήμιο ήσυχο. Να το απαλλάξουν από την παρουσία τους και να το ανακουφίσουν από μια πλειάδα προβλημάτων που του προκαλούν. Και όσες νέες και νέοι θέλουν να ενταχθούν στα κόμματα, ας το κάνουν εκτός πανεπιστημίου. Κι ας μην ξεχνάμε ότι το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενδεικτικά, είναι παλαιότερο και ιστορικότερο από οποιοδήποτε ελληνικό κόμμα. Και η προσφορά του στον τόπο και τους ανθρώπους είναι απείρως σημαντικότερη. Οπότε του αξίζει να βρίσκεται πέρα από τα κόμματα, όπως και κάθε άλλο ΑΕΙ.
Γιώργος Στείρης
Αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας, ΕΚΠΑ
14/11/2019