Καταλάβαμε στην Ελλάδα τι σημαίνει αυτό που υπέγραψε ο Τραμπ πριν δυο μέρες; Ή μείναμε στους ανούσιους τίτλους;
Καταλάβαμε στην Ελλάδα τι σημαίνει αυτό που υπέγραψε ο Τραμπ πριν δυο μέρες; Ή μείναμε στους ανούσιους τίτλους;
Πριν λίγες μέρες ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε μια σειρά νομοθετημάτων, που πραγματικά ξαναγράφουν την ιστορία στις σχέσεις των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο.
Μέσα σε μια μέρα, οι ΗΠΑ υπέγραψαν άρση του εμπάργκο όπλων στην Κύπρο, υπέγραψαν πως στηρίζουν το East Med Act. Συγγνώμη, δεν στηρίζουν απλά, το East Med Act είναι νόμος του αμερικανικού κράτους. Ίσως δεν έχουν γίνει κατανοητά όλα αυτά, αλλά η Κύπρος ήταν επί 32 χρόνια σε καθεστώς εμπάργκο πωλήσεων όπλων από τις ΗΠΑ. Ας μην εξετάσουμε το αν ήταν δίκαιο ή άδικο. Απλά ας δούμε, πως η Τουρκία, ήταν ο κύριος σύμμαχος των ΗΠΑ επί δεκαετίες, ενώ η Κύπρος όχι. Σήμερα, η Τουρκία αντιμετωπίζει εκείνη εμπάργκο όπλων (έστω μόνο των προηγμένων F-35 για αρχή) ενώ η Κύπρος μπορεί να παραγγείλει ότι επιθυμεί.
Αντιλαμβανόμαστε τα οργισμένα σχόλια που θα γίνουν για το εμπάργκο, και τους λόγους που αυτό επιβλήθηκε, αλλά αυτό είναι παρελθόν. Το μέλλον είναι πως η Κύπρος μπορεί να αγοράσει καινούργια ή μεταχειρισμένα οπλικά συστήματα από τις ΗΠΑ, και να αντικαταστήσει τα προβληματικά στην υποστήριξη ρωσικά όπλα της. Αναρωτιώμαστε, αν η Κύπρος ζητήσει Patriot, τι θα πράξει η Τουρκία; δεν χωράει αμφιβολία πως οι ΗΠΑ θα εγκρίνουν την πώληση, αλλά θα έχουμε επανάληψη της κατάστασης με τους S-300; Και αν ναι, τι θα πράξουν οι ΗΠΑ;
Πρέπει να καταλάβουμε πως οι ΗΠΑ ζύγισαν πολύ προσεκτικά την απόφασή τους. Γνωρίζουν πολύ καλά τα ενδεχόμενα διλήμματα που θα αντιμετωπίσουν στη σχέση τους με την Κύπρο, αλλά και την Τουρκία. Πιστεύουμε πως είναι θέμα χρόνου να δούμε ασκήσεις SAR μεταξύ Αμερικανικών και Κυπριακών δυνάμεων, που λίαν συντόμως θα γίνουν και “βαρύτερες”. Θυμίζουμε πως κάποτε έτσι ξεκίνησε το Ισραήλ, με ασκήσεις SAR και ξαφνικά βρέθηκαν εκεί Ισραηλινοί Κομμάντος.
Ας πάμε λιγάκι στο East Med Act. Δεν μιλάμε για απλή στήριξη του State Department σε ένα επενδυτικό σχέδιο κάπου στον πλανήτη. Μιλάμε για Νόμο των ΗΠΑ, μιλάμε πως όποιος πάει αντίθετα στο συγκεκριμένο σχέδιο είναι απλά … παράνομος. Ποιος πάει αντίθετα; ποιος έχει σχεδιάσει μια γελοία ΑΟΖ που κόβει στη μέση τον East Med; Η Τουρκία. Ποιος θα είναι παράνομος αν τολμήσει να σταματήσει το σχέδιο, λέγοντας όποια γελοία δικαιολογία θέλει; η Τουρκία.
Δεν το κατάλαβε κανείς, αλλά ο Νόμος για το East Med Act δεν είναι τίποτε άλλο από μια… χρηματοοικονομική συναλλαγή. Η ΕΝΙ έφυγε από την κυπριακή ΑΟΖ γιατί το κόστος δανεισμού των επενδύσεων έφτασε σε δυσθεώρητα επίπεδα λόγω Τουρκίας. Ποιος επενδυτής θα βάλει λεφτά σε θαλάσσιες γεωτρήσεις όταν εκεί κοντά μπορεί να αρχίσουν να πέφτουν κανονιές; Φανταστείτε τώρα ποια τράπεζα θα έδινε λεφτά στον EastMed. Η καμία…
Με την κίνηση αυτή, οι ΗΠΑ βάζουν τον East Med υπό την Αιγίδα τους. Έτσι, ο East Med γίνεται χρηματοδοτήσιμος. Δεν θα υπάρξει κάποια τράπεζα ή fund που θα ζητήσει παράλογο επιτόκιο για ένα έργο που θα έχει εκεί τον 6ο Στόλο να το προστατεύει. Συνεπώς, οι ΗΠΑ υπέγραψαν την βιωσιμότητα του East Med.
Όλα αυτά είναι βαριά χτυπήματα των ΗΠΑ στον ταραχοποιό της περιοχής. Είναι μια σαφής αλλαγή πλεύσης των ΗΠΑ. Όποιο λόμπι και να επιστρατεύσει ο Ερντογάν, οι ΗΠΑ πλέον έχουν σαν βασικούς εταίρους Ελλάδα και Κύπρο. Και σαν να μην έφτανε αυτό, επιβεβαιώθηκε η “ταφόπλακα” στα τουρκικά F-35A, τα οποία πλέον θα αποθηκευτούν με έξοδα της αμερικανικής κυβέρνησης σε κάποια άνυδρη έρημο… Μαζί με τον εξοπλισμό υποστήριξης, τα ALIS, τις προηγμένες μάσκες σκόπευσης, τα “πάντα όλα”.
Και ενώ συμβαίνουν αυτά, στην Ελλάδα τα περάσαμε στο “ντούκου” γιατί λέει ο Τραμπ είπε κάποιες “ασυναρτησίες” που πραγματικά δεν απευθύνονταν στη χώρα μας ή στην Κύπρο. Αντί να πανηγυρήσουμε, το μόνο που δεν προτάθηκε είναι η αγορά Su35 και η έξοδός μας από το ΝΑΤΟ. Αδυνατούμε να καταλάβουμε τι συνέβη σε διάφορα ελληνικά ΜΜΕ προχτές, αλλά το τρικυμία εν κρανίω είναι μάλλον λίγο.
Αναφορικά με τις διφορούμενες δήλωσεις του Αμερικανού προέδρου, ο εκτελεστικός διευθυντής του Συμβουλίου Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας (HALC), Έντι Ζημενίδης, έδωσε τη πραγματική διάσταση του ζητήματος, μιλώντας στο Greek News Online. Σύμφωνα με τον κ. Ζεμενίδη, οι δηλώσεις Τραμπ συνεχίζουν την πρακτική που άσκησαν και οι προκάτοχοί του όπως ο Τζορτζ Μπους και Μπαράκ Ομπάμα. Αυτές οι δηλώσεις είναι γνωστές ως “δηλώσεις κατά την υπογραφή”.
Ο σκοπός της “δήλωσης κατά την υπογραφή” ποικίλλει.
Οι τρεις πιο συνηθισμένοι σκοποί είναι:
Ρητορικοί: Να επισημάνουν τις θετικές ή αρνητικές πτυχές του νομοσχεδίου και τον τρόπο με τον οποίο εντάσσονται στις απόψεις της κυβέρνησης.
Πολιτικoί: Να καθορίσει ή να διευκρινίσει αυτό που ο πρόεδρος βλέπει ως διφορούμενες πτυχές του νομοσχεδίου.
Συνταγματικοί: Να ανακοινώσει την άποψη του προέδρου για τη συνταγματικότητα ορισμένων πτυχών του νομοσχεδίου.
Οι “δηλώσεις κατά την υπογραφή” δεν έχουν καμία συνταγματική αξία. Το σύνολο του EastMed Act είναι τώρα ο νόμος των Ηνωμένων Πολιτειών.
Από Flight and Space -23 Δεκεμβρίου, 2019
ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
1.
Νέα προσπάθεια Τραμπ για «μπλόκο»
σε κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας.
Επτασέλιδο υπόμνημα του Στέητ Ντιπάρτμεντ, αποτελεί αδιάψευστο μάρτυρα της «ειδικής σχέσης» που έχει διαμορφωθεί μεταξύ του κ. Τραμπ και του τούρκου ομολόγου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ηκυβέρνηση Τραμπ απέστειλε επτασέλιδο υπόμνημα στη Γερουσία με το οποίο εκφράζει σοβαρότατες αντιρρήσεις στο πρόσφατο διακομματικό νομοσχέδιο των γερουσιαστών Ρόμπερτ Μενέντεζ (Δημοκρατικός) και Τζιμ Ρις (Ρεπουμπλικανός), το οποίο καλεί τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να επιβάλλει αυστηρές κυρώσεις στην Τουρκία εξαιτίας της απόφασής της να προμηθευτεί το αντιπυραυλικό σύστημα S-400 από τη Ρωσία.
Το επτασέλιδο υπόμνημα του Στέητ Ντιπάρτμεντ, το οποίο έφερε στη δημοσιότητα η γνωστή ιστοσελίδα «The Daily Beast», αποτελεί αδιάψευστο μάρτυρα της «ειδικής σχέσης» που έχει διαμορφωθεί μεταξύ του κ. Τραμπ και του τούρκου ομολόγου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ανεβάζει τον πήχη της δυσκολίας ώστε να κατανοήσει ο ένοικος του Λευκού Οίκου τις ελληνικές ανησυχίες για τη συμπεριφορά της Άγκυρας που σίγουρα θα του παρουσιάσει ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης κατά την επίσκεψή του στην Ουάσιγκτον στις 7 Ιανουαρίου.
Κοινωνικό μέρισμα : Ποιοι πρέπει να υποβάλλουν ξανά αίτηση
Σύμφωνα με το έγγραφο, το οποίο εστάλη αφού το νομοσχέδιο με τίτλο «Promoting American National Security and Preventing the Resurgence of ISIS Act» υιοθετήθηκε από την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας, η αμερικανική κυβέρνηση επισημαίνει ότι οι προβλέψεις του νόμου θα μπορούσαν να πλήξουν αποφασιστικά τις εμπορικές σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών – Τουρκίας στον αμυντικό τομέα.
Υπενθυμίζεται ότι το νομοσχέδιο Μενέντεζ – Ρις προβλέπει όχι μόνο την απαγόρευση πώλησης στην Άγκυρα των υπερσύγχρονων αεροσκαφών F-35, αλλά και την απαγόρευση προμήθειας ανταλλακτικών για τα αεροσκάφη F-16.
Κάτι τέτοιο, συνεχίζει το έγγραφο, θα μπορούσε να τροφοδοτήσει μία στενότερη εξάρτηση της Τουρκίας από τη Ρωσία ή «από άλλους εχθρικούς προμηθευτές εξοπλισμών» (πχ Κίνα). Επιπλέον, το νομοσχέδιο αυτό κρίνεται ότι «μεταχειρίζεται την Τουρκία ως παρία εντός του ΝΑΤΟ, τροφοδοτώντας ένα αφήγημα που πιθανόν η Ρωσική Ομοσπονδία θα επιδιώξει να εκμεταλλευθεί».
Πέραν του ότι η κυβέρνηση Τραμπ εκφράζει με το εν λόγω έγγραφο την αντίθεσή της στην πρόβλεψη του νομοσχεδίου για τη χορήγηση καθεστώτος διεθνούς προστασίας σε Κούρδους της Συρίας (σ.σ. σημειώνεται ότι η Τουρκία θεωρεί τα μέλη του συροκουρδικού PYD/YPG τρομοκράτες και για τον λόγο αυτό προχώρησε στην τελευταία εισβολή της στη Βορειοανατολική Συρία), ζητείται επίσης να αφαιρεθεί η πρόβλεψη να επιβάλλει ο Πρόεδρος κυρώσεις εναντίον της τουρκικής τράπεζας Halkbank (η οποία είχε εμπλακεί στο σκάνδαλο εμπορίου χρυσού με σκοπό την παράκαμψη των κυρώσεων εναντίον του Ιράν) ώστε ο Λευκός Οίκος να έχει ευελιξία κατά την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής.
Τονίζεται συναφώς ότι το σκάνδαλο Halkbank αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους πονοκεφάλους του Προέδρου Ερντογάν διότι σύμφωνα με στοιχεία που έχουν έλθει στο φως φέρεται να υπάρχει εμπλοκή ακόμη και προσώπων του στενού οικογενειακού του περιβάλλοντος.
Αθανασόπουλος Αλ. Άγγελος
24/12/2019
2.
Θεόδωρος Τσακίρης:Τα κίνητρα της τουρκικής συμπεριφοράς.
Θεόδωρος Τσακίρης:Τα κίνητρα της τουρκικής συμπεριφοράς.
Η πρωτοφανής πρόκληση που δημιουργεί για την Ελλάδα η συμφωνία Τουρκίας - Σαράζ, έχει οδηγήσει σε μια εκ νέου προσπάθεια ερμηνείας των τουρκικών κινήτρων από τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις.
Η πρώτη προσέγγιση είναι η «οικονομικο-κεντρική» και αποδίδει στις τουρκικές κινήσεις την επιδίωξη απόκτησης πρόσβασης σε υδρογονάνθρακες. Η απλουστευτική της διατύπωση θα μπορούσε να συνοψιστεί με το επιχείρημα ότι «όλοι οι πόλεμοι γίνονται για το πετρέλαιο» και άρα ένας διαμοιρασμός του θα απέτρεπε μια σύγκρουση. Η συζήτηση δε, με τον τρόπο που κατά περίπτωση γίνεται στη Ελλάδα γύρω από τους υδρογονάνθρακες εξάπτει τη φαντασία περί ύπαρξης δισ. βαρελιών πετρελαίου που θα εξάλειφαν το δημόσιο χρέος σχεδόν εν μια νυκτί. Είναι λοιπόν λογικό η Τουρκία να επιδιώκει μερίδιο του ενεργειακού αυτού «θησαυρού».
Συνεπώς, εάν μέσω διμερών διαπραγματεύσεων της δώσουμε ένα κομμάτι, τότε θα μας αφήσει ήσυχους. Το Καζάν-Καζάν φαντάζει για τους υποστηρικτές αυτής της προσέγγισης ως μια συζητήσιμη διέξοδος. Ωστόσο, η προσέγγιση αυτή δεν ευσταθεί για δύο βασικούς λόγους:
α) Εάν παραδεχθείς υπό την απειλή βίας να μοιραστείς με αυτόν που σε απειλεί κάτι που δεν του ανήκει, γιατί αυτός να σεβαστεί το «καζάν» που εν τη «μεγαλοψυχία» του σου επέτρεψε να κρατήσεις; Θα χρησιμοποιήσει τον ίδιο εκβιασμό, σε μια χρονική συγκυρία που εκείνος θα επιλέξει, για να σου πάρει και το δικό σου 50%, αυτό που δεν του παραχώρησες αρχικά.
Θα σε κρατήσει με την ψευδαίσθηση ενός βιώσιμου συμβιβασμού που σου διασφαλίζει ενδεχομένως την ησυχία σου για λίγα χρόνια, αλλά στο τέλος το μόνο που θα σου αφήσει θα είναι η αναξιοπρέπεια εκείνου που αυτοκτονεί με το δικό του όπλο επειδή τον απειλούν ότι θα τον σκοτώσουν. Κάπως έτσι θα αισθάνονταν οι Τσεχοσλοβάκοι ένα χρόνο μετά την αποδοχή της Συμφωνίας του Μονάχου με τον Χίτλερ το 1938.
β) Η διαγραφόμενη από τις τουρκικές διεκδικήσεις περιοχή επί της ελλαδικής υφαλοκρηπίδας μεταξύ Μεγίστης -Ρόδου - Ξερόκαμπου Λασιθίου, είναι η πλέον ανεξερεύνητη από άποψη σεισμογραφικών ερευνών περιοχή της Ευρώπης. Δεν έχει υπάρξει πουθενά καμία εξερευνητική γεώτρηση και αυτό είναι πολύ λογικό γιατί δεν έχουν συγκεντρωθεί σύγχρονα σεισμογραφικά δεδομένα εδώ και πολλές δεκαετίες, γιατί κανείς δεν θεωρούσε την εν λόγω περιοχή άξια ενδιαφέροντος.
Κανείς δεν συνωμοτεί για να κρύψει κάτι, γιατί κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να εμπεριέχει αυτή η περιοχή από άποψη κοιτασμάτων. Συνεπώς, δεν μπορεί να αποδίδονται στην τουρκική επιθετικότητα κίνητρα ενεργειακού χαρακτήρα όταν ο διακυβευόμενος «πλούτος» είναι άγνωστος.
Η δεύτερη προσέγγιση είναι η «δίκαιο-κεντρική» που ενίοτε αντιμετωπίζει την τουρκική επιθετικότητα ως προσομοίωση δικαστηρίου. Το διεθνές δίκαιο είναι ο θεμέλιος λίθος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Ωστόσο, εάν δεν έχουμε την αποτρεπτική ισχύ για να το προασπίσουμε, δεν πρόκειται να προστατευθούμε από την αυτόματη επίκλησή του, γιατί πολύ απλά το διεθνές δίκαιο δεν επιβάλλεται αυτοδικαίως.
Το ότι το μνημόνιο Τουρκίας - Σαράζ είναι άκυρο, παράνομο και παράλογο δεν σημαίνει ότι δεν ενέχει τον κίνδυνο δημιουργίας πολιτικών τετελεσμένων. Αυτά θα τα αποτρέψουμε όχι μόνο μέσω των νομικών μας επιχειρημάτων, αλλά πρωτίστως μέσω της αεροναυτικής αποτρεπτικής μας ισχύος που θα καταστήσει πολύ πιο αποτελεσματικά και τα νομικά μας επιχειρήματα. Οι ισχυρές δε συμμαχίες πολλαπλασιάζουν αλλά δεν υποκαθιστούν κανέναν από τους δύο προαναφερθέντες συντελεστές εθνικής ισχύος και εδώ το κλειδί για την επίλυση της υπόθεσης θα είναι η στάση Γαλλίας, Αιγύπτου και Ισραήλ.
Η «δικαιο-κεντρική» προσέγγιση προάγει την άμεση προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης μέσω συνυποσχετικού και την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών για την επίτευξη αυτού του συνυποσχετικού. Ωστόσο, δεν απαντά πειστικά σε μία σειρά από ερωτήματα που καθιστούν αυτήν την επιλογή μεσοπρόθεσμα ανέφικτη, όπως:
– Γιατί η Τουρκία να συναινέσει σε ένα συνυποσχετικό προσφυγής το οποίο και αρνείται πεισματικά να υπογράψει από το 1976, ιδιαίτερα όταν η ισορροπία δυνάμεων είναι τώρα σαφώς ευμενέστερη για την ίδια συγκριτικά με το 1976 ή το 1987;
– Γιατί εδώ και 20 σχεδόν χρόνια οι διερευνητικές επαφές, που αποτελούσαν προσομοίωση διαπραγματεύσεων, δεν οδήγησαν σε συνυποσχετικό και θα οδηγήσουν τώρα;
– Θα προσφύγουμε σε μία λύση-πακέτο και για το Αιγαίο και για τη ΝΑ Μεσόγειο ή θα ζητήσουμε να επιδικαστεί η διαφορά μας με την Τουρκία στη ΝΑ Μεσόγειο, όπου δεν έχουμε ωστόσο ορίσει ακόμη τα εξωτερικά όρια της ελλαδικής υφαλοκρηπίδας, την αφετηρία δηλαδή της διαπραγματευτικής μας γραμμής, όπως έχουμε κάνει στο Ιόνιο και στο Λιβυκό από το 2011;
– Με ποιο ακριβώς εύρος χωρικών υδάτων θα προσφύγουμε στη Χάγη; Μήπως για να δελεάσουμε την Τουρκία στη λογική μιας κοινής προσφυγής θα αποδεχθούμε, όπως έκανε η κυβέρνηση Σημίτη την περίοδο 2002-2004, ότι η Ελλάδα θα έχει σε ορισμένα σημεία του Αιγαίου χωρικά ύδατα ακόμη και κάτω από τα σημερινά 6 ν.μ.;
– Μήπως η Τουρκία εκλάβει την πρόθεση μιας άμεσης διαπραγμάτευσης ως εκδήλωση αδυναμίας και προχωρήσει στην πρακτική εφαρμογή του μνημονίου Σαράζ, στέλνοντας σεισμογραφικά σκάφη στη διεκδικούμενη περιοχή;
Η τρίτη προσέγγιση, αυτή του θουκυδίδειου ρεαλισμού, εκλαμβάνει την τουρκική επιθετικότητα ως απόρροια ανισορροπίας στον διμερή καταμερισμό ισχύος. Ο Θουκυδίδης παρακολουθώντας τις κινήσεις του κ. Ερντογάν δεν θα μας πρότεινε να προσφύγουμε άμεσα στη Χάγη.
Θα μας υπογράμμιζε ότι η Λιβύη κείται μακράν για τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και ότι η Τουρκία όχι μόνο δεν διαθέτει απάντηση στα ελληνικά Mirage, αλλά διαθέτει τον ίδιο τύπο F-16 με σαφώς κατώτερα πληρώματα μετά τις μαζικές εκκαθαρίσεις που ακολούθησαν του πραξικοπήματος του 2016.
Θα μας υπενθύμιζε ότι η Ελλάδα διαθέτει ανώτερο στόλο υποβρυχίων από αυτόν της Τουρκίας και ότι στο θέατρο της ΝΑ Μεσόγειο έχει αυτή σαφή τακτικά πλεονεκτήματα λόγω της εγγύτητας των ελληνικών αγκυροβολίων.
Θα μας συμβούλευε να συγκροτήσουμε κοινό μέτωπο με την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ και την πλειονότητα των κρατών του Αραβικού Συνδέσμου, αποσκοπώντας στη δυνητική αναγνώριση μιας μελλοντικής κυβέρνησης υπό ή με τον στρατηγό Χαφτάρ και να συνομολογήσουμε με αυτή συμφωνία ΑΟΖ.
Θα μας πρότεινε, τέλος, να εμβαθύνουμε τις στρατιωτικές και να εντατικοποιήσουμε τις ενεργειακές παραμέτρους των συνεργασιών μας με την Κύπρο, την Αίγυπτο και το Ισραήλ, οριοθετώντας τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας μας στη ΝΑ Μεσόγειο έως το σημείο που ξεκινά η αντίστοιχη κυπριακή οριοθέτηση και μετά –αφού ορίσουμε ΑΟΖ με την Αίγυπτο– να προσφύγουμε στη Χάγη προσκαλώντας την Τουρκία να πράξει το ίδιο.
Δρ Θεόδωρος Τσακίρης,
αν. καθηγητής Γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.
23/12/2019