Το χαμένο όνειρο των Αβοριγίνων.

Η προσδοκία ζωής ενός Αβορίγινα είναι 20 χρόνια μικρότερη από την αντίστοιχη ενός λευκού, η παιδική θνησιμότητα τέσσερις φορές μεγαλύτερη, το ποσοστό ανεργίας τρεις φορές υψηλότερο, ενώ το μέσο εισόδημα λιγότερο από το μισό ενός λευκού Αυστραλού. Παρά τις προόδους των τελευταίων είκοσι χρόνων και παρά τα μέτρα που έχουν υιοθετηθεί, η ένταξη των Αβορίγινων στην κοινωνία των λευκών παραμένει αδύνατη

Το χαμένο όνειρο των Αβοριγίνων. 

Δεν είναι μόνο οι μετανάστες που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Η κληρονομιά του αποικισμού είναι βαριά στην Αυστραλία: σφαγές των αυτοχθόνων, βίαιες πολιτικές αφομοίωσης που ακολούθησαν, σχεδόν μέχρι τις μέρες μας, και άθλια τύχη που επιφυλάσσεται στους «Άμπος» μέσα στην κοινωνία. Το απόσπασμα που ακολουθεί προέρχεται από κείμενο που αρχικά δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2000, λίγο αφού έσβησαν τα φώτα των Ολυμπιακών Αγώνων του Σίδνεϊ. 

26 Μαΐου 1998. Περίπου εκατό Αβορίγινες έχουν συγκεντρωθεί μπροστά στο Κοινοβούλιο του Ντάργουιν, τη διοικητική πρωτεύουσα της Βόρειας Επαρχίας. Είναι η Ημέρα της Συγνώμης, η National Sorry Day, που γιορτάζεται σε ολόκληρη την Αυστραλία στη μνήμη της «κλεμμένης γενιάς». Για περισσότερο από έναν αιώνα και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '60, με διαταγή της κυβέρνησης, μιγάδες που ήταν παιδιά Αβορίγινων και λευκών, αποσπούνταν από τις μητέρες τους και πήγαιναν σε ορφανοτροφεία, σε ιεραποστολές ή σε ανάδοχες οικογένειες, που υποτίθεται ότι θα τα έκαναν «καλούς μικρούς Αυστραλούς». «Keep Australia white», «ΗΑυστραλία στους Αυστραλούς», ήταν τότε το σύνθημα.

Το δράμα της κλεμμένης γενιάς δεν αποκαλύφθηκε παρά μόνο στις αρχές της δεκαετίας του '90. Τότε, η κυβέρνηση των Εργατικών του Πολ Κίτινγκ ξεκινά μια μεγάλη έρευνα με τίτλο που δεν αφήνει αμφιβολία, «Bringing them home» (Να τους φέρουμε στο σπίτι), η οποία αρχίζει το 1994 με τη Διάσκεψη «Going home» (Επιστρέφοντας στο σπίτι) που συγκεντρώνει στο Ντάργουιν εξακόσιους Αβορίγινες, οι οποίοι είχαν αποσπαστεί από τις οικογένειές τους. Τον Απρίλιο του 1997, η έκθεση δημοσιεύεται, αναγνωρίζει ότι, από το 1885 μέχρι το 1967, το 30% ώς 50% των Αβορίγινων παιδιών -δηλαδή 70.000 έως 100.000 παιδιά- αποσπάστηκαν από τις μητέρες τους και τοποθετήθηκαν σε ιδρύματα.

To κύριο αίτημα των Αβορίγινων είναι η επίσημη απαίτηση για μια συγνώμη που να αποκαθιστά την ιστορία του λαού τους, να αναγνωρίζει την ταυτότητά τους, να τους ξαναδίνει την αξιοπρέπειά τους. Όμως, το 1996, ο Πολ Κίτινγκ, που ήταν πολύ προοδευτικός για τη χώρα του (εγκωμίαζε τη δημοκρατία και προωθούσε τις σχέσεις περισσότερο με την Ασία παρά με την Ευρώπη), αντικαθίσταται από τον Τζον Χάουαρντ και από μια πολύ συντηρητική κυβέρνηση, που στηρίζεται στα αγροτικά στρώματα, σε συντηρητικούς κάθε είδους, σε μια εφησυχασμένη middle class (μεσαία τάξη).

Δεν τίθεται πια ζήτημα συγνώμης, ούτε διορισμού ενός ειδικού δικαστηρίου, που θα είναι υπεύθυνο για τις επανορθώσεις. Όσον αφορά τα ποσά που έχουν ήδη χορηγηθεί, τα δύο τρίτα από αυτά επιστρέφουν στις τσέπες γραφειοκρατών και λευκών δικηγόρων που διεξάγουν δίκες ατελείωτες και... άκαρπες.

«Για την πλειονότητα των Αυστραλών, οι Αβορίγινες εξακολουθούν να μην είναι ανθρώπινα όντα, αλλά ένα είδος κατώτερης ράτσας που συγγενεύει με το ζωικό βασίλειο... Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τον πιο αβυσσαλέο, τον πιο πρωτόγονο ρατσισμό του πλανήτη! Από την πρώτη στιγμή που έφτασαν οι Λευκοί, μας κυνήγησαν με τουφέκια σαν κοινά κουνέλια. Στη συνέχεια δεν έπαψαν να ξεριζώνουν τον πολιτισμό μας, τις γλώσσες μας, τον λαό μας. Το μίσος τους είναι τόσο έντονο που σήμερα, αν και δεν είμαστε πάνω από 300.000, αποτελούμε το 'αγαπημένο θέμα τους' και το αγκάθι στα πόδια τους, λες και είμαστε εκατομμύρια!» Η γυναίκα που μιλάει με τόση οργή είναι η Μάρσια Λάνγκτον, καθηγήτρια Ανθρωπολογίας στο πανεπιστήμιο του Ντάργουιν, και για μεγάλο διάστημα εκπρόσωπος των Αβοριγίνων στα Ηνωμένα Έθνη. «Δεν μπορούμε να μιλάμε για συμφιλίωση όπως στην Ιρλανδία ή ακόμη για διαπραγματεύσεις όπως στη Νότια Αφρική. Από τα δεκαεννέα εκατομμύρια των Αυστραλών, το πολύ ένα εκατομμύριο αισθάνεται να το αφορά η ιστορία μας και θέτει ηθικά προβλήματα».

Η πρόσφατη ιστορία του αποικισμού βαραίνει ακόμη εξ ολοκλήρου στις σχέσεις ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Είναι μια ιστορία που σημαδεύτηκε από σφαγές, στη συνέχεια από τη γεμάτη κινδύνους συγκέντρωσή τους σε «προστατευόμενες περιοχές» με επίσημο στόχο την αφομοίωση - στην πραγματικότητα, τη γενοκτονία διαρκείας. Ωστόσο, με την άνοδο του Εργατικού Γκαφ Ουίτλαμ, το 1972, μια ελπίδα γεννήθηκε. Για να ανταποκριθεί στο αίτημα των Αβοριγίνων που διεκδικούν την επιστροφή των εδαφών της φυλής τους, εγκαινιάζει τη θητεία του με τη συμβολική παράδοση μιας χούφτας κόκκινου χώματος σε έναν από τους ηγέτες των Αβοριγίνων.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '80, οι διαδοχικές κυβερνήσεις αναγνώρισαν ότι οι Αβορίγινες, ως ένας λαός που έχει ιδιαίτερες αξίες και πολιτισμό, έχουν το θεμελιώδες δικαίωμα «να διατηρούν την ταυτότητα της φυλής τους και τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους ή να υιοθετούν έναν τρόπο ζωής που είναι πλήρως ή μερικώς ευρωπαϊκός». Όμως, η πραγματική αμφισβήτηση των θεμελίων του αυστραλιανού έθνους προήλθε από το Ανώτατο Δικαστήριο, τον Ιούνιο του 1992. Αυτό ξαναγράφει στην κυριολεξία την ιστορία εκδίδοντας μιαν απόφαση που κάνει πάταγο, την Mabo Act, η οποία επιστρέφει στον Έντι Μάμπο, ένα νησιώτη του στενού του Τόρες, τη γη των προγόνων του. Είναι η πρώτη φορά που αναγνωρίζεται το «Native Title» - το δικαίωμα της φυλής στην ιδιοκτησία.

Η απόφαση, που επικυρώθηκε μ' έναν ομοσπονδιακό νόμο και επεκτάθηκε σ' ολόκληρη τη χώρα (πράγμα που δεν αφορά παρά το 10% των Αβοριγίνων, αλλά πρόκειται για χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα γης), ακυρώνει πολύ απλά δύο αιώνες βρετανικής νομολογίας και πεποιθήσεις βαθιά ριζωμένες στο υποσυνείδητο. Στην πραγματικότητα, μέχρι το 1992, το επίσημο δόγμα της Αυστραλίας είναι η «Terra Nullius», η «Γη του κανενός». Με απλά λόγια, καθώς οι Αβορίγινες δεν ήταν ανθρώπινα όντα, οι νέοι άποικοι οικειοποιήθηκαν τη γη τους σαν να ήταν οι πρώτοι που πάτησαν το πόδι τους σε μια... παρθένα ήπειρο!

Παρά τις προόδους των τελευταίων είκοσι χρόνων, τα στοιχεία είναι συντριπτικά. Η προσδοκία ζωής ενός Αβορίγινα είναι είκοσι χρόνια μικρότερη από την αντίστοιχη ενός λευκού, η παιδική θνησιμότητα τέσσερις φορές μεγαλύτερη, το ποσοστό ανεργίας τρεις φορές υψηλότερο, το μέσο εισόδημα λιγότερο από το μισό, το ποσοστό φυλακίσεων και αυτοκτονιών πέντε φορές μεγαλύτερο... χωρίς να υπολογίζουμε την αργή αυτοκτονία ενός ολόκληρου λαού με αλκοόλ, και της νεολαίας του με το petrol sniffing (εισπνοή αναθυμιάσεων βενζίνης). Φαίνεται ότι παρά τα μέτρα που έχουν υιοθετηθεί, η ένταξη στην κοινωνία των λευκών παραμένει αδύνατη.

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο στην διεύθυνση: 

  Μichèle Decoust,
συγγραφέας και σκηνοθέτης, πιο πρόσφατο ντοκιμαντέρ:
 "Odyssey in two Biospheres" (2018)

Επιμέλεια: Θανάσης Κούτσης