Πώς αλληλοστηρίζονται Τζόνσον και Τραμπ.
Πώς αλληλοστηρίζονται Τζόνσον και Τραμπ.
Η έκβαση του βρετανικού δημοψηφίσματος τον Ιούλιο του 2016 ίσως να ήταν και "ατύχημα". Όμως η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην αμερικανική προεδρία τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου έκανε πολλούς να πιστέψουν ότι τα δύο γεγονότα σχετίζονται κάθε άλλο παρά επιφανειακά, σηματοδοτώντας μιαν "εθνολαϊκιστική στροφή” στους κόλπους της Δύσης. Όμως η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να αποδειχθεί και αντιστρεπτή. Η μεγάλη εκλογική νίκη του Μπόρις Τζόνσον στις βρετανικές εκλογές της 12ης Δεκεμβρίου (και το "σκληρό" Brexit που προκύπτει εξ αυτής) κλονίζει κάθε εναπομείνασα βεβαιότητα.
Αποτελεί άραγε το βρετανικό αποτέλεσμα προάγγελο και για τις αμερικανικές κάλπες του Νοεμβρίου 2020, όπου ο Τραμπ δίνει τον υπέρ πάντων αγώνα της επανεκλογής του; Ο Στήβεν Μπάνον, που προβάλει ως ο αρχιτέκτονας της εκλογικής επιτυχίας του νυν προέδρου το 2016, δείχνει κιόλας πεπεισμένος. "Ο Τζόνσον" δηλώνει "προδιαγράφει μεγάλη νίκη του Τραμπ. Ο κόσμος της εργατικής τάξης έχει κουραστεί από τους "άριστους" της Νέας Υόρκης, του Λονδίνου και των Βρυξελλών που τους λένε πώς να ζήσουν και τι να κάνουν. Ο [ηγέτης των Βρετανών Εργατικών] Κόρμπιν με το σοσιαλιστικό πρόγραμμα, ο Κόρμπιν ως προσωπικότητα συνετρίβη. Αν οι Δημοκρατικοί δεν πάρουν το μάθημα, ο Τραμπ οδεύει προς μία νίκη σαν αυτή του Ρήγκαν το 1984".
Οι αρεσκόμενοι στους ιστορικούς παραλληλισμούς θα ανακαλέσουν βέβαια την πρώτη νίκη της Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία προηγήθηκε της ανάδειξης του Ντόναλντ Ρήγκαν, εγκαινιάζοντας την εποχή του νεοφιλελευθερισμού διεθνώς. Οι δύο πόλοι του αγγλοσαξωνικού κόσμου μοιάζουν βαθύτερα συντονισμένοι, ιδίως σε ό,τι αφορά την αλλαγή ιστορικών κεφαλαίων.
Αλλά και στους κόλπους των Αμερικανών Δημοκρατικών περισσεύουν όσοι, σαν έτοιμοι από καιρό, με πρώτο τον πρώην αντιπρόεδρο και διεκδικητή του χρίσματος Τζο Μπάιντεν επικαλούνται ήδη το βρετανικό παράδειγμα για να αποτρέψουν την στροφή του κόμματος προς τα αριστερά, που τόσο δείχνει να επιθυμεί η βάση, δίνοντας αέρα σε υποψηφιότητες σαν του Μπέρνι Σάντερς και της Ελίζαμπεθ Ουόρεν.
Προς το παρόν ο Ντόναλντ Τραμπ δεν μπορεί παρά να εκδηλώνει τον ενθουσιασμό του για την επιτυχία του Μπόρις Τζόνσον, στον οποίο υπόσχεται μια "δίχως προηγούμενο" αμερικανο-βρετανική εμπορική συμφωνία, ενθαρρύνοντάς τον στην κατεύθυνση του "σκληρού" Brexit, όπως πράττει, με διόλου κομψές παρεμβάσεις στα βρετανικά πράγματα, όλο το τελευταίο διάστημα. Και ο ένοικος της Ντάουνινγκ Στριτ δείχνει να ανταποκρίνεται πλήρως.
Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι η εικόνα μιας "περιζήτητης" Βρετανίας, που του προσφέρει ο Τραμπ, του δίνει μεγάλο διαπραγματευτικό περιθώριο έναντι των "27", τη στιγμή που τα βλέμματα στρέφονται από το ευρω-βρετανικό διαζύγιο (που δίχως αμφιβολία πια θα συντελεστεί στις 31 Ιανουαρίου) προς την επόμενη και κρισιμότερη διαπραγμάτευση της μελλοντικής σχέσης των δύο πλευρών.
Ήδη ο Μπόρις Τζόνσον αυτοδεσμεύεται εντονότερα στην προεκλογική του υπόσχεση (που πολλοί προεξοφλούσαν ότι μετεκλογική θα ανακαλούσε) να μην διεκδικήσει παράταση της μεταβατικής περιόδου, που εκπνέει μαζί με το 2020, εντός της οποίας θα πρέπει να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση της μελλοντικής σχέσης. Στο νομοσχέδιο του Brexit που μόλις εγκρίθηκε σε δεύτερη ανάγνωση από στη νεοεκλεγείσα Βουλή των Κοινοτήτων, ο Μπόρις Τζόνσον βάζει την κυβερνητική πλειοψηφία να απαγορεύσει στο υπουργικό του συμβούλιο την υποβολή στους "27" αιτήματος παράτασης - όπως θα είχε το δικαίωμα να πράξει μέχρι την 1η Ιουλίου 2020.
Το 11μηνο διάστημα που απομένει για την διαπραγμάτευση της μελλοντικής σχέσης είναι ασφυκτικό. Επαρκεί ίσως μόνο για μία εμπορική συμφωνία περί αγαθών, ενώ χωρίς επίτευξη συμφωνίας οι συναλλαγές των δύο πλευρών θα περιπέσουν απλώς στις προβλέψεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Ωστόσο η Ε.Ε., χάρη στη δική της αδιάλλακτη στάση, όσο ακόμη εκκρεμούσε το διαζύγιο, δεν επεξεργάστηκε, καταρχήν για τον εαυτό της, ένα στρατηγικό όραμα για το είδος της μελλοντικής της συνεργασίας με τη Βρετανία. Και θα πρέπει να υπερασπιστεί το εμπορικό της πλεόνασμα με τη Βρετανία.
Υπάρχει βέβαια πάντοτε η δυνατότητα διαδοχικών συμφωνιών, που θα ξεκινούν από τα αγαθά και θα προχωρούν προς τις υπηρεσίες. Όμως, όπως θυμίζει ο Βόλφγκανγκ Μύνχαου των Financial Times, το ποιος θα προλάβει πρώτος είναι κρίσιμο: αν η αμερικανοβρετανική συμφωνία προηγηθεί, η ευρωβρετανική θα προσκρούσει σε προβλέψεις όπως λ.χ. η ελεύθερη κυκλοφορία στη Βρετανία αμερικανικών χλωριωμένων κοτόπουλων και γενετικά τροποποιημένων οργανισμών.
Με άλλα λόγια, η αλληλοστήριξη Τζόνσον και Τραμπ δημιουργεί έναν νέο συσχετισμό, στον οποίο η Ε.Ε. βρίσκεται για πρώτη φορά σε αμυντική θέση.
Του Κώστα Ράπτη
22/12/2019