Οι Ευρωπαίοι στην «παγίδα» του Τραμπ.



 Οι Ευρωπαίοι στην «παγίδα» του Τραμπ.

Όχι ότι χρειαζόταν η σημερινή κρίση με το Ιράν για να τεκμηριωθεί η αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αρθρώσει ενιαίο και στιβαρό λόγο στα διεθνή ζητήματα, αλλά, αυτή τη φορά, η πολιτική «γύμνια» της αποκαλύφθηκε σχεδόν «ανάγλυφα». Έτσι, όχι μόνο πέρασαν πάνω από τρεις μέρες μετά τη δολοφονία του Σουλεϊμανί στην Βαγδάτη από αμερικανικό drone μέχρι η Κομισιόν να «αντιδράσει», αλλά και το περιεχόμενο της «αντίδρασης» αυτής παραπέμπει περισσότερο σε ψήφισμα συλλόγου γειτονιάς.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι «η Ευρώπη έχει ιδιαίτερη ευθύνη εδώ» και ότι «μιλάμε με όλους τους εμπλεκόμενους». Έκανε λόγο για την ανάγκη «να σταματήσει ο κύκλος βίας» και κάλεσε το Ιράν να «συμμορφωθεί πλήρως» με την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμά του. Υπενθυμίζεται σε αυτό το σημείο ότι το Ιράν, παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ αποχώρησαν μονομερώς από την εν λόγω συμφωνία εδώ και ένα χρόνο, συνέχιζε να την σέβεται και μόνο μετά την δολοφονία του στρατηγού του με απόφαση Τραμπ ενέταξε την στάση του έναντι της συμφωνίας στο πακέτο των αντιποίνων του.

Γενικά, αυτή η χλιαρή και αμήχανη αντίδραση της Κομισιόν μοιάζει να προσπερνά την «πειρατική» απόφαση του Τραμπ να δολοφονήσει έναν υψηλόβαθμο ξένο αξιωματούχο σε πρωτεύουσα τρίτης χώρας. Έστω κι έτσι όμως, ο χρόνος αντίδρασης, όπως σημειώνει Politico, ήταν απογοητευτικά αργοπορημένος, ακόμη και για την γραφειοκρατία των Βρυξελλών. «Σταματήστε τις διακοπές σας και πείτε κάτι!» ήταν το αγανακτισμένο σχόλιο Ευρωπαίου διπλωμάτη απέναντι στη σιωπή της Κομισιόν, όχι μόνο στην κρίση με το Ιράν, αλλά και στην ανακοίνωση της Άγκυρας, νωρίτερα, ότι θα στείλει στρατό στη Λιβύη.

Το Politico θεωρεί πως η νέα κρίση απλώς έφερε στην επιφάνεια το γεγονός ότι η ΕΕ παραμένει διαρκώς θεατής μπροστά σε σοβαρά γεγονότα, από τον συνεχιζόμενο εμφύλιο πόλεμο στην Ουκρανία, μέχρι τη δολοφονία Σουλεϊμανί. Από την άλλη, ο επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, επέδειξε αμεσότερα αντανακλαστικά από την προϊστάμενή του, αφού, μέσα σε λίγες ώρες από το αμερικανικό χτύπημα έκανε μια ανάρτηση στο Twitter ζητώντας τερματισμό του κύκλου της βίας, των προκλήσεων και των αντιποίνων.

Και πάλι όμως αυτή η διαφορά ταχυτήτων δεν αλλάζει την πραγματικότητα της διπλωματικής αδυναμίας της ΕΕ. Την ίδια ώρα υπήρξαν αξιοσημείωτες διαφορές στις αντιδράσεις των μεγάλων ευρωπαϊκών πρωτευουσών, αν και καμία από αυτές δεν ήταν αρκετά θετική όσον αφορά το χτύπημα των ΗΠΑ. Οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές δυνάμεις, η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο - και οι τρεις κατέχουν θέσεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ - αναγκάστηκαν να ισορροπήσουν σε ένα διπλωματικό καλώδιο «υψηλής τάσης». Δεν επιδοκίμασαν τη δολοφονία, αλλά επίσης δεν καταδικάζουν τις ΗΠΑ. Άλλωστε παραμένει ένας κρίσιμος σύμμαχος. Και ενώ προσπαθούσαν να κρατήσουν την Ουάσιγκτον δίπλα, ταυτόχρονα δεν θέλουν χάσουν τις γέφυρες επικοινωνίας με το Ιράν.

Aυτές τις γιορτές κάντε δώρο μια συνδρομή και δώστε μας δύναμη. Χαρίστε πρόσβαση στο 24ores.gr και στηρίξτε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία

Ο καθένας όμως πήρε μια ελαφρώς διαφορετική κατεύθυνση. Η Βρετανία επικεντρώθηκε στις απειλές των Φρουρών της Επανάστασης. Η Γερμανία «έδειξε» το Ιράν ως υπεύθυνο της κλιμάκωσης της έντασης που οδήγησε στη δολοφονία του στρατηγού του, αν και, ταυτόχρονα την επέκρινε, με τον υπουργό Εξωτερικών, Χάικο Μαας να εκτιμά ότι η αμερικανική ενέργεια δεν διευκολύνει τη μείωση των εντάσεων. Η αρχική αντίδραση της Γαλλίας επικεντρώθηκε στις δύο σημαντικότερες ανησυχίες της στην περιοχή: Τη διατήρηση της ικανότητας των δυνάμεων του διεθνούς συνασπισμού κατά του ISIS στο Ιράκ να εκπληρώσουν την αποστολή τους και την προσπάθεια να περιορίσουν νέες παραβιάσεις της συμφωνίας για τα πυρηνικά του Ιράν.

Ακολούθησε το «καμπανάκι» από τις ΗΠΑ για τη στάση των Ευρωπαίων συμμάχων της, με τον υπουργό Εξωτερικών, Πομπέο, να «γκρινιάζει» ότι «οι Ευρωπαίοι δεν βοηθάνε όσο θα ήθελα». Η αμερικανική «γκρίνια» έπιασε και σε μια κοινή δήλωση της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου - που αποτελούν τους συν-εγγυητές της πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν - ο μόνος υπαινιγμός για τις ΗΠΑ ήταν η παράκληση προς «όλα τα μέρη για απόλυτη αυτοσυγκράτηση και υπευθυνότητα».

Φυσικά, το ΝΑΤΟ, διά στόματος του Γιαν Στόλτενμπεργκ, δήλωσε την πιο σαφή στήριξή του στην Ουάσιγκτον. Παρόλα αυτά, ο ίδιος αρνήθηκε να καταθέσει άποψη για τη δολοφονία του Σουλεϊμάνι. «Αυτή είναι μια απόφαση των ΗΠΑ», είπε. «Δεν πρόκειται για απόφαση που έλαβε ο διεθνής συνασπισμός ούτε το ΝΑΤΟ. Αλλά όλοι οι σύμμαχοι ανησυχούν για τις αποσταθεροποιητικές δραστηριότητες του Ιράν στην περιοχή». Η «επιτομή» της διπλωματικής γλώσσας…

Πάντως, διπλωμάτης της ΕΕ ανέφερε στο Politico, ότι οι πράξεις του Τραμπ έχουν αναστατώσει τις Βρυξέλλες. «Πραγματικά δεν ξέρουμε τι να κάνουμε» λέει. Σημειώνει επίσης, ότι τη στήριξη της τακτικής των ΗΠΑ από τη Βρετανία και τα κράτη της Βαλτικής δεν τη συμμερίζονται άλλες χώρες της ΕΕ, και τα πράγματα χειροτέρευσαν από την «εκκωφαντική σιωπή» της ντερ Λάιεν. Η οποία είναι λαλίστατη για την κλιματική αλλαγή, την ώρα που η ΕΕ αφήνει τη «γειτονιά» της να «πέσει στα χέρια της Τουρκίας και της Ρωσίας και κινδυνεύουμε να κλιμακωθεί η κρίση στη Μέση Ανατολή».

Στην παγίδα των ΗΠΑ

Για την Deutsche Welle όλα τα παραπάνω σημαίνουν ότι ο Τραμπ «έπιασε την Ευρώπη σε παγίδα». «Οι Ευρωπαίοι», γράφει το γερμανικό πρακτορείο, «των οποίων η ανεμελιά των διακοπών αναστατώθηκε από την είδηση για την απροσδόκητη δολοφονία του δεύτερου ισχυρότερου ανθρώπου του Ιράν, πρέπει τώρα να υποστούν τις συνέπειες. Σε πλήρη άγοια και αδύναμοι, ως συνήθως, αντιμετωπίζουν και πάλι τις συνέπειες από τις μονομερείς αποφάσεις του Αμερικανού προέδρου. Πιάνονται στην παγίδα του Τραμπ και δεν μπορούν να απελευθερωθούν μόνοι τους».

Οποιαδήποτε ψευδαίσθηση σχετικά με τη δυνατότητα μιας ορθολογικής συνεργασίας στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ με την Ουάσινγκτον έχει πολύ καιρό καταρρεύσει συμπεραίνει η Deutsche Welle. Τα κυνικά σχόλια του Πομπέο ότι οι Ευρωπαίοι δεν παρέχουν επαρκή υποστήριξη στη Μέση Ανατολή, υπογραμμίζουν την ανικανότητά τους. «Δηλαδή τι περιμένει μετά το θάνατο του Σουλεϊμανί; Στρατεύματα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ σε έναν πόλεμό τους στη Μέση Ανατολή; Αυτή η τρέλα στις δηλώσεις του Πομπέο και του Τραμπ κάνει την επικίνδυνη κατάσταση ακόμη πιο ανησυχητική».

Οι Ευρωπαίοι, συνεχίζει η Deutsche Welle, έχουν πιαστεί στην παγίδα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής που χαρακτηρίζεται από τις συναισθηματικές εκρήξεις ενός απρόβλεπτου προέδρου και των νεοσυντηρητικών οι οποίοι επέστρεψαν στην εξουσία στην Ουάσινγκτον. «Βασικά, η μόνη εξήγησή τους για τη δολοφονία του Σουλεϊμανί είναι: “Το κάναμε επειδή μπορούμε”».

Υπάρχει ακόμα περιθώριο για μια πολιτική λύση; Οι Ευρωπαίοι διαπραγματευτές δεν έχουν ουσιαστικά καμία πιθανότητα, εκτιμά η Deutsche Welle, αλλά πρέπει να κάνουν χρήση του ελάχιστου που έχουν. Η απειλή ενός ανοιχτού πολέμου θα μπορούσε να ενισχύσει τις διπλωματικές προσπάθειες. Από την άλλη πλευρά, το νέο έτος θα δείξει σύντομα πόσο ισχυρή είναι η τρέχουσα τάση για «αυτοκτονία» μεταξύ όλων των εμπλεκομένων.

Γρηγόρης Ν. Θεοχάρης


10/1/2020