Το θρίλερ του Brexit τελείωσε, ζήτω το νέο θρίλερ!

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
(1) Εκτός Ε.Ε. με εξασθενημένη οικονομία η Βρετανία.
(2) Οι Ευρωπαίοι αποχαιρετούν τη Βρετανία: Τι ακολουθεί το Brexit.
(3) Η έξοδος της Βρετανίας.
(4) Brexit: Μη σας εξαπατούν οι φιλικοί αποχαιρετισμοί ΕΕ - Βρετανίας.
 (5) Ευρωπαϊκή 'Ενωση: 'Ενας «γάμος» με μακρά ιστορία κρίσεων. 


Το θρίλερ του Brexit τελείωσε,
 ζήτω το νέο θρίλερ!

Για τους πολλούς, η διαφορά δεν είναι θα αισθητή. Η Βρετανία αποχωρεί μεν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, άρα και τα όργανά της, απόψε τα μεσάνυχτα (ώρα Βρυξελλών), όμως καθ' όλη τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου, δηλ. μέχρι τέλους του 2020, θα διέπεται από το κοινοτικό δίκαιο και η προτέρα κατάσταση ως προς τις μετακινήσεις και τις συναλλαγές θα συνεχίσει να ισχύει. Είναι σε αυτό το, ομολογουμένως ασφυκτικό, χρονικό διάστημα που οι δύο πλευρές θα πρέπει να διαπραγματευθούν την μελλοντική τους σχέση και είναι αυτή η διαπραγμάτευση που θα καθορίσει αν το Brexit (συντεταγμένο μεν, εφόσον επιτεύχθηκε συμφωνία διαζυγίου) θα είναι ή όχι "σκληρό”. Το ότι η Βρετανία ξεκινά από θέση απόλυτης εναρμόνισης με το κοινοτικό κεκτημένο ασφαλώς διευκολύνει τα πράγματα. Όμως, από την άλλη, κάθε προηγούμενη εμπορική διαπραγμάτευση της Ε.Ε. με τρίτα μέρη υπήρξε εξαιρετικά χρονοβόρα και φορτωμένη με απρόβλεπτα ρίσκα. Αρκεί να θυμηθεί κανείς ότι η συμφωνία Ε.Ε.-Καναδά προετοιμαζόταν για επτά χρόνια, μόνο για να απορριφθεί στο τέλος προς στιγμήν από το κοινοβούλιο της Βαλλονίας, το ένα από τα 30 εθνικά ή περιφερειακά κοινοβούλια που καλούνται σε τέτοιες περιστάσεις να δώσουν την έγκρισή τους.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον έχει τη δυνατότητα να αιτηθεί μέχρι την 1η Ιουλίου την παράταση (άπαξ) της μεταβατικής περιόδου για ένα ή δύο χρόνια. Διαμηνύει, ωστόσο, εκ των προτέρων ότι δεν προτίθεται να το πράξει. Η διαπραγματευτική πίεση πάνω από το "χείλος του γκρεμού” θα έχει και πάλι την τιμητική της. Το θρίλερ του Brexit τελείωσε, ζήτω το νέο θρίλερ!

Είναι σαφές ότι για τη Βρετανία το 2020 αποτελεί ένα ορόσημο στην μεταπολεμική της Ιστορία αντίστοιχο του 1945 (όταν άρχισε να οικοδομεί το κοινωνικό της κράτος) και του 1979 (όταν εξαπέλυσε την "θατσερική επανάσταση”), εξ ού και σημαδεύεται από μεγάλες διαιρέσεις και εντάσεις στην κοινωνία και την πολιτική σκηνή. Όμως οι Brexiteers κινούνται πλέον από θέση ισχύος, καθώς οι κοινοβουλευτικοί διαδικαστικοί ελιγμοί των αντιπάλων τους αποδοκιμάστηκαν από τους ψηφοφόρους, ενώ η έξοδος από την Ε.Ε. αποτελεί πλέον διαδικασία μη αντιστρεπτή.

Αναρωτιούνται πολλοί, αν οποιοσδήποτε στη Βρετανία έχει ένα σαφές σχέδιο (όπως συνέβη το 1945 και το 1979) για το πού θέλει να οδηγήσει τη χώρα. Η εύκολη απάντηση μέχρι τώρα ήταν ότι ο Μπόρις Τζόνσον θα επιλέξει μια πολιτική απορρύθμισης και πλήρους ευθυγράμμισης με τις ΗΠΑ. Ωστόσο, οι κινήσεις του το προηγούμενο διάστημα μοιάζει να το διαψεύδουν αυτό. Η απόφαση για επανεθνικοποίηση των σιδηροδρόμων της βόρειας Αγγλίας δείχνει να το διαψεύδει αυτό, όπως άλλωστε και οι τριβές με τις ΗΠΑ που κατέστησαν επιτακτική την χθεσινή επίσκεψη του Μάικλ Πομπέο στο Λονδίνο. Το "πράσινο φώς” στην κινεζική Huawei να συμμετάσχει υπό όρους στην οικοδόμηση του δικτύου κινητής τηλεφωνίας πέμπτης γενεάς στη Βρετανία, οι πολιτικές αποκλίσεις ως προς τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, η υπόσχεση Τζόνσον ότι το Εθνικό Σύστημα Υγείας θα μείνει εκτός διαπραγμάτευσης με τις ΗΠΑ δημιουργούν ένα πεδίο όπου δεν απομένουν να συζητηθούν πολλά. Ήδη έχει τεθεί εν αμφιβόλω το αν η αμερικανο-βρετανική συμφωνία, για την οποία μιλά με τόσες φιλοδοξίες ο Ντόναλντ Τραμπ, θα προηγηθεί οποιασδήποτε άλλης, συμπεριλαμβανομένης αυτής που εκκρεμεί με τους "27”. Είναι προφανές ότι ο Μπόρις Τζόνσον διεκδικεί διαπραγματευτικό χώρο ανάμεσα στις δύο ακτές του Ατλαντικού.

Αποτελεί αυτό δείγμα μιας ορισμένης ευελιξίας, την οποία δεν δείχνουν να διαθέτουν οι Ευρωπαίοι συνομιλητές του. Το ότι την συμφωνία μελλοντικής σχέσης διαπραγματεύεται η ίδια ομάδα υπό τον Μπαρνιέ που εκπόνησε και το "διαζύγιο” είναι ήδη χαρακτηριστικό. Το ότι επανέρχεται η ίδια ρητορική περί "χείλους του γκρεμού” και η απαίτηση να μείνει η Βρετανία προσδεδεμένη στο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο, επίσης.

Η ρυθμιστική εναρμόνιση ενός τρίτου μέρους μόνο και μόνο για να επιτευχθεί εμπορική συμφωνία είναι κάτι το οποίο η Ε.Ε. δεν έχει μέχρι τώρα διεκδικήσει από άλλους συνομιλητές της - και αποτυπώνει τον φόβο για την ανάδυση μιας "Σιγκαπούρης στη Μάγχη” η οποία θα λειτουργεί ως χώρος γενικευμένου ντάμπινγκ. Οι Βρετανοί ιθύνοντες υποστηρίζουν ότι κάτι τέτοιο δεν βρίσκεται στις προθέσεις τους – όμως είναι προφανές ότι δεν έχουν λόγους να φανούν ελαστικοί στο ζήτημα του εμπορίου αγαθών (όπου ως καθαροί εισαγωγείς έχουν εν προκειμένω διαπραγματευτικό πλεονέκτημα) για παραχωρήσεις στον χώρο των υπηρεσιών, που δεν είναι βέβαια ότι τις αποζητούν, εφόσον το Σίτι του Λονδίνου έχει στο μεσοδιάστημα αναπροσαρμόσει τη στρατηγική του.

Η Βρετανία μόλις έχασε το δικαίωμα συνδιαμόρφωσης των κανόνων στα κοινοτικά όργανα – αλλά αυτό συνοδεύεται από μία ανάκτηση κυριαρχίας της οποίας την αξιοποίηση δεν είναι λογικό να αποποιηθεί εκ των προτέρων για χάρη της συμφωνίας με τους "27”.

Του Κώστα Ράπτη


31/1/2020


             ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ              


Η Βρετανία ετοιμάζεται για μια περίοδο διαπραγματεύσεων με τις Βρυξέλλες, από την έκβαση των οποίων θα εξαρτηθεί το μελλοντικό οικονομικό τοπίο της χώρας τα επόμενα χρόνια, όπως και οι εμπορικές σχέσεις της με τους πρώην εταίρους της, αλλά και με τρίτες χώρες.

1.
Εκτός Ε.Ε. με εξασθενημένη οικονομία η Βρετανία.

Αποφασισμένη να τερματίσει σήμερα τη σχεδόν μισού αιώνα σχέση της με την Ε.Ε., η Βρετανία ετοιμάζεται για μια περίοδο σχοινοτενών διαπραγματεύσεων με τις Βρυξέλλες. Από την έκβαση των συνομιλιών αυτών θα εξαρτηθεί το μελλοντικό οικονομικό τοπίο της χώρας τα επόμενα χρόνια, όπως και οι οικονομικές και εμπορικές σχέσεις της με τους πρώην εταίρους της Γηραιάς Αλβιώνας και με τρίτες χώρες.  Η οικονομία της βρίσκεται, όμως, σε ένα σημείο καμπής καθώς ήδη έχει βρεθεί σε στασιμότητα, αλλά όλα δείχνουν πως οδεύει προς την ανάκαμψη. Δεδομένου, όμως, του στενού χρονοδιαγράμματος που έχει θέσει ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον (Δεκέμβριος 2020) για τη σύναψη συμφωνίας με τις Βρυξέλλες, παραμένει παρών και ορατός ο κίνδυνος ενός Brexit χωρίς συμφωνία.

Στην περίπτωση ενός σκληρού Brexit, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε. χωρίς εμπορική συμφωνία με τις Βρυξέλλες, η βρετανική οικονομία θα δεχθεί νέο σοκ, που μπορεί να ανακόψει την ανάκαμψή της. Υπάρχουν, πάντως, και ενθαρρυντικά στοιχεία, τα οποία συγκέντρωσε και αναλύει η βρετανική εφημερίδα The Guardian.

Οπως τονίζει στο σχετικό δημοσίευμα, τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν οι εκτιμήσεις που φέρουν το βρετανικό ΑΕΠ σε στασιμότητα, δηλαδή μηδενική ανάπτυξη, τους τελευταίους τρεις μήνες του περασμένου έτους. Στο σύνολό του, άλλωστε, το 2019 ήταν για τη Βρετανία και την αύξηση του ΑΕΠ της η χειρότερη χρονιά που έχει γνωρίσει η χώρα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο χωρίς να βρίσκεται τυπικά σε ύφεση.

Διαφαίνονται, πάντως, ήδη οι πρώτες ενδείξεις ανάκαμψης, καθώς μετά την απροσδόκητη και καθοριστική εκλογική νίκη του Μπόρις Τζόνσον και την ανάδειξή του σε πρωθυπουργό της χώρας καταγράφεται ενίσχυση της εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων. Προφανής αιτία ότι με πρωθυπουργό τον Τζόνσον και το κόμμα των Τόρηδων στην εξουσία απομακρύνεται η προοπτική των κρατικοποιήσεων και της βαριάς φορολογίας στις επιχειρήσεις που είχε εξαγγείλει προεκλογικά ο επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος, Τζέρεμι Κόρμπιν.

Αντανάκλαση αυτής της αισιοδοξίας των βρετανικών επιχειρήσεων ήταν η άνοδος που σημείωσε το χρηματιστήριο του Λονδίνου αμέσως μετά τον εκλογικό θρίαμβο του Μπόρις Τζόνσον.

Την ίδια στιγμή, η ανεργία στη Βρετανία βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο στο οποίο έχει βρεθεί από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, ενώ οι μισθοί των Βρετανών αυξάνονται και ο ρυθμός αύξησής τους έχει επιταχυνθεί φτάνοντας το υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας.

Εχει, ωστόσο, προηγηθεί το αρχικό σοκ που υπέστη η βρετανική οικονομία όταν υποχώρησε η στερλίνα στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 31 ετών αμέσως μετά το δημοψήφισμα του Brexit, τον Ιούνιο του 2016. Το άμεσο αποτέλεσμα τότε ήταν να εκτιναχθεί το κόστος των εισαγόμενων ειδών και να να πάρει την ανιούσα ο πληθωρισμός, πλήττοντας το βιοτικό επίπεδο των Βρετανών.

Σύμφωνα με τη Resolution Foundation, εταιρεία ανάλυσης στοιχείων για τα οικονομικά των βρετανικών νοικοκυριών, η  εκτίναξη του πληθωρισμού μείωσε το εισόδημα μιας μέσης οικογένειας της Βρετανίας κατά τουλάχιστον 1.500 στερλίνες τον χρόνο, ποσό αντίστοιχο των 1.780 ευρώ, περίπου.

​​​​​​Οικονομικοί αναλυτές, όπως ο Ρίτσαρντ Μπάξτον της Merian Global Investors, ευελπιστούν πως οι πολιτικοί της Βρετανίας δεν θα αφήσουν να λήξει η μεταβατική περίοδος χωρίς να έχουν λάβει μέτρα για τη στήριξη της βρετανικής οικονομίας. Φαίνεται να τους δικαιώνει η δήλωση του Βρετανού υπουργού Οικονομικών στο Νταβός, ο οποίος τόνισε ότι άμεση προτεραιότητα της κυβέρνησης «είναι να συνάψει συμφωνία με την Ε.Ε.».

Προσδοκίες για το 2020

Σύμφωνα με στοιχεία της συμβουλευτικής Capital Economics, όλα δείχνουν πως η βρετανική οικονομία οδεύει προς την ανάκαμψη και πως το τρέχον έτος θα σημειώσει συνολική ανάπτυξη 1%, που θα επιταχυνθεί στο 1,8% το 2021. Η ανάπτυξη της βρετανικής οικονομίας ήταν κάποτε από τις υψηλότερες μεταξύ των χωρών του G7 και τώρα συγκαταλέγεται στις χαμηλότερες.

Οι ιδιωτικές επενδύσεις παραμένουν στάσιμες, καθώς οι επιχειρήσεις αναβάλλουν τα σχέδιά τους περιμένοντας να ξεκαθαρίσει το τοπίο σε σχέση με το Brexit και τα συνεπακόλουθά του.

Οι αλλεπάλληλες αναβολές στο χρονοδιάγραμμα του Brexit είχαν ως αποτέλεσμα να συγκεντρώνουν οι επιχειρήσεις μεγάλο όγκο αποθεμάτων, φοβούμενες τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσουν στο μέλλον κατά τον εκτελωνισμό των εισαγόμενων προϊόντων, καθώς και το αυξημένο κόστος των εμπορικών συναλλαγών με την Ε.Ε. Το αποτέλεσμα ήταν, βέβαια, να ανακόψουν την ανάπτυξη.

Από την πλευρά τους, οι Βρετανοί καταναλωτές αναγκάστηκαν να περικόψουν τις δαπάνες ακόμη και κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, όπως προκύπτει από τα σχετικά στοιχεία. Και τώρα βέβαια, όπως και όλες οι άλλες οικονομίες, η Βρετανία βρίσκεται αντιμέτωπη με τις προκλήσεις της νέας επιδημίας του κορωνοϊού, που εξαπλώνεται από την Κίνα στον υπόλοιπο κόσμο. Οικονομικοί αναλυτές εκφράζουν φόβους πως η νέα επιδημία θα πλήξει τις βρετανικές επιχειρήσεις ενώ προσπαθούν να ορθοποδήσουν μετά τα τριάμισι δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν το δημοψήφισμα του Brexit. 


31/1/2020

 JEFF J MITCHELL VIA GETTY IMAGES

2.
Οι Ευρωπαίοι αποχαιρετούν τη Βρετανία: 
Τι ακολουθεί το Brexit.

Ένα «σίριαλ» έλαβε τέλος, και ένα άλλο αρχίζει:
 Η μεταβατική περίοδος και οι προκλήσεις της.

Η Μ. Βρετανία δεν θα είναι πλέον μέλος της ΕΕ από το βράδυ της Παρασκευής, καθώς το Brexit γίνεται πραγματικότητα τρεισήμισι περίπου χρόνια μετά το δημοψήφισμα του Ιουνίου του 2016- όταν 17,4 εκατομμύρια πολίτες είχαν ψηφίσει υπέρ της εξόδου από την ΕΕ, με αποτέλεσμα την επικράτηση του «Leave» έναντι του «Remain».

Οι αποχαιρετισμοί

Το Brexit ξεπέρασε το τελευταίο του επίσημο εμπόδιο την Πέμπτη, καθώς οι 27 χώρες- μέλη ενέκριναν τη συμφωνία εξόδου που είχε επιτευχθεί τον Οκτώβριο μετά από πάνω από τρία χρόνια εξαντλητικών διαπραγματεύσεων. Επίσης, την Τετάρτη το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επικύρωσε με συντριπτική πλειοψηφία τη συνθήκη αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ, σε μια συνεδρίαση κατά τη διάρκεια της οποίας πολλοί ομιλητές δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους, οι ευρωβουλευτές έδωσαν το πράσινο φως στη συμφωνία για το Brexit με 621 ψήφους υπέρ, 49 κατά και 13 αποχές. «Θα μας λείψετε» είπε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, είπε την Τετάρτη, ερωτηθείς από πολίτες για το πώς θα γιορτάσει το Brexit την Παρασκευή πως θα υλοποιήσει την αποχώρηση της Βρετανίας με σεβασμό και με μία «αξιοπρεπή έξοδο».

«Θα γιορτάσω με τρόπο που ελπίζω ότι θα δείχνει σεβασμό στη σπουδαιότητα του γεγονότος και θα δικαιώνει το εντυπωσιακό επίτευγμα που κατάφερε η Βρετανία, αλλά ταυτόχρονα θα λαμβάνει υπόψη τα συναισθήματα όλων για το τι κάνουμε», είπε ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, συμπληρώνοντας ότι πρόκειται για μία σημαντική στιγμή ελπίδας και ευκαιρίας για τη χώρα, αλλά και μια στιγμή που θα ενώσει τη Βρετανία με πνεύμα αυτοπεποίθησης. 

Το Reuters δημοσιεύει σχόλια των πολιτών ανά την Ευρώπη σχετικά με την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου, μετά από 47 χρόνια συμμετοχής. «Έχε γεια, αντίο αγάπη μου!» δήλωσε στο πρακτορείο ο Ρούντολφ Στόκι στα γερμανικά, ενώ ο Μάρκος Λεόν, κάτοικος Μαδρίτης, είπε «γυρίστε πίσω...δεν είμαστε τόσο διαφορετικοί».

«Λυπάμαι πολύ που το Ηνωμένο Βασίλειο φεύγει. Νομίζω ότι είναι ένα πολύ, πολύ κακό πράγμα για την Ευρώπη, για το Ηνωμένο Βασίλειο, για όλα» είπε η Σάρα Ινβίτο από το Μιλάνο. «Αντίο!». «Πιστεύω ότι είναι μεγάλη απώλεια» είπε από πλευράς του ο Βέλγος Φρανσουά Χαϊμάνς, ο οποίος εξέφρασε προβληματισμούς για τον λαϊκισμό.

Ωστόσο, δεν εξέφρασαν όλοι λύπη: «Καλό σας Brexit παιδιά» είπε ο Πέτρος Παπακυριάκος από την Ελλάδα, προσθέτοντας πως «κάνουν αυτό που είναι σωστό για την οικονομία τους, και νομίζω πως πολλές χώρες θα ακολουθήσουν τον δρόμο τους». Ο Χένρικ Κουλέτσα, κάτοικος του Γκντανσκ (Πολωνία) είπε ότι «είναι καλό που η Μ. Βρετανία φεύγει από την ΕΕ. Καιρός ήταν. Νομίζω ότι η Πολωνία θα έπρεπε να κάνει το ίδιο».

Και μετά το Brexit, τι;

Μετά την επίσημη έξοδο της 31ης Ιανουαρίου, το ένα «σίριαλ» μπορεί να τελειώνει, αλλά ένα άλλο αρχίζει, καθώς είναι πολλά αυτά που πρέπει να ξεκαθαρίσουν- και ως εκ τούτου θα ακολουθήσουν πολύμηνες διαπραγματεύσεις. Αν και οι δύο πλευρές έχουν συμφωνήσει ως προς τους όρους της εξόδου, πρέπει πλέον να καθοριστεί οι μελλοντική τους σχέση- και αυτό αναμένεται να γίνει κατά τη μεταβατική περίοδο, που θα διαρκέσει ως τις 31 Δεκεμβρίου 2020. Κατά την περίοδο αυτή το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να ακολουθεί τους κοινοτικούς κανόνες και η εμπορική σχέση θα παραμείνει ίδια.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα γίνει διαπραγμάτευση πάνω σε μια συμφωνία ελευθέρου εμπορίου, καθώς, στο τέλος της μεταβατικής περιόδου, το Ηνωμένο Βασίλειο θα βγει από την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση. Μια συμφωνία ελευθέρου εμπορίου επιτρέπει την διακίνηση αγαθών/ εμπορευμάτων ανά την ΕΕ χωρίς ελέγχους ή επιπλέον χρεώσεις. Εάν δεν υπάρξει μια συμφωνία εγκαίρως, το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να εμπορεύεται χωρίς συμφωνία, οπότε θα υπάρχουν δασμοί. Σημειώνεται πως το μισό περίπου εμπόριο του Ηνωμένου Βασιλείου γίνεται με την ΕΕ.

Άλλα θέματα που πρέπει να οριστούν περιλαμβάνουν ζητήματα όπως η επιβολή νόμου, ο διαμοιρασμός δεδομένων και η ασφάλεια γενικότερα, τα στάνταρ όσον αφορά στην ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας, θέματα αλιείας, φαρμάκων, ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου κ.α. Ο Μπόρις Τζόνσον έχει πει ότι η μεταβατική περίοδος δεν θα παραταθεί, αλλά η Κομισιόν έχει προειδοποιήσει ότι το χρονοδιάγραμμα είναι πιεστικό. 

Αξίζει να σημειωθεί πως στη Σκωτία πλέον είναι πλειοψηφία αυτοί που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας, σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε την Πέμπτη. Αναλυτικότερα, έρευνα του YouGov έδειξε ότι το 51% είναι υπέρ- την πρώτη φορά που η εταιρεία βρίσκει την πλειοψηφία υπέρ της ανεξαρτητοποίησης από το 2015. Η πρώτη υπουργός της Σκωτίας, Νίκολα Στέρτζον, επιθυμεί νέο δημοψήφισμα, ωστόσο ο Μπόρις Τζόνσον απέρριψε το αίτημα- και κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει χωρίς την έγκριση της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου. Αντίστοιχα, στη Βόρεια Ιρλανδία – όπου η πλειοψηφία τάχθηκε επίσης υπέρ της παραμονής στην ΕΕ, όπως και στη Σκωτία- οι εθνικιστές ζητούν δημοψήφισμα για την επανένωση της Ιρλανδίας.

Πρόκληση αποτελεί και το θέμα της στάσης απέναντι στην αντιπαράθεση ΗΠΑ-Κίνας: Υπενθυμίζεται πως ο Τζόνσον παρείχε στην κινεζική Huawei άδεια να έχει περιορισμένη παρουσία στο δίκτυο 5G του Ηνωμένου Βασιλείου, τη στιγμή που οι ΗΠΑ καταβάλλουν προσπάθειες να αποκλείσουν τον κινεζικό κολοσσό του εξοπλισμού τηλεπικοινωνιών από τα δίκτυα επόμενης γενιάς της Δύσης. Είναι ασαφές πώς αυτό θα επηρεάσει τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, που είναι ο στενότερος σύμμαχος του Ηνωμένου Βασιλείου. Επίσης, η Κίνα έχει προειδοποιήσει το Ηνωμένο Βασίλειο να μην παρεμβαίνει στα θέματα που έχουν να κάνουν με το Χονγκ Κονγκ (το οποίο είναι πρώην βρετανική αποικία).

Σημαντικό θέμα είναι και το τι θα συμβεί στον τεράστιο χρηματοοικονομικό τομέα της Βρετανίας: Η πρόσβασή του σε αυτόν της ΕΕ θα είναι ένα από τα ζητήματα που θα συζητηθούν κατά τη μεταβατική περίοδο. Αν και η βρετανική χρηματοοικονομική βιομηχανία θέλει να διατηρήσει στενές σχέσεις με την ΕΕ, δεν θα έχει τα ίδια επίπεδα πρόσβασης όπως ίσχυε όταν η χώρα ήταν εντός της ενιαίας αγοράς.

Ένα ακόμα θέμα είναι αυτό των διπλωματικών σχέσεων της χώρας- και σε αυτό το πλαίσιο θεωρείται πως ένδειξη θα είναι οι επιλογές της Βρετανίας σε σχέση με το Ιράν. Αν και το Λονδίνο έχει πει επανειλημμένα πως επιθυμεί η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν να επιτύχει, παρά την απόσυρση των ΗΠΑ, ο Τζόνσον ζήτησε αντικατάστασή της από μια νέα συμφωνία από την κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Τραμπ. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρείται πως το θέμα του Ιράν θα είναι «δείκτης» για τη βρετανική εξωτερική πολιτική- εάν ο Τζόνσον συνταχθεί περισσότερο με τις ΗΠΑ ή αν το Ηνωμένο Βασίλειο θα εξακολουθήσει να ακολουθεί κινείται παράλληλα με τις χώρες της ΕΕ.

(με πληροφορίες από BBC, Reuters)

Κώστας Μαυραγάνης 

31/01/2020  


3.
Η έξοδος της Βρετανίας.

Η επικύρωση της συμφωνίας εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε., κατά τη χθεσινή συνεδρίαση του Ευρωκοινοβουλίου, ολοκληρώνει και τυπικά μια διαδικασία που συνιστά πλήγμα ισχυρότατο στο ευρωπαϊκό ιδεολόγημα. Κάποιοι χαιρέκακα ταυτίζουν την απόφαση εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε. με τη μοίρα του σαιξπηρικού Κοριολανού, που εξορισθείς από τη Ρώμη ανέκραξε υπερηφάνως ότι «υπάρχει ένας άλλος κόσμος εκεί έξω», για να επιστρέψει ευτελισθείς και ηττημένος.

Κάποιοι άλλοι καταγγέλλουν ότι οι υποστηρικτές της εξόδου προέβαλαν συνθήματα παραπλανητικά και ανυπόστατα. Αλλά το «ψεύδος» είναι στοιχείο εγγενές εις την πολιτική και το επιζητεί ο λαός, διότι αποτελεί σύντομη έξοδο ονειρική, πριν επανέλθει μετά τις εκλογές εις την προτέρα στυγνή πραγματικότητα. Πίσω όμως από τα «τεχνάσματα», η εκστρατεία εξόδου από την Ε.Ε. εξέφραζε το βασικό χαρακτηριστικό της αγγλικής ιδιοσυστασίας, που δεν είναι άλλο από την απόρριψη κάθε μορφής ξένης συλλογικής κυριαρχίας.

Περίπου δύο αιώνες διήρκεσε ο αγώνας για την κατίσχυση του «εθιμικού δικαίου» έναντι του «θεϊκού δικαίου» που επέβαλε ο Πάπας. Εως ότου ο Ερρίκος Η΄ έλυσε οριστικώς το θέμα όταν απεφάνθη ότι οι βασιλείς της Αγγλίας παλαιόθεν ουδέποτε αναγνώρισαν άλλον ανώτερό τους εκτός από τον Θεό.

Στην παρούσα φάση, η μάχη αφορούσε την κατίσχυση του «εθιμικού δικαίου του βασιλείου» έναντι του «κοινοτικού» και την ανάκτηση της κυριαρχίας από το Κοινοβούλιο. Ηταν μια σύγκρουση σαφώς υποδεέστερη εν σχέσει με εκείνη του Ερρίκου Η΄, διότι η εξουσία του Πάπα, ακόμη και μετά την επανάσταση του Λούθηρου, ήταν τεράστια εν συγκρίσει με του σημερινού κατεστημένου της Ευρώπης.

Ολα αυτά ηχούν και είναι πολύ «εγγλέζικα» και «υπονομευτικά» της «βρετανικής ταυτότητος». Εξ ου και αναμοχλεύεται ο κίνδυνος «αποσχίσεως» της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά όμως κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί εάν δεν υπάρχει ενθάρρυνση από την Ε.Ε. Και δεν θα υπάρξει, διότι θα είναι αιτία πολέμου –με διάφορα μέσα και όχι στρατιωτικά– και θα επηρεάσει άμεσα και την ενότητα της Ισπανίας.

Εξοδος, βεβαίως από την Ε.Ε. δεν σημαίνει απομόνωση της Βρετανίας, αλλά ούτε απρόσκοπτη πορεία στο μέλλον. Η βρετανική κυβέρνηση θα ενισχύσει τους δεσμούς με την Κοινοπολιτεία. Οι Ευρωπαίοι ανησυχούν μήπως το Η.Β. μετατραπεί σε Σιγκαπούρη σε απόσταση αναπνοής από την Ε.Ε. Τα εθνικιστικά κόμματα της Ευρώπης θα λάβουν νέα ώθηση. Αδηλο το μέλλον όλων, αλλά επιτέλους ενδιαφέρον.

  ΚΩΣΤΑΣ ΙΟΡΔΑΝΙΔΗΣ


30/1/2020



4.
Brexit: Μη σας εξαπατούν 
οι φιλικοί αποχαιρετισμοί ΕΕ - Βρετανίας. 

Brexit, Βρετανία και ΕΕ: Το Λονδίνο και οι Βρυξέλλες απέχουν δύο ώρες με το τρένο, ωστόσο απόψε, όταν το Ηνωμένο Βασίλειο εγκαταλείψει και επισήμως την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι δύο πόλεις θα αισθάνονται να τις χωρίζει άβυσσος.

Οι Βρετανοί σχεδιάζουν εορτασμούς για το Brexit που προσιδιάζουν σε καταπιεσμένη αποικία που απελευθερώνεται από τα δεσμά της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας. Ένα νέο κέρμα έχει εκδοθεί για την περίσταση, για να σαλπίσει "την ειρήνη, την ευημερία και τη φιλία με όλα τα έθνη". Θα διοργανωθεί επίσης ένα θέαμα με χρήση πολύχρωμου φωτισμού προκειμένου να σηματοδοτηθεί η ανάκτηση της "ανεξαρτησίας" του Ηνωμένου Βασιλείου.

Κι όλα αυτά μολονότι η χώρα δεν υιοθέτησε ποτέ το ευρώ, δεν αποτέλεσε ποτέ μέρος της Ζώνης Σένγκεν που κατήργησε τα εσωτερικά σύνορα στην Ευρώπη και, σύμφωνα με το ίδιο το βρετανικό τεστ για την απόκτηση υπηκοότητας Η.Β., η τελευταία φορά που το νησί της Βρετανίας δέχθηκε εξωτερική εισβολή ήταν το 1066. Το σύνθημα "ανακτήστε τον έλεγχο" (Take Back Control) κυριάρχησε και τελικά ρίζωσε.

"Νεκρική" σιγή

Οι αξιωματούχοι και οι διπλωμάτες που διευθύνουν την 27μελή - πλέον - ΕΕ βλέπουν τα πράγματα λίγο διαφορετικά. Δεν θα υπάρξει κανένα νέο νόμισμα, ούτε φωτορυθμικά, αλλά άφθονη σιωπή που θα θυμίζει "νεκροταφείο". Πρόκειται για την πρώτη αποχώρηση μεγάλου κράτους - μέλους στην ιστορία της Ένωσης και πρόκειται για απτή απώλεια: η Βρετανία θα πάρει μαζί της το 14% του ΑΕΠ της ΕΕ, το 40% της στρατιωτικής της δύναμης και το 13% του πληθυσμού της. Το Brexit είναι μια "τραγική γεωπολιτική καταστροφή", σύμφωνα με τον Ολλανδό υπουργό Οικονομικών Wopke Hoekstra. Είναι μια κατάσταση "lose - lose", σύμφωνα με τον Michel Barnier, επικεφαλής διαπραγματευτή της ΕΕ στις διαδικασίες του διαζυγίου με το Λονδίνο.

Τόσο τα χαμόγελα όσο και τα δάκρυα φαίνονται ακραία με μια πρώτη ματιά, λαμβάνοντας υπ' όψη πόσο λίγα πράγματα θα αλλάξουν πρακτικά την Παρασκευή το βράδυ. Η συμφωνία για την μεταβατική περίοδο που συνήφθη στο πλαίσιο του Brexit προβλέπει ότι για τους επόμενους 11 μήνες το Ηνωμένο Βασίλειο θα αντιμετωπίζεται σαν να ήταν ακόμη μέλος της ΕΕ (αν και η επίσημη εκπροσώπηση της Βρετανίας στις Βρυξέλλες θα πάψει να υπάρχει).

Η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, κεφαλαίων και εργατικού δυναμικού θα συνεχιστεί κανονικά. Οι διαπραγματεύσεις για μια νέα συμφωνία ελεύθερου εμπορίου θα είναι πιθανότατα σκληρές, ωστόσο η πραγματικότητα της γεωγραφίας και η συνύφανση των οικονομιών του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ σημαίνει ότι θα υπάρχει τουλάχιστον ένα κίνητρο για τη διατήρηση μιας στενής διμερούς σχέσης.

Και ενώ οι διαπρύσιοι κήρυκες του Brexit κηρύσσουν την έναρξη της εποχής της "Παγκόσμιας Βρετανίας" ως ένα αντίβαρο ελεύθερης αγοράς σε μια ΕΕ του προστατευτισμού, δεν μπορεί ακόμη να γίνει ορατό κανένα πραγματικό χάσμα μεταξύ των δύο μερών όσον αφορά στο εμπόριο και τη γεωπολιτική. Σε σχέση με τους κινδύνους για την ασφάλεια του κυβερνοχώρου με πηγή την Κίνα, τόσο η Βρετανία όσο και η ΕΕ έχουν αντισταθεί στην πίεση του Ντόναλντ Τραμπ να απαγορεύσουν τις δραστηριότητες της Huawei στην ανάπτυξη των δικτύων 5G, αρνούμενες όμως ταυτόχρονα να δώσουν "ελευθέρας" στις δραστηριότητες του Πεκίνου.

Σε ό,τι αφορά τη φορολόγηση εταιρειών τεχνολογίας όπως η Facebook ή η Amazon, το Ηνωμένο Βασίλειο βρέθηκε στην ίδια "όχθη" και με κοινή επιχειρηματολογία με τη Γαλλία και την Ιταλία, προτείνοντας μια εθνική εισφορά ψηφιακών υπηρεσιών σε κάθε χώρα από τους τεχνολογικούς κολοσσούς, γεγονός που εξόργισε τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Στο ζήτημα του Ιράν, το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται σε γενικές γραμμές σε αλληλέγγυα προς τη Γαλλία και τη Γερμανία στάση σχετικά με την πυρηνική συμφωνία.

Το πνεύμα συναντίληψης δεν θα κρατήσει πολύ

Ωστόσο, αυτή η "Αντάντ" και το πνεύμα συναντίληψης δεν θα διαρκέσουν για πολύ. Τόσο η Βρετανία όσο και η ΕΕ προσπαθούν να σκιαγραφήσουν και να δημιουργήσουν μια θέση για τον εαυτό τους σε ένα παγκόσμιο πεδίο το οποίο κυριαρχείται από τις ΗΠΑ και την Κίνα. Οι Βρετανοί ανυπομονούν να αποχωρήσουν από τη μεγαλύτερη ενιαία αγορά στον κόσμο, υπέρ μιας οικονομίας με μικρή και διακριτική κρατική παρέμβαση - μιας "Σιγκαπούρης στον Τάμεση", ενός "Καναδά της Ευρώπης" ή ενός "Βελγίου με πυρηνικά όπλα".

Η ΕΕ βαδίζει προς την αντίθετη κατεύθυνση, η οποία φέρνει στο μυαλό την ιστορία της κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Όταν το Ηνωμένο Βασίλειο προσχώρησε στον πρόδρομο της ΕΕ οργανισμό, την ΕΟΚ, το 1973, μαζί με την Ιρλανδία και τη Δανία, οι ηπειρωτικές δυνάμεις όπως η Γαλλία το θεώρησαν ενός τύπου ανταλλαγή: η Ευρώπη θα καθίστατο πιο "ατλαντική" και πιο οικονομικά φιλελεύθερη, ωστόσο ταυτόχρονα θα αύξανε το "μπόι" της και θα έκανε τη φωνή της πιο ισχυρή σαν μια υπολογίσιμη δύναμη ανάμεσα στις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ.

Σήμερα, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρεί από την Ένωση, το σχήμα έχει αντιστραφεί. Η ΕΕ εξετάζει ένα λιγότερο "ατλαντικό", λιγότερο φιλελεύθερο, αλλά πιο ολοκληρωμένο μπλοκ που θα ανταποκρίνεται στις ανησυχίες των πολιτών της Ευρώπης και θα αποτελεί αντίβαρο σε διεθνείς παράγοντες όπως ο Τραμπ και η Κίνα.

Ως εκ τούτου, το Brexit μπορεί να θεωρηθεί ως ευκαιρία για βαθύτερη ολοκλήρωση της ΕΕ, κάτι που θεωρείται "κλειδί" για την επίτευξη τόσο της γεωπολιτικής όσο και της τεχνολογικής ανεξαρτησίας. Ένα πιο συγκεντροποιημένο μπλοκ είναι ακριβώς αυτό το οποίο οι Βρετανοί πολέμησαν σκληρά να αποτρέψουν. Η πληρέστερη ολοκλήρωση της Ευρωζώνης, για παράδειγμα, ήταν ένας καταλύτης για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ.

Μολονότι οι Γερμανοί θα θρηνήσουν την αποχώρηση μιας οικονομικά φιλελεύθερης και προσανατολισμένης στην οικονομία της αγοράς φωνής, οι παραδοσιακοί οπαδοί του κρατικού παρεμβατισμού Γάλλοι μετά βίας μπορούν να κρύψουν τη χαρά τους. "Οι Βρετανοί αποτελούσαν ένα μόνιμο αγκάθι στο πλευρό μας από το 1973", δήλωσε ο Γάλλος πρώην υπουργός Alain Lamassoure στην Le Monde. "Το Brexit αφαιρεί ένα χειρόφρενο που κρατούσε πίσω την Ευρώπη".

Οι επόμενοι 11 μήνες θα αποτελέσουν μια κρίσιμη μάχη μεταξύ αυτών των ανταγωνιστικών μεταξύ τους φιλοδοξιών. Η ΕΕ θα επιδιώξει να δεσμεύσει τη Βρετανία σε κοντινή τροχιά όσον αφορά το ρυθμιστικό της πλαίσιο, προκειμένου να αποφύγει μια μετατροπή του ΗΒ σε γέφυρα επιρροής των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Το Ηνωμένο Βασίλειο, από την πλευρά του, θα μπει στον πειρασμό να χτίσει στενότερους δεσμούς με τους Αμερικανούς προκειμένου να αντισταθμίσει την απώλεια ενός εντελώς ακώλυτου εμπορίου με τον μεγάλο γείτονά του. Μέχρι στιγμής, υπάρχει περισσότερο σύγκλιση παρά απόκλιση μεταξύ των δύο πλευρών. Ουάσινγκτον και Πεκίνο, ωστόσο, δεν θα μείνουν αμέτοχοι. Το κλίμα μπορεί να αλλάξει άρδην προς το χειρότερο - και σύντομα.

Του Lionel Laurent  


31/1/2020


5.
Ευρωπαϊκή 'Ενωση: Ενας «γάμος»
 με μακρά ιστορία κρίσεων

Το Brexit, το «διαζύγιο» της Βρετανίας με τις Βρυξέλλες, το οποίο οριστικοποιείται απόψε έπειτα από αναβολές για περισσότερα από τρεισήμισι χρόνια, εντάσσεται σε μια μακρά σειρά κρίσεων στην ιστορία της ΕΕ.

 «Αδεια καρέκλα»

 Από την 1η Ιουλίου του 1965, η Γαλλία προκαλεί την κρίση της «άδειας καρέκλας», αρνούμενη να συμμετάσχει στους κοινοτικούς θεσμούς για επτά μήνες έπειτα από μια αντιπαράθεση για τη χρηματοδότηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

 Η Γαλλία βρέθηκε, επίσης, στο επίκεντρο άλλης μιας κρίσης, με το βέτο του στρατηγού Ντε Γκωλ στην ένταξη της Βρετανίας το 1963 και στη συνέχεια το 1967, καθυστερώντας την ένταξή της μέχρι το 1973.

 «Θέλω πίσω τα λεφτά μου»

 Από το 1979, η πρωθυπουργός της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ επιμένει για να εξασφαλίσει έκπτωση στην συνεισφορά της χώρας της στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, επαναλαμβάνοντας την φράση: «I want my money back» (Θέλω πίσω τα λεφτά μου). Θα το επιτύχει το 1984.

 Οι Δανοί απορρίπτουν το Μάαστριχτ

 Στις 2 Ιουνίου του 1992, η Συνθήκη του Μάαστριχτ απορρίπτεται από τους Δανούς με δημοψήφισμα. Μετά την εξασφάλιση εξαιρέσεων, κυρίως όσον αφορά το ευρώ και την ευρωπαϊκή άμυνα, οι Δανοί εγκρίνουν το κείμενο σε νέο δημοψήφισμα που πραγματοποιούν στις 18 Μαΐου του 1993. Τη συνθήκη υιοθετούν παρά τρίχα οι Γάλλοι.

Παραίτηση της Κομισιόν το 1999

 Στις 16 Μαρτίου του 1999, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραιτείται συλλογικά έπειτα από συντριπτική έκθεση που καταγγέλλει τη «βαριά ευθύνη» που φέρει σε υποθέσεις απάτης.

Κυρώσεις κατά της Αυστρίας

 Τον Φεβρουάριο του 2000, η ΕΕ επιβάλλει κυρώσεις στη Βιέννη μετά την είσοδο στην κυβέρνηση της Αυστρίας ενός κόμματος της άκρας δεξιάς, του FPÖ, κάτι το οποίο συμβαίνει για πρώτη φορά στην ΕΕ. Οι διμερείς σχέσεις 14 άλλων χωρών με την Αυστρία παγώνουν για μήνες.

 Στις 16 Δεκεμβρίου του 2017, το FPÖ μπαίνει ξανά στην κυβέρνηση, χωρίς αυτήν την φορά να προκαλέσει την μήνιν των Βρυξελλών.

 Αποτυχία του Ευρωπαϊκού Συντάγματος

 Στις 29 Μαΐου του 2005, έπειτα από εννέα επικυρώσεις χωρίς προσκόμματα, η Γαλλία απορρίπτει το σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος. Την 1η Ιουνίου, οι Ολλανδοί κάνουν το ίδιο. Το κείμενο θα θαφτεί, αλλά θα εφαρμοστεί εν μέρει μέσω της Συνθήκης της Λισσαβώνας η οποία θα τεθεί σε ισχύ στα τέλη του 2009.

Ελληνικό χρέος

 Το 2009 το δημοσιονομικό χρέος της Ελλάδας αναθεωρείται πολύ προς τα πάνω. Η χώρα απειλείται με στάση πληρωμών και η Ευρώπη φοβάται ένα «Grexit». Από το 2010, η Ελλάδα αποτελεί αντικείμενο πολλών διεθνών σχεδίων διάσωσης, υπό την προϋπόθεση αυστηρής λιτότητας, που πυροδοτούν μεγάλες διαδηλώσεις την ώρα που η χώρα βυθίζεται σε ύφεση για χρόνια.

 Η κρίση χρέους πλήττει επίσης την Ιρλανδία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Κύπρο.

 Μεταναστευτική κρίση

 Η άφιξη το 2015 περισσότερων από ένα εκατομμύριο ανθρώπων μέσω θαλάσσης στις ελληνικές και τις ιταλικές ακτές αναστατώνει την ΕΕ, η οποία διχάζεται ανάμεσα στο κλείσιμο των συνόρων και στο να δείξει αλληλεγγύη προς αυτούς που ζητούν άσυλο για να γλιτώσουν από τον πόλεμο, κυρίως στη Συρία. Σε περισσότερους από 19.000 υπολογίζονται αυτοί που έχουν χάσει τη ζωή τους στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη από το 2014.

 Η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Τσεχική Δημοκρατία αρνούνται κατηγορηματικά να εφαρμόσουν σχέδιο ανακατανομής των αιτούντων άσυλο που φτάνουν στην Ιταλία και την Ελλάδα, κάτι που θα διχάσει βαθειά τους Ευρωπαίους.

 Το Brexit

 Στις 23 Ιουνίου του 2016, το Ηνωμένο Βασίλειο γίνεται η πρώτη χώρα μέλος που αποφασίζει να εγκαταλείψει την ΕΕ έπειτα από δημοψήφισμα. Αρχίζουν ακανθώδεις διαπραγματεύσεις με στόχο ένα «διαζύγιο» στις 29 Μαρτίου του 2019.

 Ένα πρώτο σχέδιο συμφωνίας που συνάπτει με τις Βρυξέλλες η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι απορρίπτεται τρεις φορές από το βρετανικό κοινοβούλιο, προκαλώντας πολλές αναβολές στην ημερομηνία του Brexit.

 Ο διάδοχος της Μέι στον πρωθυπουργικό θώκο του Ηνωμένου Βασιλείου, ο Μπόρις Τζόνσον, επιτυγχάνει μια νέα συμφωνία με τις Βρυξέλλες στα μέσα του Οκτωβρίου του 2019.

 Έπειτα από μια νέα αναβολή του Brexit για τις 31 Ιανουαρίου του 2020, κερδίζει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο και επιτυγχάνει την επικύρωση της συμφωνίας του με τις Βρυξέλλες για την αποχώρηση εντέλει της Βρετανίας από την ΕΕ.

 Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

 https://www.kathimerini.gr/1062778/gallery/epikairothta/
kosmos/eyrwpaikh-enwsh-enas-gamos-me-makra-istoria-krisewn
31/1/2020



   ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ  

 Μπόρις Τζόνσον: Το Brexit είναι μια νέα αρχή 
- θα οδηγήσει σε εθνική ''ανανέωση'' (1/2/2020)

 ΕΚΤΟΣ ΕΕ Η ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ- Βρετανίδα πρέσβης για Brexit: 
Τι αλλάζει, πόσο επηρεάζει τους Ελληνες φοιτητές

Μακρόν προς Λονδίνο: Δεν γίνεται και μέσα και έξω.

 Αποχαιρετισμός με μηνύματα από την Ευρώπη στη Βρετανία

 Brexit: Απόψε μεθύσι, αύριο πονοκέφαλος...

 Brexit: Τελευταία ημέρα στην Ευρώπη για τους Βρετανούς
 -Ιστορική στιγμή με θεαματικό Brexodus