Η συμβολή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην οικονομική ανάπτυξη.



Στην Ελλάδα τα ΑΕΙ λειτουργούν σε ένα  κεντρικοποιημένο και γραφειοκρατικό σύστημα δομών και διαδικασιών που δεν τους επιτρέπει για παράδειγμα να υποστηρίξουν ευρύτερες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες παρ' ό,τι υπάρχει εξαιρετικό ακαδημαϊκό έμψυχο υλικό, εξειδικευμένη τεχνογνωσία και παραγωγή διεθνούς γνώσης από αρκετά ερευνητικά κέντρα αριστείας (ΦΩΤΟ:Brain Drain)

Η συμβολή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης 
στην οικονομική ανάπτυξη.  

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση στον ανεπτυγμένο κόσμο παίζει πλέον πρωταρχικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των χωρών. Για παράδειγμα στο Ηνωμένων Βασίλειο και την Κύπρο η εξωστρεφής ανώτατη εκπαίδευση συνεισφέρει 2,5-3% του ΑΕΠ. Αντιθέτως στην Ελλάδα τα ΑΕΙ λειτουργούν σε ένα  κεντρικοποιημένο και γραφειοκρατικό σύστημα δομών και διαδικασιών που δεν τους επιτρέπει για παράδειγμα να υποστηρίξουν ευρύτερες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες παρ' ό,τι υπάρχει εξαιρετικό ακαδημαϊκό έμψυχο υλικό, εξειδικευμένη τεχνογνωσία και παραγωγή διεθνούς γνώσης από αρκετά ερευνητικά κέντρα αριστείας.

Ένα ολοκληρωμένο πλάνο ενεργής συμμετοχής της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στα πλαίσια μίας εθνικής προσπάθειας οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, που μπορεί να συνεισφέρει 1,5-2% στο ΑΕΠ της χώρας σε βάθος δεκαετίας, περιλαμβάνει τους παρακάτω πυλώνες:

Αξιοποίηση της υψηλού επιπέδου έρευνας των Ελλήνων ερευνητών για την επίλυση σημαντικών τοπικών προβλημάτων, την δημιουργία διεθνώς εμπορεύσιμων καινοτόμων προϊόντων και την προσέλκυση κέντρων έρευνας και ανάπτυξης (R&D) διεθνών εταιρειών και οργανισμών. Πέρα από την ουσιαστική χρηματοδότηση θα πρέπει να δημιουργηθούν σύγχρονες δομές διαχείρισης των ερευνητικών έργων και προγραμμάτων μέσω εξειδικευμένων ΝΠΙΔ και ουσιαστικών δομών ελέγχου από εξωτερικούς ελεγκτές.

Φιλικό εργασιακό περιβάλλον για τους νέους ερευνητές. Η σημαντική διεθνής επιστημονική αναγνώριση των ελληνικών ΑΕΙ και τα μεγάλα ποσά χρηματοδοτούμενης έρευνας που προσελκύουν από διεθνείς οργανισμούς οφείλεται στην ποιότητα των χιλιάδων νέων ερευνητών (υποψήφιοι διδάκτορες, μετά-διδάκτορες). Αντιμετωπίζονται όμως φορολογικά ως στελέχη επιχειρήσεων με αποτέλεσμα τη σταδιακή εξάλειψη τους ή φυγή τους στο εξωτερικό (brain drain). Ειδικά κίνητρα θα πρέπει να δοθούν στην προσέλκυση εξαιρετικών Ελλήνων ερευνητών από το εξωτερικό.

Δημιουργία διεθνών εκπαιδευτικών κόμβων αριστείας μέσω εξειδικευμένων ξενόγλωσσων προγραμμάτων σπουδών για προσέλκυση ξένων φοιτητών σε επιστημονικούς κλάδους που έχουμε ως χώρα στρατηγικό πλεονέκτημα ή/και ακαδημαϊκή αριστεία από Έλληνες ακαδημαϊκούς εντός και εκτός Ελλάδος. Πέρα της διεθνοποίησης η δράση αυτή θα συμβάλει στην αύξηση του ΑΕΠ μέσω της εξωστρεφούς ανώτατης εκπαίδευσης με την προσέλκυση μακροπρόθεσμα τουλάχιστον 30.000 αλλοδαπών φοιτητών, ενώ θα προσφέρει επιπλέον πόρους στα Ελληνικά ΑΕΙ.

Σύνδεση των ΑΕΙ με την αγορά εργασίας μέσω ειδικών σεμιναρίων, ημερών καριέρας, υποχρεωτικής πρακτικής άσκησης, πρακτικών εργασιών, επαγγελματικής πιστοποίησης των δεξιοτήτων, προγραμμάτων επανειδίκευσης κλπ. Ειδικά ο θεσμός της πρακτικής άσκησης είναι η κύριος σύνδεσμος της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, ενώ αναβαθμίζει σε μεγάλο βαθμό τις αποκτηθείσες δεξιότητες των φοιτητών. Πέραν της σταδιακής υποχρεωτικότητας σε πολλές ειδικότητες θα πρέπει να αναβαθμιστεί το ελλιπές υπάρχον θεσμικό πλαίσιο.

Αναβάθμιση των μεταπτυχιακών σπουδών. Οι θετικές επιδράσεις των 1.000 και πλέον μεταπτυχιακών προγραμμάτων με τους πάνω από 25.000 φοιτητές είναι πολλαπλές: προσφέρουν την αναγκαία εξειδίκευση σε προπτυχιακές σπουδές γενικού περιεχομένου, ενώ παρέχουν την αναγκαία συνεχιζόμενη μετα-εκπαίδευση σε εργαζόμενους για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί στον χώρο εργασίας. Το μέλλον για τα μεταπτυχιακά προγράμματα δεν μπορεί να είναι ο άκρατος παρεμβατισμός αλλά η από κοινού με το Υπουργείο χάραξη μιάς στρατηγικής γενικών αρχών αλλά και συγκεκριμένων στόχων δεκαετίας, καθώς και ένα  σύγχρονο και ευέλικτο πλαίσιο λειτουργίας τους με στρατηγικές συνεργασίες σε ξενόγλωσσα προγράμματα με εξαιρετικά ιδρύματα του εξωτερικού.

Μαζικό πρόγραμμα εξειδίκευσης (upskilling) ή επανειδίκευσης (reskilling) ανέργων πτυχιούχων. Είναι μία πρακτική λύση στο σοβαρό πρόβλημα ανεργίας που έχουν εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι πτυχιούχοι έτσι ώστε να έχουν τις αναγκαίες δεξιότητες για την κάλυψη των νέων θέσεων εργασίας που πρόκειται να δημιουργηθούν ως αποτέλεσμα μίας επιθετικής και έξυπνης αναπτυξιακής πολιτικής και  προσελκύσεως επενδύσεων. Η στόχευση να γίνει σε κλάδους και επαγγέλματα με υψηλή ζήτηση όπως των ψηφιακών τεχνολογιών.

 Γεώργιος Ι. Δουκίδης,
 Καθηγητής Ηλεκτρονικού Επιχειρείν, Διευθυντής Εργαστηρίου ELTRUN, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών,  ομιλητής στο 5ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, στην ενότητα "THE CONTRIBUTION OF HIGHER EDUCATION TO INNOVATION & ECONOMIC DEVELOPMENT ” το Σάββατο, 7 Μαρτίου 2020. 


18/2/2020