Δισεκατομμυριούχοι και ηθικά οικονομικά ζητήματα.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
(1) Ιζαμπέλ ντος Σάντος: Η άνοδος και η πτώση
της πλουσιότερης γυναίκας της Αφρικής.
(2) Πλουσιότερη γυναίκα της Αφρικής με... προεδρικό διάταγμα.
Δισεκατομμυριούχοι
και ηθικά οικονομικά ζητήματα.
«Ενα δισεκατομμύριο εδώ, ένα πιο πέρα πολύ σύντομα, μιλάμε για πραγματικά πολλά λεφτά». Είναι μια ρήση που αποδίδεται στον Αμερικανό πολιτικό Εβερετ Ντίρκσεν και αφορά ένα μεγάλο κράτος. Σε ατομικό επίπεδο, η Ισαμπέλ ντος Σάντος, ας πούμε, το να είναι χιλιάδες φορές εκατομμυριούχος σημαίνει πως έχει στα χέρια της όντως πολλά χρήματα.
Το περιοδικό Forbes υπολογίζει την περιουσία της σε 2,1 δισεκατομμύρια δολάρια. Πώς το κατόρθωσε αυτό η κόρη του πρώην προέδρου της Ανγκόλας; Το ελάχιστο ετήσιο εισόδημα που απαιτείται να έχει κανείς για να συμπεριληφθεί στο 1% των πλουσίων των ΗΠΑ είναι 328.551 δολάρια, βάσει του οικονομικού ιστοτόπου Don’t Quit Your Day Job. Με το κριτήριο αυτό, η Ντος Σάντος θα χρειαζόταν 6.392 χρόνια για να σωρεύσει τον πλούτο που έχει σήμερα, χωρίς να υπολογιστούν φόροι και δαπάνες. Βέβαια, εάν πρόκειται να δώσει κανείς βάση σε πρόσφατα δημοσιεύματα, η Ντος Σάντος δεν συγκέντρωσε τα χρήματά της δουλεύοντας σκληρά επί χρόνια. Η σημερινή κυβέρνηση της Ανγκόλας την κατηγορεί για «ξέπλυμα, χάλκευση εγγράφων και αθέμιτη άσκηση επιρροής μεταξύ άλλων οικονομικών εγκλημάτων». Κι εκείνη τα αρνείται όλα. Θέτοντας κατά μέρος τα νομικά ερωτήματα, ας σκεφθούμε κάποια βασικά ηθικά οικονομικά ζητήματα.
Η Ισαμπέλ ντος Σάντος αξίζει να έχει τόσο μεγάλο πλούτο και, τελικά, όντως υπάρχει κανείς που να δικαιούται περιουσία δισεκατομμυρίων δολαρίων; Οι υπέρμαχοι της ελεύθερης αγοράς θα απαντήσουν πιθανώς στη γενικευμένη ερώτηση με ένα ναι, που θα ξεσήκωνε τα πλήθη. Θα ισχυρίζονταν ότι περιουσίες δισεκατομμυρίων αποτελούν το προϊόν επιτυχημένων επενδύσεων και συχνά σε μετοχές εταιρειών που ιδρύθηκαν και διοικούνται από τους ίδιους τους δισεκατομμυριούχους, ή τουλάχιστον από τους γονείς ή τους προγόνους τους. Αυτά τα κεφαλαιακά κέρδη είναι η αμοιβή της αγοράς για την εξυπνάδα τους και τη σκληρή δουλειά τους.
Η περιουσία της Ντος Σάντος ίσως να μην είναι και το καλύτερο παράδειγμα της άποψης αυτής, μιας και το μεγαλύτερο τμήμα της δημιουργήθηκε από τα έσοδα των πωλήσεων πετρελαίου της χώρας. Κατά την έκθεση της κεντρικής τράπεζας της Ανγκόλας, ετησίως τα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου φθάνουν τα 36 δισεκατομμύρια δολάρια ή τα 1.000 δολάρια το χρόνο ανά κάτοικο. Το ύψος της περιουσίας της Ντος Σάντος φαίνεται εντελώς εκτός τόπου και χρόνου σε μια χώρα όπου το 42% των ανθρώπων ζει σε συνθήκες φτώχειας, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Καθολικής Εκκλησίας της Ανγκόλας.
Η διαφορά μεταξύ της ευμάρειας της Ντος Σάντος και της δυστυχίας των συμπατριωτών της είναι ιδιαζόντως χτυπητή, αλλά δεν είναι η μόνη. Σε πολλές περιπτώσεις δισεκατομμυριούχων ο πλούτος τους δεν προέρχεται από τίποτε περισσότερο πέραν του γεγονότος ότι έχουν τους σωστούς γονείς, καλούς φίλους σε υψηλές θέσεις ή την ευκαιρία να εκμεταλλευθούν την κακή διακυβέρνηση μιας χώρας. Περιουσίες που γεννήθηκαν σε πιο ανταγωνιστικές αγορές δεν είναι απαραίτητα αμφιλεγόμενες. Παρά ταύτα, υπάρχει ένας καλός λόγος να είναι κάποιος ανήσυχος με όλους τους 2.057 δισεκατομμυριούχους της λίστας του Forbes, από τον Τζεφ Μπέζος της Αmazon και τα 131 δισεκατομμύρια δολάρια έως τον Ντου Σα, ιδρυτή της κινεζικής Home World Group με το 1 δισεκατομμύριο δολάρια.
Προφανώς, αυτοί οι επιχειρηματίες συνέβαλαν τα πλείστα στην επιτυχία των εταιρειών τους, αλλά η αμοιβή τους εξακολουθεί να είναι δυσανάλογα μεγάλη. Η ευημερία και στο σύνολό της και στην περίπτωση μιας συγκεκριμένης εταιρείας είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό κοινό αγαθό, ώστε να μπορεί ο οποιοσδήποτε να έχει απολαβές δισεκατομμυρίων. Αφ’ ης στιγμής η σιωπηρή εισφορά της κοινωνίας στον πλούτο αναγνωρισθεί, τότε σημαντικό τμήμα όλων των δισεκατομμυρίων των πλουτοκρατών θα μοιάζει παράνομης προέλευσης. Η δικαιοσύνη απαιτεί επανόρθωση έναντι της κοινωνίας, που συνέδραμε στη δημιουργία των περιουσιών. Με το υπάρχον σύστημα η φορολόγηση του πλούτου είναι ίσως ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να διασφαλιστεί η ευρύτερη κατανομή των εταιρικών κερδών.
EDWARD HADAS
REUTERS BREAKINGVIEWS
1/2/2020
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
1.
Ιζαμπέλ ντος Σάντος: Η άνοδος και η πτώση
της πλουσιότερης γυναίκας της Αφρικής.
Το success story της Ιζαμπέλ ντος Σάντος δέχεται ισχυρούς κλυδωνισμούς, καθώς η ισχυρή δισεκατομμυριούχος κατηγορείται για υπεξαίρεση και ξέπλυμα χρήματος.
Η Ιζαμπέλ ντος Σάντος δεν πηγαίνει συχνά στην Ανγκόλα. Συγκεκριμένα, έχει να επισκεφθεί την πατρίδα της από το 2018, γιατί δεν είναι ένα ασφαλές μέρος. «Γίνονται ληστείες και πολλοί φόνοι. Υπάρχει πολλή εγκληματικότητα» δικαιολογούσε την απόφασή της σε δημοσιογράφους. Ποιος ο λόγος να ταξιδέψει σε αυτή τη χώρα της Νοτιοκεντρικής Αφρικής που μοιάζει ξεχασμένη από τον Θεό – κατατάσσεται 149η ανάμεσα σε 189 κράτη βάσει του Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης για το 2019 – όταν μπορεί να βρεθεί στην ασφάλεια και στη χλιδή ενός από τα σπίτια της; Για παράδειγμα, σε μία από τις τρεις κατοικίες της σε φρουρούμενη κοινότητα στο Κένσινγκτον του Λονδίνου, στο πολυτελές διαμέρισμα στο κτίριο La Petite Afrique στο Μονακό, στο τεράστιο ρετιρέ στη Λισαβόνα όπου το πάρκινγκ είναι εξασφαλισμένο για επτά αυτοκίνητα, στην πληθωρική βίλα στο Αλγκάρβε της Πορτογαλίας ή στο μεγαλοπρεπές σπίτι στο Ντουμπάι, το οποίο σημειωτέον βρίσκεται πάνω σε ένα τεχνητό νησί σε σχήμα ιππόκαμπου.
Γιατί να επιστρέψει στην Ανγκόλα όταν μπορεί να πηγαίνει σε λαμπερά πάρτι στη Γαλλική Ριβιέρα και να συναγελάζεται με την Πάρις Χίλτον ή την τραγουδίστρια των Pussycat Dolls Νικόλ Σέρζινγκερ; Κι όμως, από τις 31 Δεκεμβρίου 2019 ούτε ο υπόλοιπος «αναπτυγμένος» κόσμος είναι πλέον τόσο ασφαλής για την Ιζαμπέλ ντος Σάντος. Με εντολή του ανώτατου δικαστηρίου της χώρας έχουν δεσμευθεί όλα τα περιουσιακά της στοιχεία στην Ανγκόλα και διαμηνύεται ότι θα συμβεί το ίδιο και στην Πορτογαλία. Πλέον δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι «η πλουσιότερη γυναίκα της Αφρικής» ή «η πρώτη γυναίκα δισεκατομμυριούχος της ηπείρου» όπως έχει χαρακτηριστεί από έγκριτα μέσα όπως το «Forbes». Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, ο αμύθητος πλούτος της, περίπου 2 δισ. δολάρια, είναι σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό κρατική περιουσία η οποία περιήλθε στην κατοχή της με μια σειρά διευκολύνσεις και προεδρικά διατάγματα υπογεγραμμένα από τον πατέρα της, τον επί 38 ολόκληρα χρόνια ηγέτη-δικτάτορα της Ανγκόλας (1979-2017), Ζοζέ Εντουάρντο ντος Σάντος. Σύμφωνα με όσα έχουν διαρρεύσει η όμορφη γυναίκα με το γλυκό, προσηνές χαμόγελο, την οποία ωστόσο όσοι γνωρίζουν χαρακτηρίζουν «πανέξυπνη και αδίστακτη», εκμεταλλευόταν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας και κατείχε σημαντικό μερίδιο ή επιρροή μεταξύ άλλων στην κρατική εταιρεία πετρελαίου Sonangol, στα τσιμέντα της χώρας και βεβαίως στην εκμετάλλευση των διαμαντιών της. Η αυτοκρατορία που είχε χτίσει μαζί με τον κονγκολέζικης καταγωγής σύζυγό της Σιντίκα Ντοκόλο απλώνεται, ή πιο σωστά απλωνόταν, από το Χονγκ Κονγκ μέχρι την Αμερική και περιελάμβανε 400 εταιρείες και τις θυγατρικές τους. Μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων και της περιουσίας τους βρισκόταν στην Πορτογαλία, αποικία και υπερπόντια επαρχία της οποίας υπήρξε η Ανγκόλα έως το 1975. Ενας άνδρας που διαχειριζόταν τον λογαριασμό της Sonangol στην πορτογαλική τράπεζα EuroBic βρέθηκε πρόσφατα νεκρός. Αιτία θανάτου: η αυτοκτονία.
Οι αποκαλύψεις ήρθαν στο φως μέσα από μια σειρά 715.000 απόρρητων αρχείων (emails, slides, τιμολόγια και συμβόλαια) ονόματι «Luanda Leaks», τα οποία διέρρευσαν από τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists – ICIJ) σε 37 μέσα του διεθνούς Τύπου και βρέθηκαν στη δημοσιότητα στα μέσα Ιανουαρίου. Την ευθύνη για τη διαρροή ανέλαβε πρόσφατα ένας πορτογάλος χάκερ ο οποίος βρίσκεται πίσω από τα «Football Leaks». «Πρόκειται για μια πολιτική βεντέτα» διακήρυξε την αθωότητά της η Ντος Σάντος στην εφημερίδα «The Guardian», καθώς διατείνεται ότι η διαρροή καθοδηγείται από τους αντιπάλους του πατέρα της, τους σημερινούς ηγέτες της Ανγκόλας. Ηδη έχει ανακοινώσει ότι θα προσφύγει στα δικαστήρια εναντίον της ICIJ και των μέσων ενημέρωσης που συνεργάζονται μαζί της, όπως και ότι έχει αναθέσει την υπόθεση στο δικηγορικό γραφείο Schilling Partners. Καθόλου τυχαία, ο ετεροθαλής αδελφός της, Ζοζέ Φιλομένο Ντος Σάντος, διώκεται για διαφθορά, καθώς κατηγορείται για τη μεταφορά 500 εκατ. δολαρίων εκτός Ανγκόλας όταν ήταν επικεφαλής του Κρατικού Επενδυτικού Ταμείου της χώρας.
Τα έγγραφα είναι έγγραφα όμως, και η αλήθεια είναι ότι δεν αποκαλύπτουν κάτι που κάποιος δεν θα μπορούσε να φανταστεί. Οπως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, πίσω από την Ντος Σάντος εκείνο που προκύπτει από αυτά είναι ότι υπήρχε ένας πρόθυμος στρατός από εταιρείες της Δύσης (χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, δικηγόροι, λογιστές, κυβερνητικοί αξιωματούχοι και εταιρείες διαχείρισης) που διευκόλυναν την Ντος Σάντος και τον πατέρα της να αποκρύψουν περιουσιακά στοιχεία από τις φορολογικές αρχές. Ηταν κάτι σαν οικογενειακή παράδοση στο προεδρικό παλάτι όπου η Ιζαμπέλ είχε περάσει μέρος της παιδικής ηλικίας της.
Ζωή σαν παραμύθι
Η Ντος Σάντος γεννήθηκε στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν το 1973 και η μητέρα της ήταν μια ρωσίδα πρωταθλήτρια σκακιού. Οι γονείς της ήταν συμφοιτητές στο Ινστιτούτο Πετρελαίου και Χημείας του Μπακού, όπου ο Ντος Σάντος είχε σταλεί για σπουδές από το Λαϊκό Κίνημα για την Απελευθέρωση της Ανγκόλας (MPLA), το οποίο μαχόταν για την εθνική ανεξαρτησία και την αποδέσμευση της χώρας από τον πορτογαλικό ζυγό. Οταν το αποικιακό καθεστώς τελικά κατέρρευσε το 1975, εκείνος ανέλαβε την προεδρία της Ανγκόλας το 1979, εν μέσω του εμφυλίου που ταλάνισε τη χώρα για 27 ολόκληρα χρόνια (πρόκειται για τον μακροβιότερο στην Αφρική). Οι γονείς της Ιζαμπέλ χώρισαν νωρίς, δεν μπορούσε άλλωστε να νοηθεί πρόεδρος αφρικανικής χώρας με λευκή σύζυγο. Εκείνη μεγάλωσε στο Λονδίνο, φοίτησε στο σχολείο θηλέων St Paul’s και σπούδασε ηλεκτρολόγος μηχανολόγος στο King’s College. Οταν γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ’90 όλα έδειχναν ότι ο πόλεμος τελειώνει στην Ανγκόλα, επέστρεψε στη χώρα και ξεκίνησε το επιχειρείν. Από τις μεταφορές πέρασε στην κινητή τηλεφωνία, η οποία τότε έκανε τα πρώτα της βήματα, και πολύ σύντομα η κοινοπραξία της οποίας ηγούνταν κέρδισε τον διαγωνισμό για τη δεύτερη άδεια που δινόταν στη χώρα. Σήμερα η Unitel είναι ο μεγαλύτερος πάροχος κινητής τηλεφωνίας στην Ανγκόλα. Ακολούθησαν μια σειρά από σουπερμάρκετ, ένα δορυφορικό κανάλι, ένα ζυθοποιείο και βεβαίως τα διαμάντια και τα πετρέλαια. Τη βοήθησε και το καλό timing, καθώς μεταξύ 2002-2008 η χώρα γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη χάρη στην άνοδο της τιμής του πετρελαίου. Κάπως έτσι έφτασε να γίνει η πιο πλούσια γυναίκα της Αφρικής, την ώρα που πολλοί Ανγκολέζοι εξακολουθούσαν να ζουν υπό τραγικές συνθήκες, δίχως τροφή, στέγαση και υγειονομική περίθαλψη – σήμερα συγκαταλέγονται ανάμεσα στους λαούς με τα υψηλότερα ποσοστά αναλφαβητισμού και παιδικής θνησιμότητας. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το ένα τρίτο του πληθυσμού αυτής της χώρας των σχεδόν 30 εκατομμυρίων κατοίκων ζει με λιγότερο από δύο δολάρια την ημέρα.
Ο φιλότεχνος σύζυγος και το Κατά Ματθαίον
Στο παιχνίδι των αποκαλύψεων κομβικό ρόλο παίζει και ο σύζυγος της Ιζαμπέλ ντος Σάντος, Σιντίκα Ντοκόλο. Ο 47χρονος επιχειρηματίας κυκλοφορούσε μέχρι πολύ πρόσφατα στα σαλόνια της Ευρώπης απόλυτα εξοικειωμένος με τον αέρα τους και ταυτόχρονα εξίσου απόλυτα υπερήφανος για την αφρικανική καταγωγή του και τον πολιτισμό της. Ο Ντοκόλο, μεγάλος λάτρης των σπορ αυτοκινήτων, θεωρείται ο μεγαλύτερος συλλέκτης αφρικανικής τέχνης στον κόσμο, ο οποίος άρχισε να συγκεντρώνει έργα από τα 15 του χρόνια ακολουθώντας την παράδοση του πατέρα του, ενός εκατομμυριούχου τραπεζίτη από το Κονγκό (πρώην Ζαΐρ). Μαζί με την Ιζαμπέλ ντος Σάντος είχαν συμπεριληφθεί πρόσφατα στη λίστα με τους «50 συλλέκτες που αξίζουν την προσοχή μας» της ιστοσελίδας ARTnews, καθώς σήμερα διαθέτουν περί τα 3.000 έργα τέχνης από καλλιτέχνες όπως οι Γουίλιαμ Κέντριτζ, Ζανέλε Μουχόλι, Γίνκα Σονιμπάρε, Κέντελ Γκιρς, Σου Γουίλιαμσον αλλά και ο Ζαν Μισέλ Μπασκιά ή ο Αντι Γουόρχολ.
Ως πρόεδρος του Ιδρύματος Σιντίκα Ντοκόλο με έδρα τη Λουάντα της Ανγκόλας, ο Ντοκόλο προωθούσε το έργο καλλιτεχνών από την Αφρική εντός και εκτός της ηπείρου. Παρεμπιπτόντως, το site του Ιδρύματος δεν λειτουργεί τις τελευταίες ημέρες καθώς είναι «υπό συντήρηση», όπως αναγράφεται στην ιστοσελίδα του. Πολύ προτού συμβεί αυτό διασημότητες και καλλιτέχνες όπως η ηθοποιός Λουπίτα Νιόνγκο, το μοντέλο Αλεκ Γουέκ και ο τραγουδιστής Κεζάια Τζόουνς εξέφραζαν τη στήριξή τους και την εκτίμησή τους στη δουλειά του ως συλλέκτη και στον καθοριστικό ρόλο που είχε παίξει στην ανάπτυξη και διάδοση της σύγχρονης αφρικανικής τέχνης. Ο Ντοκόλο είχε διαθέσει περί τα 340.000 δολάρια στη διοργάνωση της documenta 14 προκειμένου να διατεθούν από 20.000 δολάρια σε 17 καλλιτέχνες αφρικανικής καταγωγής, σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό «Kunstforum International». Εκείνος χρηματοδότησε και τον περίφημο οβελίσκο του Αμερικανονιγηριανού Ολου Ογκίμπε που είχε τοποθετηθεί στην πλατεία Κένινγκ στο Κάσελ της Γερμανίας με τη φράση «Ξένος ήμουν και με δεχθήκατε» από το Ευαγγέλιο (Κατά Ματθαίoν 25:35) και είχε προκαλέσει την μήνιν του γερμανικού ακροδεξιού κόμματος AfD. Σάλος στα έντυπα τέχνης του γερμανικού Τύπου και όχι μόνο. Μιλώντας στο περιοδικό «Monopol», ο καλλιτεχνικός διευθυντής της documenta 14 Ανταμ Σίμτσικ τόνισε ότι οι διοργανωτές δεν γνώριζαν ότι το Ιδρυμα Ντοκόλο συνδεόταν με παράνομο πλουτισμό από ύποπτες επιχειρηματικές δραστηριότητες.
Κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει τις καλές προθέσεις και τον πατριωτισμό του Ντοκόλο. Αλλωστε διεξήγαγε ολόκληρη σταυροφορία για τον επαναπατρισμό της αφρικανικής τέχνης η οποία είχε αποσπαστεί από την ήπειρο την περίοδο της αποικιοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτής της αποστολής δάνειζε με ευκολία έργα από τη συλλογή του σε μουσεία και ιδρύματα της Ευρώπης με την προϋπόθεση να διοργανώσουν με τη σειρά τους μια έκθεση με παρόμοιο περιεχόμενο και αξία στην Αφρική. Eίχε μάλιστα αγοράσει διαφημιστικό χώρο στην Times Square της Νέας Υόρκης προκειμένου να γνωστοποιήσει τον σκοπό του. «Η σύγχρονη αφρικανική τέχνη πρέπει να είναι προσβάσιμη από τους Αφρικανούς και να έχει αντίκτυπο στις ζωές τους» έλεγε στο περιοδικό «New African».
Τα διαμάντια που δεν είναι παντοτινά
Ο Ντοκόλο και η Σάντος δεν ανήκαν ποτέ σε αυτόν τον κόσμο της Αφρικής και μάλλον ήξεραν πώς να κρατούν καλά και τις αποστάσεις τους. Εκείνος είχε γεννηθεί στην Κινσάσα από μια Δανή, η οποία είχε καταφθάσει στο Κονγκό το 1966 για να επιβλέψει την κλινική του Ερυθρού Σταυρού της χώρας της και να βοηθήσει στην εκπαίδευση μαιών και νοσοκόμων. Ο Σιντίκα μεγάλωσε και σπούδασε στο Βέλγιο και στη Γαλλία αλλά τελικά αποφάσισε να επιστρέψει στο Κονγκό για να επιβλέψει τις οικογενειακές επιχειρήσεις. Yπήρχε άλλωστε πληθώρα από αυτές, από τις τράπεζες και τα ορυχεία, μέχρι την αλιεία και την εξαγωγή καφέ, δραστηριότητες υπέρ το δέον προσοδοφόρες, οι οποίες ωστόσο κρατικοποιήθηκαν από τον πρόεδρο Μομπούτου Σέσε Σέκο, άλλον έναν αφρικανό δικτάτορα ο οποίος ήταν ηγέτης του Ζαΐρ από το 1965 έως το 1997. Με την Ιζαμπέλ ντος Σάντος γνωρίστηκαν στους κοσμικούς κύκλους του Λονδίνου και παντρεύτηκαν το 2002. Ηταν απόλυτα ταιριαστοί και πρόβαλλαν την εικόνα ενός ευτυχισμένου ζευγαριού. Μάλιστα, όταν συμπλήρωσαν 10 χρόνια γάμου φιλοξένησαν στην Ανγκόλα δεκάδες φίλους από το εξωτερικό για να γιορτάσουν μαζί τους επί τρεις ημέρες σε χώρους όπως το πολυτελές κλαμπ Miami Βeach στην παραλία της Λουάντα, ιδιοκτησίας Ντος Σάντος. Ο Ντοκόλο ήταν ιδιαίτερα δραστήριος ως επιχειρηματίας και σύμφωνα με τα «Luanda Leaks» είχε γίνει εκατομμυριούχος χάρη σε μια συνεργασία με τη Sodiam, την κρατική εταιρεία εκμετάλλευσης διαμαντιών της Ανγκόλας, που του επέτρεψε να αγοράσει ένα μεγάλο μερίδιο στην ελβετική εταιρεία κοσμημάτων De Grisogono και να αποκτήσει τον έλεγχό της μέσα από μια σειρά από εταιρείες του εξωτερικού. Τα glamorous πάρτι του oίκου στo Πόρτο Τσέρβο της Costa Smeralda και στις Κάννες ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή και είχαν καλεσμένους αστέρες όπως ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο ή η Ναόμι Κάμπελ. Μέρος των χρημάτων για τη διοργάνωσή τους προερχόταν από κρατικά κονδύλια της Ανγκόλας. Σήμερα η εταιρεία είναι αντιμέτωπη με τεράστια οικονομική ζημιά.
Εάν αποδειχθεί ότι ισχύει το κατηγορητήριο εναντίον τους, τόσο η Ντος Σάντος όσο και ο Ντοκόλο θα βρεθούν στη φυλακή, σύμφωνα με το γραφείο του νυν προέδρου της Ανγκόλας, Ζοάο Λουρένσο. Στο επίκεντρο της έρευνας βρίσκεται το ποσό των 58 εκατ. δολαρίων που μεταφέρθηκε μέσα από μια σειρά ύποπτες πληρωμές από τον λογαριασμό της Sonangol σε επιχείρηση-βιτρίνα στο Ντουμπάι μέσα σε μία ημέρα (τον Νοέμβριο του 2017) και μόλις λίγες ώρες αφότου ο Λουρένσο ανακοίνωνε την απόλυσή της από τη θέση της προέδρου της εταιρείας όπου είχε διοριστεί το 2016 από τον πατέρα της, λίγο προτού αποσυρθεί εκείνος από την πολιτική. Ποιο Netflix και ποιο HBO… Αυτή είναι μόνο η αρχή ενός σίριαλ το οποίο αναμένεται να χρειαστεί πολλούς κύκλους για να ολοκληρωθεί.
Αστραπέλλου Μαριλένα
https://www.tovima.gr/2020/02/05/vimagazino/izampel-ntos-santos-i-anodos-kai-i-ptosi-tis-plousioteris-gynaikas-tis-afrikis/?fbclid=IwAR3vG1ez4TIuzMZPpiQRmBjrqW1LQ4b_HzQdVXZp9nfp8W5crppq4i7LzWI
5/2/2020
2.
Πλουσιότερη γυναίκα της Αφρικής
Πλουσιότερη γυναίκα της Αφρικής
με... προεδρικό διάταγμα.
Ο πατέρας της ήταν ο πρόεδρος της Ανγκόλας για 38 χρόνια και η Ισαμπέλ ντος Σάντος ήθελε να χτίσει μια αυτοκρατορία. Τα κατάφερε λεηλατώντας τους φυσικούς πόρους της χώρας και εκμεταλλευόμενη τον ιδρώτα του λαού
H 46χρονη σήμερα Ισαμπέλ ντος Σάντος φιγουράρει στην κορυφή της λίστας με τις πιο πλούσιες γυναίκες της Αφρικής. Η επιχειρηματίας από την Ανγκόλα έχει μια αμύθητη περιουσία η οποία υπολογίζεται στα 2,1 δισεκατομμύρια δολάρια.
Αναζητώντας τις πηγές του πλούτου της όλα οδηγούν σε ένα όνομα: Ζοζέ Εντουάρντο ντος Σάντος. Ο πατέρας της Ισαμπέλ ανάλαβε την προεδρία στην αφρικανική χώρα το μακρινό 1979 και παρέμεινε στο θώκο έως το 2017. Για δεκαετίες η Ανγκόλα ήταν η "παιδική χαρά" της οικογένεια Ντος Σάντος και η Ισαμπέλ έπαιρνε όποιο "παιχνίδι" ζητούσε ακόμα και αν αυτό ήταν αποκλειστικά συμβόλαια με πετρελαϊκές εταιρίες ή εταιρίες εξόρυξης διαμαντιών.
Το πώς έφτασε η Ντος Σάντος να γίνει η πρώτη δισεκατομμυριούχος της Αφρικής ήταν λίγο πολύ γνωστό όμως πλέον υπάρχουν και τα έγγραφα να το αποδείξουν.
To BBC αποκάλυψε έγγραφα που διέρρευσαν και δείχνουν πως η 46χρονη απέκτησε, μέσω του πατέρα της, πρόσβαση σε επικερδείς συμφωνίες σχετικά με εκτάσεις, πετρέλαιο, διαμάντια και τηλεπικοινωνίες. Τα έγγραφα δείχνουν πως η ίδια και ο σύζυγός της ήταν σε θέση να αγοράσουν πολύτιμη κρατική περιουσία σε μια σειρά από ύποπτες συμφωνίες και πως με "όπλο" της δύναμη του πατέρα της λεηλατούσε τους φυσικούς πόρους της Ανγκόλας.
H Ντος Σάντος, που μένει πλέον μόνιμα στην Αγγλία και κατέχει ακριβά ακίνητα στο κεντρικό Λονδίνο, υποστηρίζει ότι οι ισχυρισμοί σε βάρος της είναι εντελώς ψευδείς και μιλάει για «κυνήγι μαγισσών» με πολιτικό κίνητρο από την κυβέρνηση της Ανγκόλας. Το BBC όμως τονίζει ότι απέκτησε πρόσβαση σε πάνω από 700.000 έγγραφα που διέρρευσαν σχετικά με το πώς έχτισε την αυτοκρατορία της. Τα στοιχεία έχουν εξεταστεί από 37 οργανισμούς Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και είναι αξιόπιστα.
Ο Άντριου Φάινσταϊν, επικεφαλής της Corruption Watch, τονίζει ότι τα έγγραφα, που αναφέρονται ως Luanda Leaks από το όνομα της πρωτεύουσας της Ανγκόλας, δείχνουν πώς η Ντος Σάντος εκμεταλλεύτηκε τη χώρα της, σε βάρος των πολιτών της.
Βασίλισσα του πετρελαίου
Μία από τις πιο ύποπτες συμφωνίες «πέρασε» από το Λονδίνο μέσω θυγατρικής της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας Sonangol. H Ντος Σάντος είχε αναλάβει επικεφαλής της Sonangol το 2016, χάρη σε προεδρικό διάταγμα του πατέρα της, Ζοζέ Εντουάρντο ντος Σάντος (φωτό), που ήταν στην εξουσία για 38 χρόνια. Ωστόσο όταν αποσύρθηκε από την προεδρία, τον Σεπτέμβριο του 2017, η θέση της απειλήθηκε, αν και ο διάδοχός του προερχόταν από το ίδιο κόμμα. Η Ντος Σάντος αποπέμφθηκε δύο μήνες μετά.
Τα έγγραφα δείχνουν πως μόλις έφυγε από τη Sonangol, η Ντος Σάντος ενέκρινε ύποπτες πληρωμές 58 εκατ. δολαρίων σε μια εταιρεία συμβούλων στο Ντουμπάι, τη Matter Business Solutions.
H ίδια υποστηρίζει πως δεν έχει οικονομικά συμφέροντα στη Matter, αλλά τα έγγραφα δείχνουν πως τη διαχειρίζεται ο business manager της και ανήκει σε έναν φίλο της.
Δικηγόροι της εταιρείας λένε ότι η εταιρεία ανέλαβε την ανοικοδόμηση της πετρελαϊκής βιομηχανίας στην Ανγκόλα και ότι οι πληρωμές ήταν για δουλειά που είχε γίνει ήδη από άλλες εταιρείες συμβούλων με τις οποίες είχαν κλειστεί συμφωνίες.
Οι δικηγόροι της Ντος Σάντος λένε ότι οι ενέργειές της σχετικά με τις πληρωμές της Matter ήταν εντελώς νόμιμες και ότι δεν έδωσε άδειες για πληρωμές αφού αποπέμφθηκε από τη Sonangol.
Μεγάλο μέρος της περιουσίας της βασίζεται στην ιδιοκτησία μεριδίου της πορτογαλικής εταιρείας Galp, το οποίο μια από τις εταιρείες της αγόρασε από τη Sonangol το 2006. Τα έγγραφα δείχνουν πως χρειάστηκε να πληρώσει μόνο 15% ως προκαταβολή, και ότι τα υπόλοιπα 63 εκατ. ευρώ μετατράπηκαν σε δάνειο με χαμηλό επιτόκιο από τη Sonangol. Στο πλαίσιο των όρων του, το χρέος της στους πολίτες της Ανγκόλας δεν χρειαζόταν να αποπληρωθεί για 11 χρόνια. Το μερίδιό της στη Galp τώρα αξίζει πάνω από 750 εκατ. ευρώ.
Η εταιρεία της Ντος Σάντος προσφέρθηκε να αποπληρώσει το δάνειο το 2017. Η προσφορά θα έπρεπε να είχε απορριφθεί επειδή δεν περιελάμβανε περίπου 9 εκατ. ευρώ σε χρέη από τόκους, ωστόσο η Ντος Σάντος, που ήταν τότε επικεφαλής της Sonangol, αποδέχτηκε τα χρήματα ως πλήρη πληρωμή για το δικό της χρέος. Έξι ημέρες αργότερα αποπέμφθηκε και η πληρωμή επεστράφη από τη νέα διοίκηση της εταιρείας. Η ίδια υποστηρίζει ότι αυτές οι συναλλαγές ήταν απόλυτα νόμιμες.
Διαμάντια σε τιμή ευκαιρίας
Μια παρόμοια υπόθεση υπάρχει και στον τομέα της βιομηχανίας διαμαντιών. Ο σύζυγός της, Σίντικα Ντοκόλο, υπέγραψε μια συμφωνία το 2012 με την κρατική εταιρεία διαμαντιών Sodiam. Στο πλαίσιό της υποτίθεται πως θα ήταν συνέταιροι 50-50 σε μια συμφωνία για την αγορά μεριδίου της ελβετικής De Grisogono. Ωστόσο, χρηματοδοτήθηκε από την κρατική εταιρεία: Τα έγγραφα δείχνουν πως 18 μήνες μετά τη συμφωνία η Sociam είχε βάλει 79 εκατ. δολάρια στη συνεργασία, ενώ ο Ντοκόλο 4 εκατ. Επίσης, η Sodiam του έδωσε μια ανταμοιβή 5 εκατ. ευρώ για την επίτευξη της συμφωνίας, οπότε πρακτικά δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιήσει δικά του χρήματα. Ακόμη, τα έγγραφα δείχνουν ότι η Sodiam δανείστηκε το ρευστό από μια τράπεζα στην οποία η Ντος Σάντος είναι η μεγαλύτερη μέτοχος. Η Sodiam πρέπει να πληρώνει τόκο 9% και υπήρξε εγγύηση για το δάνειο μέσω προεδρικού διατάγματος από τον πατέρα της. Σύμφωνα με τον Μπράβο ντα Ρόσα, νέο διευθύνοντα σύμβουλο της Sodiam, στο τέλος, όταν ολοκληρωθεί η αποπληρωμή του δανείου, η εταιρεία θα έχει χάσει πάνω από 200 εκατ. δολάρια. Ακόμη, ο πρώην πρόεδρος έδωσε στον σύζυγο της Ντος Σάντος την άδεια να αγοράσει κάποια από τα ακατέργαστα διαμάντια της Ανγκόλας. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, τα διαμάντια πουλήθηκαν σε πολύ χαμηλή τιμή, και κάποιες πηγές εκτιμούν πως χάθηκαν περίπου ένα δισ. δολάρια.
Οικόπεδα-φιλέτα με... ένα κομμάτι ψωμί
Επίσης, τα έγγραφα αποκαλύπτουν πώς η Ντος Σάντος αγόρασε εκτάσεις από το κράτος τον Σεπτέμβριο του 2017, με μικρή προκαταβολή. Η εταιρεία της αγόρασε ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο σε παραθαλάσσια έκταση στην πρωτεύουσα Λουάντα, με τη βοήθεια προεδρικού διατάγματος που υπέγραψε ο πατέρας της. Σύμφωνα με το συμβόλαιο, η αξία της έκτασης ήταν 96 εκατ. δολάρια, μα η εταιρεία της πλήρωσε μόνο 5% μετά από συμφωνία να επενδυθούν τα άλλα στην ανάπτυξη.
Στο πλαίσιο συμφωνίας έγινε έξωση πολιτών που ζούσαν εκεί, οι οποίοι μεταφέρθηκαν σε μια απομονωμένη περιοχή σε απόσταση 50 χλμ από την πρωτεύουσα.
Σε ένα άλλο project της Ντος Σάντος περίπου 500 οικογένειες μεταφέρθηκαν από παραθαλάσσια περιοχή για να χτιστούν εκεί θέρετρα. Εγκατέστησαν τις οικογένειες σε περιοχή την οποία διασχίζει ένας ανοιχτός υπόνομος. Όταν οι βροχές είναι έντονες ο υπόνομος πλημμυρίζει και τα μολυσμένα νερά μπαίνουν στα σπίτια. Η επιχειρηματίας διαψεύδει πως το project της ευθύνεται για τη μεταφορά των οικογενειών.
Δανείστρια και δανειζόμενη
Η δισεκατομμυριούχος είχε επίσης μεγάλα κέρδη από τη βιομηχανία τηλεπικοινωνιών της Ανγκόλας: Απέκτησε μερίδιο 25% στον μεγαλύτερο πάροχο της χώρας, Unitel, που είχε λάβει σχετική άδεια από τον πατέρα της το 1999. Η ίδια αγόρασε το μερίδιό της το επόμενο έτος από υψηλόβαθμο κρατικό αξιωματούχο.
Η Unitel της έχει πληρώσει ήδη ένα δισ. δολάρια σε μερίσματα, και το μερίδιό της αξίζει άλλο ένα δισ. Επίσης κανόνισε η Unitel να δανείσει 350 εκατ. ευρώ σε μια εταιρεία που έστησε η ίδια, ονόματι Unitel International Holdings. Το όνομα ήταν παραπλανητικό ώστε να μην φαίνεται ότι ιδιοκτήτρια ήταν η ίδια.
Τα έγγραφα επίσης δείχνουν ότι η επιχειρηματίας υπέγραφε στα ίδια δάνεια τόσο ως δανείστρια, όσο και ως δανειζόμενη. Η ίδια τονίζει ότι όλα έγιναν σύννομα και τα δάνεια έφεραν τελικά κέρδος στην Unitel.
Η Ντος Σάντος συνεργαζόταν με την κορυφαία λογιστική εταιρία PWS η οποία κάλυπτε τις παρατυπίες με αντάλλαγμα τεράστια ποσά. Μετά τις αποκαλύψεις η εταιρία ανακοίνωσε ότι σταματά τη συνεργασία της με την επιχειρηματία και ξεκινά έρευνα για το θέμα. Όλα αυτά βέβαια αφού τα στοιχεία ήρθαν στο φως. Είναι δεδομένο ότι η PWS γνώριζε πολύ καλά τι γινόταν και ουσιαστικά διευκόλυνε το εργοστάσιο διαφθοράς που είχε στήσει.
Πηγή: janus.gr
24/1/2020