ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ:(1) Πίσω από το ''success story'' το σκοτεινό πρόσωπο του ελληνικού τουρισμού (2 )Κορονοϊός: Τι σημαίνει για την οικονομία η «μόλυνση» του τουρισμού


Το σκοτεινό πρόσωπο του ελληνικού τουρισμού.

Τι κρύβεται πίσω από το success story της τουριστικής βιομηχανίας στη χώρα μας;  Εργαζόμενοι που προσελκύονται με παραπλανητικές μεθόδους από το εξωτερικό προσφέρουν μαύρη και κακοπληρωμένη (υπερ)εργασία σε ελληνικά ξενοδοχεία. Μεγάλη έρευνα για τις εταιρείες-μεσάζοντες και για τις εργοδοτικές αυθαιρεσίες στις τουριστικές επιχειρήσεις της Μεσογείου.

Ο Βλαντ είναι φοιτητής σε πανεπιστήμιο της Ρουμανίας. Αναζητά καλοκαιρινή εργασία, κατά προτίμηση σε ένα ηλιόλουστο μέρος, όπως η Ελλάδα. Ψάχνει στο διαδίκτυο και στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του γραφείου καριέρας του πανεπιστημίου του. Εκεί βρίσκει μια συμβουλευτική εταιρεία ανθρώπινου δυναμικού με έδρα την Ελλάδα, που προσφέρει θέσεις εργασίας σε ελληνικά θέρετρα.

Περνάει τη διαδικτυακή συνέντευξη και λαμβάνει προσφορά εργασίας για ένα ελληνικό ξενοδοχείο. Φτάνοντας όμως στο ξενοδοχείο της Χαλκιδικής όπου επρόκειτο να εργαστεί, διαπιστώνει ότι τίποτα δεν είναι όπως το περίμενε. Το δωμάτιό του βρίσκεται στο υπόγειο, το φαγητό δεν τρώγεται, εργάζεται 10 ώρες καθημερινά για 16 ευρώ την ημέρα. Ο Βλαντ είναι ένας από τους εκατοντάδες εργαζόμενους που ταξίδεψαν στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 2019 προκειμένου να εργαστούν σε ξενοδοχείo.

Παραβάσεις δίπλα στην άμμο

Κατά τη διάρκεια πολύμηνης έρευνας, η ομάδα μας ανακάλυψε μια πολύπλοκη διαδικασία «εισαγωγής φτηνών εργαζομένων». Ιδιωτικά γραφεία ευρέσεως εργασίας και εταιρείες προσωπικού προσελκύουν εργαζόμενους από ευρωπαϊκές ή τρίτες χώρες προκειμένου να εργαστούν σε ελληνικά ξενοδοχεία, εκμεταλλευόμενες την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί κινητικότητας του εργατικού δυναμικού.

Μέσω αυτού του σχεδίου, εκατοντάδες ξένοι εργάζονται τα τελευταία χρόνια στον εγχώριο ξενοδοχειακό κλάδο με όρους υπερεργασίας, υποδηλωμένης εργασίας και πολύ χαμηλών μισθών, ενώ τα ξενοδοχεία αποφεύγουν να πληρώσουν τους φόρους και την κοινωνική ασφάλιση που τους αναλογούν.

Μετά την οικονομική κρίση και τα αυστηρά μέτρα λιτότητας του ΔΝΤ και της Ε.Ε., ο τουρισμός, η «βαριά βιομηχανία» της Ελλάδας, θεωρείται ο κύριος πυλώνας ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία, αφού δημιουργεί διαρκώς νέες θέσεις εργασίας και παράγει αυξανόμενα έσοδα. Ωστόσο, η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και η ανάγκη για φτηνότερο εργατικό δυναμικό έχουν καταστήσει τον κλάδο εύφορο έδαφος για οποιονδήποτε είναι έτοιμος να παρακάμψει τον νόμο προκειμένου να αυξήσει τα κέρδη του.

Εντοπίσαμε εταιρεία με έδρα τη Θεσσαλονίκη, η οποία επί 12 χρόνια προσελκύει εργαζόμενους από τα Βαλκάνια και την Ευρώπη και τους στέλνει για εργασία σε δεκάδες πολυτελή ξενοδοχεία σε Κρήτη, Κέρκυρα, Μύκονο, Χαλκιδική, Κω και αλλού. Οι μισθοί τους είναι τόσο χαμηλοί που καταστρατηγούνται όχι μόνο οι κλαδικές συλλογικές συμβάσεις των ξενοδοχοϋπαλλήλων που ίσχυαν αυτά τα χρόνια αλλά ακόμα και η εθνική συλλογική σύμβαση.

«Κάναμε υπερωρίες για να καλύψουμε τη βάρδια, το ξενοδοχείο δεν είχε αρκετούς υπαλλήλους για να δίνει περισσότερα ρεπό. Η επιχείρηση γλιτώνει έξοδα, όμως για εμάς ήταν σκλαβιά», περιέγραψε ένας Λευκορώσος, σερβιτόρος σε ξενοδοχείο της Κέρκυρας το καλοκαίρι του 2019.

Η Ε.Ε. των ανισοτήτων

Η διαδικασία αυτή παραβαίνει πλήθος εθνικών και ευρωπαϊκών διατάξεων που αφορούν την κινητικότητα των εργαζομένων εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης και την ίση μεταχείριση ανεξαρτήτως εθνικότητας. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών, εκατοντάδες καταχρήσεις και παραβάσεις που σχετίζονται με την κινητικότητα έχουν τεκμηριωθεί σε όλη την Ευρώπη, ενώ δεκάδες υποθέσεις έχουν οδηγηθεί ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

Και ενώ οι ευρωπαϊκοί κανόνες εισήχθησαν ώστε να διευκολύνουν –υποτίθεται– εργαζόμενους και εργοδότες για να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που προσφέρει η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, η μετακίνηση εργαζομένων δημιούργησε ένα έδαφος πρόσφορο σε εργασιακές παραβάσεις, που στόχο είχαν τη μείωση του εργατικού κόστους και την αύξηση των εταιρικών κερδών.

Το αποκαλούμενο social dumping (η πρακτική της χρησιμοποίησης αλλοδαπών εργαζομένων με στόχο τη μείωση του εργατικού κόστους που επιφέρει μείωση των μισθών και για τους ντόπιους εργαζόμενους) τέθηκε στο επίκεντρο πολλών συζητήσεων στις Βρυξέλλες. Η Ευρώπη, όμως, φαίνεται να μη θέλει ή να μην μπορεί να αναπτύξει επαρκείς ελεγκτικούς μηχανισμούς για να επιτηρήσει την εφαρμογή των μέτρων προστασίας των εργαζομένων.

Το γεγονός ότι ένα δίκτυο εταιρειών λειτουργούσε ανενόχλητο επί χρόνια και ότι δεκάδες ξενοδοχεία χρησιμοποιούσαν τις υπηρεσίες του κατά παράβαση των δικαιωμάτων εκατοντάδων αλλοδαπών εργαζομένων, δεν αποτελεί μεμονωμένο φαινόμενο.

Αφού συνομιλήσαμε με δεκάδες συνδικαλιστές του ξενοδοχειακού κλάδου, πρώην και νυν υπαλλήλους, ξεπερνώντας τον φόβο των εργαζομένων αλλά και μελετώντας εργασιακές συμβάσεις, διαπιστώσαμε ότι βρισκόμαστε εν μέσω ενός βαθέος μετασχηματισμού των εργασιακών σχέσεων στον τουρισμό.

Η εργολαβία και η κατάχρηση της πρακτικής της μαθητείας επεκτείνονται όλο και περισσότερο στον τουρισμό, οδηγώντας σε μεγαλύτερη επισφάλεια, πλήρη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και παράκαμψη των συλλογικών συμβάσεων, τη στιγμή που πηχυαίοι τίτλοι γιορτάζουν την ανάκαμψη της «βαριάς βιομηχανίας» της χώρας. Δεν είναι λίγα τα ελληνικά ξενοδοχεία που, εκμεταλλευόμενα και τις ευνοϊκές προς τους εργοδότες μνημονιακές ρυθμίσεις, αναθέτουν όλο και περισσότερο σε εργολάβους και εταιρείες προσωρινής απασχόλησης την εύρεση προσωπικού, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις οι μόνιμοι εργαζόμενοι να αποτελούν μειονότητα.

Περίπου 33 εκατομμύρια τουρίστες επισκέφθηκαν την Ελλάδα το 2019. Τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και οι υπόλοιπες τουριστικές επιχειρήσεις παράγουν περίπου το 31% του ΑΕΠ, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του ΣΕΤΕ. Ωστόσο, αυτή η οικονομική ανάπτυξη δεν αντανακλά στο εργατικό δυναμικό που απασχολείται άμεσα ή έμμεσα στον τουρισμό και που το 2019 έφτασε σχεδόν τους 1 εκατ. εργαζόμενους.

Χαμηλοί μισθοί, υπέρογκα κέρδη

Η χρήση περίπλοκων μεθόδων για την απασχόληση αλλοδαπών εργαζομένων σε ελληνικές επιχειρήσεις σχετίζεται και με ζητήματα εισφοροαποφυγής και φοροαποφυγής. Εικονικές εταιρείες, μεταφορές έδρας, μεταβιβάσεις κυριότητας, χρήση αχυράνθρωπων: όλα συνθέτουν ένα παζλ ανομίας και ουσιαστικής απουσίας ελέγχων. Και μέσα από όλα αυτά, κάποιοι κερδίζουν αρκετά. Ποιοι και πώς ακριβώς;

Διαβάστε όλη την έρευνα σε ειδικό ένθετο 32 σελίδων 
το επόμενο Σάββατο 14 Μαρτίου.


• Η έρευνα με τίτλο «Παγιδευμένοι στον Παράδεισο: το σκοτεινό πρόσωπο του ελληνικού τουρισμού» υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του iMEdD. Το iMEdD δεν ταυτίζεται απαραιτήτως με το περιεχόμενο του κειμένου. 

Λίνα Καπετάνιου, Ελβίρα Κρίθαρη, Ιωάννα Λουλούδη, Ηλίας Σταθάτος


7/3/2020


         ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ          




Μάνθος Ντελής για κορονοϊό: 
Τι σημαίνει για την οικονομία η «μόλυνση» του τουρισμού

Είναι τόσο μεγάλη η εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από το τουριστικό προϊόν, ώστε ακόμη και μια σχετικά μικρή μείωση στο προερχόμενο από τον τουρισμό ΑΕΠ κατά 5%, σημαίνει μια μείωση στο συνολικό ΑΕΠ κατά περίπου 1%, τονίζει στο liberal.gr ο Μάνθος Ντελής, προκειμένου να δείξει πόσο αυξημένο κίνδυνο αντιμετωπίζει η ανάπτυξη ακόμη και από ένα περιορισμένο πλήγμα στην συγκεκριμένη δραστηριότητα. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι σύμφωνα με τα στοιχεία για το 2018, επί συνολικού ονομαστικού ΑΕΠ στα 182 δισ. ευρώ, η συμμετοχή του τουριστικού προϊόντος ήταν 37,5 δισ ευρώ.

«Ο κορονοϊός αποτελεί ένα εξωγενές σοκ στον τομέα του τουρισμού και η πολύ μεγάλη εξάρτηση της χώρας από την τουριστική βιομηχανία, που ξεπερνά το 20% και είναι από τις υψηλότερες παγκοσμίως, θα αποτελέσει πλήγμα στην οικονομία, εφόσον συνεχίσει η εξάπλωση του ιού με επιταχυνόμενο ρυθμό», σημειώνει ο καθηγητής μακροοικονομικής στο Montpellier Businesss School. Και στέλνει το μήνυμα ότι οι τελευταίες εξελίξεις αποτελούν ένα ακόμη καμπανάκι ότι η χώρα πρέπει να αλλάξει παραγωγικό μοντέλο και να αναπτύξει τα πλεονεκτήματα της και σε άλλους τομείς, όπως η υγεία, η εκπαίδευση, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, ώστε να πάψει να εξαρτάται τόσο καθοριστικά από την πορεία του τουρισμού. 

Ερωτηθείς για τις επιπτώσεις στην ναυτιλία, παραπέμπει στις πολυάριθμες συναλλαγές πλοίων ελληνικών συμφερόντων με κινεζικές επιχειρήσεις, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «εφόσον διατηρηθεί το momentum στην εξάπλωση του κορονοϊού (με την εξάπλωση να παραμένει γραμμικά αυξανόμενη), τίποτε δεν θα μείνει ανεπηρέαστο».

Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη:

- Σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, της οποίας η οικονομία εξαρτάται τόσο πολύ από τον τουρισμό, τι επιπτώσεις μπορεί να έχει στην φετινή ανάπτυξη ο αντίκτυπος από την εξάπλωση του κορονοϊού; 

Ο τουρισμός έχει άμεση ή έμμεση συμμετοχή πάνω από 20% στο ΑΕΠ της χώρας. Διότι στο άμεσο τουριστικό προϊόν, οφείλουμε να προσθέσουμε τα πολλαπλασιαστικά οφέλη (όπως αυτά προκύπτουν από μελέτες του ΙΟΒΕ και το ΚΕΠ). Μάλιστα το ποσοστό εξάρτησης του ΑΕΠ από τον τουρισμό βαίνει αυξανόμενο και είναι εξαιρετικά μεγάλο σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Επίσης, η συμβολή είναι μεγάλη σε διάφορες περιφέρειες της χώρας πλην των νησιών, ενώ στον τομέα απασχολείται μεγάλο ποσοστό του εργατικού μας δυναμικού και παρατηρείται σημαντική εσωτερική μετακίνηση πληθυσμού σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. 

Ο κορονοϊός αποτελεί ένα εξωγενές σοκ στον τομέα του τουρισμού και η πολύ μεγάλη εξάρτηση της χώρας από την τουριστική βιομηχανία, που ξεπερνά το 20% και είναι από τις υψηλότερες παγκοσμίως, θα αποτελέσει πλήγμα στην οικονομία, εφόσον συνεχίσει η εξάπλωση του ιού με επιταχυνόμενο ρυθμό.

- Το ρωτώ γιατί σύμφωνα με εκτιμήσεις τουριστικών φορέων της Γαλλίας - δηλαδή σε μια χώρα όπου δεν έχουν ακόμη εμφανιστεί κρούσματα- οι αφίξεις έχουν ήδη μειωθεί κατά 30%-40%. Στην Γαλλία όμως, ο τουρισμός δεν είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, η οποία στηρίζει τόσο πολλά πάνω του... 

Ακριβώς, είναι κάτι που αναφέρω συχνά. Η Ελλάδα έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα και σε άλλους παραγωγικούς τομείς, πλην του τουρισμού και της ναυτιλίας, τομείς στους οποίους πράγματι σημειώνουμε επιτυχία. Έχουμε πλεονέκτημα στο γεωργικό τομέα και στη συσχετιζόμενη μεταποίηση που είναι πολύ μικρό ποσοστό του ΑΕΠ συγκριτικά με χώρες που θα έλεγε κανείς ότι δεν έχουν τόσο ποιοτικό προϊόν (πχ, Ολλανδία, Δανία). Έχουμε πλεονέκτημα σε εργατικό δυναμικό σοβαρού ανθρώπινου κεφαλαίου το οποίο δεν αξιοποιούμε, ιδιαίτερα στους τομείς της υγείας και των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Έχουμε πλεονέκτημα γεωγραφικής θέσης στον τομέα των μεταφορών, στον τομέα της εκπαίδευσης (θα μπορούσαμε να εισάγουμε φοιτητές), στις τέχνες, κλπ. Ο τομέας του τουρισμού είναι περισσότερο ευάλωτος σε εξωγενή σοκ. Τα έχουμε καταφέρει (με τις όποιες ελλείψεις) αλλά θα πρέπει να αναπτύξουμε τα πλεονεκτήματά μας και στους άλλους τομείς.    

- Εκτός από τον τουρισμό υπάρχει και ο παράγοντας της ναυτιλίας, της οποίας η ετήσια συνεισφορά στο ΑΕΠ είναι 7%. Τι σημαίνει τυχόν εξάπλωση του ιού και αδυναμία συγκράτησης του μέσα στο επόμενο 2μηνο για ένα κλάδο όπου το χτύπημα είναι ήδη σοβαρό ; 

Η Κίνα και η Ελλάδα έχουν αναμορφώσει το χάρτη της συνεργασίας τους στο εμπόριο, τις επενδύσεις, τη γεωργία, τις επιστήμες και άλλους τομείς. Κομβικής σημασίας είναι ο τομέας της ναυτιλίας, στον οποίο η Ελλάδα είναι πρωτοπόρος δύναμη, ενώ η Κίνα έχει δείξει τεράστιο ενδιαφέρον για τον κλάδο από το 2005 περίπου και έπειτα, με αυξήσεις στη συγκεκριμένη δραστηριότητα που υπερβαίνουν το ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης. Εφόσον διατηρηθεί το momentum στην εξάπλωση του κορονοϊού (με την εξάπλωση να παραμένει γραμμικά αυξανόμενη), τίποτε δεν θα μείνει ανεπηρέαστο.

- Τελικά όλη αυτή η ασύμμετρη απειλή, πόσο θα μπορούσε να στοιχίσει στο φετινό στόχο για 2,8% ανάπτυξη;

Οι ειδικοί και οι διεθνείς οργανισμοί δεν μπορούν να είναι ακόμη σίγουροι για το αν το ευρωπαϊκό καλοκαίρι θα περιορίσει τον ιό. Αν σβήσει κατά το πρότυπο του ιού της γρίπης στο τέλος Μαρτίου, θα είμαστε εντάξει, με τις απώλειες να είναι περιορισμένες. Αν αποδειχθεί ισχυρός στην επίδραση της ζέστης και του φωτός, τότε μου έρχεται στο μυαλό η Κική Δημουλά όταν μιλούσε για την αλλαγή στην Κυψέλη και το φόβο.

Σκεφτείτε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία για το 2018, επί συνολικού ονομαστικού ΑΕΠ στα 182 δισ ευρώ, η συμμετοχή του τουριστικού προϊόντος ήταν 37,5 δισ. ευρώ. Δηλαδή 20,6%. Άρα ακόμη και μια σχετικά μικρή μείωση στο προερχόμενο από τον τουρισμό ΑΕΠ κατά 5%, σημαίνει μια μείωση στο ελληνικό ΑΕΠ κατά 1,875 δισ. ευρώ. Δηλαδή μια μείωση της τάξης του 1% με βάση τα νούμερα που προανέφερα. Κάντε την απλή μέθοδο των τριών για να αλλάξετε το ποσοστό της μείωσης και βρείτε την επίδραση στην ελληνική οικονομία.

https://www.liberal.gr/apopsi/manthos-ntelis-ti-simainei-gia-tin-oikonomia-i-molunsi-tou-tourismou-apo-ton-koronoio/288687?fbclid=IwAR1p5fRFp0YylR35soYUQh-NEh6Xm2zssC6vm7KY5QzGKFOgDMEgpcuKGps


  26 Φεβρουαρίου 2020