Η αναβληθείσα σύνοδος κορυφής 17 + 1 στο Πεκίνο – Επιπτώσεις για την Ελλάδα



Η αναβληθείσα σύνοδος κορυφής 17 + 1 στο Πεκίνο
– Επιπτώσεις για την Ελλάδα

Αυτόν τον μήνα εκπρόσωποι της ελληνικής κυβέρνησης είχαν προγραμματίσει να ταξιδέψουν στο Πεκίνο. Προορισμός τους, η ένατη επίσημη σύνοδος κορυφής του δικτύου 17+1 που είχε προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί στις 15-16 Απριλίου 2020. Η σύνοδος κορυφής έχει πλέον αναβληθεί λόγω της πανδημίας Covid-19, πράγμα πρωτοφανές στην ιστορία του δικτύου περιφερειακής συνεργασίας μεταξύ της Κίνας και 17 χωρών από την Κεντρική, Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη. Παραμένει ασαφές εάν η διεθνής συνάντηση θα πραγματοποιηθεί σε μεταγενέστερο στάδιο το 2020 ή θα ματαιωθεί πλήρως.

Η αναβολή υπογραμμίζει πώς η πανδημία καθοδηγεί την πολιτική, ακόμη και μεταξύ των μελών του δικτύου 17 + 1. Η Ελλάδα εντάχθηκε τον Απρίλιο του 2019 και είναι το νεότερο μέλος του δικτύου 17 + 1. Στο Πεκίνο η ελληνική αντιπροσωπεία θα είχε συναντηθεί με τον Πρόεδρο Xi Jinping, πέντε μήνες μετά την εντυπωσιακή τριήμερη επίσκεψή του στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 2019.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων οκτώ συνεδριάσεων κορυφής 17 + 1, οι Κινέζοι εκπρόσωποι τόνιζαν συστηματικά πώς συνδέεται ο καινούριος "Δρόμος του Μεταξιού" (στα αγγλικά Belt and Road Initiative, BRI) με τις αναπτυξιακές στρατηγικές των χωρών της Ευρώπης. Όταν ο Κινέζος πρωθυπουργός Li Keqiang επισκέφθηκε το Ντουμπρόβνικ τον Απρίλιο του 2019 όπου πραγματοποιήθηκε η όγδοη σύνοδος κορυφής 17 + 1, υπογράμμισε τη δυναμική της οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η επέκταση του περιφερειακού εμπορίου, οι κινεζικές επενδύσεις στις υποδομές ενέργειας και μεταφορών καθώς και η δυναμική ανάπτυξη των τουριστικών αφίξεων από την Κίνα. Είναι προφανές ότι με την πανδημία του κορονοϊού τέτοιες επιτυχίες δεν θα μπορούσαν να επαναληφθούν στη σύνοδο κορυφής του 2020 στο Πεκίνο.

Αλλά ακόμη και χωρίς την εκδήλωση, το Πεκίνο είναι σε θέση να αναπροσαρμόσει το σκεπτικό του δικτύου 17+1. Η Κίνα επιδιώκει να ξαναγράψει το αφήγημα του κορονοϊού. Το Πεκίνο εστιάζει στη μετάβαση από εκκολαπτήριο μιας πανδημίας σε δυναμικό παίκτη στο πεδίο των διεθνών σχέσεων. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων, η Κίνα έχει παραδώσει τόνους ιατρικού υλικού για 17 + 1 κράτη μέλη, όπως η Ελλάδα, η Σερβία, η Δημοκρατία της Τσεχίας, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η Σλοβενία. Αυτή η "διπλωματία της δωρεάς" κατά τη διάρκεια της πανδημίας υπογραμμίζει τις προσπάθειες του Πεκίνο να επανατοποθετηθεί παρέχοντας πρακτική υποστήριξη.

Το πρόγραμμα της πρέσβειρας της Κίνας στην Ελλάδα, κα Zhang Qiyue, περιλαμβάνει πλέον τακτικές επισκέψεις στο Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών. Οι Έλληνες υπουργοί την συναντούν στο αεροδρόμιο ή την καλωσορίζουν στα υπουργεία τους με ευκαιρίες φωτογράφησης που τεκμηριώνουν την παραλαβή προμηθειών ιατρικών ειδών. Κινεζικές εταιρείες που έχουν επενδύσει στην Ελλάδα, όπως η Cosco Shipping, η State Grid και η Huawei Technologies Co., επίσης κινητοποιούν ή χρηματοδοτούν τη μεταφορά υγειονομικού υλικού στην Ελλάδα.

Απέναντι στα 17 + 1 μέλη, η Κίνα χρησιμοποιεί την πανδημία ως ευκαιρία να αναδείξει τα χαρακτηριστικά του δικού της μοντέλου διαχείρισης κρίσεων. Επιπλέον, προβάλλει την ικανότητα του Πεκίνου να παρέμβει στις αλυσίδες εφοδιασμού υγειονομικού υλικού άλλων χωρών. Το δίκτυο ήπιας ισχύος της Κίνας αποτελούμενο από διπλωματικές αντιπροσωπείες, τα Ινστιτούτα Confucius και δεξαμενές σκέψης που χρηματοδοτούνται από την Κίνα στην Πράγα, τη Βουδαπέστη και την Αθήνα επιτρέπουν στο Πεκίνο να συμπληρώνει την παροχή ιατρικής βοήθειας με τη διαχείριση πληροφορίας και να ξαναγράφει το αφήγημα των διεθνών σχέσεων.

Αλλά και δεν μπορεί να αποκλεισθεί ότι κατά τη διάρκεια της εξόδου από τον εγκλεισμό, η Κίνα θα προσφέρει προηγμένες τεχνολογίες και μεθόδους επιτήρησης Covid-19 (π.χ. drones, "θερμοβόλα" (‘thermoguns’) ή εφαρμογές παρακολούθησης).Το Βελιγράδι και το Σεράγεβο όπου ήδη εξελίσσονται τα λεγόμενα έργα "έξυπνης πόλης" σε συνεργασία με την Κίνα, θα μπορούσαν να είναι πρόθυμοι πελάτες τέτοιων βελτιωμένων τεχνολογιών κοινωνικού ελέγχου.

Σε μερικά από τα 17 ευρωπαϊκά μέλη του δικτύου μπορεί εύλογα να υποτεθεί ότι θα υπάρξει αυξημένη πολιτική πίεση σε σχέση με το σκεπτικό της συνέχισης της συνεργασίας με το δίκτυο. Η πρόκληση είναι εάν μπορεί να συνεχιστεί το "business as usual” με την Κίνα, όταν η πανδημία του κορονοΐου θα έχει τεθεί υπό έλεγχο ή θα έχει τελειώσει. Καμία κυβέρνηση μεταξύ των 17 + 1 χωρών δεν εκφράζει επί του παρόντος κριτική στάση απέναντι στο Πεκίνο. Ωστόσο, αυτό μπορεί να αλλάξει εάν η κρίση συνεχιστεί και οι εσωτερικές αντιπαραθέσεις πολλαπλασιαστούν.

Για παράδειγμα: η επανεκτίμηση της συνεργασίας με την Κίνα θα μπορούσε να οδηγήσει ορισμένες χώρες να επανεξετάσουν την προθυμία τους να συμπεριλάβουν την Huawei Technologies Co. στην κατασκευή δικτύων κινητής τηλεφωνίας πέμπτης γενιάς. Μερικά κράτη μέλη του 17 + 1 - συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας - δεν έχουν ακόμη δημοπρατήσει όλα τα έργα για τα νέα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας 5G.

Αυτή η επανεξέταση θα μπορούσε επίσης να έχει σημαντικές επιπτώσεις για τη σινο-ελληνική συνεργασία στο λιμάνι του Πειραιά. Η ζήτηση για δεξαμενόπλοια και κρουαζιερόπλοια μειώνεται σε παγκόσμια κλίμακα. Αυτή η εξέλιξη θα επηρεάσει το success story της σινο-ελληνικής οικονομικής επέκτασης στο λιμάνι του Πειραιά. Αυτή η παρατήρηση ισχύει και για το υπάρχον Master Plan της COSCO Ocean Shipping για τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση των υποδομών του λιμανιού. Απομένει να δούμε αν αυτό το φιλόδοξο έργο - συνολικού ύψους περίπου 800 εκατομμυρίων ευρώ - θα αντέξει στη δοκιμασία της μετά τον Covid-19 εποχής.

Ένας άλλος τομέας που θα επηρεάσει κυρίως χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης αφορά τις αφίξεις τουριστών από την Κίνα. Κατά την τελευταία δεκαετία, κράτη-μέλη του δικτύου 17 + 1, όπως η Ελλάδα, η Κροατία, το Μαυροβούνιο και η Σερβία, έχουν εστιάσει ολοένα και περισσότερο τις τουριστικές πολιτικές τους στην υποδοχή Κινέζων πολιτών που επισκέπτονται τις πόλεις, τα ιστορικά μνημεία και τις ακτές τους. Θα υπάρξει αλλαγή σε αυτό το πεδίο;

Όλες οι διεθνείς συναντήσεις επί του παρόντος αναβάλλονται επ’ αόριστον. Μέχρι την επόμενη σύνοδο κορυφής, η διάρκεια της πανδημίας ενδέχεται να έχει αλλάξει τη γνώμη των ηγετών που συμμετέχουν στο δίκτυο 17 + 1. Προς το παρόν, είναι απίθανο μια χώρα να επιλέξει την έξοδο. Αλλά ίσως μερικοί ξανασκεφτούν κατά πόσον το επίπεδο συνεργασίας με την Κίνα πριν από τον Covid-19 μπορεί να συνεχιστεί. Άλλοι ενδέχεται να καταλήξουν να συσφίξουν τις σχέσεις τους με την Κίνα. Η Σερβία φαίνεται να είναι η πρώτη υποψήφια. Ποια θα είναι η μελλοντική θέση της Ελλάδας;

 Jens Bastian,
 Ειδικός Σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ


30/4/2020