Ημερολόγιο κορωνοϊού, 22 Απριλίου 2020:


Ημερολόγιο κορωνοϊού, 22 Απριλίου 2020:

 δίνει τελικά απαντήσεις η μελέτη των 1063 ασθενών που έλαβαν υδροξυχλωροκίνη και αζιθρομυκίνη; αλλά και περί άλλων θεραπευτικών, περί της ανθεκτικότητας του ιου στο περιβάλλον και περί κλιματισμού, και περί της αστοχίας του υγειονομικού διαβατηρίου:

1. Δόθηκε στην δημοσιότητα το πλήρες, για πολλούς λόγους πολυαναμενόμενο, αναλυτικό άρθρο για τους 1063 ασθενείς που έλαβαν τον συνδυασμό υδροξυχλωροκίνης-αζιθρομυκίνης (HCQ-AZI για συντομία). Γιατί, θα ρωτήσει κανείς, επιμένεις στον συνδυασμό αυτό (πέραν του δεδομένου bias που έχω δηλώσει από την πρώτη στιγμή); Επειδή είναι φτηνός και άμεσα διαθέσιμος, παντού. Απλά. Αρκεί να βρούμε πού πρέπει να δοθεί. Στην συγκεκριμένη μελέτη της Μασσαλίας, το χορήγησαν (σε μεγάλη δόση HCQ μάλιστα) σε ανθρώπους με κυρίως ήπια συμπτώματα (αλλά σε αρκετούς από αυτούς υπήρχε πνευμονία στην αξονική). Αλλά κατέληξαν, σε εξαιρετικά αποτελέσματα, με 91,7% ίαση και ιική εκρίζωση εντός 10ημέρου (με επέκταση δε της παρακολούθησης στο 15ημερο αυτό το ποσοστό ξεπέρασε το 98%). Έχει το άρθρο ανάλυση του ποιοι δεν έλαβαν αγωγή (όσοι εν γένει είχαν υπόβαθρο αρρυθμιογόνο ή σοβαρό καρδιολογικό κυρίως, συν τις γνωστές αντενδείξεις της HCQ), έχει το πρωτόκολλο παρακολούθησης για επιπλοκές στο καρδιογράφημα, έχει παράγοντες κινδύνου για όσους δεν πήγαν καλά, είτε κλινικά (ηλικιωμένοι, με αρχικά βαρύτερη νόσο, και χρήστες κάποιων αντιυπερτασικών- παράδοξο εδώ σε σχέση με άλλες μελέτες) ή όσον αφορά την εκρίζωση του ιου (αυτοί που είχαν πολύ υψηλό ιικό φορτίο εξ αρχής). ΔΕΝ είναι ελεγχόμενη μελέτη, και μεγάλο μέρος του άρθρου είναι πολιτική συζήτηση για το αν είναι ηθικό να δίνουμε placebo σε κάποιον με τέτοια νοσήματα. Θα προκαλέσει αντιρρήσεις (οι οποίες βέβαια για άλλα φάρμακα δεν ακούστηκαν τόσο έντονα...). Αλλά δίνει έναν σαφή δρόμο: ότι σε πρώιμο στάδιο, όταν ο ασθενής δεν έχει εκδηλώσει σοβαρή νόσο, ο συνδυασμός ενδέχεται να αποτρέψει την εξέλιξη και να επιτρέψει και την μη μεταδοτική επάνοδο στην κοινωνική ζωή. Σε προχωρημένα στάδια νόσου ενδέχεται να μην κάνει πολλά, όμως στην αρχή μπορεί να είναι το κλειδί, για την πλειοψηφία των ασθενών. Με όλες τις επιφυλάξεις της μεθοδολογίας, είναι μια πολύ σημαντική μελέτη. Και δεν ξέρω αν τα καλά Ελληνικά στατιστικά μπορεί να σχετίζονται με το γεγονός ότι το θεραπευτικό μας πρωτόκολλο εμπεριείχε από νωρίς τον συνδυασμό.

2. "Μα", θα πει κανείς, "εγώ διάβασα πως στη South Carolina σε νοσοκομείο βετεράνων δεν πήγε καλά η χορήγηση, χειρότερα πήγαν οι ασθενείς": όμως και οι ίδιοι οι συγγραφεία αυτής της μελέτης που αναπαράγεται εκτεταμένα σήμερα, αναφέρουν ότι υπήρχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ αυτών που έλαβαν, είτε HCQ μόνο ή σε συνδυασμό με AZI, σε σχέση με αυτούς που δεν έλαβαν. Έδιναν φάρμακα σε όσους ήταν βαρύτερα, απλά. Οπότε, η αναδρομική αυτή μελέτη έχει περιορισμένη σημασία. Κατά τα άλλα θεραπευτικά, μια ομάδα από την Shiyan της Κίνας ανέφερε πως χορηγώντας σε υγειονομικούς εργαζόμενους ρινικές σταγόνες ιντεφερόνης α (σε συνδυασμό με εβδομαδιαία ένεση θυμοσίνης για τους υψηλότερου κινδύνου), είδε ΜΗΔΕΝ κρούσματα. Πολύ εντυπωσιακό και σχετικά απλό; για να αγνοηθεί ίσως. Σε περαιτέρω θεραπευτικά επιβεβαιώνεται σε ακόμη μια μελέτη από την Κίνα ότι το lopinavir/ ritonavir δεν κάνει τίποτε (υπενθυμίζω ότι στην μελέτη της WHO που καθυστερεί απελπιστικά είναι ο ένας θεραπευτικός βραχίονας), στην σειρά αυτή δεν πήγε καλά και το arbidol, ένα φάρμακο στο οποίο είχα μια κρυφή ελπίδα για αποτελεσματικότητα σε πρώιμη χορήγηση. Τέλος, πήγε πολύ καλά η χορήγηση remdesivir σε μακάκους. Μακάρι, αλλά μακάκοι. Κι εδώ τις μεγάλες μελέτες σε ανθρώπους περιμένουμε.

3. Την Κινέζικη μελέτη περί κλιματισμού που μετέφερε τον ιο σε εστιατόριο την ακούσατε και χτες ως ερώτηση στην ενημέρωση του ΕΟΔΥ. Στο ίδιο θέμα, πολύ ενδιαφέρον ανάγνωσμα για ειδικούς πολλών ειδών, είναι το καταπληκτικό Ιταλο-Αυστραλιανό άρθρο Estimation of airborne viral emission: quanta emission rate of SARS-CoV-2 for infection risk assessment. Ωραίοι ερευνητές, ανέπτυξαν εκτεταμένα μοντέλα μετάδοσης του ιου σε διαφορετικές συνθήκες σε διαφορετικούς χώρους (φαρμακείο, σούπερ μάρκετ, εστιατόριο, τράπεζα, ταχυδρομείο και με ή χωρίς κλιματισμό), ανάλογα και με το ιικό φορτίο ενός φορέα/ ασθενή, τον χρόνο που έμεινε στον χώρο, και το τι έκανε στον χώρο (καθόταν, στεκόταν, περπατούσε, μιλούσε, ανέπνεε). Υπολόγισαν μετά το R0 σε τέτοιους χώρους πριν τα περιοριστικά μέτρα, και βρήκαν νούμερα από 3,5 (στο σούπερ μάρκετ) μέχρι 59 σε εστιατόριο- ένας μολυσμένος λοιπόν αρκούσε να μολύνει 59 σε τέτοιο χώρο, άνευ κλιματισμού. Αν βάλεις όμως κλιματισμό, πέφτει στο, πολύ υψηλό ακόμη, 3,4 το R0. Προσοχή: όπως πολύ σωστά σημειώνουν οι ερευνητές, ό,τι ισχύει στο εστιατόριο αντικατοπτρίζει και χώρους όπως γυμναστήρια και σχολεία, όπου η επιπρόσθετη κίνηση και η ομιλία επιδεινώνουν την μεταδοτικότητα. Έκαναν και προσομοιώσεις με περιοριστικά μέτρα στην συνέχεια, και είδαν ότι στην τράπεζα θέλει περισσότερο αραίωση ο κόσμος, αλλιώς κρατάς R0 μεταδοτικό. Αν όμως με περιορισμούς βάλεις σε τέτοιους κλειστούς χώρους κλιματισμό, τότε με τα περιοριστικά μέτρα είσαι ήσυχος, άσε τον ασθενή να κόβει βόλτες όλη μέρα παντού, που λέει ο λόγος. Το ερώτημα του κλιματισμού θα γίνει επιτακτικότερο όσο πλησιάζει το καλοκαίρι. Το θέμα είναι πώς θα αερίσεις έναν χώρο, αν δεν είναι εφικτό να έχεις πάντα ανοιχτά παράθυρα. Ενδέχεται ο κλιματισμός να ανανεώνει τον αέρα ελαττώνοντας την παρουσία του ιου τελικά σε κλειστό χώρο, αφού πρώτα όμως κάνει ευκολότερη την μετάδοσή του σε όσους βρίσκονται μέσα στον χώρο. Θα πρέπει όμως να λάβουμε υπόψη άλλες παραμέτρους, ειδικά θερμοκρασία και υγρασία του κλειστού χώρου. Και να περιμένουμε πειραματικά μοντέλα από τους πλέον ειδικούς, που ακόμη δεν έχουν δώσει επίσημα δημόσια στοιχεία από τα πειράματά τους (αναφέρομαι στους επιστήμονες που έχουν εξειδίκευση στην αντιμετώπιση της βιοτρομοκρατίας).

4. Μαθαίνουμε; κι άλλα για την ανθεκτικότητα του ιου: μια πρόδρομη, χωρίς κρίση ακόμη, Αμερικανική πειραματική μελέτη με συμμετοχή και του USAMRIID που ξέρει από τέτοια, σημειώνει ξανά ανθεκτικότητα του ιου στην ατμόσφαιρα παρατεταμένη, έως και 16 ωρών. Ξανά δεν τεκμηριώνει μολυσματικότητα, και επιβεβαιώνει μόνο ότι στις 16 ώρες μορφολογικά ο ιος ήταν άθικτος. Το κρατάμε, αλλά θέλουμε αποτελέσματα από ακόμη ειδικότερους του θέματος, με πλήρη εκτίμηση πιθανής μολυσματικότητας. Σε εξωτερικό χώρο τώρα, θα αποκτήσει δημοσιότητα μια πρώιμη μελέτη από το Bergamo που υποθέτει ότι αν έχεις υψηλή συγκέντρωση στην ατμόσφαιρα αιωρούμενων σωματιδίων, αυτά συσσωματώνονται τρόπον τινά με τον ιο και αυξάνεται η παραμονή του τελευταίου στην ατμόσφαιρα. Οπότε, στα Γιάννενα που κάνουμε ρεκόρ σε αιωρούμενα σωματίδια όπως επιβεβαιώνει ο Καθηγητής Aris Bartzokas, την πατήσαμε, ΑΝ ίσχυε κάτι τέτοιο: όπως σημειώνουν και οι ίδιοι οι συγγραφείς, πρέπει να δούμε αν "ζει" ο ιός έτσι, και αν παραμένει μεταδοτικό(τερο)ς.

5. Ελπίζω να μην συνεχιστούν αυτές οι άστοχες δηλώσεις αρμοδίων περί "υγειονομικού διαβατηρίου". Δεν είναι θέμα κόστους, αφού αυτό προτάθηκε να το επωμισθούν οι ξένοι. Είναι θέμα λογικής κύριε Υπουργέ Τουρισμού: Αν εγώ εκτεθώ στον ιο σήμερα, και πάω αύριο να πάρω, επιτυχώς, υγειονομικό διαβατήριο, και έρθω μεθαύριο στην Ελλάδα, θα με υποδεχτείς μετά βαΐων και κλάδων σύμφωνα με τα λεγόμενά σου. Και μετά, την 6η ημέρα από την έκθεση, την 3η μου ημέρα στον γραφικό Ελληνικό προορισμό, θα αρρωστήσω. Και το πρώτο 24ωρο θα περιφέρομαι μεταδίδοντας, να μην χάσω τις διακοπές. Άσε αν είμαι σε γκρουπ, και μπούμε όλοι στο λεωφορείο. Και μετά... Ακόμη λοιπόν κι αν γίνονται τέτοιες δηλώσεις προς άγραν τουριστών στο εξωτερικό, η προφανής τους αστοχία είναι ανησυχητική, και ασόβαρη.

Γιώργος Παππάς


22/4/2020