Η επέτειος της Γενοκτονίας των Αρμενίων.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 
(1)  Γενοκτονία των Αρμενίων:
 Η ματωμένη «αυγή» των νεότουρκων.
(2) Armin T. Wegner, ο άνθρωπος που «απαθανάτισε» 
την γενοκτονία των Αρμενίων.



Η επέτειος της Γενοκτονίας των Αρμενίων.

Σήμερα είναι η επέτειος μνήμης της Αρμενικής Γενοκτονίας. Ως άτομο αρμενικής καταγωγής θα ήθελα να μοιραστώ τις σκέψεις, αλλά και κάποιους προβληματισμούς μου.

Πριν από 105 χρόνια (1915), το κράτος των Νεότουρκων αποφάσισε την συνέχιση της εξόντωσης των Αρμενίων που κατοικούσαν στα εδάφη της Ανατολίας. Το σχέδιο αυτό είχε αρχικά ξεκινήσει είκοσι χρόνια νωρίτερα από τον Σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Β΄, ο οποίος διέταξε την σφαγή των Αρμενίων, με αποτέλεσμα, στην πρώτη αυτή φάση των δολοφονιών, να σκοτωθούν περίπου 300.000 άνθρωποι. Οι δολοφονίες  συνεχίστηκαν το 1909 και τότε θανατώθηκαν ακόμα 20.000 Αρμένιοι στην Επαρχία των Αδάνων, μετά την επιστροφή του Σουλτάνου στην εξουσία.

Στις 24 Απριλίου 1915 λοιπόν, το καθεστώς των Νεότουρκων συνέλαβε εκατοντάδες σημαίνουσες προσωπικότητες της αρμενικής κοινότητας στην Κωνσταντινούπολη, πολιτικούς, κληρικούς και διανοουμένους, με σκοπό να αφήσουν «ακέφαλους» τους Αρμένιους της Αυτοκρατορίας. Η συνέχεια είναι λίγο-πολύ γνωστή σε όλους: μέσα στους επόμενους μήνες εκατοντάδες χιλιάδες Αρμένιοι σφαγιάστηκαν, εκτοπίστηκαν, βασανίστηκαν ή πέθαναν από τις φοβερές κακουχίες. Σύμφωνα με υπολογισμούς ειδικών τα θύματα της γενοκτονίας ξεπερνούν το 1,5 εκατομμύριο. Αυτός είναι και ο παγκοσμίως γενικά αποδεκτός αριθμός.

Πολλοί επιστήμονες, ακαδημαϊκοί και πολιτικοί διαφωνούν ως προς τον αριθμό αυτόν. Άλλοι κάνουν λόγο για 600.000, άλλοι για 800.000, ενώ άλλοι μιλούν για 1,8 εκατομμύρια θύματα. Όποιος και να ήταν ο αριθμός είτε 600.000, είτε 1,8 εκατομμύρια, πρόκειται για αριθμούς φρίκης. Στην σφαγή της Σρεμπένιτσα σκοτώθηκαν κάτω από 10.000 άνθρωποι, όμως αυτή αναγνωρίζεται ως γενοκτονία. Άρα, αυτό που έχει σημασία είναι ότι υπήρξε ένα καλά οργανωμένο σχέδιο εξόντωσης των Αρμενίων. Μια γενοκτονία που ο Αδόλφος Χίτλερ θαύμαζε και από την οποία εμπνεύστηκε τις γενοκτονίες που οργάνωσε το ναζιστικό καθεστώς.  

Το βασικό ζήτημα για όλους μας, επομένως, Αρμένιους ή μη, είναι η δικαίωση των ψυχών που χάθηκαν, η επίσημη αναγνώριση της γενοκτονίας. Δεν νοείται να μην έχει αναγνωριστεί η γενοκτονία αυτή από το σύνολο της διεθνούς κοινότητας και μάλιστα χάριν (μικρο)πολιτικών σκοπιμοτήτων. Είναι αδιανόητο λαοί που υπέστησαν γενοκτονίες οι ίδιοι να μην έχουν αναγνωρίσει εκείνες των χριστιανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας. Αυτό είναι αντικειμενικά άκρως υποκριτικό έως πολιτικά ανήθικο.

Κάθε χρόνο, σας εξομολογούμαι, όταν πλησιάζει η μαύρη αυτή επέτειος, το αίσθημα της αδικίας και της απογοήτευσης μεγαλώνει μέσα μου. Ταυτόχρονα, όμως, μου έρχεται στο μυαλό κάτι το οποίο κάθε χρόνο γίνεται ολοένα και πιο έντονο. Ο «θεσμός» της μνήμης. Το να μην λησμονούμε το παρελθόν και να αγωνιζόμαστε για την αποκατάσταση της δικαιοσύνης αποτελούν βασικά καθήκοντα όλων όσων θέλουν να αποκαλούνται άνθρωποι, ιδίως δε όσων είμαστε απόγονοι εκείνων που επέζησαν.

105 χρόνια μετά την έναρξη της γενοκτονίας, κάθε 24 Απριλίου, ο  περισσότερος κόσμος θυμάται ότι το ζήτημα της γενοκτονίας υφίσταται. 105 χρόνια μετά, το ζήτημα αυτό συνεχίζει να επηρεάζει τις πολιτικές αποφάσεις πολλών κρατών.

Με το να θυμόμαστε, πετυχαίνουμε πολλά: καταρχάς, τιμάμε αυτούς που χάθηκαν. Επίσης, υπενθυμίζουμε στην διεθνή κοινότητα την υποχρέωσή της για την αποτελεσματική πρόληψη και καταδίκη των γενοκτονιών και των λοιπών εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Τέλος, η διατήρηση της μνήμης αποτελεί από μόνη της την δύναμη εκείνη που αποτρέπει την διάπραξη νέων γενοκτονιών. Αυτό αποδεικνύεται με το εξής ιστορικό γεγονός:  Όταν ο Χίτλερ παρουσίαζε το σχέδιό του για την εξόντωση των Πολωνών, ώστε να αποκτήσουν οι Γερμανοί τον ζωτικό χώρο που επιθυμούσαν, ανέφερε: «Ποιος άλλωστε θυμάται σήμερα την εξόντωση των Αρμενίων;».

Σε λιγότερο από έναν μήνα είναι και η επέτειος της γενοκτονίας των Ποντίων. Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρξει πολύ μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ Αρμενίων, Ελλήνων και Ασσυρίων για την αναγνώριση των γενοκτονιών τους. Θα τολμήσω να πω, μάλιστα, ότι ουσιαστικά  πρόκειται για μία γενοκτονία, όχι για τρεις. Οι Νεότουρκοι, στηριζόμενοι στον παντουρκισμό, στόχευαν στην δημιουργία ενός έθνους - κράτους στο οποίο δεν θα υπάρχουν χριστιανικές μειονότητες. Με λίγα λόγια, ήθελαν να εξοντώσουν τους χριστιανούς εν γένει. Κατά την ταπεινή μου άποψη, στις αρχές του 20ου αιώνα έγινε μία γενοκτονία: αυτή κατά των γηγενών χριστιανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας, δηλαδή των Αρμενίων, των Ελλήνων και των Ασσυρίων.  Ένας ακόμα λόγος  για τον οποίο είναι επιτακτική η περαιτέρω συνεργασία μεταξύ των τριών λαών.

Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω και πάλι την σημασία της μνήμης. Χωρίς αυτήν η γενοκτονία των Αρμενίων θα είχε ξεχαστεί. Προσωπικά είμαι υπέρ του να κοιτάμε μπροστά και να προχωράμε. Αυτό ωστόσο απαιτεί και την γνώση της ιστορίας μας, διότι μόνον αυτή θα μας δώσει τα εφόδια για να προχωρήσουμε, όσο κοινότοπο κι αν ακούγεται αυτό. Εξάλλου, πώς θα αγωνιστούμε για το μέλλον μας αν δεν αγωνιζόμαστε για την αναγνώριση των αδικιών που έγιναν εις βάρος μας στο παρελθόν;

Γιώργος Μενενσιάν


  24 Απριλίου 2020 


        ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ          



 1.
Γενοκτονία των Αρμενίων:
 Η ματωμένη «αυγή» των νεότουρκων.

Η Γενοκτονία των Αρμενίων θεωρείται η πρώτη μαζική εθνοτική σφαγή, με ανάλογα χαρακτηριστικά, του 20ού αιώνα και, ως τέτοια, εκλαμβάνεται από τους ιστορικούς ως ένα είδος αιματηρού «προοίμιου» του Ολοκαυτώματος των Εβραίων και των άλλων ναζιστικών εθνοτικών εγκλημάτων των ναζί, όπως εκείνα εναντίον των Σλάβων και των Ρομά. Πολύ περισσότερο που η Γενοκτονία των Αρμενίων έχει, όπως θα τεκμηριωθεί στην συνέχεια, μια ιδιαίτερα μακρά γερμανική πτυχή.

Ο ματωμένος πρόλογος

Οι Αρμένιοι Χριστιανοί ήταν μία από τις σημαντικότερες εθνοτικές και θρησκευτικές μειονότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ιδιαίτερα καλλιεργημένος λαός, με εμπορική δεινότητα και πλούσιες παραδόσεις, οι Αρμένιοι διακρίνονταν, επιπλέον και από ανυπότακτο πνεύμα. Αυτό τους στοίχισε πολλές χιλιάδες νεκρούς πριν την αυγή ακόμα του 20ού αιώνα.

Στα τέλη της 10ετίας του 1880, η αρμένικη πνευματική και πολιτική πρωτοπορία οργανώθηκε, διεκδικώντας αυτονομία, γεγονός που αύξησε τις αμφιβολίες των οθωμανικών αρχών για την αφοσίωση ευρέων στρωμάτων του αρμενικού πληθυσμού που ζούσαν στην αυτοκρατορία.

 Διαβάστε επιπλέον: 

Στις 17 Οκτωβρίου του 1895, Αρμένιοι επαναστάτες κατέλαβαν την Εθνική Τράπεζα στην Κωνσταντινούπολη, έπιασαν ομήρους και απαίτησαν ευρεία γεωγραφική και πολιτική αυτονομία του αρμένικου πληθυσμού. Αν και με την μεσολάβηση της Γαλλίας το συμβάν αυτό τέλειωσε αναίμακτα και ειρηνικά, ωστόσο, οι Οθωμανοί προχώρησαν σε σειρά πογκρόμ εναντίον των Αρμενίων. Υπολογίζεται ότι μέχρι και το 1896, είχαν δολοφονηθεί όχι λιγότεροι από 80.000 Αρμένιοι.

Η Γενοκτονία

Συμβολική μέρα της Γενοκτονίας των Αρμενίων θεωρείται η 24η Απριλίου του 1915, όταν ξεκίνησε πογκρόμ εναντίον της Αρμένικης κοινότητας της Κωνσταντινούπολης από τους Νεότουρκους, στο οποίο λιντσαρίστηκαν εκατοντάδες άνθρωποι.


Το κίνημα των Νεότουρκων, το οποίο είχε αρχικά χαρακτηριστικά προοδευτικής επανάστασης, ξεσπά το 1908, στα γεωπολιτικά και ιστορικά σπαράγματα  της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ξεκίνησε ως κινηματική έκφραση αστικού εκσυγχρονισμού, προβάλλοντας μια σειρά αιτημάτων για μεταρρυθμίσεις και περιορισμό της απολυταρχίας, με αποτέλεσμα να συμπαρασύρει μεγάλα τμήματα της εργατικής τάξης και των φτωχών αγροτών. Αλλά το πραγματικό πρόσωπο του νέου καθεστώτος που εγκαθίδρυσαν δεν άργησε να φανεί. Ως είθισται σε αυτές τις περιπτώσεις, ξεκίνησαν με την άγρια καταστολή των εργατικών και αγροτικών κινητοποιήσεων που διεκδίκησαν την επέκταση των κοινωνικών αλλαγών και προς τα κατώτερα λαϊκά στρώματα. Μετά ήρθε η σειρά των εθνικών μειονοτήτων. «Ζυμώνοντας» τον «παντουρκισμό» ως κυρίαρχο μοτίβο της πολιτικής τους, οι Νεότουρκοι έδωσαν ειδικό βάρος στην καλλιέργεια και έμφαση μιας τουρκικής εθνικής ταυτότητας, κηρύσσοντας μεν επισήμως την τυπική ισότητα για όλους - ανεξαρτήτως εθνότητας - μπροστά στο νόμο, στην ουσία όμως αρνούμενοι πως υπάρχει εθνικό ζήτημα στην Τουρκία, επιδιώκοντας σε μια πορεία να αφομοιώσουν με τη βία τις μειονότητες. Ουσιαστικά, η τουρκική αστική τάξη διεκδικούσε το έθνος - κράτος της.

Και το διεκδικούσε με αίμα.

Ο βίαιος εκτουρκισμός των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων της καταρρέουσας Οθωμανικής Αυτοκρατίας κλιμακώθηκε με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, σε μια προσπάθεια των Νεότουρκων να «τσιμεντάρουν» την εξουσία τους. ‘Ετσι, αν και η απόφαση για εκτοπισμό των Αρμενίων από την ανατολική Τουρκία (σσ. ή δυτική Αρμενία όπως θεωρείται σήμερα από το Ερεβάν) λήφθηκε ήδη από το 1911, ωστόσο, οι Νεότουρκοι χρησιμοποίησαν ως αφορμή τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ως βολική δικαιολογία για την εφαρμογή της.


Υπολογίζεται ότι κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία περισσότεροι από δύο εκατομμύρια Αρμένιοι. Από αυτούς, δυτικές και αρμενικές πηγές υποστηρίζουν ότι σφαγιάστηκε το 1,5 εκατομμύριο. Τουρκικές πηγές κάνουν λόγο για 600.000 έως 800.000 νεκρούς.

Με εντολές της κεντρικής κυβέρνησης στην Κωνσταντινούπολη, οι περιφερειακές αρχές, με την συνενοχή και συμμετοχή παρακρατικών ένοπλων ομάδων, αλλά και, σε ορισμένες περιπτώσεις, του τοπικού πληθυσμού, οι οθωμανικοί κατασταλτικοί μηχανισμοί πραγματοποίησαν μαζικές εκτελέσεις και απελάσεις. Οι ένοπλοι των στρατιωτικών σωμάτων και των υπηρεσιών ασφαλείας, καθώς και οι υποστηρικτές τους, εξόντωσαν την πλειοψηφία των Αρμένιων ανδρών σε ηλικία εργασίας, καθώς και χιλιάδες γυναίκες και παιδιά.

Κατά τη διάρκεια του εκτοπισμού των επιζώντων μέσα από την έρημο, δίχως τροφή και νερό, ηλικιωμένοι, γυναίκες και παιδιά έγιναν στόχοι επιθέσεων και λιντσαρίσματος από τις τοπικές αρχές, από συμμορίες νομάδων, αλλά και από ομάδες κατά τα άλλα «ευυπόληπτων πολιτών». Κατά τη διάρκεια αυτών των επιθέσεων και ληστειών των λιγοστών υπαρχόντων των εκτοπισμένων, έλαβαν χώρα και εξευτελισμοί, όπως για παράδειγμα το ξεγύμνωμα των θυμάτων, αδιακρίτως φύλου και η «εξέταση» των σωματικών κοιλοτήτων, βιασμοί, απαγωγή νέων γυναικών και των κοριτσιών, εκβιασμοί, βασανιστήρια και δολοφονίες.


Εκατοντάδες χιλιάδες Αρμένιοι πέθαναν χωρίς να φτάσουν ποτέ στα νεοτουρκικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εκτός από τις δολοφονίες και τις απαγωγές, κάποιοι αυτοκτόνησαν, ενώ ένας τεράστιος αριθμός πέθαναν από την πείνα, την αφυδάτωση, την έκθεση στις σκληρές καιρικές συνθήκες και τις ασθένειες. Ελάχιστοι ήταν οι Τούρκοι από τον απλό λαό που τόλμησαν να αψηφήσουν τις διαταγές και να βοηθήσουν όπως μπορούσαν τα θύματα.

Ανεξάρτητα, πάντως, από τους αριθμούς - αν και κρίνοντας από αυτά που συνέβησαν η πραγματικότητα έρχεται σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς της τουρκικής ιστοριογραφίας - το βέβαιο είναι, πως, η σφαγή αυτή πληροί κάθε λέξη του ορισμού της Γενοκτονίας, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 2 της Σύμβασης για την Πρόληψη και Καταστολή Εγκλημάτων Γενοκτονίας: «Οποιαδήποτε από τις παρακάτω πράξεις με στόχο τον μερικό ή ολικό αφανισμό μιας φυλετικής, εθνικής ή θρησκευτικής ομάδας, όπως:
  • Θανάτωση των μελών της ομάδας
  • Πρόκληση σοβαρής σωματικής ή ψυχικής βλάβης σε μέλη της ομάδας
  • Σκόπιμη επιβολή συνθηκών ζωής με στόχο το φυσικό αφανισμό, ολικό ή μερικό, μελών της ομάδας
  • Επιβολή μέτρων που αποσκοπούν στην παρεμπόδιση γεννήσεων εντός της ομάδας
  • Δια της βίας μεταφορά ανήλικων μελών της ομάδας σε κάποια άλλη».
Η μετ' εμποδίων αναγνώριση

Το θέμα είναι ότι υπάρχει ένα «παραθυράκι», πίσω από ο οποίο κρύβεται η σύγχρονη Τουρκία για να εξακολουθεί να αρνείται την Γενοκτονία των Αρμενίων, κουνώντας μάλιστα και το δάχτυλο(!) στις χώρες που την αναγνωρίζουν επίσημα. Το «παραθυράκι» αυτό είναι ότι όρος «Γενοκτονία» χρησιμοποιείται μόνο όταν οι παραπάνω πράξεις αποτελούν πρωταρχικό στόχο και πυρήνα λήψης της πολιτικής απόφασης. Όταν ο πρωταρχικός στόχος είναι διαφορετικός τα παραπάνω προκύπτουν σαν αποτέλεσμα άσκησης πολιτικής και τότε ο όρος «Γενοκτονία» αμφισβητείται.


Μέχρι στιγμής, οι χώρες που έχουν αναγνωρίσει επίσημα την γενοκτονία των Αρμενίων είναι: Αργεντινή, Βέλγιο, Καναδάς, Χιλή, Κύπρος, Ελλάδα, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Λιθουανία, Λίβανος, Ολλανδία (μαζί με των Ελλήνων και των Ασσυρίων), Πολωνία, Ρωσία, Σλοβακία, Σουηδία (μαζί με των Ελλήνων και των Ασσυρίων), Ελβετία, Ουρουγουάη, Βατικανό, Βενεζουέλα, Αρμενία, Αυστρία (μαζί με των Ελλήνων και των Ασσυρίων), Βολιβία, Τσεχία, Συρία, Ιράν.

Τη Γενοκτονία των Αρμενίων έχουν αναγνωρίσει, επίσης, οι 48 από τις 50 πολιτείες των ΗΠΑ, τέσσερις περιοχές της Ισπανίας (Βασκωνία, Καταλονία, Βαλεαρίδες Νήσοι, Ναβάρα), η Σκωτία, η Ουαλία και η Βόρειος Ιρλανδία από τη Μεγάλη Βρετανία και δύο Πολιτείες της Αυστραλίας (Νέα Νότιος Ουαλία και Νότια Αυστραλία.

Η γερμανική πτυχή

‘Οπως αναφέρθηκε εισαγωγικά, η Γενοκτονία των Αρμενίων έχει μια ιδιαίτερα μακρά και ενδιαφέρουσα γερμανική πτυχή. Ήδη, τον Ιανουάριο του 1916, η ημερήσια διάταξη του γερμανικού κοινοβουλίου περιείχε μια ερώτηση σχετικά με τη Γενοκτονία των Αρμενίων.

Ένα μήνα νωρίτερα, ο σοσιαλιστής βουλευτής - και μετέπειτα ιδρυτής του γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος και εκ των ηγετών της Γερμανικής Επανάστασης των Σπαρτακιστών του 1919 μαζί με την Ρόζα Λούξεμπουργκ - Καρλ Λίμπκνεχτ, υπέβαλε γραπτή ερώτηση προς τον Γερμανό καγκελάριο, στην οποία ανέφερε ότι οι Αρμένιοι είχαν «σφαγιασθεί κατά εκατοντάδες χιλιάδες»: Θα έκανε η Γερμανία κάτι για τους επιζώντες Αρμένιους τώρα;

Η ερώτηση του Λίμπκνεχτ ήταν η πρώτη πολιτική τοποθέτηση υπέρ των Αρμενίων σε κοινοβούλιο στην ιστορία. Παρόμοιο αίτημα είχε φτάσει στα χέρια του καγκελάριου από τις Καθολικές και Προτεσταντικές Εκκλησίες της Γερμανίας λίγες μέρες νωρίτερα. Ο καγκελάριος απάντησε ότι η Γερμανία «θα εξασφαλίσει ότι κανείς δεν θα υποστεί διώξεις για θρησκευτικούς λόγους». Φυσικά, τόσο η τότε πολιτική σκηνή της Γερμανίας, όσο οι Εκκλησίες και ο Λίμπκνεχτ γνώριζαν ότι αυτή η απάντηση ήταν μια επίφαση και μια απόλυτη απόρριψη του αιτήματος.

Όταν η ερώτηση του Λίμπκνεχτ τελικά απαντήθηκε στο κοινοβούλιο, μετατράπηκε σε μια μάλλον ντροπιαστική παράσταση των Γερμανών βουλευτών. Έχοντας λάβει ακόμη μια αόριστη απάντηση, ο Λίμπκνεχτ επέμεινε ότι οι μαρτυρίες και τα ντοκουμέντα συνηγορούν στο ότι πρόκειται για «εξόντωση των Αρμενίων», εισπράττοντας ειρωνικά γέλια και χλευασμούς.

Και όμως, πίσω από τις κλειστές πόρτες, το κυρίαρχο γερμανικό πολιτικό σύστημα γνώριζε ότι ο Λίμπκνεχτ είχε δίκιο. Από το Μάϊο του 1915 οι Γερμανοί διπλωμάτες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία βομβάρδισαν την Πρεσβεία της Κωνσταντινούπολης και το Βερολίνο με αναφορές για γενοκτονία σε εξέλιξη. Πολλοί από αυτούς τους διπλωμάτες ζήτησαν από τους προϊσταμένους τους να παρέμβουν υπέρ των Αρμενίων για να σταματήσει η γενοκτονία. Μάταια.

Μετά το τέλος του Α 'Παγκοσμίου Πολέμου, το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών δημοσίευσε ένα μέρος αυτής της διπλωματικής αλληλογραφίας σχετικά με τους Αρμένιους για να το χρησιμοποιήσει υπέρ της ηττημένης Γερμανίας κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την ειρηνευτική συνθήκη του Παρισιού. Αυτή η απόπειρα απέτυχε, επειδή ακριβώς η ίδια η Γερμανία τεκμηρίωσε ότι ήξερε τι συνέβαινε αλλά δεν έκανε τίποτα για να το αποτρέψει, αντίθετα επέτρεψε στην οθωμανική ηγεσία να πραγματοποιήσει την Γενοκτονία.

Αν και η δημοσιοποίηση αυτής της αλληλογραφίας δεν βοήθησε την γερμανική επιχειρηματολογία, ωστόσο προκάλεσε μια έντονη συζήτηση στην γερμανική κοινωνία κατά τον μεσοπόλεμο περί του μαζικού φόνου ενός έθνους, με τους ναζί να δικαιολογούν απολύτως την σφαγή των Αρμενίων.


Όταν λοιπόν περίπου εκατό χρόνια αργότερα, το 2016, η Γερμανία αναγνώρισε την Γενοκτονία των Αρμενίων, ουσιαστικά, το γερμανικό κοινοβούλιο όχι μόνο συζήτησε και πήρε θέση για την ιστορία μιας άλλης χώρας, αλλά έκανε και μια δήλωση σχετικά με τη δική του «αρμενική» ιστορία.


24/4/2020
Armin T. Wegner

  2.
Armin T. Wegner, ο άνθρωπος που «απαθανάτισε»
 την γενοκτονία των Αρμενίων.

 Με την ευκαιρία της σημερινής 105ης επετείου της αρμενικής γενοκτονίας του 1915, παρουσιάζονται 13 φωτογραφίες για την αρμενική γενοκτονία και του ανθρώπου που την κατέγραψε με κίνδυνο της ζωής του.

Ο Γερμανός  Άρμιν Βέγκνερ υπήρξε στα νεανικά του χρόνια εθελοντής υπαξιωματικός του υγειονομικού στο στρατό των Νεότουρκων και ως εκ τούτου ένας από τους σημαντικότερους αυτόπτες μάρτυρες της αρμενικής γενοκτονίας στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

 Έχοντας εύκολη πρόσβαση, λόγω της ιδιότητάς του, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των εκτοπισμένων Αρμενίων και με άμεσο κίνδυνο της ζωής του φωτογράφισε και κατέγραψε τα απάνθρωπα γεγονότα της γενοκτονίας που σημάδεψαν για πάντα τη ζωή του.

Φωτογραφίζει Αρμένιους ιερείς να σκάβουν τάφους νεκρών συμπατριωτών τους, μ΄ ένα από αυτούς να του εξομολογείται: «Κάποτε ήμουν ιερέας, τώρα είμαι ένα πρόβατο που θα το σφάξουν».


Στέλνει κρυφά σε Αμερική και Γερμανία εκατοντάδες ντοκουμέντα της αρμενικής “Aghet” (καταστροφής), όπως αυτό το παιδικό παπούτσι.


Φωτογραφίζει πεινασμένους, απελπισμένους, αρρώστους και εκτοπισμένους στις ερήμους της Συρίας, γεγονός που ισοδυναμούσε με το σίγουρο θάνατο.

Γράφει γράμματα γεμάτα οδύνη και απελπισία στους συγγενείς του στη Γερμανία: «Από παντού με καλούν, η πείνα, ο θάνατος, οι ασθένειες, η απελπισία. Οσμές κοπράνων και αποσύνθεσης νεκρών αναδύονται παντού. Κατεβαίνω μέσα στο σκοτάδι στο ποτάμι. Σ’ ένα ρέμα βρίσκω μια πυραμίδα από ανθρώπινα οστά. Νεκροκεφαλές που έχουν ακόμα τρίχες μαλλιών. Κάποια στιγμή με πλακώνει μαύρη απελπισία και με παίρνουν τα κλάματα σαν να έπρεπε να καταστρέψω όλες τις ελπίδες, όλους τους πυρήνες της αγάπης, που πάντοτε μ΄ ένωναν με τη ζωή».

 Τα ντοκουμέντα γίνονται γνωστά στη Γερμανία και αποτελούν την αιτία που το 1917, πριν λήξη ο πόλεμος, ο Βέγκνερ απολύεται από το γερμανικό στρατό.


Στις 19 Ιανουαρίου 1919 και πριν ακόμα παρθούν οι μεγάλες αποφάσεις για τη μεταπολεμική Τάξη Πραγμάτων στέλνει επιστολή, «Μοιρολόι για τους Αρμένιους», στον Αμερικανό Πρόεδρο Ουίλσον ζητώντας τη δικαίωση για το 1,5 εκατομμύριο θυσιασθέντων Αρμενίων με στόχο την ανακήρυξη ανεξάρτητου αρμενικού κράτους.

 Την ίδια χρονιά συμμετέχει στην ίδρυση της Ομοσπονδίας κατά του πολεμικής θητείας και αναλαμβάνει τη διεύθυνσή της.

Η εικόνα ίσως περιέχει: 3 άτομα, άτομα κάθονται και υπαίθριες δραστηριότητες
Μέχρι το 1924 ο Βέγκνερ παρουσιάζει τις μαρτυρίες του και τα φωτογραφικά ντοκουμέντα σε διάφορες πόλεις, Βερολίνο, Βιέννη, Μπρέσλαου.
Όλα μένουν όμως «βουβοί μάρτυρες» που κανείς δεν θέλει να γνωρίζει.

Μετά το Μεγάλο Πόλεμο, σε όλη του τη ζωή, ο συγγραφέας και αντιναζιστής Βέγκνερ, προσπαθούσε να γράψει ένα μυθιστόρημα για όσα απάνθρωπα έζησε στις ερήμους της Συρίας δίπλα στους εκτοπισμένους Αρμενίους. Δεν τα κατάφερε. Ίσως γιατί ταυτίστηκε για το υπόλοιπο της ζωής του με τα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα της τουρκικής θηριωδίας, έχοντας πάντα το ερώτημα: «Γιατί να ζω, όταν εκατομμύρια άλλοι έπρεπε να πεθάνουν;»


Το δριμύ «κατηγορώ» του Βέγκνερ για την πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα πέρασε σύντομα στη λήθη. Άλλωστε, ακόμα και ο Χίτλερ, λίγες ημέρες πριν ξεκινήσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, κι ενόψει μιας ενδεχόμενης εξολόθρευσης της «πολωνικής φυλής», αναρωτήθηκε: «Ποιος θυμάται σήμερα τους Αρμένιους;»

Όττο Λίμαν φον Σάντερς

 Ο Βέγκνερ γνώριζε από «πρώτο χέρι ότι στη γενοκτονία συμμετείχαν ενεργά – στον σχεδιασμό αλλά και στην εκτέλεση – και ανώτατοι Γερμανοί αξιωματικοί, οι οποίοι δεν είχαν απλώς επιρροή στις στρατιωτικές δυνάμεις των Οθωμανών, αλλά ακόμη και αρχηγικές θέσεις. Όπως ο στρατηγός Όττο Λίμαν φον Σάντερς, ο επικεφαλής της γερμανικής στρατιωτικής αποστολής στην Τουρκία, που είχε το πρόσταγμα στη μάχη της Καλλίπολης, η νικηφόρα έκβαση της οποίας, στις αρχές του 1915, εξασφάλισε τον γερμανικό-οθωμανικό έλεγχο των Δαρδανελίων και την αποκοπή της Ρωσίας από τους Δυτικούς συμμάχους της «Εγκάρδιας Συνεννόησης» και ταλαιπώρησε αφάνταστα την Ελλάδα με τον «Εθνικό Διχασμό».



 Η γερμανική συμμετοχή στο οθωμανικό έγκλημα κατά της ανθρωπότητας ήταν καθοριστική και το 2015 θεωρήθηκε από την ίδια τη γερμανική βουλή σαν «γερμανική συνυπευθυνότητα». Όχι μόνο λόγω του εξοπλισμού, όπως φαίνεται στη φωτογραφία όπου ο τουρκικός στρατός συνοδεύει εκτοπισμένους Αρμένιους οπλισμένος με γερμανικά Mauser, αλλά και επειδή Γερμανοί αξιωματικοί συμμετείχαν, ακόμα και προσωπικά στη γενοκτονία των Αρμενίων. Μερικοί ιστορικοί πιστεύουν μάλιστα ότι ο «ιθύνων νους πίσω από τις εκτοπίσεις» ήταν ο στρατηγός Φρίντριχ Μπρόνσαρτ φον Σέλντορφ, που υπηρέτησε περίπου ως Αρχηγός Επιτελείου του οθωμανικού στρατού.


 Αφορμή της αρμενικής «καταστροφής» ήταν η «συνωμοσία των Αρμενίων με τους Ρώσους» κατά των Κεντρικών Δυνάμεων και η δημιουργία κάποιων αρμενικών ανταρτικών σωμάτων.


Τα τσαρικά στρατεύματα του Καυκάσου είχαν εισέλθει στις αρχές του 1915 στην ανατολική Μικρά Ασία ανοίγοντας ένα νέο μέτωπο για τις Κεντρικές Δυνάμεις.
Ο Γερμανός πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη Χανς Φράιχερ φον Βανγκενχάιμ σε μια επιστολή του προς το Βερολίνο υποστήριξε στις 31 Μαΐου 1915 ότι «Ο στηριζόμενος από τη Ρωσία ανατρεπτικός αγώνας των Αρμενίων πήρε τέτοιες διαστάσεις που απειλεί την ύπαρξη της Τουρκίας».

 Για τους Γερμανούς ο μαζικός εκτοπισμός και οι συνέπειές του θεωρήθηκε μέτρο «σκληρό, αλλά χρήσιμο».

 Όπως αναμένονταν, ο Βέγκνερ υπέστη ναζιστικές διώξεις για το συγγραφικό του έργο αλλά και για τις δημόσιες διαμαρτυρίες του (έστειλε επιστολή στον Χίτλερ μόλις δύο μήνες από την ανάληψη της εξουσίας) για τις διώξεις κατά των Εβραίων της Γερμανίας. Συλλαμβάνεται και φυλακίζεται για μερικούς μήνες. Τελικά, αναγκάστηκε το 1936 να καταφύγει μαζί με την Εβραία γυναίκα του στην Ιταλία, όπου και έζησε ως ενεργός πολίτης στα κινήματα ειρήνης το υπόλοιπο της ζωής του, μέχρι το θάνατό του το 1978.

 Για τους Αρμένιους (και τους Εβραίους) ο Άρμιν Βέγκνερ ανήκει στους «Δίκαιους των λαών».

 Η χιτλερική ρήση για τους Αρμένιους, που δεν τους θυμάται κανείς, είναι ακόμα και σήμερα σε μεγάλο βαθμό σε ισχύ.

 Παρ΄ όλες τις διεθνείς διακρίσεις ο Βέγκνερ παραμένει ακόμη ένας άγνωστος. Για τη ζωή και το έργο του έχουν εκδοθεί βιβλία στη Γερμανία, ενώ υπάρχει ένας δρόμος που φέρει το όνομά του, όπως και το Ίδρυμα Armin T. Wegner με έδρα το Βούπερταλ.


Ένα από τα βιβλία για τον Βέγκνερ και τους αγώνες του έχει τίτλο τη ρήση του: «Όποιος λέει την αλήθεια…., πρέπει πάντα να έχει έτοιμο ένα σελωμένο άλογο».

 Βίντεο για την γενοκτονία των Αρμενίων και τον Άρμιν Βέγκνερ 
(στα γερμανικά, 4΄& 12'') 

Φωτογραφίες του Α Βέγκνερ
 https://www.armenian-genocide.org/photo_wegner.html?fbclid=IwAR2Ys-VcuoyLnwoqS_YLDAhGyNjQjIQbeZWvXxjOO_nuDUh5BrDszoztk80

Του Βασίλη Στοϊλόπουλου

 https://ardin-rixi.gr/archives/219155?fbclid=IwAR3gWFkMgFWeQLGryytgR_HIWu-TkTdPzyDkP1AhI8Q3X6HhyrPWeor0Dy0
  24 Απριλίου 2020


      ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ - ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ     


         Και η ματωμένη ιστορία τους συνεχίζεται ...   



     Armenian Genocide