Ευρωσυμβιβασμός και συμφωνία στο Eurogroup.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
(1) Η ντροπή του Eurogroup.
(2) ΗΠΑ και Μ. Βρετανία τυπώνουν χρήμα - Τι θα κάνει η Ευρώπη.
(3) Η Γερμανία μεταξύ των κερδισμένων στην μετά κορονοϊό εποχή
 - Ποια η μόνη εναλλακτική για την ΕΕ. 

Σκίτσο του Γ. ΔΕΡΜΕΝΤΖΟΓΛΟΥ

 Ευρωσυμβιβασμός και συμφωνία στο Eurogroup.

Με σχεδόν άδεια χέρια έφυγαν, όπως σημειώνει το οικονομικό Euro2Day, οι Ιταλοί από το Eurogroup που κατέληξε χθες σε συμφωνία με βάση αυτό που εξαρχής ήταν το πλάνο της Γερμανίας - η οποία έδρασε με εμπροσθοφυλακή την Ολλανδία - και τελικά στηρίχθηκε και από τη Γαλλία.

Στο τραπέζι του Eurogroup μπήκε ένα 7ετές πλάνο αναδιάρθρωσης της οικονομίας της ευρωζώνης, μετά τη λήξη της πανδημίας του κοροναϊού που αντικαθιστά το ευρωομόλογο που ζητούσαν οι χώρες του Νότου.

Κατά τα άλλα, όπως αναφέρει το Euro2Day, το πακέτο που ανακοινώθηκε δεν έχει καμία διαφορά από αυτό που γνωστοποιήθηκε στο Eurogroup της Τρίτης, πράγμα που επιτρέπει να σημειωθεί ότι οι διαπραγματεύσεις που υποτίθεται ότι ακολούθησαν ήταν ανύπαρκτες και τελικα επικράτησαν οι θέσεις της Γερμανίας και των δορυφόρων της. Κι αυτό παρά τους ισχυρισμούς του προέδρου του Eurogroup ότι οι αρχικές προτάσεις ήταν πολυ μακριά από τις τελικές. 

Οι τρεις άξονες της συμφωνίας

Η συμφωνία που ανακοίνωσε ο Σεντένο στηρίζεται σε τρεις άξονες:

Πρώτον, τη στήριξη των εργαζομένων με την ενίσχυση των εθνικών συστημάτων για την προστασία από την ανεργία με ένα πακέτο 100 δισ. ευρώ που θα δοθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις χώρες - μέλη. 
Δεύτερον, τη στήριξη των επιχειρήσεων, ιδίως των μικρομεσαίων, με δάνεια ύψους 200 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. 
Τρίτον, τη στήριξη των κρατών - μελών με πιστωτικές γραμμές από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας που αντιστοιχούν στο 2% του ΑΕΠ κάθε χώρας., που συνολικά θα φθάνουν τα 240 δισ. ευρώ. Οι χώρες που θα χρησιμοποιήσουν τις πιστωτικές γραμμές θα υπόκεινται στη συνήθη εποπτεία των οικονομιών τους από την ΕΕ, ενώ ο μόνος όρος είναι ότι τα σχετικά ποσά θα πρέπει να διατεθούν μόνο για άμεσες και έμμεσες δαπάνες υγείας που σχετίζονται με τον κορονοϊό.

Σεντένο: Προστατεύεται ο οικονομικός και κοινωνικός ιστός

Σύμφωνα με τον Μάριο Σεντένο, όλα τα παραπάνω θα είναι διαθέσιμα μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες. Ο πρόεδρος του Eurogroup πρόσθεσε ότι η συμφωνία σε ένα πακέτο μέτρων, ύψους περίπου μισού τρισ. ευρώ, θα προστατεύσει τον οικονομικό και κοινωνικό ιστό. «Σήμερα απαντήσαμε στο αίτημα των πολιτών μας για μια Ευρώπη που βοηθά. Το καταφέραμε μετά από 16 ώρες συζητήσεων», είπε προσθέτοντας ότι τα μέτρα που συμφωνήθηκαν ήταν αδιανόητα πριν από μερικές εβδομάδες. 

Ο Μάριο Σεντένο πρόσθεσε ότι στο Eurogroup συζητήθηκε και το σχέδιο για την ανάκαμψη των οικονομιών όταν θα έχει τελειώσει η επιδημία του κορονοϊού, τονίζοντας ότι οι χώρες θα πρέπει να αναπτυχθούν μαζί και όχι ξεχωριστά. Όπως είπε συμφωνήθηκε η δημιουργία ενός ταμείου, που θα είναι προσωρινό και θα ενισχύσει τις επενδύσεις που πρέπει να γίνουν. Για το μέγεθος και τον τρόπο χρηματοδότησης του ταμείου, ο πρόεδρος του Eurogroup είπε ότι θα χρειασθεί καθοδήγηση από τους ηγέτες της ΕΕ. Στα επόμενα βήματα, τόνισε, ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός θα είναι κρίσιμος.

Από την πλευρά του, ο αρμόδιος Ευρωπαίος Επίτροπος για τις Οικονομικές και Νομισματικές Υποθέσεις, Πάολο Τζεντιλόνι δήλωσε πως έχουμε μια συμφωνία που μας φέρνει πιο κοντά στη συντονισμένη απάντηση που χρειάζεται η Ευρωζώνη και στην προσπάθεια που ήδη κάνει η ΕΚΤ. Ο Ιταλός Επίτροπος ανέφερε πως η δημοσιονομική πολιτική στην εποχή του κορονοϊού εφαρμόζεται με ευελιξία και πως ήδη το βάρος της Κομισιόν πέφτει στη διασφάλιση των θέσεων εργασίας. «Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο στο θέμα των θέσεων απασχόλησης», είπε. Ο ίδιος πρόσθεσε πως μεταξύ άλλων υπήρξε μια δέσμευση για να σχηματιστεί ένα ταμείο ανάκαμψης (recovery fund), μετά από διαβούλευση στη Σύνοδο Κορυφής.

Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, Κλάους Ρέγκλινγκ εμφανίσθηκε ικανοποιημένος για το γεγονός ότι επετεύχθη μια καλή συμφωνία στο Eurogroup. Εκτίμησε πως η κρίση του κορoνοϊού θα αφήσει το στίγμα της στα επόμενα χρόνια που θα ακολουθήσουν και πως η σημασία των σημερινών αποφάσεων είναι πως με αυτές αποφεύγεται η ασυμμετρία στην απάντηση κατά της πανδημίας και ο κατακερματισμός. Τόνισε δε πως η στήριξη κατά της πανδημίας θα γίνεται μέσω της πιστωτικής γραμμής ενισχυμένων όρων του ESM και πως τα χρήματα που θα δίδονται θα πηγαίνουν αυστηρά σε δαπάνες κατά του κορονοϊού.

«Ικανοποιητική η συμφωνία», λέει ο Σταϊκούρας

Για μια «ικανοποιητική συμφωνία που προσφέρει νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για να αντιμετωπισθούν οι πρωτόγνωρες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της εξάπλωσης του κορoνοϊού», έκανε λόγο ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας. Όπως υποστήριξε, η απόφαση στην οποία κατέληξε, μέσα από συμβιβασμούς, το Eurogroup, «θα πρέπει να αποτελέσει το εφαλτήριο για ακόμη πιο φιλόδοξες - μελλοντικά - ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, με άγρυπνο το “μάτι” στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων του κορoνοϊού, αλλά και με το βλέμμα στραμμένο στην επιστροφή της οικονομίας στην κανονικότητα».

Οι αντιδράσεις των ελληνικών κομμάτων

Στο μεταξύ, τα κόμματα της αντιπολίτευσης αντιδρούν στα αποτελέσματα της συμφωνίας του Eurogroup, με τον ΣΥΡΙΖΑ να τη χαρακτηρίζει κατώτερη των περιστάσεων, το ΚΚΕ να σημειώνει ότι οι λαοί θα πληρώσουν και αυτή την κρίση με νέα σκληρά μέτρα και το ΜέΡΑ25 να προβλέπει ότι η συμφωνία θα φέρει νέα καταστροφική λιτότητα.

ΣΥΡΙΖΑ: Κατώτερη των περιστάσεων η συμφωνία

Κατώτερη των περιστάσεων χαρακτηρίζουν από τον ΣΥΡΙΖΑ τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στο χθεσινό Eurogroup. Σύμφωνα με πηγές του ΣΥΡΙΖΑ τα 540 δις. ευρώ είναι ένα πακέτο «που υπολείπεται πολύ από τις ανάγκες της κρίσης για άμεση υποστήριξη της ευρωπαϊκής οικονομίας». Περαιτέρω, εκτιμάται ότι «η πιστοληπτική γραμμή του ESM για 2% του ΑΕΠ σε κάθε χώρα είναι εξαιρετικά ανεπαρκής», ενώ «η ασάφεια του λεκτικού του κειμένου που κατέληξε το Eurogroup θα δημιουργήσει το προσεχές διάστημα ακόμη περισσότερες δυσκολίες, όταν θα αρχίσει να εφαρμόζεται».

Με αυτά τα δεδομένα, από τον ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύουν τη σημασία «της ύπαρξης του περιθωρίου που δίνουν τα σημαντικά ταμειακά διαθέσιμα, δηλαδή το μαξιλάρι ρευστότητας που άφησε ο ΣΥΡΙΖΑ». Η σημασία του αποδεικνύεται «ζωτική» αναφέρουν, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο. Μεσοπρόθεσμα, επισημαίνουν κομματικές πηγές, η δημιουργία ενός μεγάλου Ταμείου Ανασυγκρότησης με κοινά εργαλεία χρηματοδότησης θα αποτελέσει το μόνο δρόμο για την διατήρηση της Ευρωπαϊκής συνοχής.

Τέλος, υπογραμμίζουν πως «οι χώρες του Νότου είχαν δύο επιλογές: ή να τορπιλίσουν μια κακή συμφωνία τώρα, για να πάνε σε Σύνοδο Κορυφής ή να υποχωρήσουν, έχοντας τη δυνατότητα να δώσουν τη μάχη γύρω από το Ταμείο Ανασυγκρότησης. Επέλεξαν το δεύτερο και προσωρινά θα στηριχτούν κυρίως στην ΕΚΤ, την ΕΤΕΠ και το πρόγραμμα SURE. Μένει να δούμε αν έπραξαν ορθά».

ΚΚΕ: Oι λαοί θα πληρώσουν και αυτήν την κρίση

«Η απόφαση του Eurogroup αποτελεί την πιο πανηγυρική επιβεβαίωση ότι η αντιπαράθεση αυτών των ημερών δεν ήταν για το συμφέρον των λαών, αλλά για το πώς θα επιμεριστούν τα νέα δάνεια και οι χρηματοδοτήσεις για τη στήριξη των επιχειρηματικών ομίλων και των τραπεζών. Μόλις κατέληξαν σ' έναν ακόμη προσωρινό συμβιβασμό, όλοι μαζί -οι κυβερνήσεις του "Βορρά" και του "Νότου", οι κυβερνήσεις της δεξιάς, της σοσιαλδημοκρατίας και της δήθεν προοδευτικής συμμαχίας- χειροκρότησαν τα νέα μνημόνια για τους λαούς.

Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα, απ' τη στιγμή που η αντιμετώπιση της επερχόμενης κρίσης και η χρηματοδότηση των καπιταλιστικών οικονομιών θα γίνει απ' τους υπάρχοντες μηχανισμούς του ESM που προβλέπουν όρους και δεσμεύσεις, δηλαδή νέα μνημονιακά μέτρα» τονίζει το ΚΚΕ σε ανακοίνωσή του «για τη συμφωνία του Eurogroup».

«Ο δε μηχανισμός της ΕΕ για προγράμματα μερικής απασχόλησης, με στόχο την απαλλαγή της μεγαλοεργοδοσίας από το μισθολογικό κόστος και την ανακύκλωση της ανεργίας, που εκτινάσσεται, αποδεικνύει ότι η πολιτική της "μισής δουλειάς" είναι η επίσημη πολιτική της ΕΕ» επισημαίνει το ΚΚΕ προσθέτοντας «όλα τα παραπάνω εκθέτουν για μία ακόμη φορά τους οπαδούς της "ευρωπαϊκής αλληλεγγύης", αποκαλύπτοντας το αποκρουστικό πρόσωπο της ΕΕ».

«Είναι προφανές ότι για μία ακόμη φορά οι λαοί της Ευρώπης, που έχουν ήδη πληρώσει με χιλιάδες θύματα την πανδημία, θα κληθούν την επόμενη μέρα να πληρώσουν και αυτήν την κρίση, με νέα σκληρά μέτρα. Η σκυτάλη λοιπόν περνάει σ' αυτούς. Κάποια στιγμή θα βγουν απ' το σπίτι τους. Το ζήτημα είναι να βγουν δυναμικά στο προσκήνιο των αγώνων και των πολιτικών εξελίξεων σε σύγκρουση με την ΕΕ και το σάπιο εκμεταλλευτικό σύστημα» καταλήγει το ΚΚΕ στην ανακοίνωσή του.

ΜέΡΑ25: Η συμφωνία θα φέρει νέα καταστροφική λιτότητα

Την έντονη αντίθεσή του στην απόφαση του Eurogroup εκφράζει το ΜέΡΑ 25 με ανακοίνωσή του επικρίνοντας ταυτόχρονα και τους ηγέτες των εννιά χωρών του νότου που «πούλησαν το ευρωομόλογο». Στην ανακοίνωση επισημαίνεται η πρόβλεψη του Γραμματέα του ΜέΡΑ 25 Γ. Βαρουφάκη που από το βήμα της βουλής κατά τη χθεσινή συζήτηση είχε πει ότι οι χώρες του νότου θα υποχωρούσαν. Προστίθεται ότι «οι «9» πούλησαν το ευρωομόλογο, αποδέχθηκαν δάνεια από τον ESM που νομοτελειακά θα φέρουν καταστροφική νέα λιτότητα, ασήμαντα επιχειρηματικά δάνεια από την ΕΤΕπ και μια ψευδο-αμοιβαιοποίηση επιδομάτων ανεργίας».

Το ΜέΡΑ 25 αναφέρει ότι όλα αυτά έγιναν «με αντάλλαγμα τα Σταφύλια της Οργής, δηλαδή μόνιμη ευρωπαϊκή φτώχεια και, συνεπώς, έκρηξη της ξενοφοβίας, του αυταρχισμού και των φυγόκεντρων δυνάμεων που αποδομούν την Ευρώπη και πτωχοποιούν Έλληνες, Ιταλούς και, σε βάθος χρόνου, τους Γερμανούς. «Αυτά έχει η αποφασιστικότητα πολιτικών τύπου κκ. Μητσοτάκη, Κόντε, Σάντεζ κλπ και να μην προβάλουν βέτο μπας και γίνουν… Βαρουφάκης» καταλήγει η ανακοίνωση του ΜέΡΑ 


10/4/2020


           ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ           


Σκίτσο του Μ.ΚΟΥΝΤΟΥΡΗ

1.
Η ντροπή του Eurogroup.

Η αποτυχία του Eurogroup κατέδειξε τη βαθιά ρήξη που υφίσταται πλέον εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το κακό είχε αρχίσει να βγαίνει στην επιφάνεια με αφορμή το μεταναστευτικό, αλλά η υγειονομική κρίση συνέβαλε στο να πέσουν οι μάσκες και να φανούν τα πολύ διαφορετικά συμφέροντα και πολιτικές. Βεβαίως, σε αυτό έχει παίξει ρόλο και το γεγονός ότι από την Ευρώπη λείπουν σήμερα οι μεγάλες ηγετικές μορφές. Εδώ σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι ηγεσίες δεν εμπνέουν ούτε καν τους πολίτες τους. Ενώ εντελώς μικρού ειδικού βάρους είναι και οι επιλογές για τις ηγετικές θέσεις σε θεσμικό επίπεδο. Κυρίως σε ό,τι αφορά την Κομισιόν...

Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα κλονίζεται με το χάσμα Βορρά και Νότου να διευρύνεται και να μοιάζει σε αυτή τη φάση αγεφύρωτο. Τα όσα έγιναν στο προχθεσινό Eurogroup θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως μία σύγχρονη ντροπή. Και βεβαίως τα σημεία στα οποία υπήρχε συμφωνία, δεν αφορούσαν σημαντικά κονδύλια αλλά... ψίχουλα. Όταν στο τραπέζι έπεσε η σοβαρή χρηματοδότηση και η αμοιβαιοποίηση του Χρέους, τότε φάνηκαν και οι τεράστιες αντιθέσεις. Οι οποίες, ό,τι και αν συμβεί σήμερα, ό,τι και αν συμφωνηθεί σε επόμενη -προφανώς επικείμενη - Σύνοδο Κορυφής, δεν πρόκειται να γεφυρωθούν. Το γυαλί δυστυχώς έχει ραγίσει και θα απαιτηθεί πολύ μεγάλη προσπάθεια, πολύ μεγάλη συναίνεση και υποχωρήσεις για να μπορέσει να ξανακολλήσει. Αν επί της ουσίας κολλήσει και πάλι ποτέ. Είναι πραγματικά οδυνηρό, το ότι το μεγαλύτερο επίτευγμα των ευρωπαϊκών λαών, κινδυνεύει από πρωτοφανή αδιαλλαξία εκείνων που θεωρούν την Ευρώπη κτήμα και χώρο επιρροής τους, να οδηγηθεί σε αβέβαια και θολά μονοπάτια. 

Οι οπαδοί της σκληρής δημοσιονομικής πειθαρχίας, ας αναλογιστούν ποια θα είναι η θέση της ευρωπαϊκής οικονομίας, πόσο ανταγωνιστική και ισχυρή θα είναι, όταν άλλες οικονομίες, όπως η αμερικανική θα ενισχύονται με πακτωλούς ρευστότητας. Και μέσω πολιτικών αποφάσεων και μέσω των κεντρικών τραπεζών, γιατί ορισμένοι λησμονούν ότι για παράδειγμα στις ΗΠΑ, εκτός από τα τρισ. του προέδρου Τραμπ υπάρχουν και τα τρισ. της FED... Αλλά στην Ευρώπη, το άγχος είναι μην αυξηθεί το Χρέος... Η προσήλωση σε ένα Σύμφωνο Σταθερότητας υπό αναστολή, ένα Σύμφωνο Σταθερότητας που θα έπρεπε από καιρό να είχε επανεκτιμηθεί. Καθώς η εξοντωτική δημοσιονομική πειθαρχία οδηγούσε και πριν την πανδημία την ευρωπαϊκή οικονομία σε ύφεση, το τραπεζικό σύστημα σε κατάρρευση παρά τις ενέσεις ρευστότητας και τις κοινωνίες σε απόγνωση και ανέχεια. 

Η Ευρώπη που έχουν κατά νου Γερμανία, Ολλανδία κλπ, δεν είναι η Ευρώπη που εξυπηρετεί τους ευρωπαϊκούς λαούς. Η αποτυχία των συστημάτων υγείας σε προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες, πληγωμένες όμως από την οικονομική κρίση και την αυστηρή και εξοντωτική περικοπή δαπανών, θα έπρεπε να αποτελεί ένα σημαντικό παράδειγμα... Κι όμως, την ώρα που ακόμα και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μιλά για τουλάχιστον 1,5 τρισ. που πρέπει να πέσει στην ευρωπαϊκή οικονομία για να μπορέσει να σταθεί όρθια στην κρίση και να μπορέσει να αντιμετωπίσει την επόμενη μέρα με σχετική αισιοδοξία, στα ευρωπαϊκά όργανα τσακώνονται για... ψίχουλα. Και το 1,5 τρισ. λίγο είναι, όμως δείχνει μία τάξη μεγέθους ρεαλιστικής αποτίμησης του προβλήματος. Όταν χώρες και οικονομίες απειλούνται με ολοκληρωτική καταστροφή, δεν μπορεί να μιλάμε για μνημόνια, προϋποθέσεις χρηματοδότησης κλπ. Το μοντέλο πρέπει να αλλάξει. Οι πολιτικές πρέπει να αλλάξουν. Χρειάζεται ένα "new deal". Η Ευρώπη την επόμενη ημέρα δεν μπορεί να είναι μία Ευρώπη υπόδουλη. Γιατί υπόδουλη θα είναι αν γενιές ολόκληρες κληθούν να πληρώσουν τη σημερινή απαιτούμενη χρηματοδότηση. Το θέμα δεν είναι να ματώσουν οι επόμενες γενιές. Αλλά να ευημερήσουν και αυτό μόνο μέσα από αναπτυξιακό σοκ μπορεί να εξασφαλιστεί. Αν αυτό δεν είναι το επιθυμητό και το ζητούμενο, τότε ίσως τίποτε πλέον να μην έχει νόημα...

Του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου 


9/4/2020

Σκίτσο του Γ. ΔΕΡΜΕΝΤΖΟΓΛΟΥ

 2.
ΗΠΑ και Μ. Βρετανία τυπώνουν χρήμα - Τι θα κάνει η Ευρώπη.

Την ώρα που τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης συμφωνούν ότι διαφωνούν και οδεύουν σε μία ακόμη συμβιβαστική λύση για την χρηματοδότηση της κρίσης, οι κεντρικές τράπεζες των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας βάζουν… μπροστά τα εκτυπωτικά μηχανήματα και δεσμεύονται να παρέχουν απεριόριστα κεφάλαια στις οικονομίες των χωρών τους. Η Bank of England, μάλιστα, γίνεται η πρώτη κεντρική τράπεζα που προχωρά στη νομισματική χρηματοδότηση της κυβέρνησης για την κάλυψη των άμεσων αναγκών αντιμετώπισης της πανδημίας.

Ανάλογη ως προς την παροχή ρευστότητας είναι και η πρόθεση της Κριστίν Λαγκάρντ, ωστόσο μέχρι στιγμής η έκτακτη ενίσχυση που έχει ανακοινώσει δεν φτάνει ούτε στο μισό της ρευστότητας που θα ρίξει στην αγορά η αμερικανική Fed. Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρωζώνη έχουν σχεδόν το ίδιο ΑΕΠ κοντά στα 20 τρισ. δολάρια. Η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ ανακοίνωσε χθες ότι διευρύνει το «πακέτο» ρευστότητας στα 2,3 τρισ. δολάρια (πάνω από το 10% του ΑΕΠ) με στόχο να παράσχει την ανακούφιση και τη σταθερότητα που χρειάζεται η αμερικανική οικονομία. Συγκριτικά, το συνολικό «πακέτο» της ΕΚΤ θα ξεπεράσει ελαφρώς τα 1 τρισ. ευρώ (περίπου 5% του ΑΕΠ).

Η Τράπεζα της Αγγλίας από την πλευρά της, ενεργοποίησε τον έκτακτο μηχανισμό παροχής ρευστότητα, γνωστό ως «Ways & Means Account», προς την κυβέρνηση της Μ. Βρετανίας. Πρόκειται για ένα λογαριασμό που τελευταία φορά χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας κρίσης του 2008-09. Το μέγεθός του είναι επισήμως 400 εκατ. στερλίνες, ωστόσο αυξάνεται ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν. Το 2008 η βρετανική κυβέρνηση έλαβε ως διευκόλυνση από την BoE περίπου 20 δισ. στερλίνες όμως σήμερα οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για πολύ μεγαλύτερο ποσό. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της Capital Economics για τη Μ. Βρετανία, Πολ Ντέιλς, το ΑΕΠ θα υποχωρήσει με ταχύτητα και ορμή και κανείς δεν έχει ξαναδεί και καμία οικονομία δεν έχει βιώσει ποτέ ξανά.

Το θα κάνει, λοιπόν, η ΕΚΤ; Αρκούν τα μέτρα ύψους περίπου 1 τρισ. ευρώ; Η Λαγκάρντ έχει επανειλημμένα τονίσει την ανάγκη να υπάρξει και κεντρική αντίδραση από τις Βρυξέλλες με ένα γενναιόδωρο δημοσιονομικό πακέτο, όμως και η ίδια η ΕΚΤ είναι πολύ πιθανό να προχωρήσει σε επέκταση των δικών της μέτρων. Διότι αν επαληθευτεί το δυσμενές σενάριο – το οποίο για ορισμένους αναλυτές έχει γίνει από δυσμενές βασικό και κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι δεν θα επαληθευτεί - που θέλει ορισμένες οικονομίες της Ευρωζώνης να εμφανίζουν βαθιά και παρατεταμένη ύφεση 20% τότε θα λάβει χώρα ένα μπαράζ κρατικών εκδόσεων.

Σύμφωνα με το Bruegel, το ιταλικό χρέος θα μπορούσε να φτάσει στο 189% του ΑΕΠ, σε υψηλότερο επίπεδο απ’ ότι είναι σήμερα το ελληνικό χρέος, έως το τέλος του 2020. Αν λάβουμε υπόψη και την έκρηξη χρέους και σε άλλες χώρες, όπως η Ισπανία, τότε είναι πολύ πιθανό όσοι σήμερα καλωσορίζουν τα μέτρα της ΕΚΤ να συνειδητοποιήσουν κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό: οι συνολικές αγορές ομολόγων στις οποίες θα προχωρήσει η ΕΚΤ σε ολόκληρο το 2020 θα είναι λιγότερες από το 1/3 μόνο των νέων χρεών που θα εκδοθούν. Και αυτό γιατί εκτιμάται ότι στο σενάριο που η ύφεση θα διαμορφωθεί στο 20%, θα φτάσουν στα 3,66 τρισ. ευρώ.

Σε αυτό το εφιαλτικό σενάριο οι αγορές θα αντιδράσουν με τον γνώριμο για την Ελλάδα τρόπο, ζητώντας υπερβολικά υψηλά επιτόκια με αποτέλεσμα να αποκλειστούν οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου από τις αγορές και να συζητάμε ξανά για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί μια νέα κρίση χρέους, η οποία ωστόσο αυτή τη φορά δεν θα έχει επίκεντρο την Ελλάδα αλλά την Ιταλία και την Ισπανία. Η Λαγκάρντ δηλώνει σε κάθε ευκαιρία ότι η ΕΚΤ είναι έτοιμη να κάνει οτιδήποτε χρειαστεί για να καλύψει τις ανάγκες της Ευρωζώνης, ωστόσο μέχρι στιγμής υπολείπεται της Fed σε όγκο ενώ δεν βρίσκεται στο τραπέζι, τουλάχιστον μέχρι να επιδεινωθούν οι συνθήκες η νομισματική χρηματοδότηση.

Κωσταντίνος Μαριόλης


 10 Απριλίου 2020 


3.
Η Γερμανία μεταξύ των κερδισμένων στην μετά κορονοϊό εποχή
 - Ποια η μόνη εναλλακτική για την ΕΕ. 

Όλες οι μεγάλες οικονομικές κρίσεις θέτουν δύο εξίσου σημαντικές προκλήσεις: "στραγγίζουν" την απαιτούμενη ρευστότητα για τη λειτουργία των επιχειρήσεων, μεγάλων και μικρών και "κατατρώνε" τα ίδια κεφάλαιά τους ή έστω σημαντικό τμήμα τους.

Από τις δύο, η πρώτη είναι η πλέον άμεση εν μέσω των αναγκαίων λόγω κορονοϊού lockdowns διεθνώς. Η παροχή ρευστότητας σε επιχειρήσεις αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για την εξασφάλιση της επιβίωσής τους. Ωστόσο, αυτό δεν εγγυάται την επούλωση των πληγών τους ή την ανθεκτικότητα και ανάπτυξη τους. Τα ίδια κεφάλαια, στοιχείο αναγκαίο προκειμένου να επενδύουν και να ευδοκιμούν, είναι ουσιώδες κυρίως στο δεύτερο στάδιο της ανάκαμψης.

Σήμερα, πολλές επιχειρήσεις βλέπουν τα έσοδα τους σχεδόν να εξαφανίζονται και, ως εκ τούτου, βρίσκονται σε σοβαρή ταμειακή κρίση. Έχουν διατυπωθεί διάφορες προτάσεις για τη διοχέτευση χρημάτων στις επιχειρήσεις προτού αναγκαστούν να αποδεσμεύσουν τους υπαλλήλους τους, να ακυρώσουν τις παραγγελίες τους και να κλείσουν τελικά τις πόρτες τους.

Μία από αυτές τις προτάσεις είναι να αναλάβει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) - το δανειοδοτικό εργαλείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης - να παρέχει μια πιστωτική γραμμή σωτηρίας στις επιχειρήσεις της ηπείρου με τη μορφή άμεσης, μαζικής χρηματοδότησης με μηδενικό επιτόκιο, προκειμένου να μπορέσουν οι τελευταίες να εξυπηρετούν τις ληξιπρόθεσμες οφειλές τους, με τη χρηματοδότηση να προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Αυτό αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν αρκεί από μόνο του: διατηρεί βεβαίως τον ασθενή με μηχανική υποστήριξη στη ζωή, ωστόσο δεν του επιτρέπει να ανανήψει. Πράγματι, καθώς η ρευστότητα θα φτάνει στις εταιρείες μέσω δανεισμού, θα αυξάνει τη μόχλευση τους μέσω του μεγαλύτερου χρέους και συνεπώς τον κίνδυνο αθέτησης, αφήνοντας τους έτσι ελάχιστο περιθώριο για επενδύσεις και ανάπτυξη.

Η ανάπτυξη, η οποία κινείται ήδη σε χαμηλά επίπεδα για μεγάλο χρονικό διάστημα στο μεγαλύτερο τμήμα της Ευρωζώνης, ειδικά στην Ιταλία, θα επιβραδυνθεί ακόμη περισσότερο εάν οι επιχειρήσεις της ξεμείνουν από ίδια κεφάλαια μετά την κρίση, λόγω της απότομης αύξησης των δανειακών βαρών τους.

Η ασυμμετρία στις κρατικές ενισχύσεις

Από πού όμως μπορεί να προέλθει η απαραίτητη εισροή κεφαλαίου; Είναι δύσκολο να προέρχεται από τα νοικοκυριά, τα οποία επίσης υφίστανται τεράστια απώλεια εισοδήματος. Σε δημοσιονομικά "πιεσμένες" χώρες όπως η Ιταλία, δεν μπορεί να προέρχεται ούτε από το κράτος. Τα υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους προ κρίσης, σε συνδυασμό με την τρέχουσα εκτίναξη των ελλειμμάτων, θα αποτελούσαν εμπόδιο σε κάτι τέτοιο.

Εντελώς αντίθετα, η ανακεφαλαιοποίηση με κρατική χρηματοδότηση θα είναι κομβικής σημασίας στις δημοσιονομικά ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες, ιδίως στη Γερμανία. Εκεί, το κράτος, με τους ισολογισμούς του σε καλή κατάσταση και με τη νεοαποκτηθείσα απαλλαγή από την απαγόρευση των κρατικών ενισχύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα προχωρήσει σε ισχυρές κεφαλαιακές "ενέσεις" στις εταιρείες της χώρας, καθώς και σε άμεσες εθνικοποιήσεις σε ορισμένους κλάδους.

Μετά την κρίση, το πιθανότερο σενάριο είναι πολλές υποκεφαλαιοποιημένες εταιρείες χωρών με δημοσιονομικές δυσκολίες να αντιμετωπίσουν ανταγωνισμό από ισχυρότερους ξένους ανταγωνιστές, ενισχυμένους με γενναιόδωρη κρατική ενίσχυση, έτσι που οι αγορές να απέχουν πολύ από τους "ισότιμους όρους ανταγωνισμού" που επιδιώκονται επί δεκαετίες από τις αρχές ανταγωνισμού της Ε.Ε. Αυτό θα αποτελούσε ακόμη έναν παράγοντα αδυναμίας των υπερχρεωμένων κρατών-μελών και θα οδηγούσε τον ρυθμό ανάπτυξής τους να αποκλίνει από τον μέσο όρο της Ένωσης.

Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές εταιρείες σε χώρες με ισχυρά δημοσιονομικά μεγέθη θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το πρόσφατα αποκτηθέν πλεονέκτημά τους, το οποίο θα οφείλεται εν πολλοίς στις ευρύτατες κρατικές ενισχύσεις, προκειμένου να ανταγωνιστούν πιο επιθετικά ή ακόμη και να εξαγοράσουν αδύναμους Ευρωπαίους ανταγωνιστές τους, διασαλεύοντας έτσι τους κανόνες ανταγωνισμού όχι μόνο στις αγορές προϊόντων της Ευρώπης, αλλά επίσης και στις κεφαλαιαγορές της.

Ο ρόλος ενός πανευρωπαϊκού Equity Fund

Υπάρχει εναλλακτική λύση σε αυτό το απαισιόδοξο σενάριο, το οποίο προμηνύει πρακτικά το τέλος του ευρωπαϊκού ονείρου; Θεωρούμε ως μόνη εφικτή πορεία προς τα εμπρός τη συντονισμένη παρέμβαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μέσω της δημιουργίας ενός πανευρωπαϊκού ταμείου κεφαλαίων (Equity Fund), το οποίο θα χρηματοδοτείται από την ΕΤΕπ.

Το συγκεκριμένο ταμείο, το οποίο θα χρηματοδοτούσε την έκδοση νέου μετοχικού εταιρικού κεφαλαίου σε ολόκληρη την Ευρώπη, θα ήταν επίσης ανοιχτό στη συμμετοχή επενδυτών μακράς πνοής, όπως είναι οι διεθνείς εταιρείες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τα κρατικά επενδυτικά ταμεία. Θα μπορούσε να συνοδεύεται από την έκδοση ομολόγων πολύ μακράς λήξης.

Είναι σημαντικό να θεσπιστούν αυστηροί κανόνες για τον προσδιορισμό του τρόπου με τον οποίο το ταμείο θα επιλέγει τις εταιρείες στις οποίες θα επενδύει.

Πρώτον, θα πρέπει να χρηματοδοτήσει εταιρείες οι οποίες ήταν μέχρι την κρίση του κορονοϊού κερδοφόρες και αναπτυσσόμενες.

Δεύτερον, το ταμείο θα υποχρεούται να χρηματοδοτεί αποκλειστικά εταιρείες οι οποίες δεν θα έχουν λάβει κρατική ενίσχυση, διότι σκοπός του θα είναι να ισορροπήσουν οι εισροές κεφαλαίου μεταξύ επιχειρήσεων που στηρίζονται άμεσα από κράτη και των υπολοίπων.

Τρίτον, οι εταιρείες που θα λαμβάνουν χρηματοδότηση θα πρέπει να έχουν την υποχρέωση να μην διανέμουν μερίσματα και να μην προχωρούν σε αγορές ιδίων μετοχών  για κάποιο χρονικό διάστημα, προκειμένου να εμποδιστεί η εισροή κεφαλαίου να αποβεί επ’ ωφελεία των υφιστάμενων μετόχων αντί να χρησιμοποιηθεί για νέες επενδύσεις.

Τέταρτον, οι αμοιβές των ανώτατων στελεχών αυτών των εταιρειών θα πρέπει να "παγώσουν" στα επίπεδα πριν από την κρίση, για παράδειγμα για τρία χρόνια.

Πέμπτον, το ταμείο θα διοικείται από διαχειριστές ανεξάρτητους από τις εθνικές κυβερνήσεις και δεν θα αποκτά ελέγχουσα συμμετοχή στις εταιρείες στις οποίες επενδύει, έτσι ώστε να μην καταστεί το ίδιο από πηγή αρωγής παράγοντας διαταραχής.

Οι όροι επιβίωσης του ευρωπαϊκού project

Η οικονομική λογική πίσω από τη δημιουργία ενός τέτοιου ταμείου είναι ότι θα επιτρέψει στις ευρωπαϊκές εταιρείες να επενδύσουν και να ανταγωνιστούν μεταξύ τους μόνο στη βάση την αποδοτικότητά τους, ανεξάρτητα από τη δημοσιονομική κατάσταση των κρατών στα οποία εδρεύουν.

Η οντότητα την οποία προτείνουμε θα είναι ο πλέον φιλόδοξος και μακρόπνοος μηχανισμός για την επιβολή του επιμερισμού κινδύνων που σήμερα - περισσότερο από ποτέ - φαντάζει ο πιο βαθύς και αληθινός λόγος για να αποτελεί κανείς μέρος του ευρωπαϊκού project.

Ποτέ δεν ήταν σαφέστερο το πόσο το κοινό καλό εξαρτάται από την υπεύθυνη συμπεριφορά όλων των ενδιαφερομένων: το κόστος που αναλαμβάνει κάθε χώρα για την καταπολέμηση του ιού περιορίζει την εξάπλωσή του πέρα από τα σύνορα και επομένως ωφελεί και τις υπόλοιπες.

Με παρόμοιο τρόπο, μετά την κρίση, οι υψηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης σε όλες τις χώρες και όχι μόνο σε λίγες εξ αυτών θα ωφελήσει όλους τους Ευρωπαίους πολίτες. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να διατηρηθεί ζωντανό το ευρωπαϊκό όνειρο.

Των Elena Carletti, Marco Pagano, Loriana Pelizzon 
και Marti G. Subrahmanyam

 BLOOMBERG OPINION


10/4/2020