«Primavera»: Επτά (μάλλον άγνωστα) στοιχεία για την «Άνοιξη» του Μποτιτσέλι
FRATELLI ALINARI IDEA S.P.A. VIA GETTY IMAGES
«Primavera»: Επτά (μάλλον άγνωστα) στοιχεία
για την «Άνοιξη» του Μποτιτσέλι
«Η Αλληγορία της Άνοιξης»,
ένα από τα πιο διάσημα έργα στην ιστορία της τέχνης,
δεν είχε καν τίτλο.
Το αριστουργηματικό έργο (περ. 1478), μία περίτεχνη μυθολογική αλληγορία της άνθισης και γονιμότητας του κόσμου, όπως και της χρυσής εποχής της Φλωρεντίας υπό τον Οίκο των Μεδίκων, εκτίθεται στην Πινακοθήκη Ουφίτσι στη Φλωρεντία.
Παρότι η «Primavera», η μεγάλων διαστάσεων σύνθεση του Αλεσσάντρο ντι Μαριάνο Φιλιπέπι (1 Μαρτίου 1445 - 17 Μαΐου 1510), του ζωγράφου που έμελλε να μείνει στην ιστορία ως Σάντρο Μποτιτσέλι, ανήκει μαζί με τη «Γέννηση της Άνοιξης» στα πιο διάσημα και αναγνωρίσιμα έργα του, δεν είχε λάβει επισήμως τίτλο από τον δημιουργό της.
Το όνομα «Primavera» -ο πίνακας είναι γνωστός ως «Άνοιξη» ή «Η Αλληγορία της Άνοιξης»- το έδωσε ο Τζόρτζιο Βαζάρι (ζωγράφος, αρχιτέκτονας, ο άνθρωπος που έθεσε τα θεμέλια της ιστορίας της τέχνης, όπως την αντιλαμβανόμαστε σήμερα), όταν είδε το έργο στη Villa Castello, επίσημη κατοικία των Μεδίκων λίγο έξω από το κέντρο της Φλωρεντίας, το 1550. Ο πίνακας μεταφέρθηκε το 1853 στην τότε Ακαδημία των Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας ως θέμα μελέτης νέων σπουδαστών.
Το έργο ήταν παραγγελία ενός πανίσχυρου τραπεζίτη της εποχής, του Λορέντσο ντι Πιερφραντσέσκο των Μεδίκων, εξάδελφου του Λορέντζο του Μεγαλοπρεπούς. Ο οίκος των Μεδίκων διαφέντευε τη Φλωρεντία -σε όλο το φάσμα της δημόσιας ζωής, ως επιχειρηματίες, πολιτικοί και πάτρωνες των τεχνών- από τον 15ο έως τον 18ο αιώνα, αποκτώντας τεράστιο πλούτο και επιρροή μέσω του εμπορίου και των τραπεζών.
DAVID LEES VIA GETTY IMAGES
Σε ένα σκιερό άλσος, πιθανώς πορτοκαλεώνα, πλούσιο σε βλάστηση, εμφανίζονται κάτω από τον γαλανό ουρανό, εννέα φιγούρες συμμετρικά τοποθετημένες. Το έδαφος είναι γεμάτο ανθισμένα λουλούδια -έχουν αναγνωριστεί από βοτανολόγους περισσότερα από 90 διαφορετικά είδη λουλουδιών, κυρίως από είδη της περιοχής.
Από δεξιά προς τα αριστερά βλέπουμε: Τον θεό Ζέφυρο να φυσά ελαφρά κρατώντας στα χέρια του μια γυναικεία φιγούρα, τη νύμφη Χλωρίδα και δίπλα τη θεά των λουλουδιών και της Άνοιξης Φλόρα (είναι η νύμφη Χλωρίδα, η οποία έχει πλέον ενωθεί με τον άνεμο και έχει ανθίσει σκορπίζοντας τα λουλούδια της στον κόσμο).
Στο κέντρο βρίσκεται η θεά Αφροδίτη, η οποία κατά ερμηνείες είναι σύμβολο της ευγένειας και της καλοσύνης -ίσως η σύνθεση είναι απεικόνιση του βασιλείου της θεάς- ενώ από πάνω της πετά ο μικρός θεός Έρωτας που με δεμένα τα μάτια σκοπεύει με το τόξο του. Οι τρεις γυναικείες φιγούρες που λικνίζονται απαλά και φορούν πέπλα στα χρώματα της οικογενείας των Μεδίκων, αντιπροσωπεύουν τις τρεις Χάριτες. Ο θεός Ερμής, τελευταίος αριστερά, έχει υψώσει το Κηρύκειο και διώχνει τα σύννεφα.
PRINT COLLECTOR VIA GETTY IMAGES
Οι τρεις Χάριτες
UNIVERSAL HISTORY ARCHIVE VIA GETTY IMAGES
Θεωρείται πιθανό ότι ο Λορέντσο ντι Πιερφραντσέσκο απεικονίζεται με τη μορφή του Ερμή και η αγαπημένη του Semirande με τη μορφή της Φλόρα (το έργο ήταν μάλλον παραγγελία για τον γάμο τους), ενώ οι ειδικοί έχουν αναγνωρίσει στα πρόσωπα της Αφροδίτης και σε μία από τις τρεις Χάριτες, την Αικατερίνη Σφόρτσα και τη Σιμονέτα Βεσπούτσι, μούσα του Μποτιτσέλι, την πιο όμορφη γυναίκα της Φλωρεντίας σύμφωνα με τον θρύλο, γνωστή με το προσωνύμιο La Bella, η οποία έφυγε από τη ζωή σε ηλικία μόλις 22 χρονών από φυματίωση, τον Απρίλιο του 1476.
Η λεπτομέρεια, η συμμετρία, τα χρώματα και τα μοτίβα της σύνθεσης παρρουσιάζουν ομοιότητες με την τεχνοτροπία των περίτεχνων φλαμανδικών ταπισερί, που ήταν εξαιρετικά δημοφιλείς εκείνη την εποχή, καθώς οι Μέδικοι διατηρούσαν οικονομικές σχέσεις με την Ολλανδία.
FRATELLI ALINARI IDEA S.P.A. VIA GETTY IMAGES
1/5/2020