Γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι κι όταν είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι*.




Γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι κι όταν είναι πτωχοί,
 πάλ’ εις μικρόν γενναίοι*. 

Στο προηγούμενο άρθρο μου (9/4/20) με τίτλο "Eπανεκκίνηση της οικονομίας: Ο μεγάλος πλούτος της χώρας έχει τη (2η ) ευκαιρία του", ασχολήθηκα, με την ευεργεσία μεγάλης κλίμακας και την υποχρέωση του μεγάλου πλούτου, κυρίως, για ανταπόδοση-επιστροφή μέρους της περιουσίας των φορέων του στις κοινωνίες από τις οποίες προήλθε-αποκτήθηκε.

Επανέρχομαι σήμερα, συμπληρωματικά, για να υπογραμμίσω την αξία και της μικρής κλίμακας φιλανθρωπίας, την οποία ορθώς καλούμε και Φιλαλληλία. Είχα ασχοληθεί και με άλλη ευκαιρία, παλαιότερα, με το θέμα και είχα σημειώσει, τότε, την επίμονη άποψη αγαπητού μέλους του φόρουμ του Capital, του φίλου "Σπυρίδων”, ο οποίος είχε δηλώσει σε σχόλιό του: "…Άλλωστε, η κοινωνία δεν επιβιώνει από την προσφορά ενός Γκέιτς, ούτε ενός Ωνάση ή Νιάρχου, αλλά από τις μικρές, καθημερινές, αφανείς προσφορές...”

Ναι, είναι αλήθεια: "Αν δεν μας έδιναν τίποτα, όσοι δεν μας χρωστάνε τίποτα, πόσο φτωχοί θα είμαστε…”, αφορίζει αφοπλιστικά ο Α. Πόρτσια.

Με εκείνη την ευκαιρία, λοιπόν, είχα σταθεί στο, ούτω καλούμενο, Κοινωνικό Κεφάλαιο, το οποίο περιέγραφα ως εξής: Το κοινωνικό κεφάλαιο. Ένα κεφάλαιο αδαπάνητο, ένα κεφάλαιο αλληλοχρέου μορφής, απεριορίστου ύψους-πλαφόν, αενάως κυλιομένης διαθεσιμότητας και μηδενικού επιτοκίου. Ένα αμοιβαίο κεφάλαιο, που διαχέεται μέσα από την ενεργό και αφιλοκερδή συναναστροφή των ανθρώπων, με τη μορφή ποικίλων και μύχιων ατομικών συνεισφορών γνώσης, καλοσύνης, συνεργασίας και γενναιοδωρίας, που εκπέμπονται- εισφέρονται, αμοιβαίως, με τον σκοπό και την ελπίδα, μέσα από την κατάφαση της αλληλο-ανταπόκρισης, να επιστρέψουν στον εισφέροντα-αποστολέα, με το παραπάνω.

Μόνο ο άνθρωπος μπορεί να υπερβαίνει τις επιταγές της φύσης και της χρείας για χάρη της σχέσης, της κοινότητας, της πόλης. Κύρια όπλα του γι’ αυτό: Η αλληλεγγύη, η συλλογικότητα, η συνύπαρξη, η ανοχή, η εμπιστοσύνη. Βασική προϋπόθεση; Η αμοιβαιότητα: "Αυτό που κανείς δεν χάρηκε, δύσκολα μπορεί να το χαρίσει σε άλλον”. 

Έχει όμως και η Φιλαλληλία τους κανόνες της. Αλλά και τις σημαδούρες, που οριοθετούν και περιγράφουν τις άπειρες "εκδοχές του πονηρού” που μπορούν να οδηγήσουν, κάτω από συνθήκες, σε αποδομούσες συμπεριφορές της τρέχουσας φιλανθρωπίας. Τις καταθέτω σήμερα, ως το ουσιώδες τμήμα του σημερινού κειμένου, όπως τις αλίευσα μέσα από τα κατά καιρούς διαβάσματά μου:

- Η αποθέωση της φιλαλληλίας: Αν γινόταν να φτάσει κανείς στο σημείο μόνο να προσφέρει στους άλλους, χωρίς να περιμένει οτιδήποτε απ’ αυτούς, αλλά και χωρίς να τους προσβάλλει. Προ παντός χωρίς να τους προσβάλλει.

- Καμιά φορά, βέβαια, και οι καλοσύνες θα πρέπει να είναι ευπρόσδεκτες, ως το σημείο που μπορούν να ξεπληρωθούν.

-Γιατί, η ελεημοσύνη μπορεί να διαφθείρει και τον ελεούντα και τον ελεούμενο.

-Η συμπάθεια είναι κακή ελεημοσύνη. 

-Σβήνεις την υποχρέωση όταν την παρατονίζεις, την ευγνωμοσύνη όταν την απαιτείς. 

-Μας αρέσει να συναντάμε εκείνους που τους κάναμε καλό, παρά εκείνους που μας κάνανε καλό. 

-Η ευεργεσία πρέπει να τηρεί απόσταση τόσο από τη δουλικότητα, όσο και από την αλαζονεία του φτωχού.

- Δεν αποκλείεται να είναι αχάριστος κανείς και να φταίει λιγότερο, απ’ ό,τι εκείνος που τον ευεργέτησε.

- Η υπερβολική μας προθυμία να ξεπληρώσουμε μια χάρη, δεν είναι παρά ένας είδος αγνωμοσύνης.

- Κατά κανόνα η μεγαθυμία είναι πολύ δυσκολότερη από την αγαθοεργία. Γίνεται λόγος για μεγάλο ευεργέτη μας, το πάθος του οποίου, η εμπάθεια καλύτερα, εξοστρακίστηκε πάνω στο δωριζόμενο έργο, με τον πιο παράλογο τρόπο. Στη διαθήκη του για τη χρηματοδότηση μεγάλου ορφανοτροφείου, παρόλο που το ίδρυμα είχε εθνικό χαρακτήρα, αναγράφεται ότι αποκλείεται για δέκα χρόνια η εισαγωγή σ’ αυτό κοριτσιών από την Καλαμάτα. Αιτία; Από την περιοχή αυτή καταγόταν ένας αντίδικός του, σε άσχετη δικαστική τους διένεξη…

Όλα τα παραπάνω, μεμονωμένα ή σωρευτικά χαρακτηριστικά (ναι/όχι) της φιλαλληλίας, εκβάλλουν στην και αρδεύουν την, όπως έχει αποκληθεί "πεφωτισμένη φιλαυτία", αυτήν που οδηγεί στον αλτρουισμό, όπου ο άνθρωπος κατανοεί ότι το προσωπικό του συμφέρον εξυπηρετείται καλύτερα στο πλαίσιο του γενικού. Το είπε και ο Μπιλ Γκέιτς, αυτές τις μέρες, αναφερόμενος στην υποχρέωση των ανεπτυγμένων χωρών να βοηθήσουν χώρες και λαούς που μαστίζονται από την ανέχεια: "Η βοήθεια προς τους άλλους δεν είναι απλώς το σωστό. Είναι και το έξυπνο."

* γενναίοι: γενναιόδωροι, Κ. Π. Καβάφης, Θερμοπύλες

  Γιώργος Ι. Κωστούλας,
 τέως γενικός διευθυντής εταιρειών του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού τομέα.
 Εmail:gcostoulas@gmail.com


8/5/2020