Η Τουρκία θα κλιμακώσει.
Άγγελος Συρίγος*: Η Τουρκία θα κλιμακώσει
Κλιμάκωση από Τουρκία μόλις τελειώσει η κρίση με τον κορονοϊό και μάλιστα ταυτόχρονα, σε Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειο, μεταναστευτικό, σε όλα δηλαδή τα μέτωπα, βλέπει ο Άγγελος Συρίγος, δίχως η βαθιά κρίση στην οικονομία της να λειτουργεί ανασταλτικά ως προς τις διεκδικήσεις της.
Στην μεν Αν.Μεσόγειο, οι έρευνες που προανήγγειλε πάλι χθες η Τουρκία θα ξεδιπλωθούν στην περιοχή που ξεκινά από το όριο το οποίο ορίζει το Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο μέχρι το σημείο όπου η ελληνική υφαλοκρηπίδα συναντά την Κυπριακή ΑΟΖ, νοτιοανατολικά του Καστελόριζου. Κατά την εκτίμηση του βουλευτή της ΝΔ και καθηγητή του Διεθνούς Δικαίου, στο Αιγαίο, η ένταση με τις υπερπτήσεις και την χρήση του Λιμενικού θα κλιμακωθεί, ενώ ο Ερντογάν θα επιχειρήσει να βάλει ξανά πάνω στο ευρωπαϊκό τραπέζι το θέμα με τους μετανάστες -πρόσφυγες, μέσω μιας εκ νέου προσπάθειας εισβολής στην Ελλάδα.
Στο ερώτημα πως επηρεάζουν την Κύπρο η βαθιά κρίση της πετρελαϊκής βιομηχανίας και το πάγωμα των ερευνών στην κυπριακή ΑΟΖ, απαντά ότι σίγουρα αποτελούν μια αρνητική εξέλιξη για την Λευκωσία, η οποία χάνει σε αυτή την φάση ένα βασικό της “όπλο” προκειμένου να αλλάξουν επί τα βελτίω τα δεδομένα επίλυσης του Κυπριακού.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Πιστεύετε ότι η Τουρκία θα προχωρήσει σε έρευνες στην Αν.Μεσόγειο, όπως είπε χθες ο τούρκος υπουργός Ενέργειας Φ.Ντονμεζ και αν ναι, αυτές θα αφορούν την περιοχή μεταξύ Κρήτης-Ρόδου ή την οριοθετημένη περιοχή του Τουρκο-Λιβυκού μνημονίου ;
Όταν τελειώσει η κρίση με τον κορωνοϊό η Τουρκία θα θέσει σε εφαρμογή όλα τα μέχρι σήμερα γνωστά της σχέδια. Δηλαδή την διενέργεια σεισμογραφικών ερευνών στην Αν.Μεσόγειο. H επίμαχη περιοχή αφορά εκείνη που ξεκινά από το όριο που ορίζει το Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο του Νοεμβρίου 2019 μέχρι το σημείο όπου η ελληνική υφαλοκρηπίδα συναντά την Κυπριακή ΑΟΖ, νοτιοανατολικά του Καστελόριζου. Σε αυτό το τελευταίο σημείο είναι και πιο πιθανό να γίνουν οι τουρκικές έρευνες για τις οποίες μίλησε ο Ντονμεζ.
Είναι όμως έτοιμος ο Ερντογάν να ανοίξει ένα νέο μέτωπο όταν την ίδια στιγμή η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκώς επιδεινούμενη ;
Και κατά το παρελθόν η τουρκική οικονομία είχε βρεθεί σε πολύ δύσκολη κατάσταση, ωστόσο αυτό δεν περιόρισε παρά στο ελάχιστο, αυτά τα οποία η Τουρκία θεωρούσε και θεωρεί ως εθνικές της διεκδικήσεις. Μπορεί η κρίση στην οικονομία να περιορίζει κάπως τις τουρκικές κινήσεις, ωστόσο οι διεκδικήσεις της απέναντι πλευράς παραμένουν ως έχουν, βρίσκονται όλες πάνω στο τραπέζι. Και θα ξεδιπλωθούν με την πρώτη ευκαιρία.
Δεν νομίζω ότι αυτές θα πρέπει να ερμηνευθούν ως αντιπερισπασμός, προκειμένου η κοινή γνώμη της γείτονος να πάψει να ασχολείται με τα προβλήματα της οικονομίας. Ο Ερντογάν έχει ένα ένα όραμα μεγαλοϊδεατισμού, που ναι μεν είναι ανεφάρμοστο, ωστόσο προσπαθεί μέχρι το 2023, οπότε και συμπληρώνονται 100 χρόνια από την Συνθήκη της Λωζάνης, η χώρα να έχει ξεφύγει από τα γεωγραφικά όρια στα οποία αυτή την περιορίζει. Επειδή δεν μπορεί να τα κάνει όλ' αυτά στην ξηρά, όπου θα προκληθούν μείζονες ανακατατάξεις και άρα πόλεμος, το επιχειρεί στη θάλασσα όπου και θέλει να δείξει ότι η χώρα είναι η επικυρίαρχος στην Αν.Μεσόγειο.
Βλέπετε παρόμοια προσπάθεια το προσεχές διάστημα ακόμη και στο Αιγαίο ;
Τρία είναι τα μέτωπα όπου η Τουρκία θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα. Ένα είναι το Αιγαίο όπου τα εργαλεία της Τουρκίας είναι οι υπερπτήσεις, η χρησιμοποίηση του Λιμενικού και παρεμφερείς προσπάθειες για επεισόδια. Το δεύτερο μέτωπο αφορά τους μετανάστες -πρόσφυγες όπου κατά την εκτίμηση μου ο Ερντογάν θα επιχειρήσει ξανά να βάλει το θέμα πάνω στο ευρωπαϊκό τραπέζι μέσω μιας εκ νέου προσπάθειας εισβολής στην Ελλάδα και το τρίτο είναι η ΝΑ Μεσόγειος, όπου εν μέσω πανδημίας το σκάφος Γιαβούζ διεξάγει έρευνες. Και τα τρία μέτωπα μαζί είναι υπαρκτά. Εάν έρθει η στιγμή της κλιμάκωσης από τον Ερντογάν, μετά την κρίση του κορονοϊού, είναι πιθανό οι προκλήσεις να ξεδιπλωθούν και στα τρία αυτά μέτωπα ταυτόχρονα. Εκτιμώ ότι δεν θα μας κάνει την χάρη να κινηθεί μεμονωμένα σε κάποιο απ' αυτά.
Πόσο αρνητικά επηρεάζει τις εξελίξεις στο Κυπριακό η αναστολή ερευνών από τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες ; Είναι πιο ευάλωτη η Κύπρος μετά από αυτή την εξέλιξη ;
Είναι μια αρνητική εξέλιξη. Η Κύπρος επιχείρησε απέναντι στην επιθετική στρατηγική της Τουρκίας να δημιουργήσει οικονομικά συμφέροντα σε ξένες, μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες. Το γεγονός ότι σήμερα ο κατεξοχήν πληττόμενος κλάδος παγκοσμίως είναι ο πετρελαϊκός, σημαίνει ότι για ένα ικανό χρονικό διάστημα, μικρές, μεσαίες και μεγάλες εταιρείες θα απέχουν από έρευνες. Επομένως η Κύπρος χάνει σε αυτή την φάση ένα βασικό της “όπλο” προκειμένου να αλλάξουν τα δεδομένα επίλυσης του Κυπριακού, ώστε αυτά να είναι πιο ευνοϊκά για την Κυπριακή Δημοκρατία.
Τι σημαίνει η συμμετοχή στην πρόσφατη πενταμερή και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων; Πως να την εκλάβουμε ;
Η Τουρκία έχει δημιουργήσει ένα μέτωπο χωρών που βρίσκονται απέναντί της, το οποίο ξεκινά από την Αλγερία, συνεχίζει με την μισή Λιβύη, υπό τις δυνάμεις του Χαφτάρ, με την Αίγυπτο, το Ισραήλ και εκτείνεται ως την Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Τα τελευταία δείχνουν και την μεγαλύτερη σοβαρότητα στην αντιμετώπιση του προβλήματος συγκριτικά με τα υπόλοιπα κράτη της περιοχής, εμφανίζονται ως η πιο ενοχλημένη χώρα από οποιαδήποτε άλλη από την στάση της Τουρκίας. Επομένως αυτό το μέτωπο χωρών συνειδητοποιεί ολοένα και περισσότερο την ύπαρξη ενός αντιπάλου ο οποίος δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην σταθερότητα και την ασφάλεια.
Στην Λιβύη πάντως βλέπουμε μια στασιμότητα, ίσως και οπισθοχώρηση των δυνάμεων του Χαφτάρ. Αυτό ενισχύει τις επιδιώξεις του Ερντογάν για επίτευξη τετελεσμένων στην περιοχή ;
Η προσπάθεια της Τουρκίας να ενισχύσει τις δυνάμεις του Σαρατζ είχαν αποτέλεσμα, ενώ αυτός βρισκόταν σε αποδρομή, τώρα έχει κατορθώσει να σταθεροποιηθεί. Αυτό ωστόσο δεν ανατρέπει την μεγάλη εικόνα, δηλαδή την παρουσία του Χαφτάρ σε ένα τεράστιο τμήμα του λιβυκού εδάφους. Απλά έχει ισορροπήσει κάπως την κατάσταση μεταξύ των δύο, καθώς ο τελευταίος είχε φτάσει στα 7 χιλιόμετρα από το κέντρο της Τρίπολης. Το παιχνίδι πάντως στην Λιβύη παραμένει αμφίρροπο.
* Συνέντευξη: Άγγελος Συρίγος
Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και της Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Βουλευτής Α' Αθηνών με τη Νέα Δημοκρατία
15/5/2020
ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Σκίτσο του Η. ΜΑΚΡΗ
Εκβιάζει με ανοιχτά σύνορα αλλά οι πρόσφυγες μένουν Τουρκία!
Η Τουρκία συνεχίζει να απειλεί για άνοιγμα των συνόρων της στους «πρόσφυγες» αλλά ο προβληματισμός υπάρχει πλέον και στο εσωτερικό της χώρας για την αναποτελεσματικότητα της πολιτικής αυτής η οποία καταρχήν προσέκρουσε στην ελληνική αντίδραση στον Έβρο αλλά και στην επιθυμία των Σύριων προσφύγων να μείνουν στην γείτονα χώρα.
Το σοβαρό τουρκικό Think Tank «IKV» πιστεύει πλέον ότι το πρόβλημα είναι μεταναστευτικό καθώς οι Σύριοι πρόσφυγες επιθυμούν να παραμείνουν στην Τουρκία και όχι να μετακινηθούν προς την Ευρώπη και συνεπώς οι διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την Ε.Ε. θα πρέπει να επικεντρωθούν στους μετανάστες που προέρχονται κυρίως από το Αφγανιστάν και αφρικανικές χώρες.
Όμως τα νέα αυτά δεδομένα που φαίνεται ότι δημιουργούνται , αποδυναμώνουν το «χαρτί» που σήμερα χρησιμοποιεί η Τουρκία καθώς εκτός των άλλων θα πρέπει να αποδείξει ότι οι χιλιάδες Αφρικανοί παράτυποι μετανάστες δεν φθάνουν στο έδαφος της με προορισμό την Ευρώπη, με την σιωπηρή συναίνεση της ίδιας της χώρας.
Ο τούρκος υπουργός εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου σε συνέντευξη του στον τηλεοπτικό σταθμό Akit TV επανέλαβε ότι η πολιτική των ανοικτών συνόρων συνεχίζεται . «Όποιος θέλει μπορεί να πάει στην Ευρώπη Όποιος θέλει, μπορεί να φύγει φυσικά. Εμείς δεν προβάλαμε κανένα εμπόδιο, αλλά λόγω της πανδημίας βέβαια οι άνθρωποι δεν πάνε προς τα κει, η διαδικασία πήγε λίγο πίσω. Από την άλλη πλευρά, η απάνθρωπη συμπεριφορά της Ελλάδας στα σύνορα και τα στραβά μάτια της Δύσης σε αυτή, έδειξαν πραγματικά τα διπλά «στάνταρντς» που ισχύουν στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των προσφύγων» είπε ο τούρκος υπουργός εξωτερικών αποδεχόμενος και ο ίδιος την αποτυχία του σχεδίου αιφνιδιασμού της Ελλάδας..
Όμως πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία προκύπτουν από την ημερίδα του Ιδρύματος Οικονομικής Ανάπτυξης της Τουρκίας (IKV) που πραγματοποιήθηκε στις 8 Μαρτίου με θέμα «Πανδημία και Μετανάστευση : Το μέλλον της Προσφυγικής Συμφωνίας Τουρκίας- Ε.Ε.».
Η έγκυρη δημοσιογράφος της Χουριετ Μπαρτσιν Γινάντς παρουσίασε τα συμπεράσματα του brainstorming στο οποίο έγινε αποτίμηση του τι έχει προσφέρει η Συμφωνία της Τουρκίας με την Ε.Ε. του 2016 και τα σημεία τα οποία έχουν μείνει σε εκκρεμότητα, όπως είναι οι υποσχέσεις που είχαν δοθεί στην Τουρκία . Φυσικά υπάρχει η εκτίμηση ότι νέα κονδύλια και υπό τις παρούσες συνθήκες δεν πρόκειται να δοθούν στην Τουρκία και ότι θα δοθούν περισσότερα χρήματα από την Ευρώπη για την προστασία των συνόρων(ειδικά μετά το επεισόδιο του Έβρου) αλλά και κονδύλια σε φορείς η και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση …
Η εκτίμηση στο πλαίσιο της ανταλλαγής των συμπερασμάτων που ακολούθησαν την απόφαση της Τουρκίας να ανοίξει τα σύνορα της στις 28 Φεβρουαρίου είναι ότι το βάρος των 3,6 εκατομμυρίων προσφύγων από την Συρία θα πέσει στους ώμους της Τουρκίας.
Νίκος Μελέτης
14 Μαΐου 2020