Μυστική συμφωνία ΗΠΑ-Ιράν.
Μυστική συμφωνία ΗΠΑ-Ιράν.
Στις 4 Μαρτίου η υποψηφιότητα του Μουσταφά αλ-Καδίμι για την πρωθυπουργία του Ιράκ καταγγελλόταν από τον Αμπού Αλί Αλ-Ασκάρι, επικεφαλής της σιιτικής πολιτοφυλακής "Κατάεμπ Χεζμπολλάχ” ως "κήρυξη πολέμου εναντίον του ιρακινού λαού”. Επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών του Ιράκ, ο Καδίμι κατηγορούνταν για ανάμιξη στη δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Κάσεμ Σολεϊμανί και του ηγέτη των σιιτικών ιρακινών πολιτοφυλακών Αμπού Μάχντι αλ-Μουχάντις σε επιχείρηση αμερικανικού drone στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης στις 3 Ιανουαρίου.
Δύο μήνες μετά, ο Καδίμι αναδεικνυόταν πρωθυπουργός με τη στήριξη και του κυριότερου σιιτικού μπλοκ στο ιρακινό κοινοβούλιο, μετά από πολλούς μήνες πολιτικής κρίσης που προκάλεσε η παραίτηση της κυβέρνησης του Αντέλ Αμπντούλ Μάχντι εν μέσω αιματηρών διαδηλώσεων.
Η ανατροπή είναι αξιοσημείωτη. Και το (καταριανών συμφερόντων) Middle East Eye υποστηρίζει ότι προέκυψε από "συνεννόηση κυρίων” μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν, ήτοι των δύο χωρών που έχουν τα μεγαλύτερα συμφέροντα και την μεγαλύτερη επιρροή στο Ιράκ.
Χωρίς τυμπανοκρουσίες, η πανδημία του κορονοϊού έφερε εκτόνωση στις εντάσεις του Περσικού Κόλπου, που όλο το προηγούμενο έτος απειλούνταν να πάρουν τη μορφή ιρανο-αμερικανικής θερμής σύγκρουσης.
Το Ιράκ αποτελούσε τον κατεξοχήν χώρο εξαγωγής αυτών των εντάσεων, κυρίως λόγω της ισχυρής παρουσίας των φιλοιρανικών σιιτικών πολιτοφυλακών που υπό την καθοδήγηση του Σολεϊμανί έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην απόκρουση του "Ισλαμικού Κράτους” μετά το 2014 και πλέον έχουν θέσει ως στόχο τους την έξωση και των αμερικανικών δυνάμεων από τη χώρα. Διόλου τυχαία, στο Ιράκ σημειώθηκε όχι μόνο η δολοφονία του Σολεϊμανί, αλλά και η ιρανική απάντηση, με την εκτόξευση πυραύλων εναντίον δύο αμερικανικών βάσεων (αν και υπό συνθήκες που απέτρεψαν μιαν αμερικανική ανταπάντηση). Εξ ού και η προσπάθεια εκτόνωσης ξεκινά επίσης από το Ιράκ.
Τόσο η αμερικανική όσο και η ιρανική πλευρά αρνούνται ότι υπήρξε οποιαδήποτε συνεννόηση για την υπερψήφιση της κυβέρνησης Καδίμι. Ωστόσο, όλες οι εφημερίδες του αραβικού κόσμου υποστηρίζουν το αντίθετο. Το Middle East Eye περιγράφει μάλιστα και το αντάλλαγμα που φέρεται να απέσπασε το Ιράν: την χαλάρωση του οικονομικού αποκλεισμού του εν μέσω της δεινής δοκιμασίας της πανδημίας. Ακριβέστερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα διατηρήσουν σε ό,τι τις αφορά την πολιτική της "μέγιστης πίεσης” έναντι της Ισλαμικής Δημοκρατίας, αλλά θα "κάνουν τα στραβά μάτια” ως προς τις συναλλαγές των Ευρωπαίων συμμάχων τους με το Ιράν. Περιουσιακά στοιχεία της ιρανικής κεντρικής τράπεζας που παραμένουν παγωμένα σε ευρωπαϊκή επικράτεια θα μπορούσαν να ανακτηθούν, με τη Ουάσιγκτον να εξασφαλίζει στους συμμάχους της απαλλαγή (waiver) από τις κυρώσεις που έχει θεσπίσει για τις συναλλαγές με την Τεχεράνη.
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι δύο αυτοί θανάσιμοι εχθροί, ΗΠΑ και Ιράν, "τα βρίσκουν κάτω από το τραπέζι”. Δεν χρειάζεται να ανατρέξει κανείς μέχρι το σκάνδαλο "Ιράν-Κόντρας” της δεκαετίας του '80 – το προηγούμενο της ανάρρησης της κυβέρνησης του Νούρι αλ-Μάλικι στο Ιράκ το 2011, με κοινή αμερικανική και ιρανική στήριξη, έπειτα από εννέα μήνες πολιτικής κρίσης, είναι διδακτικό.
Εν προκειμένω, η πίεση που υφίσταται ο Ντόναλντ Τραμπ, μόλις έξι μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές, λόγω της πανδημίας, φαίνεται πως ενθαρρύνει το κλείσιμο μετώπων που στην παρούσα φάση μοιάζουν με πολυτέλεια. Επιπλέον, τα βέλη του μοιάζει να συγκεντρώνει στην συγκυρία περισσότερο ο μεγάλος περιφερειακός ανταγωνιστής του Ιράν, δηλ. η Σαουδική Αραβία, λόγω της πετρελαϊκής κρίσης στην οποία πρωταγωνιστεί. Η απόσυρση αμερικανικών ναυτικών δυνάμεων από τον Περσικό Κόλπο αλλά και των αντιαεροπορικών συστοιχιών Patriot από την επικράτεια των Σαούντ είναι ένα χαρακτηριστικό μήνυμα.
Μένει να απαντηθεί αν οι κινήσεις αυτές μπορούν να ανοίξουν τον δρόμο και για μία ευρύτερη συνεννόηση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Πάντως η πολιτική της "μέγιστης πίεσης” είναι σαφές ότι δεν απέδωσε, ενώ στην περιοχή οι πάντες επιχειρούν να ανοίξουν διαύλους με τους πάντες. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν πάρει αποστάσεις από το Ριάντ στον πόλεμο της Υεμένης και όχι μόνο, το Κουβέιτ μεσολαβεί (και η Ουάσιγκτον πιέζει) για την άρση του αποκλεισμού του Κατάρ από την Σαουδική Αραβία, ενώ το πρώτο τηλεφώνημα που δέχθηκε ο Καδίμι ως πρωθυπουργός ήταν από τον Σαουδάραβα διάδοχο Μοχάμαντ Μπιν Σαλμάν, ο οποίος ενδιαφέρεται να αξιοποιήσει τον νέο ισχυρό άνδρα της Βαγδάτης για την ανταλλαγή μηνυμάτων με την Τεχεράνη.
Του Κώστα Ράπτη
15/5/2020